مهمترین ارقام مرکبات

مهمترین ارقام مرکبات

پرتقال تامسون ناول (Thomson Navel)

به پرتقال فلسطینی معروف و رقمـی بـی بـذر و خیلـی زودرس اسـت. ایـن رقـم حاصـل جهش شاخه ای پرتقال واشنگتن ناول است و تاجی فشرده تر از واشنگتن ناول دارد. میوه ها متوسط تا درشت به شکل کروی یا بیضوی با نوک اغلـب برآمـده یـا پـستانکی شـکل کـه ناف باز و بزرگی در آن دیده می شود. گوشت میوه ترد است و به خوبی رنـگ مـی گیـرد. میوه ها از ماندگاری خوبی برخوردار نبوده و اندکی پس از رسیده شدن دچـار افـت کیفـی می شوند.

پرتقال والنسیا (Valencia)

این رقم در بین ارقام مرکبات دیررسترین رقم تجارتی پرتقال و رقمی بی بذر، پرمحـصول، بـا تـاجی بـزرگ اسـت. اندازه میوه ها متوسط تا درشت و شکل آن ها کشیده تا کمی کروی و گـاهی تخـم مرغـی بـا پوستی نازک و صاف است. رنگ پوست نارنجی روشن است. از گلدهی تا رسـیدن میـوه حدود ۱۳ تا ۱۶ ماه به طول می انجامد. گوشـت میـوه معطـر، پـرآب و معمـولاً تـا حـدودی اسیدی است. برای صنایع فرآوری، رقمی ایده آل محسوب می شود. ایـن رقـم تـا حـدودی سال آور است. میوه ها روی درخت به خوبی قابل نگهداری هستند.

پرتقال مورو (Moro)

رقمی بی بذر، زودرس و خیلی پربار بـا رشـد متوسـط و تـاج گـسترده و کـروی اسـت. آنتوسیانین در گوشت میوه به فراوانـی و زودهنگـام تـشکیل می شود ولـی کـم بـودن ایـن رنگدانه در پوست باعث می شود که پوست میوه در نواحی ساحلی رنـگ نگیـرد. میوه ها متوسط تا درشت، نیمه کروی تا گرد بوده و بخش قاعده ای آن ها تا حدودی شـیاردار اسـت. پوست میوه ضخامت متوسطی داشته و اتصال نسبتاً محکمی به گوشـت دارد. گوشـت میـوه پرآب و معطر است. میوه ها در صورت انبار طولانی مدت طعم پوسـیدگی مـی گیرنـد ولـی قابلیت حمل و نقل خوبی دارند.

پرتقال هاملین (Hamlin)

یکی دیگر از مهمترین ارقام مرکبات میباشد که جز ارقام آبگیری و از زودرس ترین رقـم هـای پرتقـال محسوب میشود و قـدرت رویـشی متوسطی داشته و تاجی متوسط تا بزرگ دارد. رقمی پرمحصول و فاقد سال آوری است کـه نسبت به اغلب ارقام مرکبات ، تحمل بیشتری به سرما از خود نشان می دهد. این رقم نیاز زیادی به کودهای شیمیایی و به ویژه ازت داشته و نیاز آبی آن نیز بالاست. در صورتی کـه تابـستان خشک باشد و آبیاری کافی نباشد میوه ها کوچک مانده و بـا بارنـدگی هـای پـاییزی دچـار ترکیدگی خواهند شد. اندازه میوه ها در حد کوچـک تـا متوسـط و شـکل آن ها کـروی تـا اندکی پخت یا تخم مرغـی اسـت کـه گـاهی یقـه ای بـا شـیارهای کوتـاه شـعاعی و هالـه ای ضعیف و حلقوی در نوک آن دیده می شود. پوسـت میـوه نـازک، بـه رنـگ زرد تیـره تـا نارنجی روشن و دارای سطحی صاف با نقاط ظریف فرورفته اسـت. بخـش خـوراکی میـوه آبدار، شیرین، ترد و کم بذر است به گونه ای که حداکثر تعداد شش بـذر را در هـر میـوه می توان یافت. میوه ها از قابلیت نگهداری خوبی روی درخت برخوردار هستند ولـی ممکـن است ریزش شدیدی به ویژه در اواخر فصل داشته باشند.

