خزانه برنج و تولید نشا شالی

آماده سازی خزانه برنج از صفر تا صد و تولید نشا شالی در آن

خزانه برنج به قطعه زمین کوچکی گفته میشود که درداخل زمین اصلی یا خارج از مزرعـه قراردارد. از آنجائیکه بذور برنج در شرایط غرقابی توانایی جوانهزنـی را نخواهنـد داشـت. بنابراین جهت استفاده از حداکثر بـذور و داشـتن مزرعـه ای یـک دسـت ابتـدا بـذور را در فضای کوچکتری تحت شرایط خاص کشت نموده و پس از آماده شدن و رشد نشاها آن را به زمین اصلی منتقل و نشاء میکنند.

انواع خزانه برنج

تهیه خزانه برنج به سه صورت انجام می گیرد:

الـف – سـنتی

ب – ایـستگاهی (جـوی پـشته ای یـا ژاپنی)

ج – جعبه ای (مکانیزه)

الف- خزانه سنتی

خزانه ای که دارای ابعاد مشخصی نبوده و معمولاً بدون پوشش و با تـراکم متفـاوت و زیـاد بذر در بستر خزانه تهیه میشود.

ب – خزانه ایستگاهی (جوی پشته ای یا ژاپنی)

در این روش، عرض بستر معمولاً ۱ – ۱.۲۰ متر و طـول آن را در حـدود ۱۰ متـر در نظـر می گیرند و ارتفاع مناسب برای هر بستر ۵ تـا ۱۰ سـانتیمتـر باشـد. فاصـله بـین دو بـستر نیـز حدود۲۰سانتیمتردر نظر گرفته میشود که به صورت جوی مـیباشـد. در خزانـه هـای تهیـه شـده بصورت جوی پشته ای، بذور بر روی پشته پاشیده شده و آب بصورت نشتی به بذور می رسد.

ج – خزانه جعبه ای (مکانیزه)

در این روش جهت تهیه نشاء از جعبه های نشاء برای استفاده از ماشـین نـشاکار اسـتفاده میگردد. بدین صورت که مقدار خاک برای یک جعبه با عمق خاک بستر۲ سـانتیمتـر در حــدود ۵ کیلــوگرم مــیباشــد و پــس از پاشــیدن بــذر روی آن را بــا ۰.۵ ســانتیمتــر خــاک میپوشانیم. مناسبترین نوع خاک ، خاک لومی رسی میباشد. پس از آماده سازی جعبه ها، بذرپاشی و سبز شدن اولیه، آنها را میتوان مثل مرحلـه قبـل بـر روی بـسترهای آمـاده شـده خزانه در کنار یکدیگر قرار داده و با پوشش پلاستیکی رویشان را پوشاند.

 زمان خزانه گیری

زمان خزانه گیری با توجه به شرایط منطقه و حساسیت رقم متفاوت اسـت ولـی بهتـرین زمان خزانه گیری در مناطق مختلف زمانی است کـه خطـر سـرمای اول فـصل تـا حـدودی سپری شده باشد و میانگین دمای محیط در حدود ۱۶ درجه سانتی گراد رسیده باشد. جهت دستیابی به تاریخ کاشت مناسب بهتر است در هر منطقه ضمن مراجعه به میانگین دمای بلند مدت، از توصیه های کارشناسی مدیریت جهاد کشاورزی منطقه نیز اسـتفاده نمود. به هر حال مناسب ترین تاریخ کاشت زمانی است که میانگین دمای هـوا حـدود ۱۶ درجه سانتیگراد رسیده باشد.

 مکان خزانه گیری

محل خزانه برنج بایستی در مکانی انتخاب شود که خاک آن بخـوبی شـخم خـورده و دارای هوموس یا کود آلی کاملاً پوسیده باشد. محل خزانه نبایـستی در سـایه انـداز درخـت باشـد. خزانه باید به صورت شمالی – جنوبی احـداث شـود تـا هـم حـداکثر تـابش نورخورشـید را دریافت کند و هم از وزش بادهای غربی – شرقی مـصون بمانـد، بـه منظـور برخـورداری از باران اوائل فصل بهار بهتر است که در ابتدای سال به آماده سازی خزانه اقدام نمود.

 سطح مورد نیاز خزانه برنج

سطح مورد نیاز خزانه برنج جهت کشت یک هکتار زمین اصلی برابر بـا ۲۵۰ متـر مربـع مـی باشد. تعداد جعبه نشاء به ازای یک هکتار زمین اصلی ۲۲۰ تا۲۳۰ جعبه نشاء خواهد بود.

 آماده سازی زمین خزانه

 شخم اول

به منظور آماده سـازی زمـین خزانـه برنج ابتـدا بهتـر اسـت شـخم اول را در زمـستان بـه عمـق ۱۵ تا۲۰ سانتیمتر به وسیله بیل یا تیلر شخم زده شود. قبل از شخم مقداری کود دامی کـاملاً پوسیده شده، به خاک اضافه میکنند تا هنگام شخم کاملا با خاک مخلوط شود. شخم اول در فصل زمستان و به عمق شخم ۲۰ الی ۱۵ سانتیمتر زده میشود.

 شخم دوم

پس از غرقاب کردن، شخم دوم خزانه برنج  را با تیلر در اوایل بهار انجام داده و سـپس اقـدام به تهیه بستر بر اساس توصیه های انجام شده (تهیه بستر خزانه ایستگاهی) میکنیم. هـم زمـان با شخم دوم، در صورت عدم استفاده از کود دامی پوسیده از کودهای شیمیایی نیز میتوان استفاده نمود. بدین صورت که به ازای هر متر مربع خزانه مقدار ۱۵ گرم از کودهای اوره و پتاس و ۱۰ گرم کود فسفات مصرف میگردد.

 انتخاب بذر

برنج گیاهی است خودگشن ولی بین ۰.۵ تا ۴ درصد دگر گشنی در برنج گزارش شـده است. بنابراین برای اینکه بذرخالص و یکدست داشته باشـیم لازم اسـت در انتخـاب بـذر در مزرعه مواردی را رعایت نماییم.

• محل بذر گیری بایستی عاری از علفهای هرز باشد.
• بوته های ارقام دیگر(خارج ازتیپ) قبل از خوشه دهی باید از مزرعه حذف گردند.
• سعی گردد آن بخش از مزرعـه کـه بوتـه هـا کـاملاً رسـیده هـستند را بـرای بـذرگیری انتخاب نماید.
• حتی الامکان برای خرمنکوبی از خرمنکوب دستی استفاده نماید.
• محل نگهداری بذر بایستی از نظر نور و رطوبت مناسب باشد.
• میتوان از دستگاههای جدید بوجاری که بذور را بر مبنای وزن تک دانه جدا مـیکننـد جهت انتخاب بذر استفاده نمود.

