۵ سال پیش

بیماری پوسیدگی سفید ساقه کلزا (پوسیدگی اسکلروتینایی)

بیماری پوسیدگی سفید ساقه کلزا (پوسیدگی اسکلروتینایی ساقه کلزا)

بیماری پوسیدگی سفید ساقه در حال حاضر مهمترین بیماری کلزا به ویژه در استان های شمال کشور محسوب می شود. میزان خسارت بیماری به زمان آلوده شدن گیاه و شرایط محیطی بستگی دارد. چنانچه آلودگی در اوایل گلدهی اتفاق بیفتد و شرایط آب و هوایی برای ادامه فعالیت عامل بیماری مساعد باشد، کاهش عملکرد زیاد خواهد بود.

عامل بیماری پوسیدگی سفید ساقه کلزا :

قارچی است از شاخه آسكوميكوتا به نام Sclerotinia sclerotiorum

علائم بیماری پوسیدگی اسکلروتینایی ساقه کلزا :

اولین علائم بیماری بعد از ریزش گلبرگ ها معمولا روی پهنک برگ ها یا محل اتصال دمبرگ به ساقه ظاهر می شود (تصاویر ۱ و ۲). در محل آلودگی نخست لکه بی شکل آبسوخته به وجود می آید، سپس پوشش سفید رنگ پنبه مانندی متشکل از ریسه های قارچ در سطح لكه ها ظاهر می شود. محل آلودگی در اثر فعالیت قارچ پوسیده و متلاشی می شود.

علائم بیماری ممکن است روی تمام اندام های هوایی گیاه ظاهر شود، معهذا خسارت شدید زمانی اتفاق می افتد که بخش های پائین ساقه مورد حمله قرار گیرد. محل آلودگی روی ساقه پوشیده از ریسه های سفید قارچ می شود و بتدریج دور تا دور ساقه را احاطه می کند. در صورت شدت پوسیدگی ممکن است ساقه در محل آلودگی بشکند (تصوير 3). بخش های واقع در بالای محل آلودگی خشک می شوند (تصویر ۴). از آنجا که آلودگی ساقه باعث زودرس شدن گیاه می شود، بوته های آلوده را می توان به راحتی در مزرعه تشخیص داد. از علائم بارز بیماری تشکیل سختینه های درشت و سفید خاکستری تا سیاه رنگ قارچ در داخل ساقه های آلوده به ویژه در بخش طوقه آنها می باشد که با شکافتن ساقه به راحتی قابل مشاهده هستند (تصویر ۵). در صورت تداوم شرایط مساعد برای پیشرفت بیماری، ممکن است غلافها نیز آلوده شده و بپوسند و روی آنها سختینه های قارچ تشکیل شود.

چرخه بیماری پوسیدگی سفید ساقه کلزا:

تقریبا همزمان با گلدهی کلزا، سختینه های موجود در چند سانتی متری سطح خاک جوانه زده و آپوتسيوم های کوچک به رنگ قهوه ای روشن و فنجانی شکل به وجود می آیند که آسكوسپورها در آنها تشکیل شده و آزاد می شوند. آسكوسپورها منبع اصلی آلودگی اولیه می باشند. آسكوسپورها نخست روی گلبرگ های پژمرده جوانه زده و آنها را آلوده می کنند. گلبرگ های آلوده پس از افتادن روی برگ ها یا محل اتصال برگ ها به شاخه ها موجب آلودگی محل تماس می شوند. به دنبال آن آلودگی به شاخه ها و ساقه اصلی سرایت کرده و گسترش پیدا می کند (تصویر ۶).

عوامل موثر در توسعه بیماری پوسیدگی اسکلروتینایی ساقه کلزا:

تعداد سختینه های موجود در ۲ تا ۳ سانتی متری سطح خاک حائز اهمیت است، زیرا پایه آپوتسيوم هایی که روی سختینه ها تشکیل می شوند بندرت بیش از ۳ سانتی متر است.
جوانه زنی سختینه ها در مزارعی بیشتر صورت می گیرد که در آنها بیش از ۲ سال پشت سرهم کلزا کشت شده است.
همزمان شدن مرحله حساس گیاه (مرحله گلدهی) با آزاد شدن آسكوسپورها و شرایط آب و هوایی گرم ( ۱۵ – ۲۵ درجه سانتی گراد) و مرطوب باعث وقوع و توسعه بیماری می شود، برعکس در شرایط خشک بیماری متوقف می شود.
تراکم زیاد بوته در واحد سطح باعث افزایش آلودگی می شود. آلودگی ممکن است در اثر تماس مستقیم بوته های آلوده با بوته های سالم اتفاق بیفتد، در این صورت آلودگی به صورت لکه ای در مزرعه مشاهده می شود. از طرف دیگر تراکم زیاد بوته مانع جریان هوا در کانوپی بوته ها شده و در اثر افزایش رطوبت، شرایط مساعد برای آلودگی فراهم می شود.
نوع و میزان مصرف کودهای شیمیایی نیز در شدت بروز بیماری نقش دارد. به طور مثال مصرف بی رویه کودهای از ته باعث افزایش وقوع بیماری می گردد.

مدیریت بیماری پوسیدیگی سفید ساقه کلزا:

مدیریت بیماری پوسیدگی اسکلروتینایی ساقه کلزا در مزرعه به معنی اطلاع داشتن از ریسک بیماری، در نظر گرفتن شرایط آب و هوایی و مطلع بودن از روش هایی است که باعث کاهش آلودگی می شود. مدیریت بیماری پوسیدگی سفید ساقه کلزا بایستی روی دو مرحله از سیکل بیماری متمرکز شود:

کاستن تعداد سختینه ها در خاک مزرعه
جلوگیری از آلودگی توسط آسكوسپورهایی که در همان مزرعه تولید شده یا از مزارع مجاور منتقل می شوند

روشهای زراعی

از آنجا که منبع اولیه آلودگی سختینه ها هستند و بقایای گیاهی آلوده حاوی تعداد زیادی سختینه می باشد، جمع آوری و سوزاندن بقایای گیاه برای از بین بردن سختینه ها توصیه می شود.
در هنگام کشت بایستی از بذر تمیز و عاری از سختینه ها استفاده شود.
نظر به پایداری طولانی مدت سختینه ها در خاک، داشتن طیف میزبانی وسیع و هوازاد بودن اسپورهای عامل بیماری، برقراری تناوب تاثیر زیادی در کنترل بیماری ندارد. با این وجود برقراری تناوب زراعی (۳ تا ۴ ساله) با گیاهان غير میزبان نظير غلات توصیه می شود، زیرا تناوب باعث کاهش سایر بیماریهای کلزا می گردد.
اجرای شخم بعد از برداشت باعث انتقال سختینه ها به عمق خاک و پوسیدن سریعتر آنها می شود.
در مناطق شالیکاری، غرقاب نمودن كرتها حداقل به مدت یکماه باعث از بین رفتن سختینه می شود.
انتخاب تاریخ کشت مناسب، برای کاستن مدت همزمانی مرحله فنولوژیکی حساس گیاه و اوج آزاد شدن آسكوسپورها، مفید است. برای این منظور لازم است در هر منطقه تاریخ ظهور آپوتسيوم های عامل بیماری تعیین شود.

ارقام مقاوم

هر چند در حال حاضر همه ارقام تجاری موجود حساس به اسکروتینیا می باشند، اما نتایج تحقیقات نشان می دهد که احتمال معرفی ارقام مقاوم در آینده نزدیک وجود دارد.

روشهای بیولوژیک

اضافه کردن میکروارگانیسم های مفید به خاک، از جمله قارچ تریکودرما و باکتری سودوموناس برای از بین بردن سختینه های قارچ Sclerotinia sclerotiorum و کاهش آلودگی توصیه می شود.
افزودن مواد آلی به خاک (کود دامی پوسیده، کمپوست، کود سبز) باعث افزایش فعالیت میکروارگانیسم های مفید خاک شده و در نتیجه منجر به از بین رفتن سریع تر سختینه های قارچ بیمار گر می گردد.

روشهای شیمیایی

با توجه به اینکه آلودگی به بماری پوسیدگی اسکلروتینایی ساقه کلزا از مرحله گلدهی به بعد اتفاق می افتد، ضد عفونی بذر با قارچکشها تاثیری در جلوگیری از بیماری ندارد. مصرف یکی از قارچکش های زیر در مراحل ۲۰ تا ۵۰ درصد گلدهی و قبل از شروع آلودگی توصیه می شود: