تقسیم بندی گیاهان آپارتمانی از نظر نیاز نوری

تقسیم بندی گیاهان آپارتمانی از نظر نیاز نوری

میدانیم که هر گروه از گیاهان، به منظور رشد و ادامه زندگی در موطن اصلی خود نیاز به شرایط خاص محیطی آن منطقه دارند. حال اگر بخواهیم آنها را در جایی غیر از موطن اصلی شان پرورش داده، نگهداری نماییم ناگزیر به فراهم نمودن و حفظ شرایط خاص هر گیاه خواهیم بود. بنابراین می توان تقسیم بندی گل ها و گیاهان آپارتمانی از نظر نیاز نوری را براساس نیاز به عوامل محیطی انجام داد.

نور: در سوخت و ساز گیاهان، تولید مواد آلی و سایر اعمال حیاتی گیاه مخصوصا در رشد و نمو و تولید مثل آنها مؤثر است.
اشعه مستقیم خورشید: برای اکثر گیاهان آپارتمانی مضر است و نباید آنها را در معرض نور مستقیم قرار دهید.

شدت نور (کمیت): شدت نور، مقدار امواج نورانی است که در واحد زمان به واحد سطح می رسد.

گیاهان سایه دوست: گیاهان طالب نورکم هستند. آکیوبا (شمشاد ژاپنی)، دیفن باخیا، سرخسها، فیکوسها، ماهونیا، فیلودندرون، پوتوس، برگ عبائی، عشقه، مارانتا و … سایه دوست هستند . گیاهان سایه دوست را در آپارتمان در مکانهایی دور از نور مستقیم خورشید و یا دور از پنجره های جنوبی قرار دهید مثل گوشه هال و سالن . گیاهان سایه دوست را اگر در برابر نور زیاد قرار دهید دچار آفتاب سوختگی (کمبود کلروفیل و زردی برگها) می شوند.

گیاهان آفتاب دوست: گیاهان طالب نور نسبتا زیاد هستند. انواع نباتات گوشتی، برگ رنگین و گیاهانی که گل زیاد تولید می کنند یا اصولا گلشان مورد توجه است مانند کاکتوسها، شمعدانیها، بنت القنسول، کالانکوئه، بگونیا، داودی، میخک و … آفتاب دوست هستند. گیاهان آفتاب دوست را در زمستان باید در محلهای کاملا نورگیر (آفتاب گیر) آپارتمان، مقابل پنجره های رو به آفتاب (جنوبی) بدون پرده و یا مکانهایی که انعکاس نور در آنجا زیاد است، قرار دهید. در فصل تابستان، باید آنها را به محلهایی از آپارتمان که شدت نور کمتری دارند در مقابل پنجره های جنوبی با پرده یا دور از پنجره های جنوبی قرار دهید و یا به خارج از آپارتمان زیر سایه درختان منتقل کنید. گیاهان آفتاب دوست را اگر در محل کم نور قرار دهید ساقه ها دراز شده، گیاه بدقواره می شود و گلها و برگهای مسن آنها می ریزند و گلدهی شان متوقف می شود.

گیاهان سایه آفتاب دوست: گیاهان طالب نور متوسط (سایه روشن) هستند. سجافی، پرومیا، کروتون، سیکلامن، کوردیلین، دراسنا و … سایه آفتاب دوست هستند. گیاهان سایه آفتاب دوست را در آپارتمان در مقابل پنجره های جنوبی با پرده توری یا با فاصله کمی از پنجره های جنوبی بدون پرده توری یا با فاصله کمی از پنجره های جنوبی بدون پرده یا در مقابل پنجره های شرقی و غربی بدون پرده بگذارید. گیاهان سایه آفتاب دوست را اگر در برابر شدت نور زیاد قرار دهید به شکلی خفیف تر، دچار همان علایم آفتاب سوختگی گیاهان سایه دوست می شوند .

نکته : پس از مدتی با رشد مناسب یا نامناسب گیاه و ظهور علایم احتمالی نامناسب بودن مقدار نور، محل انتخابی خود را کنترل کنید.

نورهای مختلف (کیفیت):

کیفیت نور، ترکیب طول موج نور و یا به عبارتی رنگ نور است.

لامپهای گرم (التهابی): همان لامپهای معمولی گلابی هستند زیرا سیمی از تنگستن درون آنها گداخته و ملتهب می شود تا نور تولید کند (شکل ۲۱-۱). در این دسته از لامپها، فقط پنج درصد از انرژی الکتریکی به امواج نوری تبدیل می شود که قابل استفاده گیاه می باشد و روشنایی آنها دارای طیف نوری از بنفش تا مادون قرمز است. در غیاب خورشید برای تحریک گیاه به گل دادن می توانید از لامپهای التهابی که مقدار زیادی نور قرمز و مادون قرمز دارند استفاده کنید.

لامپهای سرد (فلورسنت): همان لامپهای مهتابی و جیوه ای هستند، زیرا گاز درون آنها گرم می شود تا تولید نور کنند. پانزده درصد انرژی الکتریکی در آنها به امواج نوری تبدیل شده، که قابل استفاده گیاه می باشد. روشنایی آنها دارای مقداری امواج قرمز و فاقد مادون قرمز است. در غیاب خورشید برای وادار کردن گیاه به فتوسنتز می توانید از لامپهای جیوه ای یا مهتابی که مقداری امواج قرمز دارند استفاده کنید.

نور خورشید: نور خورشید دارای نوری با کیفیت کاملا متفاوت با نور لامپهای معمولی و فلورسنت و جیوه ای است طیف نوری آن از ماوراء بنفش تا مادون قرمز است و مستقیم و غیر مستقیم منبع اصلی انرژی کلیه گیاهان است. اگر بخواهید طیفی مشابه طیف خورشید ایجاد کنید باید از مجموعه نور حاصل از دو نوع لامپ التهابی و مهتابی استفاده کنید.

وظایف نورها: وظایف نورهای مختلف در گیاهان متفاوت است و گیاه :

• در نور سبز تنها، عمل فتوسنتز انجام نمی دهد.
• در نور قرمز و آبی حداکثر فتوسنتز را انجام میدهد .
• در نور بنفش و آبی، عطر گل و رنگ قرمز تولید می کند .
• در نور قرمز و مادون قرمز گل می دهد.

مدت تابش نور: (فتوپریودیسم) واکنش گیاه به مدت تابش متوالی نور وابسته است. گلدهی، رشد و نمو، فتوسنتز تولید شاخه و برگ و نیز ایجاد تکمه و غده و رسیدن دانه در گیاهان، تحت تأثیر پدیده طول نسبی روز و شب و نیز طول مدت تابش نور در شبانه روز قرار دارند. تقسیم بندی گیاهان آپارتمانی از نظر نیاز نوری و میزان تابش نور به شرح زیر می باشد.

گیاهان روز کوتاه: گیاهانی هستند که برای گلدهی، به روز کوتاه و در واقع شب بلند نیاز دارند ( شب بلند) ؛ زیرا اگر طول روز را از حد معینی که در این قبیل گیاهان بر حسب انواع مختلف آنها، از ۸ تا ۱۱ ساعت در یک شبانه روز متغیر است بلندتر کنید گل نخواهند داد. داودی، بنت القنسول، آزالیا، کالانکوئه، سیکلامن، کراسولا، حسن یوسف و … از این گروه گیاهان هستند.

گیاهان روزبلند: گیاهانی هستند که برای گل دهی، به روز بلند و در واقع شب کوتاه نیاز دارند (شب کوتاه) ؛ زیرا اگر طول روز را از حد معینی که برای این قبیل گیاهان معمولا از ۱۴ ساعت در یک شبانه روز بیشتر است کوتاه تر کنید گل نخواهند داد. آلاماندا، هورتانسیا، آگلونما، آگاپانت، ختمی، گلوکسینیا و … از این گروه گیاهانند.

گیاهان بی تفاوت: گیاهانی هستند که برای گلدهی به طول روز معینی نیاز ندارند و در برابر تغییر طول مدت روشنایی در یک شبانه روز واکنش خاصی نشان نمی دهند، زیرا اگر طول روز را کوتاه تر یا بلندتر کنید به سهولت گل می دهند.آپوتیلون، گاردنیا، بنفشه آفریقایی و … از این گروهند.

امروزه می توانید با بکارگیری تکنیکهایی در مورد طول روز گیاهان، گیاه روزکوتاه یا روز بلند را در هر موقع از سال و حتی برخی از آنها مانند داودی یا میخک را در سراسر سال وادار به گلدهی کنید. برای وادار ساختن گیاهان روزبلند به گلدهی در روزهای کوتاه، معمولا طول روز را باید به ۱۶ ساعت برسانید، برای گلدهی گیاهان روز کوتاه در روزهای بلند، باید طول روز را به ۸ ساعت کاهش دهید ؛ زیرا در طول روز ۱۶ ساعته، هرگیاه روز بلند و در طول روز ۸ ساعته، هر گیاه روز کوتاه گل خواهد داد.

توجه ۱: اگر منظورتان از نوردهی اضافی، رشد رویشی گیاه است باید شدت نور داده شده زیاد باشد ولی چنانچه هدفتان فقط گل انگیزی است لامپهای التهابی با شدت نور کم (حدود یک بیستم مقدار لازم برای رشد رویشی) نیز کافی است.

زمان مرگ گیاهان مختلف: گیاهان مختلف با توجه به موطن اصلی خود، دارای درجات مختلفی از مقاومت یا سازش با محیط کم نور (سایه) هستند. هرگیاهی تا حدی می تواند کم نوری را تحمل کند و از آن به بعد رشد و نمو گیاه مختل شده، نهایتا منجر به مرگ گیاه می شود. این پدیده، برای کلیه گیاهان اعم از آفتاب دوست، سایه آفتاب دوست و حتی سایه دوست یکسان است یعنی هیچ گیاه سبزینه داری در تاریکی مطلق قادر به ادامه زندگی نیست. البته عکس این موضوع نیز تاحدی صادق است، یعنی گیاهان آپارتمانی با توجه به موطن اصلی خود نیز دارای درجات مختلفی از مقاومت یا سازش با نور زیاد (آفتاب) هستند و کمتر گیاه آپارتمانی می توان یافت (نظیر کاکتوسها) که بتواند در مقابل نور مستقیم خورشید قادر به ادامه زندگی باشد. پس برای هر گیاه، حدی از عدم مقاومت در برابر نور مستقیم خورشید وجود دارد که آن حد نیز نقطه مرگ گیاه است.

پس ، هنگامی که گیاه به دلیل کمی یا زیادی نور نتواند در آن محیط ادامه زندگی دهد نقطه مرگ گیاه تلقی می گردد که مسلما برای گیاهان مختلف متفاوت است. مثلا فیکوسها محیطهای کم نور آپارتمان را به خوبی تحمل می کنند در حالی که نور مستقیم خورشید برایشان زیان آور است. برعکس کاکتوسها نیاز به نور مستقیم خورشید دارند و در محیطهای کم نور آپارتمان بدقواره می شوند و گل نمی دهند.