مقدار بذر مورد نیاز

مقدار بذر مورد نیاز بر مبنای تئـوری یعنـی اسـتفاده از وزن هـزاردانـه تعـداد خوشـه در واحد سطح و تعداد نشاء در کپه خیلی کمتر از مقدار واقعی مورد مصرف می باشـد. یعنـی اگر رقمی وزن هزار دانه اش ۲۵ گرم و تراکم بوته در واحـد سـطح آن ۲۵ در ۲۵ باشـد بـا احتساب سه نشاء در کپه تقریباً کمتر از ۲۰ کیلوگرم بـذر مـورد نیـاز مـیباشـد. در حالیکـه جامعه کشاورزی برای کشت نشایی بین ۵۰ تا ۱۲۰ کیلوگرم و برای کشت مستقیم بین ۷۵ تا ۱۵۰ کیلوگرم بذر مصرف میکنند.

استاندارهای لازم برای بذر انتخابی

بذور مصرفی بایستی از بذور تولیدی سال زراعی قبل باشد بذور بایستی دارای خلوص۹۹ درصد باشند. این بذور بایستی دارای قوه نامیه بالای ۹۵ درصد و درصد سبز بالای ۸۰ درصد باشند. عاری از بذور علف های هرز و عاری از سایر اقام نیز باشند.

 آماده سازی بذر

سبک سنگین کردن بذر

روش متداول برای جداسازی بذور سالم از بذور کم جان و پوک روش اسـتفاده از آب و نمک است. برای سبک و سنگین کردن بذر با آب نمک ۱.۶۵۰ کیلـوگرم نمـک در۱۰ لیتر آب خوب حل میگردد برای اطمینان از مناسب بودن غلظـت نمـک مـیتـوان از یـک عدد تخم مرغ خام استفاده نمود و آن را در محلول بدست آمده غوطه ور نمود. در صـورتی که به اندازه یک سکه از تخم مرغ از محلول بیرون باشد نشانه مناسب بودن محلول است. بذور را داخل محلول ریخته و بـذور پـوک و بـذرهای چروکیـده را کـه در سـطح آب شناور شده اند حذف و بذور سالم را که در ته ظرف جمع شده اند را با آب شـیرین شـسته و برای مراحل بعد آماده میکنند.

جوانه دار کردن بذر

جوانه زنی به مرحله ای گفته میشود که جنین پس از جذب آب، عضو خـارجی بـذر را میشکافد و طی آن ساقه چه و ریشه چه ظاهر میگردند. بذور انتخابی را در آب ولرم با درجه حرارت حدود ۲۵ تا ۳۰ درجه به مدت ۲۴ ساعت غرقاب میکنند. بذوری که آب جذب کرده و متورم شده است را از آب خارج کرده و به مدت ۴۸ ساعت به گرمخانه (مکانی که بتوانـد زمینـه هـای جوانـه دارکـردن بـذور را فـراهم نماید) انتقال داده میشوند یک بذر خوب جوانه دار شده بذری است که یکنواخت جوانـه زده و نسبت طول جوانه اولیه (ساقه چه) به ریشه چه یک به دو باشد .

 شرایط لازم برای جوانه دار کردن بذر:

لازم است به میزان ۵۰ درصد حجم کیسه ها بذر ریخته شود تا پس از جذب آب جا برای افزایش حجم داشته باشد. بهتر است کیسه ها را بر روی چند چوب قرار داده تا ازخسارت سطح تماس بذور با زمین جلوگیری گردد. لازم است روزی چند بار با آب ولرم بر روی کیسه ها آب پاشی نمود تا آب و حرارت مورد نیاز برای جوانه دار شدن فراهم باشد. همزمان با پاشیدن آب بر روی کیسه ها آن را تکان داده تا اکسیژن مورد نیاز جوانه زنی راحت تر در اختیار بذور قرار گیرد.

 جوانه زنی نامطلوب:

در صورتی که رطوبت به اندازه کافی نباشد ریشه چه بیش از اندازه رشد خواهد کرد. چنانچه اکسیژن به اندازه کافی فراهم نباشد جوانه ها (ساقه چه) بیش از اندازه رشـد خواهد کرد. اگر رطوبت و اکسیژن به اندازه کافی باشد ولی ریشه چه و ساقه چـه (جوانـه اولیـه) دارای رشد سریع باشند نشان دهنده این است که درجه حرارت زیاد می باشد.

 آماده سازی بستر خزانه برنج برای بذر پاشی

در خزانه جوی پشته ای پس از تهیه بستر جهت تولید نشای قوی و سالم بایـستی از رشـد علف هرز جلوگیری نمـود. بـرای ایـن منظـور مـی تـوان از علـف کـش هـای مناسـب مثـل تیوبنکارپ و بوتاکلر استفاده نمود. مدت زمان نگهـداری محلـول آب و سـم در خزانـه ۴۸ ساعت می باشد. بعد از این مدت هنگامی کـه بـذور جوانـه دار شـده و آمـاده بذرپاشـی در خزانه گردید ، آب کرتها تخلیه و پس از دست کشیدن در سطح بستر و انـدکی هـوا دادن میتوان اقدام به بذرپاشی نمود.

بذرپاشی بر روی بستر های آماده

پاشیدن بذر جوانه دار به صورت یکنواخت در بستر خزانه حداکثر به مقدار ۱۵۰ تا ۱۸۰ گرم به ازای هر متر مربع خزانه برنج میباشد . بهتر است بذرپاشی بر روی بستر ها به نحـوی باشـد که بذور روی هم انباشته نشده ولی تمام سطح خزانه را پوشش دهد تا از رویش علف هـای هرز که علف کش نتوانست آنرا از بین ببرد جلوگیری نماید.

 پوشش دار کردن خزانه برنج

اکثر ارقام برنج نسبت به سرما حساس هستند، به نحوی که سرما موجب از بین رفـتن نـشاها در خزانه و حتی در زمین اصلی میشـود. بـرای جلـوگیری از خـسارتهـای سـرما در اوایـل بهـار و کمک به زودرس کردن نشاها، بعد از بذرپاشی، بستر خزانه را با نایلون می پوشانند. روش کـار بـه این ترتیب است. که روی بستر خزانه برنج ، کمانهای چوبی، فلزی یا فایبرگلاس به فاصله هـای تقریبـاً ۵۰ سانتیمتر از هم قرار داده و روی کمانها را با نایلون میپوشانند. مقدار نایلون مورد نیاز بـرای ۱۰۰ مترمربـع خزانـه، ۵۵ متـر نـایلون بـا عـرض ۴ متـر (بـه صورت دولا) است. این نایلون را به ازای هر دو بستر کنار هم، بـرش داده و روی کمـانهـا میکشند. برای پوشاندن بسترها میبایستی از هر چهار طرف بستر نایلونها بـه درون خـاک فرو برده شوند تا علاوه بر حفظ درجه حرارت زیـر پوشـش نـایلونهـا روی بـسترها جابجـا نشوند.

