مگس میوه مدیترانه ای
Ceratitis capitata Wied
مقدمه
مگس میوه مدیترانه ای یکی از مهمترین آفات محصولات باغی مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری جهان می باشد. این حشره بومی کشورهای مناطق گرمسیری افریقاست که به دلیل خسارتهای سنگینی که به محصولات باغی کشورهای حوزه مدیترانه وارد کرده بود به مگس میوه مدیترانه ای نام گذاری شد. آفتی چند میزبانه ( پلی فاژ) است که به بیش از 300 گونه میوه، سبزیجات و گیاهان زینتی حمله می کند. مرکبات، هلو، شلیل، زرد آلو، خرمالو، کاکائو، گواوآ، پاپایا، انجیر، سیب و گلابی از میزبانهای اصلی و فلفل دلمه ای، آووکادو، خرما، گوجه سبز، شابلون، انار، گیلاس و گوجه فرنگی از میزبانهای ثانویه این آفت به شمار می آیند. بررسیهای انجام شده حاکی از این است که در مناطق آلوده به این آفت، در صورت عدم مبارزه به موقع و صحیح با آن، بیش از 90 درصد میوه از حیز انتفاع خارج می شوند. با توجه به اهمیت موضوع، مطلب حاضر با هدف شناسایی آفت و خسارت آن و ارائه راهکارهای مناسب در غالب یک برنامه مدیریت کنترل تلفیقی تهیه و در دسترس علاقمندان به امور باغبانی ( باغداران، مروجین، کارشناسان حفظ نباتات و باغبانی و…) قرار می گیرد.
مناطق انتشار آفت در جهان و ایران
همانطوریکه در مقدمه به آن اشاره شد، مگس میوه مدیترانه ای بومی کشورهای مناطق گرمسیری افریقاست که طی سالهای متمادی در سرتاسر ناحیه مدیترانه، جنوب اروپا، کشورهای خاورمیانه، غرب استرالیا، جنوب و مرکز افریقا، کشورهای مرکزی و جنوبی قاره ی امریکا، بخش هایی از ایالت متحده و جزایر هاوایی گسترش پیدا کرد. در ایران علاوه بر استان مازندران در استانهای گیلان، گلستان و بخش هایی از استانهای خراسان شمالی، فارس و کرمانشاه حضور این آفت تایید شد.
شکل شناسی آفت
حشره ی کامل به طول 5 – 3 میلی متر، از مگس خانگی کمی کوچکتر، چشمها به رنگ آبی تیره، میان قفس سینه دارای لکه های سیاه براق و نقره ای نامنظم که به آن شکل موزاییکی میدهد. شکم متمایل به زرد با نوارهای عرضی روشن پوشیده از موهای زبر سیاه. بالها شفاف با سه نوار تیره که یکی در وسط، دیگری در لبه جلوئی و سومی بصورت نواری باریک از لبه عقبی شروع شده و تقریباً عمود بر نوار دوم قرار گرفته ولی با آن اتصال ندارد. حشره ماده دارای تخم ریز مشخص و حشره نر دارای یک جفت موی حسی ( قاشق مانند ) در بالای پیشانی بالاتر از کاسه چشم می باشد. تخم مگس میوه به رنگ سفید روشن به طول یک میلی متر، شبیه دانه برنج و با کمی انحنا در قسمت وسط . لاروها به رنگ سفید مایل به کرم، بدون پا، دوکی شکل با سری نوک تیزو بدنی نسبتاً پهن. اندازه لاروهای تازه تفریخ شده از تخم به طول یک میلی متر و لاروهای بالغ به 8 میلی متر می رسد. شفیره به رنگ قهوه ای روشن تا تیره، به طول 4 میلی متر و بیضی شکل است .
