آفات ، بیماریها و علفهای هرز کلزا

مدیریت آفات ، بیماریها و علفهای هرز کلزا

چکیده

افزایش جمعیت کشور در دهه های اخیر، همراه با افزایش مصرف سرانه روغن های نباتی و در نتیجه وابستگی شدید کشور به واردات دانه های روغنی، باعث نگرانی مسئولین وزارت جهاد کشاورزی و اجرای برنامه افزایش سطح زیر کشت دانه های روغنی شده است. کلزا بعد از سویا و نخل روغنی مقام سوم را در تامین روغن نباتی جهان دارد و در ایران بیشترین سطح زیر کشت را بین سایر دانه های روغنی به خود اختصاص داده است. آفات ، بیماریها و علفهای هرز کلزا از عوامل مهم کاهش عملکرد کلزا می باشند. آشنایی کافی با این عوامل و نحوه مدیریت آن ها برای موفقیت در تولید و افزایش عملکرد کلزا الزامی است. از آنجا که کشت کلزا در استان های شمالی کشور از اهمیت خاصی برخوردار است، لذا در این مجموعه نخست به اختصار عوامل خسارتزای منطقه در مراحل مختلف رشد کلزا معرفی و در بخش دیگر روش های مدیریت آفات ، بیماریها و علفهای هرز کلزا شرح داده می شود.

مقدمه

دستیابی به حداکثر عملکرد محصولات زراعی بستگی به آشنایی با مراحل مختلف رشد گیاه مورد نظر و تامین نیازهای آن در هر مرحله از رشد دارد. لذا در این مجموعه نخست به مراحل مختلف رشد کلزا و عوامل خسارتزای مورد انتظار در هر مرحله اشاره نموده و سپس دستورالعمل مدیریتی در هر مرحله ارائه میشود. مراحل مختلف رشد کلزا را می توان به شش مرحله اصلی جوانه زنی، گیاهچه، رزت، غنچه، گلدهی و رسیدن تقسیم نمود.

مرحله جوانه زنی: شامل جذب آب توسط بذر، تورم بذر، پاره شدن پوسته بذر، ظهور ریشه چه، خارج شدن کوتیلدون ها از خاک توسط هیپوکوتیل میباشد. این مرحله برحسب دما و رطوبت خاک، ذخیره غذایی بذر و عمق کشت از ۴ تا ۱۰ روز طول میکشد. در این مرحله کلزا در معرض حمله بیمارگرهای خاکزاد قرار دارد .

مرحله گیاهچه: کوتیلدون های خارج شده از خاک باز میشوند. گیاهچه هنوز در مقابل بیمارگرهای خاکزاد و ککها حساس میباشد. نقطه رشد که بین دو کوتیلدون قرار دارد، حساس به یخبندان، تگرگ وآفات است و قابلیت رقابت کلزا با علفهای هرز در این مرحله بسیار ضعیف می باشد .

مرحله رزت : اولین برگهای واقعی ۴ تا ۸ روز بعد از خروج گیاهچه از خاک ظاهر می شوند. گیاه به سرعت برگهای زیاد متراکم (رزت) بوجود می آورد. اندازه برگهای مسن پایین افزایش مییابد و برگهای جوان کوچک در مرکز قرار دارند. در این مرحله طول ساقه افزایش نمییابد اما ضخامت آن افزایش پیدا میکند. توسعه سریع بخش هوایی به رشد ریشه کمک کرده و تبخیز رطوبت خاک را کاهش داده و روی علفهای هرز را میپوشاند. بسیاری از آفات و بیماری ساق سیاه ممکن است در این مرحله به گیاه حمله نمایند. برخی از علفهای هرز نیز میتوانند در اوایل این مرحله با کلزا رقابت میکنند.

مرحله غنچه : با افزایش طول و دمای روز، تشکیل غنچه شروع میشود. مجموعه ای از غنچه های گل در وسط رزت مشاهده میشود. شاخه های جانبی از جوانه های محور برگ های بالا به وجود میآیند. شاخه های جانبی ۱ تا ۴ عدد برگ و یک دسته غنچه گل تولید میکنند. برگها برای فتوسنتز حائز اهمیت زیاد هستند و از بین رفتن آنها باعث کاهش زیاد عملکرد می شود. مراحل رشد رویشی (گیاهچه تا اولین گل) به طور کلی برحسب شرایط محیطی در مورد کلزا حدود ۴۰ تا ۶۰ روز طول میکشد. حمله آفاتی نظیر سرخرطومی ، سوسک گرده خوار، شته مومی و پروانه های برگخوار ممکن است در این مرحله خسارتزا باشند، اما خطر رویش علفهای هرز جدید وجود ندارد

مرحله گلدهی: این مرحله با باز شدن پایین ترین غنچه روی شاخه اصلی شروع می شود و حدود ۱۴ تا ۲۱ روز طول میکشد. روزانه ۳ تا ۵ گل باز میشوند و ۴۰ تا ۵۵ درصد گلهایی که باز میشوند تبدیل به غلاف میشوند. دمای بالا همراه با استرس رطوبت در این مرحله پتانسیل تولید محصول را شدیدا کاهش میدهد. در این مرحله خطر حمله شته مومی، سوسک گرده خوار و بروز بیماری پوسیدگی اسکلروتینیایی ساقه را بایست انتظار داشت.

مرحله رسیدن: این مرحله با ریزش گلبرگ روی آخرین گل در شاخه اصلی شروع میشود. در زمانی که گلدهی خاتمه یافته است، اغلب برگها زرد شده و از گیاه جدا میشوند. پر شدن دانه ۳۵ تا ۴۵ روز بعد از شروع گلدهی کامل میشود. محصول وقتی آماده برداشت است که رنگ ۳۰ تا ۴۰ درصد دانه ها روی شاخه اصلی تغییر یافته است. در برداشت مستقیم (برداشت با کمباین) تغییر رنگ تمامی دانه ها و رسیدن رطوبت بذر به ۱۲ تا ۱۴ درصد الزامی است.

آشنایی با عوامل خسارتزا

 آفات

ککهای کلزا – دو گونه کک به نامهای Phyllotreta corrugata و Psylliodes persicae بیشترین جمعیت را در مزارع ایران داشته و به کلزا صدمه میرسانند. حشراتی هستند ریز به طول ۲-۳ میلی متر، رنگ این سوسک ها سیاه متالیک و متمایل به سبز یا آبی، ران پاهای عقبی آنها قوی و هنگام خطر به سرعت می جهند . حشرات کامل سوسک های کک مانند روی کوتیلدونها و بعد از برگهای اولیه تغذیه میکنند. در این شرایط برگ گیاهان خسارت دیده دارای ظاهری سوراخ سوراخ شده هستند و متعاقباً بافت اطراف مناطق تغذیه شده برگها از بین میرود. جهت به دست آوردن مطالب تکمیلی به مقاله سوسک کک مانند (کک کلزا) مراجعه نمایید.