 آبیاری در خزانه برنج

آبیاری خزانه برنج به دلیل حساس بودن جوانه ابتدایی به غرقـابی و دمـای آب بایـد بـا دقـت زیادی صورت گیـرد. بـر ایـن اسـاس در چنـد روز اول پـس از شـروع بذرپاشـی، رطوبـت موجود درخاک بـرای رشـد اولیـه جوانـه هـا کـافی بـوده و نیـاز بـه آبیـاری محـیط خزانـه نمیباشد. اما به تدریج با شروع رشد جوانه ها مرطـوب کـردن محـیط رشـد آنهـا ضـروری میگردد. با توجه به زهکشی خوب در خاک خزانه و همچنین بالاتر بودن دمای محـیط در زیر پلاستیک رطوبت لایه بالایی خاک به تدریج کاهش پیدا نموده و ترکهای مـویین در سطح خاک شروع می گردند. این حالـت متناسـب بـا رطوبـت اولیـه خـاک بـستر و دمـای محیط داخل و بیرون خزانه ۳ تا ۵ روز طول خواهد کشید. پـس از آن آبیـاری بـا یـک بـار ورود آب به داخل خزانه برنج و سپس تخلیه آن در گرمترین ساعات روز آغاز مـیگـردد. هـمزمان با رشد گیاه باید تعداد دفعات ورود آب به داخل خزانه را زیادتر نمـود. پـس از دوتـا سه برگه شدن گیاه نیاز به آب بیشتر میگردد و گیاه میتواند غرقابی را در ساعات بیـشتری تحمل نماید. همچنین حالـت غرقـابی مـیتوانـد از رشـد علـفهـای هـرز در سـطح خزانـه جلوگیری نماید؛ بنابراین به تدریج زمان غرقابی و یا دفعات آبیاری روزانـه زیـادتر خواهـد شد. از طرف دیگر خروج آب از سطح خـاک و آبیـاری مجـدد روزانـه، موجـب هـوادهی محیط گردیده و موجب رشد بهتر گیاه خواهد شد اما چنانچه تغییر دمای شدید و سرد شدن ناگهانی هوا روی دهد، عدم تخلیه آب در هنگام سرما موجب جلوگیری از کـاهش شـدید دما در محیط خزانه و بروز تنش خواهد شد. در صورت پایین بودن دمای آب بهتر است به منظور جلوگیری از وارد شدن تنش سرما به گیاه، ابتدا آب را در کرتی در بالادست خزانه وارد نموده و پس از بالا رفتن دمـای آب در اثـر تـابش آفتـاب و دمـای محـیط در سـاعات میانی روز آن را وارد خزانه برنج نماییم.

 هوادهی خزانه برنج

پس از قرار دادن پوشش نایلونی، باید دقت شود که در زمانهای مناسب عمل هـوادهی خزانه برنج به خوبی انجام شود. در غیر این صورت، اثـرات نـامطلوب و بـدی بـر روی نـشاها بـه وجود خواهدآمد. از آن جمله کاهش شدید ذخیره کربوهیدرات ها و مـواد غـذایی و هـمچنین افزایش عوامل بیماری زا. ضمن اینکه در روزهای آفتابی و گرم درجـه حـرارت زیـر پوشش پلاستیکی بسیار زیاد خواهد شد و موجب از بین رفتن نشاها میگردد.

 نحوه هوادهی

تا مرحله دو برگه شدن نشاها، نیازی به هوادهی نیست. پس از ایـن مرحلـه، هـوادهی در روزهای آفتابی و گرم انجام میشود. برای این کار، ابتدا و انتهـای پلاسـتیک روی بـستر را بازمیکنند. در روزهای اول، هوادهی به مدت یـک تـا دو سـاعت در روز انجـام مـیشـود. بتدریج با گرمتر شدن هوا، مدت هوادهی چهار تا پنج ساعت انجام میشود. بعـد از مرحلـه ۳ – ۴ برگه شدن نشاها، روزها پلاستیک را برداشته و شبها دوباره پلاستیک را روی خزانـه میکشند. حدود یک هفته قبل از انتقال نشاها بـه زمـین اصـلی، پوشـش نـایلونی را بـه طـور کامل از روی خزانه برنج جمع میکنند.

 توصیه فنی در ارتباط با هوادهی خزانه برنج

برای هوادهی خزانه برنج در هوای سرد حداقل یک ساعت خزانـه بـدون آب باشـد ولـی در هوای گرم از ۹ صبح تا ۴ بعدازظهر خزانه بدون آب و سپس آبیاری شود. در مرحله ۳ برگی بویژه در روزهای گرم لازم است نسبت به هـوادهی و مطابقـت دادن گیاهچه به شرایط آب و هوایی طبیعی اقدام نمود. پس از دوتا سه برگه شدن و همزمان با هوادهی گیاهچه ها، باید پای بوته هـا آب وجـود داشته باشد.

 کود پاشی در خزانه برنج

کوددهی در خزانه براساس آزمایش خاک و نیاز گیاه میباشد ولی با این وجود برخـی توصیه های کودی صورت گرفته است که میتوان به موارد زیر اشاره نمود.

 کود پایه در خزانه

زمان استفاده از کود پایه در خزانه، معمولاً بعد از تهیه جوی و پـشته و قبـل از بذرپاشـی است. مصرف کود به ازای هر متر مربع خزانه ، ۱۵گرم اوره بـه اضـافه ۱۰ گـرم کـود سـوپر فسفات تریپل است. اگر کود از نوع فسفات آمونیم باشد، مقدار کود اوره ۱۰-۱۲ گـرم بـه ازای هر متر مربع خزانه مصرف میشود. علاوه بر این، در طـی چنـد سـال گذشـته مـصرف کود پتاسه نیز توصیه شده است. برای این منظور، میتوان مقدار ۱۵ گـرم کـود پتـاس را بـه ازای هر متر مربع خزانه استفاده کرد.

 کود سرک در خزانه

کود سرک معمولاً بین ۱۵ تا ۲۰ روز پس از بذرپاشی خزانه مصرف میشـود. هـدف از مصرف کود سرک، رشد کافی نشاها و راحتی در کنـدن آنهـا اسـت. زمـان مـصرف کـود سرک، یک هفته قبل ازانتقال نشاها به زمین اصلی و به مقدار پـنج گـرم اوره بـرای هـر متـر مربع زمین خزانه است.