چرخه زیستی مگس میوه مدیترانه ای
حشرات کامل مگس میوه مدیترانه ای 3 تا 5 روز بعد از ظهور از مرحله شفیرگی، با مختصر تغذیه از شهد گلها، عسلک ترشح شده توسط حشرات مکنده، فضله پرندگان، میوه های رسیده یا در حال فساد و باکتریها و قارچ های موجود روی برگها، پس از کسب مواد قندی و پروتئینی لازم، به بلوغ جنسی رسیده و شروع به جفت گیری و تخم ریزی می کنند. حشره ماده تخم های خود را بوسیله تخمریز در دسته های 2 الی 30 عددی ترجیحاً، در داخل میوه های پوست نازک رسیده و یا در زیر پوست میوه های در حال رنگ گرفتن قرار می دهد. یک حشره ماده به طور متوسط 20 عدد تخم در روز و در طول دوره زندگی تا هزار عدد تخم می گذارد. تخم ها بسته به دمای محیط بعد از 2 الی 4 روز تفریخ می شوند. لاروها ابتدا از پوست و سپس از گوشت میوه تغذیه می کنند. در اثر این تغذیه، میوه زودتر از زمان مقرر تغییر رنگ داده ( زودرسی غیر طبیعی )، پوسیدگی و فساد در محل فعالیت لارو روی میوه کامالً اشکار بوده که نهایتاً منجر به ریزش میوه در پای درختان می گردد. طول دوره لاروی بسته به نوع میزبان و دمای محیط از 7 الی 50 روز متغیر است. لاروها بعد از تغذیه کافی و سپری کردن این مرحله، میوه را ترک کرده و در داخل خاک تبدیل به شفیره می شوند. عمق شفیرگی در خاکهای مختلف بسته به بافت و درصد رطوبت متفاوت است. معمولا عمق شفیرگی در خاکهای سبک، شنی و مرطوب از 3 تا 5 سانتی متر و طول دوره شفیرگی از 10 الی 40 روز در نوسان است. بعد از پایان مرحله شفیرگی، حشرات کامل از خاک خارج شده و بعد از یک تغذیه مناسب شروع به جفت گیری و تخم ریزی می کنند. براساس مطالعات انجام شده، در شرایط اقلیمی مناسب و دسترسی به میزبانهای مستعد، این آفت تا 12 نسل در سال دارد. بررسیهای انجام شده در سال زراعی 89 در استان مازندران نشان داد که این آفت قادر است تا 5 نسل در سال تولید کند.طول دوره هر نسل بسته به شرایط محیطی از 25 لغایت 50 روز در نوسان است. زمستانگذرانی این حشره در مناطق معتدل به صورت شفیره و درصد پایینی به صورت حشره کامل است. اما در مناطق گرمسیری در تمام طول سال آفت فعال و همه ی مراحل زیستی آن قابل مشاهده می باشند.
رفتار حشرات کامل مگس میوه مدیترانه ای
رفتار حشرات کامل مگس میوه مدیترانه ای دقیقاً تحت تاثیر دمای محیط است. در هوای خنک صبح، حشرات کامل با استقرار در روی سطح برگها ( در جهت جنوبی درختان )، گرمای لازم برای فعالیت اولیه روزانه را کسب می کنند. اما در دماهای بالا، حشرات ترجیح می دهند در لابه لای شاخ و برگ درختان مستقر شده و کمتر در معرض نور مستقیم قرار گیرند. فعالیت حشرات کامل مگس میوه بعد از طلوع آفتاب شروع و تا بعد از ظهر ادامه خواهد داشت .جفت گیری معمولا در بعد از ظهر زمانی که شدت نور کاهش یافته، اما تخمریزی در ساعات اولیه روز صورت می گیرد. حشرات کامل آفت در طول شب در لابلای برگهای درختان به استراحت می پردازند. زمان ظهور حشرات از مرحله شفیرگی معمولا در سپیده دم صبح است. حشرات کامل مگس میوه مدیترانه ای در باغات میوه تا ارتفاع 300 الی 1200 متر از سطح دریا فعالیت دارند. مگس میوه مدیترانه ای حشره ایست کم تحرک که در حالت معمولی تا یک کیلومتر می تواند جابه جا شود. اما چنانچه در معرض باد های شدید قرار گیرد تا بیش از 20 کیلومتر نیز توان جابجایی دارد.
