کرم سفید ریشه

Polyphylla ollivieri

White grub

Coleoptera: Scarabaeidae

کرم سفید ریشه در زیر خاک از ریشه گیاهان تغذیه میکند. این آفت در اکثر نقاط ایران و بیشتر در نواحی سردسیر یافت میشود و از آفات مهم گیاهان زراعی ، درختان میوه و درختان غیر مثمر هستند. این آفت در اکثر مناطق پرورش میوه وجود دارد و همه ساله خسارت قابل ملاحظه‌ای به باغها (سیب،گلابی، گیلاس، به، هلو، گوجه، آلو، زردآلو، آلبالو، انار، مو، فندق، گردو و…)، مزارع (خیار، بادمجان، لوبیاسبز، کدو، سیب‌زمینی)، برخی درختان غیر مثمر (تبریزی، بید، نارون)، گیاهان زینتی­ (مثل رز، شمعدانی، یاس بنفش، برگ بو، برگ نو، گلایول، چمن) و گیاهان داروئی (تاج خروس وحشی، گونه‌های Chenopodium) وارد می‌کند.

 نامهای دیگر کرم سفید ریشه :

زردآلو رسانک،‌ اریح ‌قیزاردان،وژ وژانو،کرم پفکی

کرم سفید ریشه از خانواده Scarabeidae وراسته سخت بالپوشان (سوسکها) شامل گونه های :

Polyphylla adspersa

Polyphylla persicae

Polyphylla olivieri

هستند که گونه اولیویری در اکثر نقاط کشور انتشار دارد و عمده خسارتی که به درختان وارد می شود مربوط به آن می باشد.

شکل شناسی

حشره کامل

حشرات کامل Polyphylla olivieri سوسکهایی هستند که در حدود ۲۷ تا ۳۵ میلیمتر طول دارند و عرض بدن آنها در عریض ترین قسمت تا ۲۰ میلیمتر میرسد. رنگ عمومی بدن قهوه ای تیره یا سیاه است که توده هایی از پولک هاى صدفی رنگ روی آنها را پوشانیده است. این پولکها به صورت نوار یا لکه های سفید رنگ در سطح پشتی سر، سینه و بالاپوشها جلوه گر می گردد. شاخک ها ده مفصلی است  که در حشره نر  ۷ مفصل و در حشره ماده ۵ مفصل به صورت ورقه‌ای درآمده است. در حشرات نر این ورقه ها نسبتا بزرگ  و در موقع حرکت باز و بسته میشوند. در افراد ماده ورقه ها کوچک است و به صورت سر سنجاق  دیده می شود  و بهترین وسیله ی تشخیص افراد نر و ماده می باشند. به علاوه حشرات ماده  در ساق پای جلوئی سه خار یا دندانه  در افراد نر دو خار  یا دندانه دارند.

تحم

تخمها کم و بیش بیضی نزدیک به کروی به رنگ سفید صدفی و بصورت مجتمع در خاک دیده می شوند. به طور متوسط ابعاد تخمها 2.5 در 4 میلیمتر میباشد .

لارو

لاروها اسکارابیفرم می باشد. بدین ترتیب که دارای پاهای سینه ای نسبتا قوی و بدن خمیده شبیه (C) بوده و آخر شکم نسیتا بزرگ و متورم است.بر روی آخرین نیم حلقه شکمی بدن دو ردیف مو مشاهده میشود . حرکت این لاروها در خاک به کندی صورت میگیرد وب همین دلیل به این کرمها لاروهای تنبل اطلاق میشود. حرکت لاروها در داخل زمین به صورت عمودی است .

شفیره

 شفیره کرم سفید ریشه در نزدیکی سطح خاک تشکیل می گردد و لاروهای کامل قبل از مرحله شفیرگی ، گهواره ای بیضی شکل از گل درست میکنند و در داخل آن شفیره میشوند. دوره شفیرگی ۱۷ تا ۲۴ روز میباشد که بعد از این مرحله حشره از شفیره خود بیرون می‌آید که اوج خروج معمولاً در تیر ماه است. حشرات کامل برای خروج در خاک سوراخ هایی ایجاد و خارج میشوند.