سوسک گرده خوار (غنچه خوار )- با نام علمی Meligethes aeneus ، حشره کامل بیضی شکل، به طول ۲.۷ – ۱.۵ میلی متر، بـه رنـگ سـیاه تـا قهوه ای است. قسمت پشتی بالپوشها در انعکاس نور به رنگ سبز تا آبـی متالیک پر رنگ و براق دیـده مـیشـوند . ایـن آفـت در حاشـیه جنگلها، پرچینها درداخل خاک به صورت حشره کامل زمستانگذرانی میکند. با رسیدن درجه حرارت مکانهای زمسـتانگـذرانی بـه ۹ الـی ۱۱ درجه سانتیگراد، فعال شده و در طی بهمن و اسفند مـاه بـه طـور انفـرادی شروع به پرواز کرده و روی علفهای هرز خانواده کلمیان، چتریان و گل سرخیان مستقر و ازگرده گل گیاهان مذکور تغذیه میکند. سپس به طـور گروهی به مزارع کلزا در مرحله زایشی مهاجرت کرده و در صـورت بـاز بودن گلها از گرده گل تغذیه کرده و در صورت بسته بودن گلها قاعده غنچه ها را جویده و با ایجـاد سـوراخی در آن تخـمریـزی مـیکننـد و از گرده گلها و محتویات غنچه تغذیه مـیکننـد . لاروهـا پـس از ظاهر شدن شروع به تغذیه از گرده گل کـرده و پـس از تغذیـه کامـل بـه روی زمین می افتند. سوسک گرده خوار غالباً یک نسل در سال دارد.

سرخرطومی های ساقه کلزا –  با نـام علمـی Ceutorhynchus s pp. ، حشره کامل به طول ۲.۵ – ۳.۵ میلیمتر، بـه رنـگ خاکسـتری متمایـل بـه قهوه ای با موهای نامنظم و پراکنده سفید متمایل بـه خاکسـتری در سـطح بدن می باشند . سرخرطومی سـاقه کلـزا معمـولا روی دمبـرگ تخم گذاری کرده  و لاروها در داخل دمبرگ، ساقه و طوقه کلزا تغذیه میکنند. لارو ها به طول ۴-۶ میلیمتر با بدنی خمیده، به رنگ سفید کـرم و بـا کپسـول سـر زرد متمایـل بـه قهـوه ای مـی باشـند . این حشره تک نسلی بوده و از آذر ماه وارد مزارع کلزا شده و از نیمــه دوم آذر مــاه (بســته بــه شــرایط آب و هــوایی و فنولــوژی گیــاه) تخمریزی میکنند. لارو ها در طی فصل پاییز و زمسـتان در داخـل بافـت گیاه (دمبرگ، ساقه و طوقه) تغذیه نمـوده و موجـب خسـارت مـیشـوند. شدت خسارت در صورت آلودگی مزارع به بیماری قارچی از جمله فوما نمود بیشتری داشته و در زمان رسیدن غلاف ها افتادگی در بوته ها اتفـاق می افتد.

شته مومی کلم – درمزارع کلزا سـه گونـه شـته بـه نـامهـای Brevicoryne brassicae ، Myzus persicae ، Lipaphis erysimi وجود دارد کـه شـته مومی کلم B. brassicae تقریبا در اکثر مناطق ایران دارای جمعیـت بیشـتری است. رنگ بدن این شته سبز یا آبی مایل به خاکستری با پوشـش گـرد سـفید مومی، بیضی شکل و در افراد بی بال ۸ لکـه قهـوه ای تیـره اسـکلریتی نسـبتا بزرگ روی بندهای شکمی و اکثرا به صورت نـوار عرضـی هسـتند. پـوره هـا گلابی شکل و سبز روشن که در اواخر مرحلـه پـورگی بـه رنـگ خاکسـتری مومی در می آیند. بسته به شرایط آب و هـوایی بیشـترین جمعیـت شـته مـومی کلم روی کلزا در اواخـر فـروردین و اردیبهشـت مـاه مشـاهده شـده و سـپس بتدریج روبه کاهش مـیرود. جمعیـت شـته مـومی در هـوای گـرم و خشـک افزایش پیدا نموده ولی در هوای خنک و مرطوب و سرد و بارانی کاهش پیدا مینماید. شته مومی فقط بـه گیاهـان زراعـی خـانواده کلـم نظیـر کلـزا، کلـم، شلغم، خردل، تربچه، خردل هندی ومنداب و همچنـین بـه علفهای هرز از جمله تربچـه وحشـی، خـردل وحشی،کیسـه کشـیش، شـلمی و قدومـه حملـه مینمایند. ولی حساسترین میزبان آنها کلـزا و کلـم مـیباشـند. زمـان شـروع آلودگی و استقرار کلنی اولیه شته مـومی روی کلـزا در منـاطق مختلـف ایـران متفاوت است؛ این مرحله در مناطق گرم و خشک (از جمله قزوین، مرکـزی، فارس و…) هم زمان با چند برگی بوته کلزا در طول مـاههـای پـاییز بـوده و در منــاطق ســرد و خشــک (آذربایجــان و …)، معتــدل و مرطــوب (گلســتان و مازندران) اواخر زمستان و یا اوایل بهار می باشد. شته مومی کلـم معمـولا بـه صورت کلنی روی سطح برگ، ساقه و جوانه هـا وهمچنـین زیـر بـرگ کلـزا تجمع نموده و با خرطوم بسیار نازک خود از شیره برگها، ساقه هـای جـوان، غنچه های گل و غلاف ها تغذیه می نمایند و آثـار ایـن تغذیـه بـه صورت پیچیدگی برگها، جوانـه هـای انتهـایی، ضـعف و پژمردگـی، زردی برگها، توقف رشد، خشک شـدن جوانـه هـای انتهـایی و در نهایـت تشـکیل غلافهای کوتاهتر نمایان میشود. حساسترین مرحلـه حملـه شـته مـومی بـه کلزا در مرحله تشکیل غنچه، گل، باز شدن گلها و غلاف دهـی مـی باشـد. با تداوم تغذیه شته و ترشح عسلک اندامها ی گیاه کثیف شده و مشـکلاتی را در برداشت به وجود می آورد.

شب پره بید کلم یـا پروانـه پشـت الماسـی – بـا نـام علمـی Plutella xylostella Schrank ، شب پـره کوچـک، بـالهـای جلـو باریک و کشیده و کناره های آن ریشک دار است. طول بدن پروانه تا ۷ میلیمتر میباشد . تخـم هـا بیضـوی و پهـن، ابتـدا بـه رنـگ زرد و سـبز کـم رنـگ و در زمـان تفـریخ تیـره رنـگ هســتند . طول لارو ها پس از رشد کامل ۸ تا۱۰ میلی متر و رنگ آنها سبز و منقوش به لکـه هـای کوچـک سـیاه اسـت کـه ظـاهری خاکستری رنگ به لارو میدهد . لارو هـا از بـرگ هـای کلزا تغذیه و خسارت آن شدید مـیباشـد. لارو هـای جـوان پـس از خروج از تخم رگبرگ های اصـلی را سـوراخ کـرده و یـا اینکـه در سطح زیرین برگ ها به تغذیه میپردازد. در صورتی که حمله آفـت شدید و بوته ها جوان باشند، گیاه ممکن است بـه کلـی از بـین بـرود. این حالت ممکن است در اواخر پاییز زمانی که شرایط آب و هوایی مساعد و بوته ها نیز جوان و نرم هستند اتفـاق بیفتـد. در مـزارع کلـزا معمولا در مرحله غلافدهی در بعضی از منـاطق تـراکم آفـت زیـاد شده و به غلافها حمله میکند به طوری که لاروها داخل غلاف ها رفته و ایجاد خسارت میکند.