 مدیریت علفهای هرز در خزانه برنج

علفهای هرز موجود در خزانه برنج با نشاهای برنج رقابت میکنند. این علـفهـا بـا جـذب آب و مواد غذایی و همچنین نور و اشغال فضا، موجب ضـعیف شـدن نـشاها مـیشـوند. بـه علاوه، علفهای هرز موجود در خزانه، همراه نشاهای برنج به زمین اصلی راه یافته و باعـث مشکلات بیشتر در مزرعه میشوند. زیرا در این مرحله، علفکشها روی آنها بی اثر بوده و باید حتماً با دست و جین شوند. در نتیجه هزینه کارگری افزایش می یابد و سود کمتـری بـه کشاورز میرسد. در خزانه های برنج، به ویژه دراستانهای گـیلان و مازنـدران، علـف هـرز سوروف بیشترین مزاحمت را ایجاد مـیکنـد. ضـمناً علـفهـای هـرز دیگـری ماننـد انـواع جگنها از جمله اویارسلام یک ساله، انواع پیزر، بعضی از پهن برگها مانند قاشـق واش بـا نشاهای برنج رقابت میکنند. از آن جایی که علف هرز سوروف باعث بیـشترین مـشکلات در خزانه ها میشود، روش مبارزه با این علف هرز توضیح داده میشود.

 مبارزه با سوروف در خزانه برنج

رویش بعضی از علـفهـای هـرز بـویژه سـوروف در خزانـه، موجـب مـشکلاتی بـرای شالیکاران میشود.البته در خزانه های سنتی که مقدار مصرف بذر در واحد سطح خیلی زیاد بوده و خزانه ها پوشیده از آب است، مسئله سوروف چندان مهم نیست؛ زیرا بـه علـت زیـاد بودن بذر و وجود آب، سوروف کمتر فرصت رویش مییابـد. امـا در ایـن گونـه خزانـه هـا نشاهای ضـعیف بـا قـدرت ریـشه زایـی کـم حاصـل مـیشـود. بـه عـلاوه، نـشاها نـسبت بـه بیماریهای قارچی آسیب پذیر میشوند.

 زمان کنترل علف هرز سوروف در خزانه برنج

 الف – کنترل سوروف قبل از بذرپاشی

حدود سه روز قبل از بذرپاشی، بستر خزانه را کاملاً تسطیح و ماله کشی میکنند. سـپس علف کش تیوبنکارپ (ساترن) به مقدار شش میلی لیتر برای ده متر مربع مـساحت خزانـه و یا علفکش بوتاکلر (ماچتی) را به مقدار چهـار میلـی لیتـر در ده متـر مربـع خزانـه مـصرف میکنند و سپس خزانه را آبیاری میکنند. روش دیگر این است که ابتدا خزانه برنج آبیاری میشود، سپس علفکش به صـورت قطـره پاشی در سطح آب ساکن خزانه به عمق حدود پنج سانتیمتر مصرف میشود بعد از مـدتی، هنگامی که بذرها جوانه دار شده و آمـاده اسـتفاده در خزانـه شـدند آب کـرتهـا را تخلیـه میکنند. سپس با دست کشیدن در سطح بستر بذرها و اندکی هـوا دادن. بذرپاشـی راانجـام میدهند.

 ب- کنترل سوروف بعد از سبز شدن خزانه برنج

چنانچه به عللی فرصت مبـارزه بـا سـوروف در مرحلـه قبـل از بذرپاشـی از دسـت رفتـه باشد، میتوان دو تا سه هفته بعد از بذرپاشی، زمانی که سوروفهای خزانه دو تا سـه برگـه شدند، با استفاده از علفکش پروپانیل خزانه را برگپاشی کرد. مقدار مصرف سم ۱۰ تـا ۱۲ سانتیمتر مکعب برای هـر ۱۰ متـر مربـع خزانـه در نظـر گرفتـه مـیشـود. یـک روز قبـل از سمپاشی، لازم است آبیاری را قطع کرد و یک روز بعد از سمپاشی، دوبـاره جریـان آب را برقرار کرد. با توجه به این که سم پروپانیل، یک علف کش تماسی است، از این رو هنگـام سمپاشی باید دقت کرد که سم با تمام سوروفها تماس پیدا کند تا سم اثر کند. میـزان آب موردنیاز برای سمپاشی، برای هر ۱۰ متر مربع خزانه، ۳۰ سانتیمتر مکعـب اسـت.بـه منظـور پرهیز از هرگونه اثر نامطلوب علفکش، لازم است حداقل یـک هفتـه قبـل از سمپاشـی تـا یک هفته بعد از سمپاشی، از مـصرف سـموم حـشره کـش و کودهـای شـیمیایی خـودداری شود. در خصوص جگنها و علفهای هرز پهن برگ که در بعضی منـاطق بـرنجکـاری بـا تراکم کم ظاهر میشوند ، کندن با دست این گونه علفهای هرز توصیه میشود. مگـر ایـن که تراکم و تعداد آنها دربعضی خزانه های برنج زیاد باشـد و مبـارزه شـیمیایی بـا آنهـا لازم باشد.

زمان انتقال نشاء به زمین اصلی

نشای برنج پس از ۲.۵ تا ۳ برگه شدن آماده نشاکاری میباشد ولی در صورتیکه زمین یرای نشاکاری صاف نبوده و دارای شیب باشد نشای ۳ تا ۴ برگه پیشنهاد میگردد.

خزانه جعبه ای (جهت کشت مکانیزه برنج)

 خاک مناسب برای پرورش نشاء جعبه ای

تهیه خزانه مناسب به تولید نشاهای مطلوب می انجامد. آماده سـازی خـاک بـستر کـشت باید در پائیز تمام شده باشد. در چنین مواردی ، بایـد ۱۰ تـا ۲۰ درصـد بیـشتر از حـد مـورد نیاز، اقدام به تهیه خـاک نمـائیم. مهـمتـرین خـصوصیات خـاک خـوب بـرای جعبـه نـشاء، اسیدیته (pH) مناسب، بافت متوسط با مواد آلی کافی و نگهداری آب میباشد. خاک لـوم رسی (خاک رس مخلوط با لوم و مواد گیاهی) مناسبترین خاک برای ایـن منظـور اسـت. خاک رسی و خاک شنی مناسب این کار نیستند. بهترین نـوع خـاک بـدین منظـور، خـاک جنگل و خاکی است که قبلاً برای کشت مورد استفاده قرار گرفته و حـاوی مقـداری مـواد آلی است .

 مقدار خاک مورد نیاز

مقدار خاکی که برای یک جعبه لازم است حدود ۵ کیلوگرم است. عمـق بـستر خـاک در جعبه نشاء باید ۲ سانتیمتر باشد و ضخامت خاکی که برای پوشانیدن بـذر مـورد اسـتفاده قرار میگیرد باید ۰.۵  سانتیمتر باشد. جهت تولید نشاء برای سطحی معادل۱۰۰۰ متـر مربـع از زمین اصلی، نشاهای جوان به ۱۰۰ کیلو خاک و نشا های نیمه بـالغ بـه ۱۵۰ کیلـو خـاک نیاز دارند.