خسارت کرم سفید ریشه

پس از تفریخ تخمها، لاروهای سن اول اغلب به ریشه گیاهان یکساله حمله میکند و به آنها خسارتی را وارد می نماید. معمولاً سنین بالای لاروی این آفت و همچنین لاروهای ۲ و ۳ ساله در روی درختان ایجاد خسارت می نمایند. لاروها از پوست و حتی از قسمتهای سطحی چوب تغذیه و جریان شیره نباتی را قطع میکنند. گیاهان مورد حمله زرد می شوند و رشد شاخه های جدید در آنها متوقف می شود. این گیاهان، به علت قطع ریشه، در خاک استحکام چندانی ندارند و به سهولت کنده شده و به زودی خشک می گردند (علایمی مشابه کم آبی ). ﻋﻼﯾﻢ اﺻﻠﯽ ﺧﺴﺎرت آﻓﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺿﻌﻒ ﻋﻤﻮﻣﯽ درﺧﺖ، زردي و ﺧﺰان ﺑﯽﻣﻮﻗﻊ ﺑﺮﮔﻬﺎ و ﺧﺸﮏ ﺷﺪن آﻧﻬﺎ اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺪ .ﻋﻼﺋﻢ اوﻟﯿﻪ آﻟﻮدﮔﯽ، در ﺳﺎﻋﺎت ﮔﺮم روز ﺑﺎ ﭘﮋﻣﺮدﮔﯽ و اﻓﺘﺎدﮔﯽ ﺑﺮﮔﻬﺎ ﺧﻮدﻧﻤﺎﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ .و دﻟﯿﻞ آن  ( ﻗﻄﻊ ﺑﺨﺸﯽ از رﯾﺸﻪ ﻫﺎي اﺻﻠﯽ و ﻓﺮﻋﯽ درﺧﺘﺎن ﻣﯿﺰﺑﺎن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ) اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎ ﺧﻨﮏ ﺷﺪن ﻫﻮا ﺑﺮﻃﺮف ﺷﺪه و ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺒﯿﻪ ﻋﻼﯾﻢ ﺧﺴﺎرت پوسیدگی سفید ریشه که عامل آن بیماری ، قارچ  (Roselinia necatrix) ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ، اﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺧﺴﺎرت وارد ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺮم ﺳﻔﯿﺪ رﯾﺸﻪ، از ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﺑﯿﺸﺘﺮي در ﺳﻄﺢ ﺑﺎغ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ .ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در زﻣﺎن ﻇﻬﻮر ﻋﻼﯾﻢ خسارت با کنار زدن خاک لاروهای آفت به آسانی قابل تشخیص خواهند بود . ﺧﺴﺎرت آﻓﺖ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي اﺳﺖ ﮐﻪ دو ﺗﺎ ﺳﻪ ﻋﺪد ﻻرو ﺳﻦ آﺧﺮ آن، ﻗﺎدرﻧﺪ ﯾﮏ درﺧﺖ ﭼﻬﺎر ﺳﺎﻟﻪ ﮔﯿﻼس را ﺧﺸﮏ ﮐﻨﻨﺪ .در اﯾﻦﺻﻮرت ﻻروﻫﺎ ﺑﺎ ﻗﻄﻊ ﺑﺨﺸﯽ از رﯾﺸﻪﻫﺎي اﺻﻠﯽ ﮔﯿﺎه ﻣﯿﺰﺑﺎن، ﺿﻤﻦ اﯾﺠﺎد ﭘﮋﻣﺮدﮔﯽ و ﺑﺮوز ﺧﺸﮏ ﺷﺪﮔﯽ روي ﺗﺎج درﺧﺖ، اﺳﺘﻘﺮار آن را ﻧﯿﺰ از ﺑﯿﻦ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ .اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ درﺧﺘﺎن ﭘﺲ از آﺑﯿﺎري و در اﺛﺮ وزش ﺑﺎد رﯾﺸﻪﮐﻦ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ.