پرتقال مارس  (Marss)

رقمی زودرس و قابل آبگیری است که از نظر قـدرت رشـد رویـشی در حـد متوسـطی بوده و از عملکرد بالایی نیز برخوردار هستند. قـدرت رشـدی ایـن رقـم متوسـط و از رشـد طولی زیادی برخوردار هستند. میوه ها اغلب به صورت خوشه ای بـر روی شاخه ها تـشکیل می شوند. درشتی میوه ها در حد متوسط تا بزرگ بوده و شکل آن ها نیز گرد تـا کمـی پخـت است. میوه در شرایط مطلوب به خوبی رنگ می گیرد دارای پوستی با ضخامت متوسـط تـا زیاد و سطحی صاف است که نقاط فرورفته ظریفی روی آن دیـده می شود. مـارس دارای میوه های نسبتا پربذری است که تعداد بذر در آن بستگی به رقم گرده دهنده دارد. ایـن رقـم نیز جز ارقام مرکبات دارای عادت سال آوری اسـت. میـوه از قابلیـت نگهـداری خـوبی روی درخـت برخـوردار است.

نارنگی انشو (Unshiu)

رقمی زودرس و کُندرشد با تاجی کوچـک تـا متوسـط و اغلـب گـسترده و آویـزان بـا شاخه های بی خار است. شاخ و برگ درخت باز و تراکم آن ها کمتـر از سـایر انـواع نـارنگی می باشد. برگ ها بزرگ و طویل، به شکل نیزه ای است که در قسمت های قاعده ای و نـوک به تدریج باریک می شود. رنگ برگ ها سبز تیره بـوده و رگبـرگ هـای اصـلی و فرعـی در سطوح بالا و پایین برگ حالت برجـسته دارنـد. دمبـرگ هـا باریـک، خیلـی دراز و بـال دار هستند. این رقم در مجموع به سرما و شرایط نامطلوب مقاومت خـوبی دارد. این رقم در بین ارقام مرکبات زودرس ترین رقم نارنگی محسوب شده و میوه های آن از اواخر شهریور آمـاده برداشـت مـی باشـد. از لحاظ درشتی در حد متوسط تا ریز و به شکل پخت تا نیمه کـروی و گـاهی گـردن دار و بـه رنگ نارنجی است. میوه قبل از رنگ گرفتن کامل پوسـت بـه مرحلـه رسـیدگی مـی رسـد. میوه ها پارتنوکارپ و بی بذر هستند. پوست میوه نازک و تا حدودی چرمی با سـطحی نـسبتاً صاف است که به راحتی از گوشت جدا می شود. با عبور میوه از مرحله بلوغ، سطح پوسـت ناهموار و پف دار می شود. هر میوه دارای ۱۰ تا ۱۲ پره با اتـصال ضـعیف بـه پوسـت اسـت. محور میوه توخالی و گوشت آن به رنگ نارنجی با بافتی ترد و گوشـتی اسـت. میوه ها در انبار به خوبی قابل نگهداری هستند.

نارنگی کلمانتین (Clementine)

کلمانتین رقمی تک جنین، زودرس و کُند رشد است که از لحـاظ انـدازه تـاج و قـدرت رشدی در حد متوسط است. تاج درخت به شکل گسترده بـوده و در بخـش بـالایی، مـدور است. شاخه های کوچکتر این درختان باریک و ظریف و تقریبا بدون خار بـوده و شـاخ و برگ آن متراکم و برگ ها از لحاظ درشتی به میـزان زیـادی متغیرنـد امـا همگـی بـه شـکل نیزه ای و باریک هستند. این رقم تا حدود زیادی به سرما مقاوم بوده و در اغلب مناطق و بـه شــرط انجــام دگرگــرده افــشانی بــاردهی مــنظم و رضایت بخــشی خواهــد داشــت. بهتــرین گرده دهنده ها برای این رقم عبارت از دنسی، کینو، اورلاندو تانجلو و والنسیا است. درشـتی میوه ها در حد ریز تا متوسط بوده و قطر متوسط آن ها حدود ۵ سانتیمتر است. شکل میوه ها نیز متغیر است به گونه ای که از اندکی پخت تا کروی یا کشیده و گـاهی نیـز هرمـی شـکل در نوسان است که این تنوع شکل ناشی از نمو بخش گردن یا یقه میوه مـی باشـد. ضـخامت پوســت در حــد متوســط و اتــصال نــسبتاً محکمــی بــه گوشــت دارد ولــی بــه راحتــی قابــل پوست گیری است. میوه بر خلاف انشو بعد از رسیدگی حالت پف دار نمی گیرد. سطح میوه صاف و براق به رنگ نارنجی تیره تا قرمز است. تعداد پره ها در هر میوه ۱۰ تا ۱۲ و انـدکی چسبیده به یکدیگر هستند. محور میوه متوسط و بـاز اسـت. رنـگ گوشـت نـارنجی تیـره و دارای بافتی ترد و پرآب با طعم شیرین و معطر است.