بررسی تغییرات جمعیت مگس میوه در باغ مرکبات
مطالعه تغییرات جمعیت حشرات کامل مگس میوه مدیترانه ای شکار شده توسط تله مکفیل با ماده جلب کننده سراترپ در باغ مرکبات شهرستان ساری نشان داد که اولین نمونه های حشره کامل مگس میوه مدیترانه ای از اواسط خرداد توسط تله های حاوی ماده سراترپ شکار شدند. تعداد پنج پیک شکار در طول سال زراعی 89 شناسایی شد. مهمترین و بیشترین شکار حشرات کامل مگس میوه در تله در روز در اواخر آذر اتفاق افتاد که به عنوان پیک اصلی در سال زراعی 1389 تعیین گردید. یکی از دلایل عمده تعدد پیک شکار مگس میوه در این سال، مساعد بودن شرایط جوی منطقه از نقطه نظر دمایی و میزان بارندگی بود. این نتایج نشان داد که در صورت دسترسی آفت به میزبان مناسب این شرایط جوی است که می تواند به عنوان یک عامل محدود کننده و یا تشدید کننده رشد آفت در منطقه باشد. بررسی های انجام شده در طول چهار سال نشان می دهد که بیشترین تعداد نسل ( 5 نسل ) و بحرانی ترین وضعیت آفت از نقطه نظر خسارت وارده به محصولات باغی در سال 89 اتفاق افتاد .
علائم آلودگی به تخم مگس میوه در ارقام مختلف میوه مرکبات
بررسی های انجام شده روی میوه های ارقام مختلف مرکبات نشان داد که چنانچه تخمگذاری روی میوه سبز یا زرد مرکبات انجام گیرد، علائم آلودگی اولیه آن متفاوت خواهد بود. محل تخمگذاری روی میوه های سبز( گریپ فروت و نارنج ) علاوه بر شکافی که توسط تخمریز حشره ماده ایجاد می شود، مقداری صمغ نیز در محل مورد نظر مشاهده می گردد. محل تخمریزی روی میوه بعد از چند روز تغییر رنگ داده و متمایل به زرد می شود. با توجه به اینکه میوه نارنج و گریپ فروت دارای پوست نسبتاً ضخیم می باشند و تخم ها در داخل پوست میوه قرار داده می شوند، پوسید گی حاصل از فعالیت تغذیه ای لاروها به تدریج و در یک زمان طولانی تری حادث می شود. در مقابل پوسیدگی در ارقامی با پوست نازک و نرم ( نارنگی و کامکوات ) خیلی سریعتر و در مدت کوتاهتری اتفاق می افتد. علائم آلودگی روی میوه پرتقال تامسون ناول و سانگین به صورت هاله ی نارنجی رنگ در اطراف محل تخمگذاری مشاهده می شود .
علائم آلودگی به مگس میوه مدیترانه ای روی میوه خرمالو و دیگر میزبان ها
مطالعات اولیه روی میزبان های مختلف آفت در منطقه نشان داد که میوه خرمالو یکی از میزبانهای ترجیحی این آفت به شمار می آید. اولین تخمگذاریهای آفت روی میوه های سبز خرمالو از اواسط شهریور آغاز می شود. محل تخمریزی روی میوه بدلیل شکافی که توسط تخمریز حشره ماده ایجاد میشود بعد از 3 الی 5 روز متمایل به سیاه شده که توسط یک هاله زرد رنگی احاطه می شود. بعد از تفریخ تخم ها و شروع فعالیت تغذیه ای لاروها، سیاه شدگی در زیر پوست درست در محل تخمریزی گسترش پیدا می کند. در مراحل پیشرفته تغذیه لاروها، میوه های آلوده کاملا به رنگ نارنجی در می آیند که دلیل اصلی تغییر رنگ و زود رسی در میوه خرمالو در سالهای اخیر در منطقه می باشد. بررسی ها نشان داد چنانچه در ابتدای آلودگی مبارزه با این آفت صورت نگیرد بیش از 90 درصد میوه ریزش خواهند کرد .ارقام مختلف مرکبات، خرمالو، انجیر، هلو، شلیل،ازگیل ژاپنی، گوجه سبز، قطره طلا، شابلون، گلابی، سیب و فی جوآ از مبزبان های شناخته شده آفت در استان مازتدران می باشند.
تعداد دسته تخم و تعداد تخم موجود در هر دسته تخم روی میزبانهای مختلف
تعداد دسته تخم مگس میوه مدیترانه ای روی یک میوه وتعداد تخم شمارش شده در یک دسته تخم روی میزبانهای مختلف مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که به طور کلی بیشترین میانگین دسته تخم موجود روی یک میوه در میان میزبانهای مختلف مر بوط به خرمالوی سیوی رسیده و بیشترین میانگین تخم موجود در هر دسته تخم مربوط به تامسون ناول است .