 تمیز کردن و خشک کردن خاک

جمع آوری خاک ۲ تا ۳ ماه قبل از بذر پاشی باید انجام شود. بعد از جمـع آوری خـاک ابتداء خاک باید بخوبی خشک شود البته قبل از خشک شدن کامل، کلوخ های خاک بایـد شکسته شده و خرد شود که در زمان شروع بذر پاشی اقدام بـه خـرد کـردن خـاک توسـط دستگاه کراشر (خاک خــرد کن) و جداسازی سنگ و بقایای گیاهی وعلفهای هرز سال قبل توسط صفحات مشبک (الک) می نمائیم. بخاطر اینکـه وجـود سـنگ یکـی از عوامـل اصلی در شکستن انگشتیهای ماشــین نشــاکار می باشد.

تنظیم ( pH اسیدیته ) خاک بستر بذر

بطور کلی باید گفت زمانی بستر کشت برای تولید نـشاء هـای قـوی مناسـب اسـت کـه اسیدیته آن بین ۴.۵ تا ۵.۵ باشد. اگر قرار باشد از خاکهائی با اسیدیته ۶.۵  تا ۷ برای بـستر کشت استفاده نمود، نیاز به خنثی سازی و تعـدیل اسـیدیته در سـطوح مناسـب مـیباشـد. در اصل عملیات تعدیل اسیدیته باید دو تا سه ماه قبل از زمان بذر پاشی انجام گیرد. پیش از هر چیز دیگر، نمونه خاکها باید جمع آوری و آزمایش شوند. بـه منظـور کـاهش یـک واحـد اسیدیته خاک میتوان ۱۰۰ کیلوگرم خاک بستر را با ۱۰۰ گرم گل گوگرد مخلوط کرد. در ابتدا، ۱۰ کیلوگرم از کل خاک تهیه شده را با گل گـوگرد مخلـوط کـرده ، سـپس مخلوط مورد نظر را با بـاقیمانـده خـاک مخلـوط مـی نمـائیم کـه در ایـن شـرایط ترکیـب یکنواختی بوجود می آید. میزان پودر سولفور لازم به ازاء هر ۱۱۰ تا ۱۲۰ کیلـوگرم حـدود ۲۰۰ تا ۲۵۰ گرم میباشد.

 استفاده از کود در جعبه پرورش نشاء

مقدار استاندارد کود در جعبه برای سه عنصر K,P,N به میـزان ۲ گـرم بـرای هرعنـصر در نظر گرفته می شود که با استفاده از دستگاه میکسر، خاک بـا کـود بخـوبی مخلـوط مـیشود .چنانچه خاک بستر بذر از خاک های کوهستانی بوده و از نظر مواد غذائی فقیر باشـد، تقریباً ۴ گرم کود مصرف میشود. کود های مصرفی ممکن است شامل سولفات آمونیـوم، سوپر فسفات تریپل، سولفات پتاسیم و غیره باشد. چنانچه از کود اوره ، فسفات آمونیوم و سولفات پتاسیم استفاده شود با توجه بـه درصـد عناصر موجود در آنها به ترتیب مقدار ۳.۵ گرم اوره، ۴/۴ گـرم فـسفات آمونیـوم و ۴ گـرم سولفات پتاسیم برای هر جعبه استفاده میشود. مصرف بیش از اندازه کود هـا ممکـن اسـت باعث ضعیف شدن گیاهچه هـا بـه همـراه افتـادگی برگهـا بعـد از مرحلـه ۲.۵ برگـی شـود. چنانچه نشاها علائم توقف رشد و کمرنگ شدن برگها را نشان دهند، کود های اضافی باید صرف شود. از طرف دیگر، برای نشاهای نیمه بالغ ، همان مقدار کودهـای اضـافی بایـد در مرحله ۲.۵ برگی شان بکار روند. به منظور ریشه دهی بهتر نـشاهـا گاهـاً ۲ تـا ۳ روز قبـل از نشاکاری به ازاء هر ۱۰۰ جعبه مقدار ۵۰۰ گرم کود سولفات آمونیوم بعنـوان اسـتارتر بکـار گرفته می شود.

 جعبه نشاء

جعبه هائی که در کشور ژاپن ساخته میشوند در اندازه هـای کوچـک هـستند، نـشاهـای رشد یافته در این جعبه ها توسط هر نوع ماشین نشاکاری بدون توجه با اینکـه سـاخت کـدام کارخانه است قابل استفاده میباشد. جعبه نشاء دارای ابعاد ۵۸ سانتیمتر طـول، ۲۸ سـانتیمتر عــرض و ۳ سانتیــمتر عـــمق میباشد و جنس آنها پلاستیکی می باشد.

 لزوم استفاده از خاک پوششی

پوشش دادن یکنواخـت بـستر بـذر (جعبـه هـای بـذر) یکـی از عوامـل مهـم در خـروج یکنواخت جوانه ها از خاک میباشد. البتـه خـاکی کـه بعنـوان پوشـش مـورد اسـتفاده قـرار میگیرد ممکن است همان خاک موجود در جعبه باشد، ولی باید کاملاً عاری از هـر گونـه عناصر کودی باشد. میزان خاکی را که بعنوان پوشـش بـرای هـر جعبـه در نظـر مـیگیـریم حدود ۴۴۰ تا ۴۵۰ گرم میباشد. البته خاک پوششی قبل از استفاده باید توسط یک مش بـا سوراخهائی به قطر ۱.۳ تا ۱.۷ میلیمتر غربال شود، سپس مورد استفاده قرار گیرد. از طرف دیگر، کلوخه های بزرگ خاک باید خرد شوند. در سیـستم مکـانیزه مخـزن حـاوی خـاک پوششی و تسطیح کننده نهائی جعبه نشاء، آخرین بخش ماشین بذر پاش را تشکیل میدهد.

 پر کردن جعبه های نشاء با خاک

برای اینکار ابتداء یک روزنامه (در صورت بزرگ بـودن سـوراخ جعبـه هـای نـشاء) در کف جعـبه قرار میدهیم تا به ریشه ها کمک کنند تا بتوانند شکل حصیری به خود بگیرنـد. خاک جعبه ها باید تا عمق ۲ سانتیمتر پر و مسطح شود. البته در روش مکانیزه توسط ماشین بذر پاش از روزنامه استفاده نمیشود و تنظیم عمـق خـاک بـستر بـذر (  ۲ سـانتیمتـر ) توسـط تسطیح کننده قابل تنظیم انجام میشود.

 خیس کردن جعبه های پر از خاک جهت کاشت

بعد از ریختن خاک بستر بذر، جعبه ها توسط پمپ، آبپاشی می شوند که دارای نازلهائی با فشار قابل تنظیم برای آبپاشی است.