نارنگی پونکن (یونسی) Ponkan

رقمی با شاخه های ترد است که اغلب در اثر سنگینی محصول مـی شـکند و لـذا نیازمنـد قیم در زیر شاخه های پربار می باشد. رقمی سال آور بـوده و نـسبت بـه اغلـب ارقـام نـارنگی مقاومت کمتری به سرما دارد. از نظر زمان رسیدن میوه ها در ردیف اول ارقام میان رس قرار دارد و پس از نارنگی های انشو و کلمانتین می رسد. در صورتی که میوه ها پس از رسـیدگی از درخت چیده نشوند دچار افت کیفی شده و پوست آن ها حالت پـف دار می شود. انـدازه میوه ها بزرگ و شکل آن ها کروی تا اندکی پخت است. قاعـده میـوه عمومـاً شـیاردار بـوده ولی گردنی نسبتا کوتاه یا یقه ای کوچـک دارد. رأس میوه ها معمـولاً بـه صـورت عمیقـی حالت فشرده شده داشته و شیارهای شـعاعی در آن دیـده می شود. گـاهی اوقـات میوه ها دارای نــاف هــستند. پوســت میــوه کــه در زمــان رســیدگی بــه رنــگ زرد مایــل بــه نــارنجی درمیآید ضخامت متوسطی داشته و تا حدودی بـه گوشـت چـسبیده اسـت. سـطح پوسـت نسبتا صاف و دارای نقاط ظریف فرورفته است. هر میوه دارای ۱۰ پره است که به راحتی از یکدیگر قابل تفکیک هستند. محور میوه بزرگ و توخالی و گوشـت آن نـارنجی بـا بـافتی ترد و گوشتی و آبدار با مزه نسبتاً دلچسب و معطر است. هر میوه حدود ۳ تا ۷ بذر ریـز و از نوع چندجنین با لپه های سبز روشن دارد.

نارنگی پیج (Page)

قدرت رویشی نسبتاً بالایی دارد و شاخه های آن کـه تقریبـا بـی خـار و از رشـد عمـودی برخوردارند در اثر وزن میوه ها حالـت آویزانـی بـه خـود مـی گیـرد. پـیج از ارقـام مرکبات پربـار و خودناسازگار محسوب شده و برای تشکیل میوه نیاز به گرده دهنده مناسب دارد. میوه ها از لحاظ درشتی در حد متوسط بوده و دارای شکل پخت تا نیمه کروی با انتهای گرد هـستند. پوست نازک و سطح آن صاف با فرورفتگی های ظریف است. رنگ پوست در زمان بلـوغ نارنجی مایل به قرمز بوده و در هر میوه حدود ۱۰ پره وجود دارد. محور میـانی میـوه جامـد تا اندکی باز است. گوشت میوه به رنگ نارنجی تیره و بافت آن ترد، آبدار و بسیار معطـر و شیرین است. رقمی پربذر محسوب می شود که لپه های آن زرد رنگ پریده تا تقریباً سفید است. پیج از ارقام مرکبات زودرس و حساس بـه خـشکی اسـت کـه از خاصـیت انبارمـانی ضـعیفی برخوردار بوده و به عارضه ترکیدگی قبل از برداشت نیز حساس است.