زیست شناسی کرم سفید ریشه

این حشره زمستان را بصورت لاروهای 1، ۲ و ۳ ساله در اعماق خاک بسر می برد. کرمهای سفید ریشه اغلب د وره لاروی 2 تا 3 ساله دارند. این حشره طول یک نسل را در ۳ سال طی می‌کند. در شرایط مساعد تغذیه‌ای و خاک می‌تواند یک نسل را در طی دو سال بگذراند.  حشرات کامل معمولا در ماههای آخر بهار و اوايل تابستان مشاهده می شوند. حشرات کامل شب پرواز هستند و اکثراً (بخصوص افراد نر) در اطراف تله های نوری و چراغ جمع می شوند. تمام فعالیت‌های حیاتی، تغذیه، جفت‌گیری و تخمریزی در غروب و اوایل شب انجام می‌گیرد. جفت گیری در اوایل شب و اغلب در روی شاخه‌ها انجام می‌شود. تخمریزی معمولاً چند روز (معمولاً ۴ روز) بعد از جفت‌گیری انجام می‌شود. حشره کامل ماده با پاهای جلویی خود زیر خاک رفته و در منطقه‌ای مناسب که غذای کافی برای لاروسن اول وجود دارد تخم‌ریزی می‌کند.  حشرات نر قادر به تولید صدا بوده و در هنگام روز روی تنه درختان و یا در زیر کلوخه ها استراحت می کنند. حشرات کامل مختصری از برگ گیاهان مختلف تغذیه می کنند. حشرات کامل تخم های خود را پس از جفت گیری در سطح خاک و بیشتر در شکافها و ترکهای خاک قرار میدهند. دوره جنینی ۲ تا ۳ هفته است و لاروها پس از خروج وارد خاک می شوند و شروع به تغذیه از ریشه گیاهان مختلف می کنند . در سنین اول که جثه کوچکتری دارند اغلب نزدیک به سطح خاک زندگی میکنند و از ریشه گیاهان یکساله می خورند، ولی در سنین بالا به ریشه های ضخیم درختان مختلف حمله میکنند و به شدت از آنها تغذیه میکنند. گاهی تعداد 40 تا ۵۰ عدد لارو روی ریشه یک درخت دیده می شود. لاروها در داخل خاک به تناسب تغییرات درجه حرارت فصلی، تغییر محل می دهند. در ماههای گرم سال در نزدیکی سطح خاک فعالیت میکنند و در زمستان به اعماق خاک فرو میروند به همبن لحاظ مبارزه شیمیایی پاییزه و زمستانه در مورد لاروها نتایج مطلوبی را نمی دهد. . لارو در خاکهای مرطوب فعالیت بیشتری دارد. فعالیت این حشره در سطح باغ لکه‌ای است.

روشهای کنترل کرم سفید ریشه

الف – مکانیکی

مبارزه مکانیکی علیه این آفت منحصراً به جمع آوری و از بین بردن لاروها و حشرات کامل می باشد . برای جمع اوری حشرات کامل میتوان از تله های نوری مناسب استفاده نمود یا در صبح زود به وسیله تکاندن درختان اقدام به جمع آوری نمود.

ب – زراعی

شخم عمیق، برگرداندن خاک باعث به سطح آمدن لاروهای داخل خاک شده و پرندگان آنها را جمع آوری می نمایند و دادن یخ آب زمستانه (آبیاری در زمستان) میتواند تعداده زیادی از لاروها را نابود نماید .

پ – از بین بردن علف‌های هرز سطح باغ

 از آنجا که علف‌های هرز یکساله و چند ساله منبع غذایی خوبی برای لاروهای سن اول است میتوان با از بین بردن این علفها منبع غذایی این سنین لاروها را از بین برد .

ج –  دشمنان طبیعی

 کرم سفید ریشه دارای دشمنان طبیعی فراوان است که در مراحل مختلف زندگی آنها را مورد حمله قرار می دهند. حشرات کامل اغلب بوسیله پرندگان شکار میشوند. تخمهای این حشره غذای مناسبی برای گونه های مختلف مورچگان می باشد و اغلب بوسیله آنها ربوده می شود. لاروها مورد حمله میکروارگانیزمها و ارگانیزمهای مختلف قرار می گیرند که از آن جمله میتوان Nosema melolonthae را نام برد .همچنین قارچ Metarrhizium anisoplia به عنوان پاتوژن مرحله لاروی این آفت از کرج گزارش شده است . چندین گونه از زنبورهای جنس

Elis

Thipha

scolia

بصورت پارازیت خارجی روی بدن لاروهای فلج شده این آفت زندگی می کنند. همچنین باکتری Bacillus popilliae بر علیه این آفت استفاده می‌کنند که باعث بوجود آمدن بیماری شیری (Milky disease) در لاروها می‌شود.