 جوانه دار کردن بذر

مجموع درجه حرارت مورد نیاز برای جوانه زنی بذر برنج ۱۰۰ درجـه سـانتیگـراد روز رشد میباشد. بطوری که اگر درجه حرارت آب ۱۰ درجه سانتیگراد باشد، بذر برنج برای جوانه زنی به ۱۰ روز زمان نیاز دارد. چنانچه از آب جاری و یـا آب رودخانـه در ایـن مـورد استفاده شود باید توجه کرد که درجه حرارت آب تا ساعت ۹ صـبح ممکـن اسـت مناسـب نباشد.

بهترین شرایط جوانه دارکردن بذور در مدت ۵ تا ۶ روز می باشـد. مقـدارآب مـصرفی به منظور خیساندن بذور باید دو برابر میزان بذر باشد. استفاده از یک ظرف بـزرگ در ایـن مورد مطلوب میباشد. به منظور خروج مناسب جوانه از پوسته بذر، علاوه بـر آب، اکـسیژن نیز مورد نیاز میباشد. بنابراین، با تعویض آب در هـر روز یکبـار عمـل اکـسیژن رسـانی بـه خوبی انجام میگیرد. ضمناً از یکنواختی درجه حرارت آب نیز باید اطمینان حاصـل کنـیم. در روش مکانیزه از حوضچه جوانه زنی بذر استفاده مـی شـود کـه دارای هیتـر، ترموسـتات تنظیم دما و سیستم آبپاش بوده که بطور همزمان حرارت و اکسیژن مورد نیاز بذور را بـرای جوانه زنی تأمین میکند. چنانچه حوضـچه جوانـه زنـی در دسـترس نباشـد مراحـل عملیـات تسریع در جوانه زنــی به شـرح زیـر میباشد:

کیسه های حاوی بذر را از آب خارج کرده تـا اینکه آب اضافی از آن خارج گردد. سپس بذرها را در تـشت محتـوی آب گـرم بـا درجـه حرارت ۴۰ درجه سانتیگراد به مدت ۱۰ ساعت قرار مـیدهـیم پـس از پایـان ایـن مـدت ، بذرها جوانه های کوچکی به طول ۱ میلیمتر به شکل سینه کبوتر تولیـد مـیکننـد. امـا اگـر طویل تر از این شود احتمال دارد که در حین بذر پاشی شکسته شود. البته مردم ژاپن درجـه حرارت ۴۲ درجه سانتیگراد را مدنظر میگیرند که ممکن است کـاربرد چنـین آب داغـی بلافاصله بعد از خیساندن مطلوبتـر باشـد. درجـه حـرارت فـوق ممکـن اسـت تـا ۲ درجـه سانتیگراد هم کاهش یابد، به همین خاطر باید کوشش کرد تا ایـنکـه درجـه حـرارت ۴۰ درجه در این مدت حفظ شود کـه بـا اسـتفاده از دماسـنج مـیتـوان درجـه حـرارت آب را کنترل نمود. در روش دیگری کیسه های محتوی بذر برنج در حفره ای که بـه همـین منظـور در خاک ایجاد شده قرار میگیرد و روی آنهـا را بطـور کامـل بـا کـاه بـرنج مـی پوشـانند. بذرهای برنج در این روش از گرمای ایجاد شده در اثر تخمیر کاه اسـتفاده نمـوده و جوانـه میزنند.

 کاهش رطوبت بذر

بعد از اینکه بذور از حوضـچه جوانـه زنـی خـارج شـدند دارای درصـد رطوبـت بـالائی هستند و در هنگام بذر پاشی با ماشین بذرپاش یا توسط دست ایجاد چـسبندگی مـینماینـد. به همین دلیل رطوبت بذور قبل از بذر پاشی بایـد کـاهش یابدکـه بـدین منظـور از دسـتگاه سانتریفوژ استفاده میشود. بطوری که کیسه های محتوی بـذر را بـه مـدت ۳ تـا ۵ دقیقـه در داخل سانتریفوژ قرار میدهیم و رطوبت بذور به این ترتیب کاهش مییابد.

میزان بذر و عملیات بذرپاشی

میزان بذر مورد نیاز برای هر جعبه بستگی به نوع واریته و وزن هزار دانـه آن دارد. بـرای ۱۰۰۰ متر مربع تعداد ۲۲ تا ۲۴ جعبه مورد نیاز خواهد بود. در کشور ما ایران به منظـور بـذر پاشی واریته های محلی مانند طارم و ارقام پرمحصول به مقدار ۱۲۰ تا ۱۴۰ گرم بذر سـالم و جوانه دار در هر جعبه نشاء توصیه مـی شـود. بذرپاشـی بـا تنظـیم رطوبـت بـستر بـذر آغـاز میشود. بذر پاشی زمانی باید انجام گیرد که رطوبت خـاک بـستر بـذر بـه سـطح ۸۰ تـا ۸۵ درصد برسد. همه بذور نباید بطور یکجا مصرف شوند و ۱۰ درصد از بذور بایـد بـه منظـور بذر پاشی تکمیلی در جاهائی که غیـر یکنواخـت (تنـک) بـذر پاشـی شـده اسـت، اسـتفاده شوند. سطح بستر بذر به منظور یکنواختی در بذرپاشی و ایجـاد پوشـش یکنواخـت خـاک باید صاف و هموار باشد. ضخامت خاک پوششی بذر بایـد دو برابـر قطـر بـذر بـرنج باشـد. چنانچه ۱۰ تا ۲۰ جعبه پهلوی هم قرار گیرند بذر پاشی راندمان بیشتری خواهد داشـت. بعـد از آبیاری کامل اقدام به پوشاندن سطح بذور توسط خاک می نمائیم. اگر ایـن عملیـات در صبح انجام شود میتوان در بعدازظهر جعبه هـا را در داخـل اتـاق جوانـه زنـی قـرار داد. در سیستم مکانیزه ماشین بذر پاش دارای مخزن بذر با میزان پاشش قابل تنظیم بدین منظور مـی باشد که قبل از بذر پاشی اقدام به کالیبراسیون آن می نمائیم تا میزان بـذر دلــــخواه در هـر جعبه تأمین شود.

