تولید نهال زردآلو
مقدمه
زردآلو گیاهى با نام علمى Prunus armenica که از خانواده Rosaceae مى‌باشد. بومى چین غربى و سیبرى است. در چین جنگل‌هاى خودروى این میوه و در سیبرى چند رقم بسیار مقاوم در برابر سرما یافت مى‌شود. این میوه، از زمان‌هاى بسیار قدیم در موطن اصلى خود زیرکشت بوده و حدود یک‌صد سال پیش از میلاد مسیح به اروپا برده شده است.در این میوه گل کامل است و قسمت خوراکى میوه جدار رشد کرده تخمدان است.
زردآلو، از نظر نیازهاى محیطی، بسیار شبیه به هلو است ولى کمتر از آن به سرماى زمستانه نیاز دارد (۳۰۰۰-۱۰۰۰ ساعت دماى کمتر از هفت درجه سانتى‌گراد). در بهار، گل‌هاى زردآلو از اکثر میوه‌هاى دیگر زودتر باز مى‌شود و به همین دلیل باید این گیاه را در نقاطى کاشت که سرماى دیررس بهاره وجود نداشته باشد.
ریشه زردآلو، در برابر غرقاب شدن بسیار حساس است و خاک‌هاى نسبتاً سبک لمونى شنى که داراى زهکشى کامل باشند براى آن ارجح است. ۴ تا ۶ سال پس از کشت، گل زردآلو به‌طور جانبى روى قسمت یکساله سیخک‌هاى کوتاه به‌وجود مى‌آید. هر سیخک پس از سه سال باروری، خشک مى‌شود؛ بنابراین باید زردآلوى بالغ را هر سال براى حذف سیخک‌هاى خشک شده و تحریک درخت به تولید شاخه‌هاى میوه‌دهنده جدید، پیرایش سبک کرد. فاصله کشت درختان زردآلو ۷-۶ متر است و در ایران، مى‌توان از یک باغ خوب انتظار حدود ۲۵ تن محصول در هکتار را داشت. چون گرده زردآلو چسبناک است باد در گرده‌افشانى آن نقشى ندارد و این امر توسط حشرات انجام مى‌شود. کندوگذارى در بالا بردن میزان محصول بسیار مؤثر است. اکثر ارقام زردآلو خودبارور هستند و نیازى به درخت گرده‌زا ندارند.
پایه های رویشی مهم:
GF677 ،۳۱ GF ، ماریانا ۲۶۲۴ ،میروبلان c 29
ارقام مهم:
از ارقام مهم زردآلوى ایران مى‌توان نصیری، لاسگردی ، هرودی ،شکرپاره ، اردوباد، قربان مراغه شکرپاره، شمس، نخجوان و قرمز شاهرود را نام برد، که به‌ویژه نوع شکرپاره در اکثر نقاط ایران کشت مى‌گردد. قیسى نوعى زردآلوى کوچک و نامرغوب است که بیشتر به‌صورت خشک شده (برگه) مورد استفاده قرار مى‌گیرد.
۱ – GF771 :
فرانسه (پایه خیلی قوی )
تحمل متوسطی به شرایط غرق آبی دارد.مقاومت قابل توجهی به آهک دارد . همچنین مقاومت بالایی به کشت مجدد گونه در خاکهای قبلاً کشت شده دارد. خیلی حساس به نماند است.
برای ارقام هلو و بادام و آلوهای ژاپنی مناسب است. تاحدی با ارقام زردآلو نیز سازگار گزارش شده است مشکلاتی که از نظر سازگاری دربعضی موارد بروز می نماید می توان به شکستگی محل پیوند اشاره کرد. ارقام بر روی این پایه باردهی بالایی را نشان میدهند. محصول تولیدشده تا حدی کاهش دراندازه و رنگ پذیری میوه نشان می دهد . براساس گزارشات درختان بر روی این پایه عملکرد بالاتری را در خاکهای آهکی به شرایط خشکی نشان می دهند. پرکاربردترین پایه برای بعضی از گونه های درختان میوه هسته دار می باشد این پایه در حال حاضر نیز در کشور درسطح محدودی در حال تکثیر می باشد.