د- مبارزه شیمیایی

در زمان مناسب که همزمان با خروج لاروهای سن یک (اواخر بهار یا اوایل تابستان) می باشد، پس از گاورو کردن زمین، زیر سایه انداز درختان (لکه های آلوده) را شخم زده و سپس با توجه به وسعت سطح مذکور با استفاده از محلول سمی ، زیر تاج درخت و یا عرصه های آلوده را سم ریزی می کنیم. میزان محلول مصرفی با توجه به اندازه درخت و بافت خاک تغییر می کند. سپس سه تا پنج روز بعد یک آبیاری سبک که پخش بهتر و یکنواخت تر سم را در عمق فعالیت آفت در پی داشته باشد انجام می شود. بدیهی است چنانچه آبیاری سنگین انجام شود جز شستشو و کاهش غلظت و عدم نتیجه گیری مطلوب چیزی در پی نخواهد داشت. از آنجاییکه هدف اصلی از انجام این مبارزه شیمیایی از بین بردن لاروهای آفت می باشد بنابراین با توجه به دوره زندگی آفت لازم است این کار به صورت ۳ سال و به صورت فراگیر انجام شود. ترکیبات مورد استفاده : دیازینون 60% امولسیون به نسبت 1.5-۱ در هزار، دیازینون گرانول به مقدار ۱۰۰ گرم در مترمربع و کلروپیریفوس (دورسبان) به نسبت 1.5 تا ۲ درهزار ، پودر وتابل لیندین ۱۰ کیلو در هکتار ، محلول کونفیدور ( ایمیدا کلو پراید ) 2.5 در هزار و یا پودر محلول شده کارباریل ۸۰   ( سوین ) به میزان 2.5 – ۳ در هزار می باشد . چنانچه از دیازینون استفاده شود. با توجه به دوام کم آن بهتر است یک ماه بعد این کار تکرار شود.

به طور کلی مبارزه شیمیایی با کرم سفید ریشه هر سال از اوایل اردیبهشت ماه تا اواسط پاییز  به روش های زیر انجام پذیر می باشد :

• ضد عفونی خاک می تواند به صورت تک درخت انجام گیرد : در این حالت اطراف طوقه درختان را تا روی ریشه های اصلی به شعاع نیم تا یک متر کنار زده و تشتکی ایجاد می کنند. پس از آبیاری در هر گودال متناسب با هیکل و عمر درخت ۱۰ – ۲۰ لیتر محلول سمی می ریزند .
• ضد عفونی خاک در چمن های آلوده به افت به شرط انجام آبیاری و مرطوب کردن بستر زیرین مطابق بند ۲ انجام می گیرد.
• برای ضد عفونی زمین های آلوده به افت قبل از اقدام به چمن کاری یا گل کاری می توان ۲۰ لیتر امولسیون دیازینون و یا ۴۰ کیلوگرم گرانول دیازینون ۱۰ درصد را به طور یکنواخت در سطح یک هکتار پاشید و بلافاصله با دیسک به عمق ۲۰ – ۲۵ سانتی متر زیر خاک کرد سپس اقدام به کشت نمود.

منابع

• اسماعیلی، مرتضی، ۱۳۹۲. آفات مهم درختان میوه ایران، انتشارات مرکز نشر سپهر، ۵۸۲ صفحه
• ۲- بهداد، ابراهیم، ۱۳۸۱. آفات مهم گیاهی ایران، انتشارات نشر یادبود
• ۳- رجبی، غلامرضا، ۱۳۸۱. آفات درختان میوه سردسیری، انتشارات نشر آموزش کشاورزی، ۱۹۹ صفحه
• 4- کلیایی، رئوف، خباز جلفائی، حسین، میرکمالی، حسین ، ۱۳۸۱ انتشارات نشر آموزش کشاورزی