 مدیریت رویاندن بذر در اتاقک رشد

بعد از بذر پاشی، جعبه ها باید فوراً در داخل جعبه کشودار پرورش بذر و یا تاریک خانـه و یا اتاقک رشد قـرار گیرنـد، کـه در جعبـه مـذکور (تاریـک خانـه) درجـه حـرارت بطـور اتوماتیک در۳۲ درجه سانتیگراد کنترل میشود که این عمل توسط ترموستاتی که از قبـل  نصب و راه اندازی شده انجام میگیرد. رطوبت مورد نیاز نیز توسط تـشت محتـوی آب داغ که توسط هیتر گرم شده و در قسمت پائین تاریک خانه قرار دارد، بصورت بخار تأمین میشود. بعد از دو روز، جوانه زنی بطور همزمان انجام میشود. در این شرایـــط همه جوانه هـا به شکل گیاهچه های ایده آل از خاک خارج میشوند، که طول کولئوپتیل آنهـا حـدود ۱.۲ سانتیمتر میباشد. بنابراین، دراین لحظه میتوان بـه مرحلـه بعـدی کـه شـروع سـبز کــردن میباشد، وارد شد .

 رویاندن بذر به روش ساده

چنانچه اتاقک رشد در اختیار نباشد، عمل جوانه زنی باید با استفاده از یـک روش سـاده و به سرعت انجام گیرد. جعبه های حاوی بذر باید در کنار هم بر روی زمـین در هـوای آزاد و آفتابی قرار گیرند و روی آنها با پلاستیک پوشانده شود (ایجـاد گرمخانـه). سـپس درجـه حرارت خاک بستر بذر باید به ۳۰ درجه سانتیگراد برسد که این عمل از طریـق قـرار دادن جعبه هـا در معـرض آفتـاب بـه مـدت ۲ سـاعت انجـام مـیگیـرد. از طـرف دیگـر پوشـش پلاستیک از خشک شدن آنها نیز جلوگیری میکند. جعبـه هـای گـرم شـده بایـد بـصورت ردیفهای ۲۰ تائی بر روی هم قرارگرفته و توسط ۲ پایه چوبی مکعب شـکلی بـه ابعـاد۱۰ سانتیمتر از زمین فاصله گیرند. بعد از پوشاندن جعبه ها توسط پلاسـتیک، آنهـا بایـد توسـط حصیر پوشانده شوند. سپس گیاهچه های جوان رشد میکنند و زمانی که طـول آنهـا بـه ۱۰ میلیمتر رسید وارد مرحله بعدی یعنی سبز شدن میشوند.

سبز کردن اولیه

بعد از اتمام جوانه زنی، مرحله مقدماتی سبز کردن آغاز مـیشـود. گیاهچـه هـا وقتـی از مرحله پرورش نشاء در اتاقک رویش و یا هر وسیله دیگر پرورش نشاء خارج شدند باید در داخل یک گلخانه، گرمخانه یا تونل پلاستیکی قرار گیرد. این عمل به منظور ایجاد شـرایط مطلوب برای گیاهچه از قبیل طویل شدن طول اولین برگ، توسـعه پـنج ریـشه طوقـه ای درگره کلئوپتیلی و جذب ترکیبات کودی در خاک و نیز جـذب آندوسـپرم موجـود در بـذر انجام میگیرد. موارد ذکر شده پایه و اساس پرورش گیاهچه های سالم و قوی میباشـند. در این رابطه، یکی از روشها این است که گیاهچه ها در معرض هوا قرار بگیرند، البته نه اینکه کاملاً در معرض هوای آفتابی بیرون قرار گیرند بلکه باید در داخل گرمخانه پلاستیکی قرار گیرند تا اینکه علاوه بر تأمین و جذب اکسیژن از نور مـستقیم خورشـید نیـز درامـان باشـند. برای محافظت گیاهچـه هـا از نـور خورشـید و درجـه حـرارت بـالا در طـول روز، و درجـه حرارت پائین در شب، از پلاستیک و یا حصیر می تـوان بعنـوان پوشـش گرمخانـه اسـتفاده کرد. نکته دیگر اینکه درجه حرارت باید طوری کنترل شود که تفـاوت زیـادی بـین درجـه حرارت شب و روز وجود نداشته باشد. سبز کردن باید در مدت سه روز انجام شود. درجـه حرارت در روز اول ۲۵ درجه سانتیگراد، در روز دوم ۲۰ درجه سانتیگراد بوده و در روز سوم پوشش پلاستیک را باید برداریم.

 سبز کردن

وقتی که مراحل اولیه رویاندن و سبز کردن به پایان رسید یعنی زمانی که گیاهچه هـا بـه رنگ سبز روشن درآمدند، عملیات سبز کردن باید فوراً آغاز شود. کنترل گیاهچه هـا بایـد به نحوی انجام شود که سبز شدن آنها در مدت ۸ روز به اتمام رسد. در این مدت نیاز هـای غذائی ضروری گیاهچه باید تأمین شود. سوالی که در اینجا مطرح است این اسـت کـه آیـا ریشه های طوقه ای واقع در گره کلئوپتیلی میتوانند بـرای جـذب عناصـر غـذائی در خـاک بطور کامل توسعه یابند. توسعه ریشه های طوقه ای به کنترل درجه حرارت و تـأمین رطوبـت بستگی دارد. زمانی که اندازه ذرات خاک %۵ میلیمتر (بافت متوسـط) باشـد، ریـشه هـا بـه خوبی توسعه مییابند، بخاطر اینکه در چنین خـاکی رطوبـت بخـشهـای سـطحی و عمقـی یکنواخت بوده و نفوذپذیری هوا نیز در آنها بیشتر است.

 آماده سازی بستر خزانه و انتقال جعبه های نشاء سبز شده

 در پرورش نشاء مکانیزه سه نوع بستر خزانه وجود دارد که عبارتند از خزانه آپلند، نیمـه آپلند و خزانه مرطوب که در خزانه های نیمه آپلند و مرطوب مـدیریت آبیـاری بـه سـهولت انجام می-گیرد. در خزانه خشک از گلخانه نیز میتوان استفاده نمود بطوری که نـشاها بعـد از مرحله اولیه سبز شدن به گلخانه منتقل شده و در بستر خشک گلخانه در کنـار هـم چیـده شده و با استفاده از آبپاش آبیاری شوند.

 قراردادن جعبه ها در بستر خزانه

سطح بستر خزانه باید بسیار صاف و یکنواخت باشد بطوری که ته جعبـه نـشاء بـا سـطح بستر خزانه مماس باشد. چنانچه سطح بستر خزانـه یکنواخـت نباشـد آب و مـواد غـذائی در یک طرف جمع شده و باعث ضعیف شدن نشا ها در طرف مقابل میشوند.