۲- MIROBALAN29C
( پایه متوسط )آمریکا
به شرایط غرق آبی تقریباَ مقاوم است مقاومت متوسطی به آهک دارد همچنین مقاومت بالایی به کشت مجدد درخاکهای قبلاَ‌کشت شده دارد. مقاومت به نماتد Melidogyne بالا است در حالیکه به سایر نماتدها حساس است.
برای ارقام آلو ژاپنی واروپایی و زردآلو مناسب است. باردهی بالا وکیفیت میوه از نظر اندازه نسبت به میروبالان بذری افزایش نشان داده است کارایی عملکرد در این پایه خیلی بالا است. در شرایط خاکهای آهکی و شرایط وخشکی یکی از بهترین پایه ها گزارش شده است. به طور کلی استفاده از این پایه درحال گسترش است و اثر بسیار خوبی بر عملکرد ارقام نیز نشان داده است.
۳- GF31:
فرانسه( پایه خیلی قوی )
تحمل به شرایط غرق آبی کم است. مقاومت متوسطی به آهک دارد. همچنین به کشت مجدد در خاکهای قبلاً کشت شده توسط این گونه تحمل متوسطی دارد. برای ارقام زردآلو مناسب است. سازگاری بسیار مطلوبی از آن با ارقام زردآلو گزارش شده است. میزان باردهی بالا، و نسبت به پایه های بذری عملکرد بالاتری را نشان می دهد .در خاکهای مطلوب پایه مناسبی می باشد.
۴- MARIANNA2624:
فرانسه ( پایه خیلی قوی )
به شرایط غرق آبی تقریباَ‌مقاوم است مقاومت متوسطی به آهک دارد. همچنین مقاومت بالایی به کشت مجدد در خاکهای قبلاً کشت شده دارد مقاومت بالایی به نماتد Melidogyne دارد. مقاومت متوسطی از آن به ارمیلاریا ، فیتوفترا و آگروباکتریم گزارش شده است.برای ارقام آلو ژاپنی واروپایی و زردآلو مناسب است تاحدی با ارقام بادام نیز سازگاری دارد. مشکلاتی که از نظر ناسازگاری در بعضی موارد بروز می نماید می توان به تورم محل پیوند ودر بعضی موارد به شکستگی محل پیوند اشاره کرد. باردهی بالا، اندازه و کیفیت میوه شبیه به پایه MIROBALAN29C می باشد. پایه مطلوبی برای گونه های ذکر شده در شرایط خاکهای رسی و شرایط غرق آبی است.
ازدیاد زردآلو
براى ازدیاد زردآلو مى‌توان از (نهال‌هاى بذری و پایه های رویشی) زردآلو، هلو و آلو به‌عنوان پایه استفاده کرد، زردآلو و هلو درخاک‌هاى سبک، آلو در خاک‌هاى سنگین و به‌خصوص مرطوبمحصول بهترى مى‌دهند. در سطح تجاری به صورت غیر جنسی و به وسیله پیوند جوانه وپیوند شاخه صورت می گیرد.ازدیاد زرد آلو به وسیله قلمه بندرت انجام می گردد و دانهالهای زرد آلو به عنوان پایه استفاده می شود.
۱– ازدیاد به وسیله بذر:
برای اینکه بذور زرد آلو بطور کامل جوانه بزنند باید آنها را به مدت ۷۲ روز استراتیفیه نمود.تیمار سرما در ۶ درجه سانتی گراد بهتر از ۴ درجه سانتی گراد است.تیمار سرمای مداوم موجب می شود فعالیت مواد بازدارنده رشد که در پوسته هسته وجود دارد از بین رفته و مواد تحریک کننده رشد شروع به فعالیت نمایند.محیط استراتیفیکاسیون باید رطوبت مناسب را حفظ کرده،تهویه خوبی داشته و عاری از مواد سمی باشد.بذور در مدت استراتیفیکاسیون باید مرطوب نگه داشته شوند. تیمار اسید جیبرلیک یا کینتین و خراش دادن وجدا کردن پوسته از مغز می تواند جوانه زنی بذور زردآلو را تسریع کند.برای این منظوربذور زرد آلو را قبل از کاشت در محلول ۵۰۰ پی پی ام اسیدجیبرلیک ویا محلول ۵ پی پی ام کینتیز به مدت ۲۴ ساعت خیس می کنند.همچنین این مواد تنظیم کننده رشد،هر دو موجب رشد دانهال می شوند.