نارنگی کینو (Kinnow)

رقمی میانرس و پررشد با تاجی بزرگ، طویـل و سـتونی و تعـداد فراوانـی شاخه های بی خار، طویل، باریک و یا عمودی است. شاخ و بـرگ متـراکم بـا بـرگ هـای متوسـط تـا درشت و به شکل نیزه ای پهن است. این رقم تمایل نسبتاً شدیدی به سال آوری دارد و جـزء ارقام مرکبات مقاوم به سرما طبقه بندی  می شود. میوه ها دارای درشتی متوسـط بـوده و هـر دو بخـش قاعده ای و رأس میوه ها به حالت فشرده شده یا پخت درآمده است. پوست میوه ها نـازک و چرمی با سطح صاف و صیقلی است که تقریباً بـه سـختی بـه گوشـت میـوه چـسبیده امـا بـه راحتی قابل پوست گیری است. رنگ پوست در زمان رسیدگی زرد مایل به نـارنجی اسـت. گوشت میوه نیز رنگ زرد مایل به نارنجی، بسیار آبدار، خوش طعم و معطـر بـوده، بـافتی سفت دارد و شامل ۹ تا ۱۰ پره است که به راحتی از یکدیگر قابـل تفکیـک هـستند. محـور میوه جامد تا نیمه توخالی است. رقمی پربذر با بذرهای چند جنین و لپـه هـای سـبز مایـل بـه زرد و رنــگ پریــده اســت. میوه ها پــس از رســیدن بــه مــدت طــولانی روی درخــت قابــل نگهداری هستند و حالت پف دار نمی گیرند.

لیمو عمانی (لیمو آب شیراز) Key (Mexican) lime

از دیگر ارقام مرکبات که بسیار نیز در ایران معروف میباشد لیمو عمانی است . در این رقم تاج درخت از تعداد زیادی شاخه های ترکه ای باریک و ظریف با تیـغ هـای کوچـک و شاخ وبرگ متراکم و برگ های سبز روشن بدون نوک، کشیده با بال هایی واضح در بخـش قاعده ای پهنک تشکیل شده است. رشد جدید شاخه ها و نیـز جوانه های گـل و گل های جوان تا حدودی ته رنگ ارغوانی دارند که پس از مدتی از بین خواهد رفت. میوه ها خیلـی کوچک، به شکل گرد، تخم مرغـی واژگـون یـا بیـضوی کوتـاه بـوده و معمـولاً در بخـش قاعده ای مدور هستند. میوه ممکن است دارای گردن کوتاهی باشـد. نـوک میـوه نیـز گـرد است اما اغلب برآمدگی مـدور و کـوچکی نیـز دارد کـه روی آن شـیارهای ظریفـی دیـده می شود. هر میوه حدود ۳ تا ۸ بذر دارد. پوست میوه خیلی نـازک، دارای سـطحی صـاف و چرمی است که کاملا به گوشت چسبیده است. رنگ پوست در هنگام رسیدگی ابتـدا سـبز روشن و در مرحله رسیدگی کامل به زرد متمایل می شود. هر میـوه دارای ۱۰ تـا ۱۲ پـره بـا محوری خیلی کوتاه و معمولاً سفت است. گوشـت میـوه سـبز مایـل بـه زرد بـا بـافتی تـرد، آبدار و خیلی ترش و معطر است.

لیموی لیسبون (Lisbon lemon)

درختانی پررشد با تاجی بلنـد و کـشیده و شاخه هایی متـراکم و تیـغ دار هـستند کـه از باردهی بالایی برخوردار می باشند. درشـتی میوه ها در حـد متوسـط و شـکل آن ها بیـضوی کشیده با قاعده مخروطی و گردنی نامشخص است. زائده پستانکی شکلرأس میوه معمولاً بزرگ و توسط شیاری نامنظم که معمـولاً در یـک طـرف عمیـق تـر از طـرف دیگـر اسـت احاطه شده است. تعداد بذر در هر میوه متغیر بوده و از بی بذر تـا کـم بـذر در نوسـان اسـت. ضخامت پوست زیاد و رنگ آن در زمان رسیدگی زرد است. سطح پوست صـاف و دارای نقاط ظریف فرورفته است. خطوط برجسته به هم چسبیده و نامشخصی روی سـطح میـوه را فرا گرفته است. هر میوه دارای حدود ۱۰ پره است. بخش خوراکی میوه کوچـک و سـفت و به رنگ سبز مایل به زرد بوده بافت آن ترد و آبدار و مزه آن خیلی ترش است.