درجه حرارت خزانه

نشاء جوان پس از سبز شدن در طول روز به حرارتی بیش از ۲۰ درجه سـانتیگـراد نیـاز دارد. اگر درجه حـرارت بـیش از ۳۰ درجـه باشـد نـشاها بـصورت میلـه ای و باریـک رشـد میکند و در حرارت کمتر از ۲۰ درجه رشد نشاء به کندی انجام مـیشـود. درجـه حـرارت کافی و مناسب برای رشد نشاء در طـول شـب بـین ۱۵ تـا ۲۰ درجـه مـیباشـد. حـرارت ۱۲ درجه در طول شب برای نشاء مشکل چندانی ایجاد نمیکند در حالیکه پائین آمدن دما تـا زیر ۱۲ درجه و بیش از ۲۰ درجه به مدت چندین ساعت رشد فیزیولـوژیکی نـشاء را دچـار اختلال مینماید. به منظور کنترل حرارت خزانـه از دماسـنج بـرای ثبـت حـرارت مـی تـوان استفاده نمود و در صورت افزایش بیش از حد حرارت در زیر تونل پلاستیکی بـا کنـار زدن پلاستیک و افزایش تهویه و مدیریت صحیح آبیاری درجه حرارت کنترل خواهد شد.

 مدیریت آبیاری

مدیریت آبیاری به منظور رشد مناسب نشاها، تنظیم اسیدیته خاک و کنترل بیماریهـای قارچی ، کنترل درجه حرارت و ریشه دهی مناسب نشاها و تسهیل نشاکاری با ماشـین نـشاکار بسیار مهم میباشد.

 کنترل سرما

برای کنترل سرما در شبها و روز های خیلی سرد می توان خزانه را در طول شـب یـا روز به حالت غرقاب نگاه داشت. اما با طولانی شدن طول مدت غرقابی مـشکلات مانـدابی و عـدم خروج گازهای مضر باعث صدمه و خسارت نشاها خواهد شد. لذا باید نسبت بـه تخلیـه آب از کرتها اقدام نمود و حتی المقدور چندین ساعت در طول روز خزانه بدون آب باشد.

 کنترل گرما

برای کنترل گرما در خزانه خصوصاً در روزهای خیلی گرم، قبل از افزایش بیش از حـد دما در زیر تونل پلاستیکی، باید با کنار زدن بخشهائی از نایلون اقدام به تهویه خزانه نمود. به منظـور کـاهش بیـشتر دمـا، غرقـاب نمـودن خزانـه و برقـراری جریـان آب در آن بـسیار ضروری است.

 تنظیم اسیدیته (PH) خزانه

همانطوریکه آب در کنترل سرما و گرما نقش دارد، مدیریت صحیح آبیاری می توانـد اسیدیته خاک خزانه را تنظیم نماید. با غرقاب نمودن خزانـه مـیتـوان خـاکهـای اسـیدی، قلیائی و آهکی را بسوی خنثی گرایش داد.

 شرایط ایده آل نشاهای برنج به منظور نشاکاری

در هر نشاء جوان، نیمه بالغ و بالغ، نشاهای بسیار خوب آنهائی هستند که دارای پتانـسیل تولید بالائی باشند. در اثر کمبـود نـور و افـزایش تـراکم در جعبـه نـشاء بـا مـشاهده پهنـک برگهای پائینی در مراحل اولیه پرورش نشاها، ملاحظـه مـیگـردد کـه بـرگهـای پـائینی نشاهای جوان، نیمه بالغ و بالغ در مقایسه با برگهای بالاتر، بخاطر کمبود نور طویلتر میشوند. نکته قابل توجه در پرورش نشاها ایـن اسـت کـه نـشاهـای پـرورش یافتـه بایـد دارای میانگره های کوتاه تر و ضخیمتری باشند. ارتفاع نشاها باید به انـدازه ای باشـد که تنهـا بـرای ماشین نشاکار مناسب باشد. بنابراین پرورش نشاهای سالم کلید موفقیت کشت برنج است. نشا ها زمـانی کـه بـه مرحله ۳.۵ تا ۴ برگی رسیدند اقدام به نشاکاری آنها می نمائیم. بـدین منظـور چنـد سـاعت قبل از نشاکاری بسته به درجه حرارت هوا اقدام به خـارج کـردن نـشاها از خزانـه نمـوده تـا رطوبت جعبه های نشاء کاهش یابد و نشاکاری با ماشین نشاکار به سهولت انجام شود.

توصیه های کاربردی به کشاورزان، مروجان و بهره برداران

توضیح : در خصوص آفات و بیماری های خزانه برنج به بخش آفات و بیماری ها مراجعه گردد.

• استفاده از بذر بوجاری شده و سالم که از مزارع سالم و عـاری از عوامـل بیمـاریزا تهیه شده باشند.
• ضدعفونی بذر برنج با قارچکشها.
• احداث خزانه برنج در محلی که بافت خاک سبکی داشته واز لحاظ مواد غذایی نیز غنی باشـد. همچنین در سال زراعی قبل، بیماریهای خاکزی در محل احداث خزانه شیوع نداشته باشد.
• احداث خزانه برنج بصورت جوی پشته ای باشد.
• کاشت بذر در خزانه برنج در درجه حرارتهای حداقل ۱۲ الی ۱۴ درجه سانتیگراد صورت گیرد، بطوریکه در یک هفته آینده هوای خوبی پیش بینی شده باشد.
• در نظر گرفتن میزان مناسب تراکم بذر در واحد سطح.
• جلوگیری از حالت غرقابی و ماندابی دائم آب در خزانه. نحوه آبیاری، ابتدا به صـورت نشتی بوده و تناوب خشکی و آبیاری در خزانه رعایت شود.
• تهویه مرتب خزانه ها در هوای گرم و آفتابی صورت پذیرد.
• سمپاشی خزانه ها درصورت مشاهده علائم بیماری بلاست براساس نظـر کارشناسـان حفظ نباتات منطقه.
• سمپاشی خزانه با دز بالای علفکش (قبل از کاشت)، قارچکش و استفاده بیش از حد کود نیتروژن باعث مرگ و میر گیاهچه میشود.
• استفاده صحیح از کودهای نیتروژن، پتاس و فسفر.

برگرفته از ( راهنمای برنج ) کاشت، داشت، برداشت و پس از برداشت

مؤلفان : دکتر محمد ربیعی ، فریدون پاداشت دهکایی ، کبری تجددی طلب ، مریم حسینی چالشتری ، ناصر شرفی ، حسن شکری واحد ، محمدرضا علیزاده ، فرامرز علی نیا ، محسن عمرانی ، مسعود کاوسی ، فرزاد مجیدی شیل سر ، مجید نحوی ، محمدرضا یزدانی ، ( از موسسه تحقیقات برنج کشور ) و امیرحسین افشار ، داود صیدی ، میثم علیجانی ، مراد محمدی ، زهید ناصری ملکی ( از پژوهشکده خودکفایی و امنیت غذایی )

کار مشترک ” سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی ” و ” بسیج مهندسین کشاورزی و منابع طبیعی “

همچنین مطالعه پستهای زیر نیز پیشنهاد میگردد :

مدیریت شالی پس از برداشت برنج ( قسمت اول )

مدیریت شالی پس از برداشت برنج ( قسمت دوم )

کرم ساقه خوار نواری برنج