سفیده بزرگ کلم – با نام علمی Pieris brassicae L ، پروانه بالغ نسبتا بزرگ، به رنگ سفید است. عرض پروانه با بالهای باز ۴۰-۵۰ میلی متر میباشد. بالهای جلو سفید در کناره بالایی دارای لکه بزرگ سیاه رنگی است . تخم ها استوانه ای، زرد و به قطر ۰.۵ میلی متر بوده و روی آن شیارهای طولی دیده میشود . لارو خاکستری مایل به سبز و دارای سه نوار طولی زرد رنگ در امتداد بدن است که یکی در وسط و دو تای دیگر در قسمت جانبی قرار دارد . لارو ها معمولا در بهار بیشتر خسارتزا می باشند. شفیره بدون پیله، سه گوش، خاکستری متمایل به سبز با خالهای سیاه است .

سفیده کوچک کلم – با نام علمی  Pieris rapae L ، پروانه بالغ نسبتا کوچکتر از سفیده بزرگ و سفید رنگ میباشد. بال های جلو سفید در کناره بالایی دارای لکه بزرگ سیاه رنگی است که از لکه پروانه قبلی کوچکتر است. شکل ظاهری لارو آن تفاوت زیادی با لارو پروانه سفید بزرگ دارد . رنگ لارو سبز و بدن آن از تعداد زیادی موهای ریز و ظریف پوشیده شده است.

سفیده شلغم – با نام علمی  Pieris napi L ، پروانه بالغ نسبتا کوچکتر از سفیده بزرگ و سفید رنگ میباشد. رگ بالها مشخصتر از دو گونه دیگر سفیده کلم میباشد. لاور این پروانه ها بر اثر حمله به برگها ممکن است گیاه را بکلی بیبرگ نماید و بدینوسیله رشد گیاه را به تعویق انداخته و آنرا ضعیف کند. تراکم این سه گونه سفیده کلم در مزارع کلزا کم و ناچیز است ولی همیشه چندین لارو روی بوته های کلزا در حال تغذیه در طبیعت دیده میشوند و بدین صورت خسارت ناچیز است.

مگس ریشه کلم – چندین گونه مگس روی کلم دیده میشود. مهمترین آن ها که در گیاه کلزا در استان گلستان وجود دارد، مگس ریشه کلم Delia platura (Meigen) نام دارد. مگس ریشه کلم روی کلم یا کلزا، کلم برگی، شلغم و بقایای شلغم و سایر چلیپائیان زندگی میکنند. طول حشره کامل ۵-۶ میلی متر است و شبیه مگس خانگی ولی کوچکتر از آن می باشد . لاروها بدون پا به طول ۷-۸ میلی متر می باشند . شفیره ها به رنگ قهوه ای مایل به قرمز، به طول ۴-۷ میلیمتر و بشکه ای شکل هستند. شدت حمله مگس در فصل پاییز به حدی است که نیمی از ریشه های سطحی گیاه ممکن است از بین رفته و بوته ها در اثر سرمای زمستان از بین بروند. طوقه ریشه ها خصوصا” درگیاه جوان به رنگ قهوه ای در می آید و دارای رگه های پوسیده میباشد. چنانچه گیاه را از خاک خارج کنیم، معمولا” تغذیه لاروها مشاهده میشوند. در قسمت لایه خارجی قسمتهای حمله شده دالان های متعدد لاروی و بافتهای نکروزه مشاهده میشوند که بزودی دچار پوسیدگی میشوند. دربعضی مواقع لاروها در دالانهای تغذیه ای که بوسیله حشرات دیگری مانند سوسک کک مانند و سرخرطومیها ایجاد کرده است زنده میمانند و باعث افزایش خسارت میشوند. گیاهان خسارت دیده به شدت کوتاه مانده و یا ممکن است از ببن برود.

راب ها – چندین گونه راب در جهان وجود دارد که دو گونه زیر بیشتر به کلزا خسارت میزنند:

راب مشبک – با نام علمی Deroceras reticulatum ، به طول بیش از ۴۰-۶۰ میلی متر و معمولا اندازه آن متغیر است. رنگ آن سفید مایل به زرد خاکستری یا قهوه ای مایل به قرمز است و دارای لکه های سیاه و طرح شبکه مانند در پشت بدن می باشد

راب بزرگ خانگی- با نام علمی Parmacella ibera، به رنگ قهوه ای تا خاکستری و معمولا رنگ این راب هم متغیر می باشد. طول بدن ۷۰-۱۱۰ میلی متر و پوشش بدن بزرگ، تقریبا بیضی شکل و گوشتی که قسمت جلویی پشت حیوان را می پوشاند و سطح خارجی آن دانه دانه است .

رابها در مزارع کلزای مازندران و گلستان به عنوان یکی از آفات درجه دوم میباشد و باعث خسارت به بافت های ترد (نرم) و جوان بسیاری از گونه های گیاهی نظیر کلزا، شلغم علوفه ای،کلم، کاهو، غلات، ذرت، سیب زمینی و غیره میشوند. رابها در پاییز از مخفیگاه خود خارج شده و از زمان تشکیل کوتیلدونها (گیاهچه ها) تا تشکیل برگ های اول و دوم کلزا را به شدت مورد حمله قرار داده و از آنها تغذیه مینمایند. برگهای خسارت دیده به طور نامنظم سوراخ شده و اثر کمی در حاشیه برگ ها باقی گذاشته و رگبرگها دست نخورده باقی میمانند. در مسیر حرکت راب ها یعنی روی سطح گیاهان و خاک، نوار ژلاتینی براق به جا گذاشته میشود

پرندگان – خسارتی که توسط پرندگان در مزارع کلزا ایجاد می شود، خیلی شایع است. از اواخر پاییز تا بهار پرندگان باعث خسارت قابل توجه به شاخ و برگ کلزا می شوند و یکی از علل بازدارنده کشت محصول کلزا خسارت پرندگان مختلف در زمان رویش اولیه تا رشد پنجه ای بوته های این گیاه است. پرندگان در زمانی به گیاه کلزا خسارت وارد میکنند که سایر گیاهان مورد علاقه آنها در طبیعت وجود ندارد. گیاهچه های کلزا از مواد غذایی مطلوب برای پرندگان محسوب میشوند. به همین دلیل خسارت سنگینی از طریق پرندگان به مزارع این محصول وارد میشود. در زمان رویش بوته های کلزا (پاییز و زمستان) در استانهای مازندران، گلستان و خوزستان چکاوک آسمانی (Alauda arvensis) در مراحل دو برگی تا قبل از مرحله ساقه رفتن خسارتزا میباشند .