مراحل یازده گانه مدیریت کنترل تلفیقی مگس میوه مدیترانه ای در باغات میوه
1. مونیتورینگ و ردیابی مگس میوه مدیترانه ای در باغات میوه
نمونه برداری منظم از یک آفت با استفاده از ابزارهای مناسب به منظور کسب اطلاعات لازم در خصوص حضور آفت در منطقه، تعیین دامنه پراکنش و بررسی تغییرات فصلی آن را مونیتورینگ می گویند. اجرای یک برنامه دقیق مونیتورینگ یکی از مهمترین ارکان مدیریت کنترل تلفیقی موفق مگس میوه در مناطق آلوده است. تحقیقات انجام شده در باغات میوه استان نشان داد که تله مکفیل با ماده جلب کننده سراتراپ و تله جکسن با ماده جلب کننده پارافرمونی و یا بیولور بهترین و موثرترین ابزار برای مونیتورینگ مگس میوه می باشند. موفقیت در امر مونیتورینگ به عواملی چند از قبیل:
1. زمان نصب تله در سطح باغ، توصیه می شود عملیات تله گذاری از ابتدا سال زراعی شروع و تا پایان سال ادامه داشته باشد.
2. استفاده از تله و ماده جلب کننده مناسب برای هدف مورد نظر، در صورت استفاده از ماده جلب کننده ی طمعه ای در تله، توصیه می شود هر 10 الی 14 روز ماده جلب کننده عوض شود. در صورت استفاده از ماده پارافرمون و یا بیولور هر 60 الی 70 روز ماده جدید جایگزین شود.
3. تحقیقات انجام شده در خصوص کارآیی تله ها و ترکیبات جلب کننده در باغات میوه استان نشان داد که، تله مکفیل با ماده جلب کننده سراتراپ و تله جکسن با ماده جلب کننده پارافرمونی بهترین ابزار برای مونیتورینگ و ردیابی مگس می باشند .
4. استقرار تله در محل مناسب، توصیه می شود تله ها در قسمت جنوبی درختان، در ارتفاع 1.5 الی 2 متر از سطح زمین و کمی در سایه انداز درختان نصب شوند.
5. بازدید از تله ها باید طبق یک برنامه ی مدون و به فاصله یک هفته تا ده روز صورت گیرد. لازم به ذکر است که آمار شکار حشرات به تفکیک جنس و نوع تله یادداشت شود.
6. محله نصب تله در باغ مورد نظر با کروکی دقیق و نوع گیاه میزبان یاد داشت شود.
7. تعداد 3 تا 5 تله در هکتار برای یک برنامه مونیتورینگ موفق توصیه می شود. در صورت عدم دسترسی به این تعداد، 1 تا2 تله در هکتار نیز مناسب است.
2. طمعه مسموم پاشی
طمعه مسموم شامل مخلوطی از یک منبع غذایی پروتئینی با یک حشره کش مناسب است که بر اساس یک دستورالعمل معین در دسترس حشره قرار می گیرد. حشرات ماده مگس میوه جهت رسیدن به بلوغ جنسی و کامل کردن تخم نیاز به یک منبع غذایی مناسب دارند که در شرایط طبیعی از شهد گلها، عسلک حشرات و یا فضله پرندگان بدست می آورند. در حالت طمعه مسموم پاشی، ماده غذایی مناسب به صورت مسموم شده با حشره کش توسط باغدار در دسترس آفت قرار می گیرد و حشره با تغذیه از آن تلف می شود .
نکات لازم جهت اجرای یک برنامه طمعه مسموم پاشی موفق:
1. برای تهیه طمعه مسموم از پروتئین هیدرولیزات به نسبت 2.5 الی 3 لیتر و مالاتیون به نسبت 200 سی سی در یک صد لیتر آب استفاده شود.
2. عملیات طمعه مسموم پاشی تقریباً از یک ماه قبل از برداشت شروع و تا پایان مرحله برداشت صورت گیرد.
3. با توجه به اینکه طمعه مورد نظر قادر به جلب مگس از فاصله 10 تا 15 متری است و بسته به تراکم جمعیت آفت، عملیات طمعه مسموم پاشی روی نصف و یا یک سوم درختان یک باغ توصیه می شود.
4. در خصوص مناطق شهری و حومه شهرها که معمولا تراکم جمعیت آفت بسیار بالا است، توصیه می شود تمامی درختان یک باغ طمعه مسموم پاشی شوند.
5. طمعه مسموم مورد نظر به صورت نواری و یا لکه ای روی سرشاخه ها، روی تنه و پشت برگها در ارتفاع 1.5 الی 2متری از سطح زمین، ترجیحاً در قسمت جنوبی درختان، کمی در داخل سایه انداز درخت و به صورت قطرات درشت تر پاشیده شود.
