نماتد و علت ایجاد این بیماری
به بیماری نماتد سرطان خاک نیز گفته می‌شود، علت این امر و این نامگذاری رابطه مستقیم با نحوه شکل‌گیری این بیماری دارد. بافت‌های سرطانی یا غدد سرطانی در اصل همان سلول‌ها یا بافت‌های طبیعی جاندار هستند که به دلیل تغییر در ساختار ژنتیکی آنها بصورت غیرطبیعی تقسیم شده و باعث ایجاد بیماری در جاندار می‌شوند.
نکته‌ای که در اینجا باید به آن توجه کرد این است که علت اصلی این بیماری سلول‌های بیمار یا همان سلول‌های هستند که تا دیروز در حالت طبیعی در خدمت جاندار بودند ولی در حال حاضر به دلیل ایجاد تغییرات در ساختار ژنتیکی آنها بر علیه جاندار فعالیت می‌کنند. علت نامگذاری سرطان خاک برای بیماری نماتد دقیقاً همین علت است، در تمامی خاک‌هایی که به بیماری نماتد گرفتار می‌شوند، عدم رعایت آیش و اصرار در یک نوع کشت باعث ایجاد تغییرات در ساختار (فلور) خاک شده و آن را به شکل موردپسند برای ریشه همان گیاه در خواهد آورد. این کار باعث ایجاد تغییراتی در ساختار و نحوه چیدمان مواد ارگانیک اطراف ریشه شده و مواد ارگانیکی که بیشتر در این نوع گیاه نقش دارد را تقویت و دیگر مواد ارگانیکی را که نقش آنچنانی در تغذیه ریشه این نوع گیاه بازی نمی‌کنند را تضعیف می‌کند. وجود بالانس در طبیعیت ضامن بقاء تمامی گونه هاست و برهم خوردن این بالانس یعنی به خطر افتادن عده‌ای از گونه‌های جانداران که مسئولیت جلوگیری از رشد بیش از حد سایر گونه‌ها را دارند.
چنانچه می‌دانید گیاهی مثل خیار 25 تا 30 درصد از تولیدات غذائی خود را در اختیار ریشه قرار می‌دهد، با توجه به اندازه و حجم ریشه این مقدار مورد استفاده خود اندام ریشه قرار نخواهد گرفت بلکه عمده این مواد غذائی در اختیار مواد ارگانیک اطراف ریشه که مهمترین نقش را در جذب عناصر توسط ریشه از خاک بازی می‌کنند، قرار خواهد داد. علت اصلی ارائه خدمات مواد ارگانیک اطراف ریشه به ریشه همین تغذیه از ریشه است. ریشه هم با توجه به میزان فعالیت و تاثیر در میزان جذب مواد غذائی توسط این مواد ارگانیک، غذا در اختیار آنها قرار خواهد داد.
همانگونه که در بالا اشاره شد اصرار در یک نوع کشت باعث برهم خوردن تعادل در مواد ارگانیک در اطراف ریشه شده و مقدار مواد ارگانیک تاثیرگذارتر در کشت خیار در خاک بیشتر از حد طبیعی خواهد شد، این یعنی بالا رفتن تغذیه این نوع بخصوص از مواد ارگانیک از مقدار مشخص مواد غذائی که از طرف ریشه در اختیار مواد ارگانیک قرار می‌گیرد. با توجه به مشخص بودن میزان مواد غذائی با بالا رفتن آمار مواد ارگانیک، غذا برای تغذیه این مقدار افزایش یافته از نورم طبیعی کافی نبوده و همین مواد ارگانیک که تا دیروز در خدمت ریشه گیاه بودند، حالا به ریشه گیاه حمله کرده باعث از بین بردن ساختار ریشه و در نهایت مرگ گیاه و برهم خوردن بالانس خاک زراعی و به نوعی از بین رفتن خاک زراعی خواهند شد. با توجه به توضیحات بالا مبارزه با نماتد تقریباً غیرممکن است، چرا که برای از بین بردن عامل اصلی این بیماری که همان عده‌ای از میکروارگانیسم‌های اطراف ریشه (نماتد) است باید مواد ارگانیک یعنی قدرت حاصلخیزی خاک از بین برود و این کار یعنی از بین بردن اصل موضوع یعنی خاک زراعی و نابود کردن کشاورزی. واضح است که بیماری نماتد یکی از خطرناکترین بیماری‌های خاک‌های زراعی بوده و عملاً کنترل و مبارزه با این بیماری رابطه مستقیم با حفظ خاک‌های زراعی دارد. بهترین شرایط برای رشد و نمو نماتد pH و دمای بالای بهترین شرایط برای رشد و نمو نماتد در انواع خاک‌ها و کشت‌هاست. بهترین روش برای مقابله با این بیماری از بین بردن شرایط مساعد برای رشد بیماریست. ما عملاً نمی‌توانیم با دمای خاک مقابله کنیم ولی می‌توانیم با استفاده از یکسری کودهائی که باعث کاهش pH خاک می‌شوند عملاً از تشکیل تومورهای نماتدی جلوگیری کنیم. نکته قابل تامل دیگر در مبارزه با نماتد اندامی‌ست که توسط نماتد هدف قرار می‌گیرد. ریشه هدف اصلی نماتد و علت هم تغذیه از این اندام است، اگر ما بتوانیم این اندام را تقویت کنیم تاثیرات منفی بیماری نماتد بر روی کشت را به حداقل رسانده‌ایم. با توجه به تمامی مواردی که در بالا به آنها اشاره شد تا زمانی که نتوانیم خود نماتد را کنترل کنیم تمامی این کارها آنچنانکه باید و شاید نمی‌تواند جوابگوی مبارزه واقعی با نماتد باشد. طبق آمارهای موجود متاسفانه همه روزه آمار زمین های آلوده به نماتد به شکل چشمگیری در حال افزایش است و به دلیل نبود سموم تخصصی در ایران برای مقابله با نماتد این مشکل هر روز در حال افزایش است.