بیماری ها

پوسیدگی بذر و مرگ گیاهچه – عوامل بیمایزای مختلفی از جمله ریزوکتونیا سولانی (Rhizoctonia solani) ، گونه های فوزاریوم (Fusarium spp) و گونه های پیتیوم (Pythium spp) در ایجاد پوسیدگی بذر و مرگ گیاهچه مشارکت دارند . گیاهچه هایی که ریشه و طوقه آنها آلوده به این عوامل باشند، در طی زمستان از بین رفته و لکه های خالی در مزرعه ایجاد میشود .

بیماری ساق سیاه – قارچ Phoma lingam عامل بیماری ساق سیاه کلزا میباشد. این بیمارگر در تمام مراحل رشد کلزا میتواند به گیاه حمله نماید. آلودگی در مرحله گیاهچه ممکن است منجر به مرگ گیاهچه شود . علائم آلودگی روی کوتیلدون و برگهای واقعی به صورت لکه های گرد تا نامنظم و روی ساقه به صورت زخمهای کشیده مشاهده میشود.خسارتزاترین حالت بیماری ایجاد زخم (شانکر) در طوقه است که سبب ورس گیاه میشود . در تمام حالات، نقاط بسیار کوچک سیاه رنگ روی لکه ها و زخمها مشاهده میشود که پیکنیدهای قارچ عامل بیماری میباشند. عامل بیماری ممکن است غلافها و دانه ها را نیز آلوده کند. این امر سبب چروکیده شدن دانه و کاهش قدرت جوانه زنی آنها میشود. بقایای بوته های آلوده در مزرعه منبع اصلی آلودگی است.

بیماری سفیدک کرکی – قارچ Peronospora brassicae عامل بیماری سفیدک کرکی است. علائم بیماری اغلب در مرحله کوتیلدونی به صورت پوشش سفید در سطح زیرین و به صورت لکه های کوچک زاویه دار به رنگ سبز روشن در سطح فوقانی کوتیلدون یا برگهای اول ظاهر میشود . در صورت آلودگی شدید، برگ های آلوده چروکیده و خشک میشوند. علائم آلودگی در شرایط مزرعه بندرت از برگ اول و دوم فراتر می رود، اما در صورت شدید بودن آلودگی ممکن است روی شاخه گل نیز ظاهر شود.

بیماری پوسیدگی اسکلروتینیایی ساقه – قارچ   Sclerotinia sclerotiorum عامل بیماری است. اولین علائم بیماری بعد از ریزش گلبرگها روی پهنک برگها  ، در محل اتصال دمبرگ به ساقه یا انشعابات ساقه ظاهر میشود . در محل آلودگی نخست لکه های بیشکل آبسوخته ظاهر شده و بعد محل آلودگی پوسیده و متلاشی میشود. خسارت شدید زمانی اتفاق میافتد که بخشهای پائین ساقه مورد حمله قرار گیرند. محل آلودگی روی ساقه به رنگ سفید در آمده، به تدریج دور تا دور ساقه را احاطه می کند. در صورت شدید بودن آلودگی ممکن است شکستگی ساقه اتفاق بیفتد . بخشهای واقع در بالای محل آلودگی خشک میشوند. تشکیل سختینه های درشت و سیاه رنگ در داخل ساقه های آلوده ، زودرسی بوته های آلوده و افزایش ریزش دانه از علائم دیگر بیماری است. در صورت تداوم شرایط مساعد برای پیشرفت بیماری، ممکن است غلاف ها نیز آلوده و دچار پوسیدگی شوند. سختینه ها در سالهای بعد تقریبا هم زمان با مرحله گلدهی کلزا جوانه زده و تولید آپوتسیوم و آسکوسپور میکنند. با شروع ریزش گلبرگهای کلزا و جوانه زنی آسکوسپورها روی گلبرگهای مزبور آلودگی شروع می شود.

علف های هرز

مهمترین علفهای هرز اول فصل مزارع کلزا در استان گلستان و مازندران عبارتند از: خردل وحشی، شلمی، خاکشیر، کیسه کشیش، یونجه زرد، بی تی راخ، آلاله وحشی و شمعدانی برگ بریده

خردل وحشی – با نام علمی Sinapis arvensis، از جمله مهمترین علفهای هرز هم خانواده کلزا میباشد. این گیاه عمدتا در زمینهای زراعی و در محصولات مختلف پاییزه، به خصوص غلات و کلزا مشاهده می شود. میزان رشد خردل وحشی در برخی ازمناطق کشور نظیر استانهای مازندران و گلستان به دلیل مساعد بودن شرایط اقلیمی برای این گیاه بسیار زیاد میباشد. به عنوان مثال متوسط تراکم این گیاه در مزارع کلزای بندر ترکمن و گرگان بین ۸ تا۱۰ بوته در متر مربع برآورد شده و ارتفاع آن بطور متوسط (در زمان تولید دانه کلزا) بین۳۰ تا ۵۰ سانتیمتر بیشتر از کلزا میباشد. خردل وحشی گیاهی حساس به یخبندان بوده و تحت این شرایط سریعا از بین میرود. رویش این گیاه در مناطقی با شدت نور بالا، بسیار زیاد میباشد. خردل وحشی گیاهی یک ساله زمستانه محسوب میشود. در حالت طبیعی بذر این گیاه قادر است در سرتاسر سال جوانه بزند. در صورت جوانه زنی در پاییز، زمستان را به فرم رزت سپری میکند و سپس در بهار به رشد رویشی خود ادامه میدهد.

شلمی – با نام علمی Rapistrum rugosum، گیاهی یکساله زمستانه و هم خانواده کلزا میباشدکه تکثیر آن از طریق بذر صورت میگیرد. دارای ساقه هایی به ارتفاع ۶۰ تا۱۵۰سانتی متر و برگهای طوقه ای به طول ۸ تا ۱۵سانتی متر و پهنای۳ تا ۵ سانتی متر، با حاشیه دندانه دار، گلهای آن نسبتاً درشت با گلبرگهای زرد روشن تا سفید که بر روی آنها رگبرگ هایی به رنگ بنفش یا صورتی دیده می شوند. بذرهای کوچک تخم مرغی شکل در غلافهای توپر تشکیل میشود. شلمی از علفهای هرز رایج مزارع کلزا می باشد .

خاکشیر- با نام علمی Descurania sophia، گیاهی است یکساله زمستانه، هم خانواده کلزا که در برخی منابع مترادف Sisymbrium sophia L قرار گرفته است. خاکشیر صرفا توسط بذر تکثیر مییابد. میانگین درصد جوانه زنی بذرها ۷۰ درصد می باشد .