6. برای درختان بالای 10 الی 15 سال مقدار 200 تا 300 میلی لیتر از مخلوط طمعه مورد نظر توصیه می شود. برای درختان کوچک تر تا 100 میلی لیتر نیز کفایت می کند.
7. ترجیحاً عملیات طمعه مسموم پاشی در ساعات اولیه صبح صورت گیرد. اگر چنانچه در ساعات گرم روز انجام شود خطر سوختگی و ترک خوردگی میوه بسیار بالا است.
8. حتی الامکان از بر خورد مستقیم طمعه مسموم به میوه خوداری شود و عملیات طمعه پاشی روی میوه های رسیده اکیداً ممنوع می باشد.
9. تاکید می شود که طمعه مسموم آماده شده باید در همان زمان مصرف شود. چنانچه برای مدتی بماند خاصیت خود را از دست می دهد.
10. عملیات طمعه مسموم پاشی به صورت هفتگی و در صورت تشخیص کارشناس، دوبار در هفته صورت گیرد.
11. بارندگی های شدید منجر به شستن طمعه می شود، لذا عملیات طمعه مسموم پاشی باید بعد از بارندگی تکرار شود.
12. رعایت نکات ایمنی از قبیل استفاده از دستکش، کلاه، ماسک، عینک، پوشش مناسب و عدم مصرف دخانیات، نوشیدنی و خوراکی به فرد مورد نظر توصیه می شود .
3. شکار انبوه مگس با استفاده از تله های جلب کننده
استراتژی شکار انبوه حشرات کامل مگس میوه با استفاده از نصب تعداد قابل توجهی از انواع تله های جلب کننده، کاربرد فراوانی در کاهش جمعیت آفت در باغات میوه دارد. نتایج تحقیقات انجام شده در سالهای اخیر نشان داد در صورت رعایت نکات فنی در خصوص نوع تله، زمان نصب و تعداد تله در باغات مورد نظر، خسارت میوه به کمتر از 2 درصد کاهش می یابد. برای دست یابی به یک نتیجه قابل قبول و بسته به تراکم آفت، تعداد 30 تا 50 تله در هکتار توصیه می شود. از این تعداد تله، به ازای هر یک تله پارا فرمونی تعداد سه تله طعمه ای توصیه می شود. زمان نصب تله از یک ماه قبل از برداشت میوه شروع و تا پایان برداشت ادامه خواهد داشت. در این خصوص از تله های ابتکاری که توسط کارشناسان طراحی شده نیز می توان استفاده کرد
4. برداشت زود هنگام میوه جهت فرار از خسارت آفت
استراتژی برداشت زود هنگام محصولات باغی به منظور فرار از خسارت آفت، در مواردی که میوه از نظر فیزیولوژیک قابل برداشت ولی از نظر مرفولوژیکی ( رنگ پوست ) نارس است، کاربرد زیادی دارد. در مناطقی که تراکم جمعیت آفت یک تهدید جدی برای محصولات باغی به حساب می آید، به باغداران توصیه می شود هر چه زودتر اقدام به برداشت محصولات باغی خود نمایند. این استراتژی برای میوه مرکبات ( نارنگی پیش رس ژاپنی و رقم انشو) که شدیدا در معرض خسارت سنگین آفت هستند کاربرد خوبی دارد.
5. نظافت و پاکسازی سطح باغ از میوه های آلوده به مگس
میوه های آلوده به مگس در اثر تغذیه و فعالیت لارو ریزش کرده و لاروهای بالغ در خاک تبدیل به شفیره می شوند. اگر چنانچه این میوه های آلوده به تخم و لارو مگس به موقع از سطح باغ جمع آوری نشوند، صدها تخم و لارو فرصت تبدیل و توسعه به حشره کامل را پیدا کرده که برای نسل های بعدی بسیار خطرناک خواهند بود. نظافت باغ یعنی معدوم کردن میوه های آلوده به نحوی که تخم ها و لاروهای آفت قادر به ادامه زندگی نباشند.
مهمترین روش های معدوم کردن میوه های آلوده عبارتند از:
1. بسته بندی کردن میوه های آلوده جمع آوری شده در کیسه های پلاستیکی و نگهداری آنها در یک مکان مناسب به مدت تقریبی یک ماه که در طی این مدت تمامی مراحل مختلف زیستی آفت شامل تخم، لارو و شفیره از بین می روند و باقی مانده میوه ها به صورت کود آلی به خاک برگردانده می شود. در این خصوص مطمئن باشید که هیچ سوراخ ریزی در بدنه کیسه پلاستیکی وجود نداشته باشد.
2. دفن کردن میوه های آلوده در داخل گودالهایی به عمق تقریبی 50 سانتی متر. نتایج نشان داد که مگس های میوه قادر هستند در خاک های سبک از عمق 25 سانتی خود را به سطح خاک برسانند.
3. غوطه ور کردن میوه های آلوده حداقل به مدت 48 ساعت در داخل ظروف بشکه ای حاوی آب که توسط یک لایه از مواد نفتی پوشیده شده است.
4. تغذیه میوه های آلوده توسط چهار پایان ( گوسفند ) و پرندگان ( اردک و غاز).
6. برداشت کلیه میوه در پایان فصل
به همه باغداران توصیه می شود، عملیات برداشت میوه به طور تمام کمال صورت گیرد. میوه های با کیفیت پایین یه هیچ عنوان روی درختان رها نشوند. در بعضی سالها به دلیل پایین بودن قیمت محصولات باغی، باغداران راغب به برداشت کامل میوه نبوده که در این حالت طغیان جمعیت آفت در منطقه اتفاق می افتد. در خصوص میوه مرکبات، تاکید می شود هیچ میوه ای ( بویژه نارنج ) در پایان فصل زمستان روی درختان باقی نماند. زیرا در شروع فصل زراعی جدید ( بهار سال آینده ) زمانی که حشرات کامل از مرحله شفیرگی خارج می شوند و به دنبال میزبان مناسب برای تخم گذاری می گردند، این میوه های باقی مانده از فصل قبل هستند که نقش میزبان انتقالی را ایفا کرده و در واقع نسل اول آفت روی این میوه ها پرورش یافته و سپس خود را به میزبانهای جدید می رساند.
7. اجرای مبارزه زراعی در زمان مناسب
زیر و رو کردن خاک در ناحیه سایه انداز درختان با استفاده از پا بیل کردن ( 10 الی 15 سانتی متر ) و یا روتاروی زدن، یه نحوی که به ریشه درختان آسیب نرساند، برای تلفات شفیره مگس بسیار مفید است. با توجه به اینکه عمق شفیرگی در خاکهای مختلف بین 3 تا 5 سانتی تعیین گردید، لذا عملیات زراعی باید بسیار سطحی باشد.
8. نظارت بر نقل و انتقال میوه های آلوده به دیگر مناطق
جهت جلوگیری از گسترش آفت به مناطق غیر آلوده ( داخل و خارج از استان )، از انتقال میوه های آلوده به آن مناطق جداً خوداری شود. توصیه می شود محموله های ارسالی به دیگر استانها از باغاتی که عاری از آلودگی هستند، انتخاب شوند.
9. مدیریت در اندازه درختان میوه ( بویژه مرکبات )
در روی درختان مرتفع احتمال جا ماندن میوه در هنگام بر داشت بسیار زیاد است. این میوه ها به عنوان یک میزبان واسط جهت انتقال آفت به نسل های بعدی بسیار مهم هستند. لذا به عنوان یک دستور العمل باغبانی، توصیه می شود ارتفاع درختان به اندازه ای باشد 2) الی 3 متر( که به آسانی تمام میوه های آن قابل برداشت باشند.
10. تکنیک رها سازی حشرات نر عقیم شده
یکی از مهمترین ابزار برای ریشه کنی مگس میوه در جهان است. دولت ها و دانشمندان زیادی در این زمینه تلاش کرده و می کنند تا بتواند از این روش که ازنظر زیست محیطی کاملا بی خطر است بیشترین بهره را ببرند. پرورش مگس میوه روی رژیم های غذایی مصنوعی تحت پروژه های بزرگ مدیریت تلفیقی در کشورهای مختلف در حال انجام است. نتایج اولیه در این کشورها کاملا راضی کننده بوده است. لذا ترویج این تکنیک در کشورهای آلوده به مگس های میوه یکی از پروژه های مهم سازمان کشاورزی و خواروبار جهانی و آژانس بین الملی انرژی اتمی است. مطالعات اولیه در خصوص این تکنیک در بخش تحقیقات گیاه پزشکی مرکز مازندران در حال انجام است. امید است در آینده نزدیک با مساعدت مسئولین ذیربط امکانات لازم برای پرورش انبوه مگس میوه فراهم، تا بتوان از این تکینک در جهت کنترل مگس میوه بهره مند شد.
11. کنترل بیولوژیکی
با توجه به سابقه حضور کوتاه مدت مگس میوه در استان مازندران، عوامل کنترل کننده طبیعی بومی که اختصاصاً روی آن فعال باشند شناسایی نشده اند. اما در کشور هایی که مگس میوه سابقه طولانی دارد مجموعه ای از زنبورهای پارازیت کننده لارو، تخم و شفیره مگس وجود دارند که در غالب مبارزه بیولوژیک در سطوح وسیع استفاده می شود. کاربرد توام تکنیک نر عقیمی و مبارزه بیولوژیک در بعضی از کشور ها چنان رضایت بخش بود که دولت ها سرمایه گذاریهای قابل ملاحظه ای را انجام داده اند.
مگس میوه و توصیه های فنی برای عملیات ذخیره سازی مرکبات
• میوه های مورد نظر برای ذخیره سازی ترجیحاً از باغاتی که آلوده به مگس میوه نیستند و یا شدت آلودگی پایین است، انتخاب شوند.
برای تعیین شدت آلودگی:
الف: چنانچه تعداد مگس شکار شده در یک تله در روز در هکتار کمتر از یک مگس باشد آلودگی پایین و خسارت میوه چندان نگران کننده نیست.
ب: چنانچه تعداد مگس شکار شده در یک تله در روز در هکتار بین 3 الی 5 مگس باشد شدت آلودگی بالا و خسارت به میوه نگران کننده است.
در خصوص شدت آلودگی، عالوه بر شکار حشرات کامل توسط تله به موارد زیر نیز توجه کرد:
– بازدید تصادفی از میوه و توجه به محل تخمگذاری آفت روی میوه که به شکل تغییر رنگ در محل ظاهر می شود.
– توجه به علائم پوسیدگی روی میوه که با رشد لارو ظاهر می شود.
– ریزش میوه های آلوده به آفت در پای درختان.
• تا آنجاییکه شرایط آب و هوایی اجازه می دهد عملیات برداشت برای ذخیره سازی در دیرترین زمان ممکن انجام شود، تا چنانچه میوه هایی آلوده به مراحل تخم و لارو هستند تا آن زمان علائم آلودگی را نشان دهند.
• در زمان برداشت میوه دقت لازم به عمل آید تا میوه هایی که علائم تخمریزی، تغییر رنگ غیر طبیعی و یا پوسیدگی روی آنها موجود است جدا و حذف شوند.
• توصیه می شود میوه های برداشت شده را قبل از سرت کردن، در دمای 5 الی 10 درجه به مدت 7 تا 10 روز نگه داری، که در این حالت با ظهور علائم پوسیدگی، میوه های آلوده جدا و میوه های سالم در انبار ذخیره گردند.
• مکان ( انبار) ذخیره سازی باید کاملا در شرایط استاندارد از نظر دما، رطوبت، نور، تهویه و …. باشد.
• در صورتی که شرایط انبار به صورت سنتی است، 3 الی 4 هفته بعد از ذخیره سازی تعدادی از جعبه ها باز و وضعیت پوسیدگی بررسی شوند.
فهرست منابع
– صلواتیان، میر و عطاالله سبزواری، . 1354 مگس میوه مدیترانه، نشریه سازمان
ترویج کشاورزی، شماره مخصوص 2، 26 صفحه.
– سبزواری، عطاالله و جعفری، محمد ابراهیم، .1370 مگس میوه مدیترانه Ceratitis capitata بررسی های بیواکولوژیک و چگونگی ریشه کن شدن آن در مازندران “آخرین کانون پایداری آفت در ایران” نشریه فنی موسسه تحقیقات آفات و بیماریهای گیاهی، 39 صفحه.
3- Broughton, S., F. de Lima and B. Wood , 2004. Control of Mediterranean Fruit Fly (Medfly) in Backyard, Western Australia
4-Bergsten, D., D. Lance and M. Stefan, 1999. Mediterranean Fruit Flies and Their Management in the U.S.A., Pesticide outlook , 207-212 5-Madge, D. 2007. Organic farming: Managing Fruit Fly in Citrus, AG