لیمو اورکا (Eureka lemon)

از دیگر ارقام مرکبات لیمو اورکا میباشد . بزرگی تاج و نیز قدرت رشدی درخت در حد متوسط بوده و تاجی گسترده و باز دارد. کاملاً بی تیغ است و گسترش شاخ و برگ آن از سـایر ارقـام کمتـر اسـت. اورکـا سـال آور است و معمولاً میوه ها در انتهای شاخه های بلند بوجود می آیـد. میوه ها ریـز تـا متوسـط بـه شکل بیضوی کشیده و گاهی تخم مرغی واژگون هـستند. اغلـب در بخـش قاعـده ای میـوه، گردن یا یقه ای کوتاه دیده می شود. هر میوه دارای زائـده پـستانکی شـکل در انتهـای خـود می باشد که معمولاً کوتاه و گاهی نیز دراز است و اغلب شـیارهایی مـشخص پیرامـون آن را احاطه کرده اند. رقمی کم بذر و یا بی بذر است. و در گروه ارقام زودرس و پرمحصول قرار دارد. میوه دارای حدود ۱۰ پره با محوری کوچک و معمولاً سفت مـی باشـد. گوشـت میـوه هنگام رسیدگی سبز مایل به زرد، ترد، آبدار و با مزه ای کاملاً ترش است. تولیـد میـوه در تمام طول سال انجام شده اما بیشترین میزان بـاردهی آن اواخـر زمـستان و فـصل بهـار و نیـز اوایل تابستان می باشد. در مقایسه با سایر ارقام مرکبات و لیمو حساسیت بیشتری به سرما، حملـه حـشرات وغفلت های باغ دار از خود نشان می دهد.

گریپ فروت مارش (Marsh)

رقمی با قدرت رویشی بالا و تـاج بـزرگ و گـسترده و پرمحـصول اسـت کـه در سـال ۱۹۴۳ از یک نهال بذری تصادفی در فلوریدا به دست آمده و در سال ۱۳۰۹ نیز وارد ایـران شده است. از آنجایی که نیاز گرمـایی ایـن رقـم بالاسـت، پـرورش آن محـدود بـه منـاطق گرمسیر می باشد. میوه ها از نظر درشتی در حد متوسط پخت تا گرد و فاقد هالـه حلقـوی در بخش قاعدهای هستند. میوه ها یا فاقد بذر اند و یا تعداد بذر در آن ها اندک است. رنـگ میـوه در زمان رسیدگی زرد کمرنگ تا زرد روشن است. پوست میوه چرمی با ضخامت متوسـط و سطحی بسیار صاف است که به سختی به گوشت چسبیده اسـت. گوشـت میـوه بـه رنـگ زرد نخودی، با بافت ترد و بسیار پرآب و خوشمزه است. میوه ها را می توان بـرای مـدت طولانی با حفظ کیفیت داخلی روی درخت نگه داشته و به خوبی حمل و نقل کـرده و انبـار نمود. این رقم دیررس ترین رقم تجارتی گریپ فروت است.

کامکوات (Kumquat)

میوه های کامکوات ریز تا بسیار ریز، کروی، تخم مرغی واژگون، کشیده یا تخم مرغـی به رنگ زرد طلایی تا نارنجی مایل به قرمز بر حسب گونه متغیر هستند. ضخامت پوست بـه نسبت درشتی میوه ها متوسـط اسـت. میوه ها گوشـتی بـا سـطح صـاف و طعمـی شـیرین، معطر بوده و گوشت میوه کاملاً به پوست آن چسبیده است. هر میوه دارای ۳-۴ پـره اسـت. از نظــر زمــان رســیدگی جز ارقام مرکبات زودرس تــا میــان رس طبقــه بنــدی می شوند. میوه ها را می توان بدون کاهش قابل توجه کیفیت برای مدت طولانی روی درخت نگهداری کرد.