کیسه کشیش – با نام علمی Capsella bursa – pastoris  گیاهی است یکساله زمستانه، هم خانواده کلزا. هر یک از میوه ها دارای تعداد زیادی بذر است. بذرها به رنگ قهوه ای متمایل به قرمز یا نارنجی، مستطیلی شکل و پهن تا یک میلیمتر هستند که در بخش های پایینی، هر طرف آن دارای شیارهای طولی است. طول عمر بذور کیسه کشیش در خاک دست نخورده بین ۱۶ تا ۳۵ سال ذکر شده است. این گیاه در زمینهای کشت شده، چمنزارها، حاشیه جاده ها و نهرها، زمینهای بایر، مراتع و باغها یافت میشود و خاک های لومی شنی با مواد غذایی زیاد را ترجیح میدهد .

یونجه زرد – با نام علمی Melilotus officinalis گیاهی است دو ساله متعلق به خانواده حبوبات به ارتفاع ۵۰ تا ۱۰۰ سانتی متر که توسط بذر تکثیر می یابد. دوره گلدهی آن از اردیبهشت تا تیرماه است .

بی تی راخ – با نام علمی Galium tricornutum گیاهی یکساله متعلق به خانواده روناس با ساقه های بالارونده، نیم افراشته و چهار گوش با موهای ریز و متراکم و رو به پایین است. برگها و ساقه های آن دارای کرکهای قلاب مانند و چسبنده هستند که به دور ساقه کلزا پیچیده و کلزا را در دریافت نور با مشکل مواجه میکنند. همچنین در اثر سنگینی باعث ورس نمودن کلزا میشود که مشکل برداشت را در پی دارد. این گیاه توسط بذر تکثیر مییابد .

شمعدانی برگ بریده – با نام علمی Geranium  dissectum، علف هرزی یکساله است که با بذر تجدید حیات مینماید. هر بوته قادر به تولید ۴۰ تا ۱۵۰ بذر است. این علف هرز به دلیل تراکم بالا و شدت بالای رقابت در مراحل اولیه رشد، مانع رشد کلزا میگردد. هم چنین به دلیل پیچش دور بوته ها در زمان رسیدن موجب ورس در کلزا شده و مانع برداشت میشود. خاک های غنی از مواد غذایی و با همه نوع بافت خاک خصوصا خاکهای لومی بستر مناسبی برای رویش بذر این علف هرز میباشد. فصل رویش این علف هرز از اوایل اردیبهشت تا اوایل شهریور میباشد. بذر این علف هرز دارای پوسته سخت بوده و برای جوانه زنی لازم است مدت زیادی در محیط مرطوب باشد به همین دلیل این علف هرز، مشکل کلزای کشت شده در مزارع شالیزاری است .

اقدامات مدیریتی

قبل از کشت

اقدامات عمومی

• رعایت تناوب زراعی با غلات (گندم و جو، برنج) در سواحل خزر جهت جلوگیری از طغیان آفات اول فصل، بیماریهای ریشه و طوقه و علفهای هرز (بخصوص علفهای هرز هم خانواده کلزا)
• استفاده از بذور گواهی شده
• کشت به موقع کلزا باعث می شود که بذر زودتر جوانه زده و در نتیجه تا اندازه ای در برابر عوامل پوسیدگی بـذر و مـرگ گیاهچـه، همچنـین از خطر حمله آفاتی نظیر کک ها مصون بمانند.

تاریخ کاشت های توصیه شده در سواحل خزر به شرح زیر است:

در استان مازندران:

مناطق دشت: ۱۰ مهر الی ۲۵ آبان ماه

مناطق میانبند: اول مهر الی ۱۵ آبان ماه

مناطق کوهستانی: ۱۰ شهریور لغایت ۳۰ مهرماه

در استان گلستان:

کشت آبی: ۲۰ مهر الی ۲۰ آبان

کشت دیم: نیمه دوم آبان الی ۱۰ آذر (در استان گلستان ۹۰ درصد کشت کلزا به صورت دیم است)

• اجرای شخم عمیق بعد از برداشت، از اقداماتی است کـه باعـث کـاهش چشمگیر جمعیت سرخرطومی ساقه کلزا و مگس ریشه کلـم مـی شـوند. همچنین باعث انتقال سختینه های اسکلروتینیا به عمق خاک و از بین رفتن آنها می شود.
• تهویه خاک (خاک باید دارای زهکش باشد).
• آماده سازی زمین به نحوی که خاک فاقد کلوخهای درشت باشد
• عمق کشت توصیه شده (حدود۲ سانتی متر) رعایت شود.
• تراکم مطلوب بوته در واحد سطح میتواند از طریق تأثیر بر میزان تشعشع دریافت شده توسط برگهای پایینی، پیری آنها را به تأخیر اندازد. در تراکمهای کاشت بالا شاخه های فرعی و تعداد خورجینها در هر بوته کاهش یافته و در نتیجه عملکرد بوته ها کاهش مییابد. تراکم زیاد همچنین منجر به افزایش حساسیت به بیماری های قارچی از جمله پوسیدگی اسکلروتینیایی ساقه میگردد. میزان بذر توصیه شده جهت کاشت بستگی به درجه مکانیزاسیون مزرعه مورد نظر خواهد داشت. به طور متوسط ۵ الی ۷ کیلوگرم در هکتار قابل توصیه میباشد. نکته مهم این است که پس از مرحله رزت ۵۰ الی ۶۰ بوته در مترمربع وجود داشته باشد. تراکم بوته برای ارقام هیبرید ۴۰ و برای ارقام OP 50-60 بوته در متر مربع باید در نظر گرفته شود. در ضمن ارقام نسبتاً پابلند نظیر Hyola420 ، Hyola50 و رقم ظفر به تراکم بالای بوته در واحد سطح حساس تر میباشند.

مدیریت آفات

از آفات مهم اول فصل در استان های مازندران و گلستان کـک هـا و سرخرطومی ها ی کلزا میباشند. برای جلـوگیری از خسـارت آنهـا لازم است اقدامات ذیل قبل از کشت انجام شود:

• ضدعفونی بذر با حشره کشهایی نظیر ایمیداکلوپراید (گائوچو % ۷۰ WS ) به مقدار ۱۲ تا ۱۴ گرم به ازای یک کیلوگرم بذر، یا تیامتوکسام (کروزر % ۳۵ FS ) به مقدار۷ تا ۱۰ میلی گرم در یک کیلوگرم بذر جهت جلوگیری از خسارت آفات اول فصل نظیر کک ها توصیه میشود.
• جلوگیری از رشد علفهای هرز هم خانواده کلزا در داخل و حاشیه مزرعه جهت پیشگیری از خسارت شته مومی، مگس ریشه و سرخرطومی ها ضرورت دارد.

مدیریت بیماریها

• اضافه کردن مواد بیولوژیک (حاوی باکتری های باسیلوس سوبتیلیس، سودوموناس فلورسنس یا گونه های قارچ تریکودرما) به خاک طبق دستور سازنده ماده بیولوژیک پیشنهاد می شود.
• برای کنترل بیماری ساق سیاه در اوایل رشد کلزا، ضدعفونی بذر با قارچکش کاپتان (کاپتان% WP 50  ) به مقدار ۱.۲۵ گرم در هر کیلوگرم بذر یا ایپرودیون + کاربندازیم (رورال تی اس  WP 52.5 % ) به مقدار ۱.۵ گرم در هر کیلوگرم بذر توصیه می شود.
• برای جلوگیری از بروز سفیدک کرکی در اوایل رشد کلزا تیمار بذر با قارچکش متالاکسیل (ریدومیل% G 5 ) با دز ۱ در هزار موثر است.