در پایان مرحله استراتیفیکاسیون تعداد کمی از بذور شروع به جوانه زنی می کنند.سپس این بذور در بسترهایی که عاری از علفهای هرز و سنگریزه بوده ودارای کمپوست کافی هستند،کاشته می شوند.فاصله ردیفهای کاشت ۳۰ سانتی متر است.وجود رطوبت کافی در خزانه جوانه زنی و رشد خوب دانهال را تضمین می کند .برای تامین رطوبت کافی باید آبیاری بطور مکرر صورت گیرد.برای این منظور می توان از مالچ نیز استفاده کرد. استفاده از مالچ علاوه بر کنترل علفهای هرز از بالا رفتن بیش از حد حرارت هم جلوگیری می کند. پس از جوانه زنی مالچ را برداشته وخزانه را کولتیوار می زنند استفاده از علف کش قبل از ظهور ترباسیل به میزان ۲ تا ۳ کیلو گرم در هکتار به خوبی علف های هرز را در خزانه کنترل می کند.اگر دانهال ها رشد خوبی نداشته باشند می توان مقدار کمی اوره بکار برد.همچنین مبارزه با آفات و بیماریها که در زرد آلو خیلی کم می باشد در صورت لزوم باید صورت گیرد.
۲– ازدیاد رویشی:
ازدیاد به وسیله پیوند جوانه وپیوند شاخه:
ازدیاد زرد آلو عموما” به صورت پیوند جوانه در خرداد ماه و پاییز و نیز به وسیله پیوند شاخه صورت می گیرد.وقتی در خرداد ماه قطر دانهالها به اندازه قطر مداد شد،پیوند جوانه صورت می گیرد.پایه های دیگر که نازکتر هستند در شهریور پیوند می شوند.روش معمول پیوند در زردآلو،پیوند T یا پیوند شکمی است.
برای موفقیت پیوند باید قطر پایه حداقل ۶ میلی متر بوده و پوست به راحتی از چوب جدا شود.محل پیوند باید حدود ۱۰ تا ۲۵ سانتی متر بالاتر از سطح خاک باشدوعمل پیوند در قسمت صاف پایه صورت گیرد.حدود یک هفته پس ازانجام عمل پیوند جوانه،می توان پایه را ۱۰ سانتی متر بالاتر از محل پیوند برید.این عمل به رشد جوانه کمک می کند و۲ هفته پس ازانجام پیوند می توان پایه را از بالای جوانه بطور کامل حذف کرد.وقتی جوانه شروع به رشد کرد،پیوند به اندازه کافی قوی شده و می توان نخ دور محل پیوند را باز کرد.برخی از پایه هاییکه در خرداد ماه پیوند جوانه شده انددر پاییز همان سال آماده کاشت در محل اصلی هستند. ولی پایه های پیوند شده در پاییز،در فصل خواب بعدی قابل انتقال به محل اصلی خواهند بود.موفقیت پیوند جوانه خیلی بیشتر از پیوند شاخه است.
دانهالهایی که رشد کافی نداشته و قبل پیوند جوانه نشده اند معمولا”پس از خزان در فصل خواب بعدی پیوند اسکنه یا شاخه می شوند. وقتی پیوند شاخه در زرد آلو در آخر فصل صورت می گیرد به علت اینکه شیره گیاهی جریان داشته و جوانه ها فعال شده اند موفقیت بیشتری بدست خواهد آمد.پیوند جوانه وپیوند شاخه هر دو در زرد آلودرصد موفقیت بالایی داشته است.
۳– ازدیاد بوسیله قلمه وخوابانیدن:
ازدیاد ارقام زرد آلو بوسیله قلمه چندان موفقیت آمیز نبوده و عمدتا” ازدیاد آن بوسیله پیوند جوانه یا پیوند شاخه صورت می گیرد.در سال ۱۹۸۴ باندوک و همکاران قلمه های خشبی زردآلورا در آذرماه برداشته و پس از تیمار با IBA به میزان ۳۰۰ پی پی ام،۳۰ درصد ریشه زایی در این قلمه ها بدست آورند.
ریشه زایی قلمه های خشبی در محیط اسیدی(۵ و۴ =PH ) به همراهOH)2 ) Ca بهتر از Mg (OH)2 صورت می گیرد.ریشه زایی در ۷ PH=بطور مشخص کاهش می یا بد.میزان ریشه زایی در روش خوابانیدن در صورتیکه قلمه ها قبلا” با IBA به میزان ۲۵۰۰ تا ۵۰۰۰ پی پی ام تیمار شده باشند ۵۰ درصد است. اگر تیمار IBA صورت گرفته با شد بقای نبا ت بیشتر از وقتی است که این تیمار انجام نشده باشد.
۴– ازدیاد به روش پیوند سر شاخه:
پیوند نها لهای وحشی،دانها لها، ارقام نا مرغوب وارقام بدون محصول می توا ند با موفقیت بیشتری با روش پیوند سر شاخه یا پیوند جوانه در انتهای شاخه صورت گیرد. پس از انجام عمل پیوند،باید پیوندکها در مقابل باد حفاظت گردد تا خطر شکستگی آنها پیش نیاید.بر اساس گزارش یانین (۱۹۷۵) پیوند سر شاخه در مقایسه با روش مر سوم پیوند زرد آلو،موجب ایجاد کال و جوانه زنی بهتری شده است.
استاندارد نهالستان ونهال زردآلو آماده توزیع :
- نهال بایستی پیوندی باشد.
- پایه باید از کاشت بذر گوجه و یا زردآلوی وحشی تهیه شده باشد.
- نهال پیوندی در زمان فروش یکساله و یا دوساله باشد.
- فاصله نهالها در هر ردیف ۱۲ تا ۱۵ سانتیمتر باشد و فاصله بین ردیفهای کاشت در حالت یک ردیفه ۹۰ سانتیمتر (به طوریکه در هر هکتار بیش از ۷۵۰۰۰ نهال گنجانده نشود). نهال باید حتماً یک ردیفه کاشته شود.
- محل پیوند باید از سطح خاک ۱۵ سانتیمتر باشد.
- قطر نهال پیوندی از وسط محل پیوند تا یقه باید ۲/۲ – ۱٫۲ سانتیمتر باشد.
- ارتفاع نهال باید ۱۲۰-۸۰ سانتیمتر و پس از سربرداری باید ۸۰ سانتیمتر باشد.
- ارتفاع اولین شاخه فرعی تا سطح خاک ۶۰-۵۵ سانتیمتر باشد.
- تعداد شاخه‌های فرعی به منظور تشکیل تاج ۵-۳ شاخه کافی است.
- در زمان انتقال نهال نباید جوانه‌های آن متورم شده باشند.
- ریشه فرعی نهال باید ۳ تا ۵ عدد و طول هرکدام حداقل ۱۰ سانتیمتر باشد.
- باید نهالها را برای انتقال در بسته‌های ۲۵ تایی بسته‌بندی کرده و پس از ضدعفونی (پرالیناژ) ریشه (نوع سم باید از طرف سازمان حفظ نباتات معرفی گردد) بسته‌ها را در چتایی و یا گونی خیس پیچیده و تا محل گونی در یک کیسه پلاستیک سیاه قرار داده و بسته شوند. (روش پرالیناژ یا ضد عفونی ریشه در دستورالعمل اجرایی خواهد آمد).
- در نهالستان زردآلو باید ارقام بارور و گرده‌افشان دارای اتیکت مشخص باشند, به طوری که خریدار نهال به ازای خرید هر رقم بارور زردآلو, یک یا دو رقم گرده‌افشان آن نیز دریافت کند به نحوی که ۱۰% نهالهای فروخته شده به خریدار از رقم یا ارقام گرده افشان باشد.
- نهالها باید گواهی اصالت و استاندارد از طرف مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال به همراه داشته باشد..
- نهالها را برای انتقال در بسته‌های ۵۰ تایی (در صورت وجود شاخه‌های فرعی در بسته‌های ۲۵ تایی) بسته‌بندی کرده و پس از ضدعفونی (پرالیناژ) ریشه (نوع سم باید از طرف سازمان حفظ نباتات معرفی گردد) بسته‌ها را در چتایی و یا گونی خیس پیچیده و تا محل گونی در یک کیسه پلاستیک سیاه قرار داده و بسته شوند. (روش پرالیناژ یا ضد عفونی ریشه در دستورالعمل اجرایی خواهد آمد).