مدیریت علف های هرز

علفهای هرز جزو عوامل عوامل خسارتزایی هستند که مدیریت آنها بایستی حتما قبل از کشت صورت بگیرد. برای این منظور روش های زیر توصیه میشود.

هیرم کاری یا ماخار :

برای پاک سازی مزرعه از علفهای هرز (بخصوص علفهای هرز یک ساله  ) بسیار ارزشمند است. حدود یک ماه قبل از کاشت کلزا، زمین آبیاری میشود و به علفهای هرز اجازه داده میشود که سبز شوند. علفهای هرز پس از سبز شدن با یک شخم سطحی مانند دیسک از میان برده میشوند. شخم عمیق در این مرحله سبب بالا آمدن بذر های دفن شده در اعماق خاک خواهد شد و مزرعه را با سبز شدن علف های هرز جدید مواجه خواهد نمود و توصیه نمیشود.

علف کشهای دو منظوره (پهن برگ و باریک برگ کش) :

تریفلورالین (ترفلان EC 48 %  ) : این علفکش قادر به کنترل گندم و جو خودرو و علفهای هرز تیره شب بو مانند خردل وحشی و شلمی نیست. مصرف ترفلان بایستی به مقدار ۲ لیتر در هکتار قبل از کاشت و مخلوط با خاک توسط دیسک (دو بار عمود بر هم) و یا روتیواتور (یک بار) بلافاصله پس از سمپاشی صورت گیرد. سعی شود اختلاط این علفکش با خاک بیش از۱۰ سانتی متر نباشد. زارعین محترم میتوانند به جای استفاده از وسایل مکانیکی برای اختلاط ترفلان، مزرعه را بلافاصله آبیاری نمایند تا از بخار شدن علفکشها جلوگیری بعمل آید و سم وارد خاک گردد. توجه داشته باشید که خاکی که روی آن ترفلان زده میشود باید دارای رطوبت کافی بوده، یکدست و فاقد کلوخ باشد زیرا علفکش وارد کلوخ نمیشود و همین کلوخ ها منبع سبز شدن علفهای هرز خواهند شد. در صورتیکه مجبور باشید مزرعه کلزایی را که در آن ترفلان مصرف شده را برگردانید و به جای آن گندم بکارید، بهتر است عملیات آماده سازی زمین هرچه سریعتر انجام شود. ضمنا انجام یک شخم عمیق حضور ترفلان در خاک را رقیقتر مینماید. به هر صورت، چون گندم دیرتر از موعد کشت میشود، نباید انتظار عملکرد معمول را از آن داشت.

کوین مراک + متازاکلر ( بوتیزان استار  ۴۱ % SC  ) : این علفکش کنترل کننده علف های هرز پهن برگ و باریک برگ میباشد و قادر است علفهای هرز هم خانواده کلزا نظیر خردل وحشی، شلمی، خاکشیر و کیسه کشیش را که سایر علفکشها قادر به کنترل آنها نیستند را به خوبی کنترل کند. در صورت استفاده از این علفکش نیازی به مصرف علفکش ترفلان قبل از کشت کلزا نمیباشد. مصرف این علفکش باید به میزان ۲.۵ لیتر در هکتار پس از آبیاری اول (در مزارع دیم بارندگی اول) و قبل از سبز شدن کلزا و علفهای هرز صورت گیرد. در مزارع کلزای کشت شده در زمین های شالیزاری که آلودگی شدیدی به علفهرز شمعدانی برگ بریده و آلاله وحشی دارند، می توان از این علفکش به میزان ۲.۵ لیتر در هکتار پس از آبیاری اول و قبل از سبز شدن کلزا و علفهای هرز استفاده نمود. طبق دستورالعمل شرکت سازنده، بهتر است در صورت امکان پس از سمپاشی تا ۳ هفته آبیاری صورت نگیرد. این علفکش در زمان کوتیلدونی کلزا هم قابل استفاده هست ولی کارایی آن کاهش می یابد. در صورت پیش بینی رویش گندم و جو خودرو در مزرعه، به جای ۲.۵ لیتر، از ۳ لیتر بوتیزان استار پس از آبیاری اول استفاده شود.

مرحله جوانه زنی و گیاهچه

مدیریت آفات :

در مرحله گیاهچه خطر حمله ککها، پرندگان و حلزون به گیاهچه ها وجود دارد. در صورت مشاهده به شرح زیر اقدام شود:

ککها – در صورت عدم ضد عفونی بذر مزارع کلزا بایستی به طور منظم در هفته های اول کشت جهت تعیین سطح آلودگی و خسارت احتمالی مورد بازدید قرارگیرند. آستانه خسارت اقتصادی برای سمپاشی زمانی است که به طور متوسط ۲۵ درصد از سطح برگهای حقیقی گیاه یا کوتیلدونها توسط ککها خسارت دیده باشند. درصورت نیاز میتوان گیاهچه های کلزا را با استفاده از سموم مالاتیون (مالاتیون % EC 57  ) به مقدار ۱ لیتر در هکتار، دیازینون (بازودین ۶۰ % EC   ) به مقدار ۱۲۰۰ میلی لیتر در هکتار و ایمیداکلوپراید (کونفیدور ۳۵ %  SC ) به مقدار ۲۵۰-۴۰۰ میلی لیتردر هکتار سمپاشی نمود.

پرندگان- به منظور کاهش خسارت پرندگان در زراعت کلزا از ابزارهای مختلفی استفاده میشود که به مواردی از آنها اشاره میشود:

1. استفاده از روش های بصری نظیر نصب مترسک در سطح مزرعه، استفاده از نخ ها و طنابهای رنگی، زرورق و نوارهای مغناطیسی روی مزرعه، نصب پرچمهای نایلونی در سطح مزرعه با فواصل مختلف، استفاده از وسایل انعکاس نور، آویزان کردن بالون و ماکت پرندگان شکاری مانند قوش و تورگذاری روی ارقام آزمایشی و تحقیقاتی.
2. روش های صوتی نظیر استفاده از قوطیهای کنسرو حلبی، گشت و تیر انداز با تفنگ توسط افراد گنجشک پران. نکته بسیارمهم در مورد کاربرد روشهای مکانیکی، عادت کردن سریع پرندگان به تصاویر و اصوات یکنواخت و دایمی با تکرار منظم است. بنابراین حتما باید محل استقرار و زمان استفاده از ابزارهای مکانیکی بصری و صوتی تغییر یابد تا پرندگان سریع به آنها عادت نکنند.

راب ها- جهت مبارزه با راب ها در مزارع کلزا یک بار طعمه پاشی خصوصا در حاشیه مزارع با استفاده از دانه های تیودیکارب (لاروین DF 80 %   ) به مقدار ۵ کیلوگرم در هکتار به سهولت رابها را کنترل مینماید. مصرف دانه های متیوکارب (مزورول%۵۰ WP  ) به مقدار ۳-۴ کیلو گرم در مقایسه با تیودیکارب و متالدئید (متالان جی %B 5  ) کارایی بیشتری دارد .

مدیریت بیماریها:

مرگ گیاهچه، ساق سیاه و سفیدک کرکی از بیماریهای شایع در این مرحله است. برای جلوگیری از شیوع این بیماریها به توصیه های قبل از کشت مراجعه شود.

مدیریت علف های هرز:

برای جلوگیری رشد علفهای هرز در این مرحله از رشد کلزا به توصیه های قبل از کشت مراجعه شود.

مرحله رزت

مدیریت آفات

کک ها، سرخرطومی ها، مگس ریشه کلزا، بید کلم، پرندگان و حلزون از آفات خسارتزای این مرحله است.

کک ها- روش مدیریت کک ها در مرحله جوانه زنـی و گیاهچـه ذکـر شده است.

سرخرطومی سـاقه کلـزا- یکـی از روشهـای تعیـین نـرم مبـارزه بـا سرخرطومی ساقه کلزا شمارش تعداد بوته های آفـت زده در مرحلـه ۷-۸ برگی کلزا ( معمولا اواسط آذر ) می باشـد. جهـت کنتـرل شـیمیایی ایـن آفت در صورت مشاهده حشرات کامل آفت و وقوع تخمریـزی آن روی بیش از ۲۰ درصد بوته های کلزا، با نظر کارشناسان منطقه با یکی از سموم حشره کش نظیرکلرپیریفوس (دورسـبان  %EC 40    ) بـه میـزان ۱.۵ – ۲ در هزار، تیاکلوپراید (بیسکایا  ۲۴۰ OD  )  به میزان ۱ در هزار، ایمیداکلوپراید (کنفیدور %SC 35   ) به میزان ۰.۵ در هزار و دیازینون به میزان ۱ در هـزار می توان اقدام به کنترل شیمیایی نمود.

بید کلم- در خصـوص مـدیریت ایـن آفـت در اول فصـل بـا توجـه بـه احتمال ریزش بارشهای فصلی و متعاقب آن کاهش دما، خسارت آن بـه میزان زیادی کاهش یافته و محسوس نخواهد بود. با ایـن وجـود اگـر در این مرحله از رویش کلزا افزایش دما در مناطق کشـت کلـزا باعـث بـالا رفتن جمعیت آفت شود، انجام نمونه برداری مـنظم بـرای تصـمیم گیـری جهت کنترل ضروری خواهد بود. حشره کشهای مناسب جهـت کنتـرل شــیمیایی آفــت بــه شــرح زیــر مــی باشــند: حشــره کــش کلروفلــوآزورون (آتابرون EC 5%   ) ۷۵۰ میلیلیتر در هکتار، ایندکسـاکارب ( آوانـت ۱۵% SC  ) بـه میـزان ۲۵۰ میلـیلیتـر درهکتـار، هگزافلـومرون (کنسـالت EC 10%    ) به میزان ۱۰۰۰ میلـیلیتـر در هکتـار، کلرپیریفـوس (دورسـبان EC 40%    ) بـه میـزان ۲ در هـزار. همچنـین از فـرآورده هـای تجـاری Bt ماننـد آنتاریو و بل تیرول با دز یک کیلوگرم در هکتـار و بیولـپ بـا دو لیتـر در هکتار برای کنترل این آفت میتوان استفاده کرد. لازم به یاد آوری است که چنانچه عملیات سمپاشی در مرحلـه لاروی سـن یـک انجـام گیـرد حساسیت آفت به حشره کش بالا رفته و تلفات موثرتـری در پـی خواهـد داشت. با توجه به سابقه ظهور مقاومت در این حشره نسبت به گروه هـای مختلف حشره کش ها و حتی فرآورده های تجاری Bt، رعایت احتیاط در پرهیز از سمپاشیهای گسترده و بیرویه کاملا ضروری است.

شته مومی – در استانهـای گلسـتان و مازنـدران بـه دلیـل شـرایط آب هوایی خاص(بارندگی و مرطوب بـودن هـوا) شـته مـومی کلـم خسـارت چندانی ندارد و همچنین در این مناطق شته مـومی دارای دشـمنان طبیعـی متعددی است که هم زمان با فعالیت شدید شـته مـومی شـروع بـه فعالیـت نموده و تا حدی نقش عمده ای در کاهش جمعیت شته دارند. لذا با توجه به اهمیت و نقش کنترل کننده دشمنان طبیعی جهت جلوگیری از افزایش جمعیت شته ها و با در نظر گرفتن این موضوع که دشـمنان طبیعـی نیـز در برابر سموم شیمیایی حساس میباشند، ضروری است در موقع سمپاشی به گونه ای عمل شود که تلفات کمتری را به این دشمنان طبیعی وارد سازد. جهت کنترل شیمیایی این شـته در اسـتان هـای فـوق بایـد نمونـه بـرداری صورت گیرد. نمونه برداری باید در خلاف جهت باد و از حاشیه مزرعه به صورت زیگزاگی انجام شود. جمعیت انبوه شـته مـومی اغلـب در داخـل مزرعه روی بوته ها به صورت متراکم وجـود دارد. حسـاس تـرین مراحـل آلـودگی کلـزا بـه شـته مــومی شـامل مرحلـه روزت گیـاه ( ۳-۶ برگــی)، تشکیل ساقه، تشکیل غنچه و تشکیل غلافهای اولیـه اسـت. در صـورت مساعد بودن هوا (گرم و خشک)، بایستی چندین بار( دست کم دوبار) در هفته جمعیت و خسارت احتمالی شته مومی بررسـی گـردد. لازم بـه ذکـر است که در ابتدای امر، تراکم شته ها معمولا در حاشیه مزرعه بالاتر بوده و بتدریج در کل مزرعه پراکنده میشـوند. بنـابراین، مـیتـوان بـا تمهیـداتی نظیر، آبیاری بارانی، کانون کـوبی و سمپاشـی بـه موقـع حاشـیه مزرعـه از خسارت آفت به کل مزرعه جلوگیری نمود. نرم مبارزه برای آفت مذکور وجود ندارد. ولی معمولا اگر ۲۰ درصد مزرعه آلوده به شته مـومی باشـد بایستی سمپاشی صورت گیرد. در صورت نیاز به سمپاشی کـل مزرعـه بـا شته کشهای اختصاصی نظیر پیریمیکارب (پیریمور  ۵۰% WP  )  به مقـدار ۰.۷ در هزار، ایمیداکلوپراید (کنفیدور ۳۵% SC  ) به مقدار ۱در هزار و یـا فلونیکامید (تپکی % ۵۰ WG  ) به مقدار۲ در هزار، که بـرای سـایر حشـرات کم خطر هستند، می توان کل مزرعه را سمپاشی نمود.

مگس ریشه کلزا : مگس ریشه کلزا دشمنان طبیعی زیادی دارد. سوسک های کارابید مهمترین شکارچی های تخم مگس ریشه کلزا میباشند. آفت به تنهایی خسارت چندانی ندارد و در بیشتر مواقع همراه با سرخرطومی ساقه کلزا می باشد.کنترل شیمیایی آن همانند سرخرطومی ساقه کلزا می باشد.

پرندگان و حلزون- برای مدیریت پرندگان و حلزون در مرحله رزت به توصیه های ذکر شده در مرحله جوانه زنی و گیاهچه مراجعه شود.

مدیریت بیماریها

در مرحله رزت مدیریت بیماری ساق سیاه اهمیت دارد. در صورت مشاهده علائم می توان با محلول پاشی اندامهای هوایی در مرحله ۲ تا ۶ برگی با قارچکش تبوکونازول (فولیکور ۲۵% EW   ) به مقدار یک لیتر در هکتار یا پروپیکونازول (تیلت ۲۵%EC   ) به مقدار یک لیتر در هکتار یا کاربندازیم (دروزال یا باویستین% ۵۰-۶۰ WP   ) به مقدار یک کیلوگرم در هکتار بیماری را کنترل نمود.

مدیریت علف های هرز

برای کنترل علفهای هرز باریک برگ در این مرحله سه باریک برگ کش در مزارع کلزای ایران توصیه شده اند که عبارتند از: هالوکسی فوپ-آر- متیل استر( گالانت سوپر % ۱۰.۸EC  ) به مقدار ۰.۷۵ لیتر در هکتار، سیکلوکسیدیم (فوکوس ۱۰%EC  ) به مقدار ۲ لیتر در هکتار، کویزالوفوپ- پی- تفوریل (پنترا ۴%EC  ) به مقدار ۱.۵ – ۲  لیتر در هکتار. زمان مصرف این سه علفکش از ۳ برگی تا قبل از به ساقه رفتن علف های هرز باریک برگ میباشد. در صورت سمپاشی دیر هنگام، فقط رشد علفهای هرز باریک برگ متوقف خواهد شد.

مصرف کلو پیرالید (لونترل ۳۰ % SL ) به مقدار ۱ – ۰.۶ لیتر در هکتار برای کنترل علفهای هرز پهن برگ شامل تیره های هفت بند، چتریان مانند وایه، علفهای هرز هم خانواده حبوبات مانند شاه افسر، شبدر، یونجه وحشی و ماشک، خانواده آفتابگردان مانند شیر تیغی، پیر گیاه و کاهو وحشی؛ خانواده بادنجانیان مانند تاجریزی و تک علفهای هرزی مانند بی تی راخ از تیره روناس، در زمان ۵-۱۰ سانتی متری توصیه میشود. مصرف بیش از یک لیتر لونترل ممکن است به کلزا صدمه وارد آورد. این علفکش از ۲ برگی تا قبل از گلدهی کلزا قابل استفاده میباشد. مزارع کلزایی که در آنها از علفکش لونترل استفاده شده است تا یک سال نباید در تناوب با پیاز، سیب زمینی، هویج، کاهو، سویا ، نخود، شبدر، یونجه و لوبیا قرار گیرند.

مرحله گلدهی

مدیریت آفات

در مرحله غنچه دهی سوسک گرده خوار، بید کلـم و پروانـه هـای سـفیده کلم به کلزا خسارت وارد میسازند.

سوسک گرده خوار- خسارت سوسک هـای گـرده خـوار بـه کلـزای بهاره بیشتر از کلزای زمستانه می باشـد، مگـر اینکـه کلـزای زمسـتانه دیـر کشت شده باشد و یا سوسکها به دلیل شـرایط آب و هـوایی در مرحلـه تشکیل غنچه زودتر در مزرعه ظاهر شوند و یا مرحله غنچه دهی به دلایلی طولانی گردد که خسارت از این جهت قابل اهمیت است. تصـمیم گیـری برای عملیات کنترل شیمیایی بر علیه سوسک گرده خوار کلزا به ارزیـابی دقیق میزان فعالیت تغذیه ای این آفت در مزرعه با توجه به فنولوژی گیـاه کلزا (که مرحله غنچه دهی مرحله حساس به آفت مـی باشـد) و همچنـین آشنایی میزان تراکم حشرات مفید از قبیل زنبـور عسـل منـوط مـیگـردد. چنانچه آفت به دلایل شرایط آب و هوایی قبل از باز شدن گل ها ظـاهر شده و به غنچه های گل حمله نماید ناگزیر به مبارزه شیمیایی با اسـتفاده از یکی از حشره کشها نظیر ، تیاکلوپراید (بیسـکایا   (  OD 240بـه مقـدار یک در هزار، دیازینون به میزان ۱ در هزار، ایمیداکلوپراید (کنفیدور SC  ۳۵ % ) به مقدار۱ در هزار توصیه می شود.

بید کلم- در مرحله رزت توضیح داده شده است.

پروانه های سفیده کلم- پروانه های سفیده کلم در مزارع کلزا چندان خسارت اقتصادی ندارند و به طور پراکنده در همه مزارع وجود دارند. تاکنون مبارزه شیمیایی بر علیه این آفت در هیچ یک از مزارع کلزا انجام نشده است. این آفت دارای دشمنان طبیعی زیادی در طبیعت است که مهمترین آن زنبور Apanteless glomeratus است که لاروهای سفیده های کلم را پارازیته میکنند. همچنین تخمهای این آفت توسط زنبورهای پارازیتوئید مورد حمله قرار میگیرند. در صورت بروز طغیان توسط این آفت می توان با ترکیبات Bt این آفات را کنترل نمود.

مدیریت بیماریها

در این مرحله امکان بروز پوسیدگی اسکلروتینیایی ساقه وجود دارد. مصرف یکی از قارچکشهای زیر در مراحل ۲۰ تا ۵۰ درصد گلدهی کلزا برای کنترل این بیماری قبل از شروع آلودگی توصیه می شود:

• قارچکش فولیکور (تبوکونازول ۲۵۰ EW ) به مقدار ۱ لیتر در هکتار
• قارچکش ایپرودیون+ کاربندازیم (رورال تی اس ۵۲.۵ % WP ) به مقدار۱ کیلوگرم در هکتار
• قارچکش تری آزول+ سایپروکونازول (آلتوکمبی ۴۲%SC ) به میزان ۱.۵ لیتر بر هکتار

مدیریت علف های هرز

با توجه به بسته شدن کانوپی کلزا علفهای هرزی که بعد از این مرحله ظاهر شوند قادر به رشد و رقابت با کلزا نیستند و لذا مدیریت علفهای هرز در کلزا در این مرحله اهمیت چندانی ندارد.

همچنین شما میتوانید با مراجعه به پستهای زیر مطالب مفید دیگری را در مورد کلزا مطالعه نمایید.

همه چیز در مورد کلزا

نکاتی در مورد کشت کلزا