شپشک آردآلود

شپشک آردآلود (Mealybugs)(Pseudococcus sp)

شپشک آردآلود برای اولین بار در درختان مرکبات و سایر نباتات زینتی و غیر زینتی توسط پرفسور کریوخین تشریح شد . (۱۳۲۲) به عقیده نامبرده شپشک آرد آلود در سال ۱۲۹۵-۱۲۹۲ از اروپا وارد ایران شد و سالها در گلخانه های رشت فعالیت و زندگی می کرد و از آنجا به اشجار زینتی سرایت نموده و چون شرایط آب و هوائی گیلان و مازندران برای رشد آفات مزبور مساعد بوده بسرعت تکثیر ودر حال حاضر روی انواع درختان مرکبات و درختان جنگلی و نباتات زینتی و حتی علفهای هرز پراکندگی دارند .شپشک آرد آلود در حال حاضر به یکی از آفات مهم در اکثر مناطق کشاورزی گردیده است و خسارات قابل ملاحظه ای را وارد می نماید. بدن حشره مزبور از گرد سفید رنگی پوشیده می باشد که به ظاهر بر روی بدن حشره آرد سفید ریخته شده است و از این نظر حشرات خانواده مزبور را شپشک آرد آلود نامیده اند. شپشک آرد آلود ۳ نسل کامل و یک نسل ناقص دارد. اولین نسل از هفته اول خرداد و نسل های بعدی به ترتیب اواخر تیر ، اوایل شهریور و اواخر مهر است. زمستان گذرانی این آفت به صورت پوره های سن ۲ و ۳ و ماده بالغ و دستجات تخم می باشد.حشره ماده بالغ تقریبا ۳۰۰ تا ۶۰۰ تخم می گذارد که روی آنها را با پشش آردمانند مومی می پوشاند . تخم ریزی به مدت ۲ هفته ادامه دارد و حشره ماده بالغ بعد از تفریخ کامل تخم ها میمیرد . تخم بین ترشحات آرد مانند قرار می گیرد ۱۰ روز بعد،از تخم خزندگانی کوچک خارج می شوندو تا بالغ شدن حدود ۴ تا ۸ هفته در قسمت های مختلف گیاه زندگی می کنند.وقتی پوره های زرد رنگ از تخم ها خارج می شوند این پوره ها به روی گیاهان ویا بخش مومی آرد مانند شروع به فعالیت میکنند .دوره پوره گی شپشکها ی آرد آلود حدود یک ماه طول میکشد که البته به دمای محیط نیز وابسته می باشد . حشرات ماده دارای سه مرحله پوره گی و حشرات نر دارای ۵ مرحله پوره گی هستند .

گیاهان میزبان :

شپشکهای آرد آلود به گیاهان زیادی حمله می کنند و دامنه میزبانی وسیعی دارند به گونه ای که از مرکبات گرفته تا درختان میوه و گیاهان زینتی .

گیاهان زینتی میزبان شپشک آرد آلود  بیشتر گونه های مختلف بگونیا ،سرو، حسن یوسف ، نخل زینتی ، سیکاس ، کاتالیا، کلماتیس ، آرمایلیس  می باشند .هیچ یک از قسمت های گیاه از این آفت در امان نیست . تمام قسمتهای گیاه مانند ناحیه اتصال برگ به شاخه ها ، نواحی اتصال برگ به ساقه ها ، نواحی اتصال شاخه ها به یکدیگر ، پهنک برگ ، زیر برگها ، ناحیه اتصال ساقه به ریشه و نواحی دیگر مورد حمله شپشک آرد آلود قرار میگیرند . شپشکها گیاهانی که دارای بافت های آبداروبا نیتروژن بالا در سطح برگ هستندرا بیشتر ترجیح میدهند. شپشک ها عسلک تولید می کنند که موجب چسبناک شدن و شکل گیری قارچ دوده ای می شود و این مسئله موجب لکه های سیاه رنگ بر روی برگ گیاه می شود. ترشح عسلک باعث جذب مورچه بر روی درختان می شودو کنترل مورچه خسارت شپشک را در حد زیادی کنترل می نماید چون  همزیستی مورچه و شپشک یکی از دلایل طغیان شپشکها می باشد  ، چرا که مورچه ها از شپشک ها در برابر دشمنان طبیعی حفاظت می کنندو شپشکها را به شاخه های جدید حمل کرده و انتقال می دهند . محل فعالیت و تغذیه شپشک ها روی پوست میوه با تغییر رنگ و ایجاد برآمدگی های گال مانند همراه است.

نحوه خسارت شپشک آردآلود :

ادامه فعالیت شپشک ها موجب خسارات زیادی در گیاهان میگردد

خسارات وارده عبارتند از :

 کاهش رشد ، زرد رنگ شدن برگها ، ریزش برگ های جوان ، خشک شدن شاخه ها ، کاهش فتوسنتز ، ترشح عسلک ، از بین رفتن شادابی گیاه ، بد فرمی گیاه و همچنین جذب قارچ های ساپروفیت . دلیل خشک شدن شاخه ها که یکی از خسارتهای مهم شپشک آردآلود بر گیاهان میباشد تزریق ماده سمی از به شاخه گیاهان میباشد .  در شپشک های آرد آلود حشرات ماده ثابت بوده و پرواز نمی کنند ولی حشرات نر پرواز می کنند. در انگور بعد از گلدهی از اوایل خرداد ماه شپشک ها فعالیت خود را شروع می کنند. پوره ها و حشرات کامل بر روی اندام های هوایی منتقل می گردند و شروع به مکیدن شیره گیاهی می کنند. بهترین زمان استفاده از سموم زمانی است که پوره های سن یک از تخم خارج می شوند. در مرکبات در قسمت گلگاه میوه یا در قسمت دم میوه که فرورفتگی دارد شپشک آردآلود تجمع و از قسمت محل اتصال میوه به شاخه تغذیه نموده و باعث ریزش شدید میوه بخصوص هنگام رنگ انداختن میوه می گردد . محل فعالیت و تغذیه شپشکها روی پوست میوه با تغییر رنگ و ایجاد برآمدگی های گال مانند همراه است.

برای جلوگیری از طغیان آفت شپشک بهتر است:

1. مورچه ها را از بین ببرید.
2. از دادن کود ازته زیاد خود داری نمایید.
3. همچنین از آبیاری زیاد پرهیز گردد.
4. همچنین کود دهی زیاد انجام نگیرد.

مبارزه با شپشک آردآلود بخاطر پوشش پودی آرد مانند که زیر آن قرار میگیرد سخت بوده و کنترلش نیز مشکل میباشد. بهتر است برای از بین بردن پوشش آردی چندین نوبت از صابون محلولپاشی استفاده گردد .

روشهای کنترل و مبارزه با شپشک آردآلود :

مبارزه بیولوژیک:

(Cryptolaemus montrouzieri)

زنبور پارازیت و کفشدوزک کریپتالموس دشمنان طبیعی برای شپشک آردآلود محسوب میشوندو در کنترل آن نقش مهمی دارند . با توجه به تحقیقات صورت گرفته این آفت به بوی متصاعد شده از درخت اوکالیپتوس واکنش داده و از آن منطقه دوری می‌کند پس یکی از راه های کنترل آن کاشت درخت به ویژه اوکالیپتوس در پارک ها و فضای سبز است.

مبارزه زراعی :

• هرس شاخه های آلوده

در مراحل اولیه آلودگی در صورت امکان از کارگران خواسته تا فقط مناطقی که آلوده به شپشک ها هستند را فقط هرس کرده و شاخه‌های هرس شده را نابود کنند. در ضمن اگر آلودگی شدید باشد از هرس زیادی باید جلوگیری کرد چرا که باعث ضعف درخت خواهد شد (حتی در آلودگی شدید هرس تاثیر مفیدی دارد اما هرس کردن نباید زیاد باشد و فقط باید قسمت های آلوده هرس شوند).

• استفاده از تله چسب برای به دام انداختن شپشکهای نر

در زمانی که با شپشک‌های آرد آلود مواجه شدیم و با توجه به طغیان آن در سال های قبل ابتدا از تله های چسبناک برای کاهش جمعیت نر ها و در نتیجه کاهش دفعات جفت گیری استفاده می کنیم. زمانی که در تله های زرد رنک چسبناک بیش از ۱۰ تا ۱۵ عدد حشره نر مشاهده شد ۲ هفته بعد باید سم پاشی صورت گیرد.

• پرهیز از آبیاری و کود دهی زیاد

از دادن کود های ازته و آبیاری بیش از حد جدا خود داری شود و بسته به نیاز گیاه از کود استفاده شود. در ضمن در هنگام شیوع آلودگی دادن کود ممنوع می‌باشد چرا که باعث مقاومت آفت Pseudococcus sp می‌شود. (شپشک‌های آرد آلود که گیاهانی که دارای مقدار بالای نیتزوژن در سطح برگ‌ها هستند و گیاهانی که دارای بافت آبدار باشند بشتر حمله می‌کنند).
– استفاده از فشار باد و یا آب در روی ساقه های قوی برای کم کردن تعداد شپشک ها.

• شستشوی مرتب گیاه با صابون محلولپاشی

 برای جلوگیری از آلودگی مجدد گیاه استفاده از صابون های تشکیل شده از نمک پتاسیم و یک اسید چرب. اگر حشره ها مقاومت نشان دادن از حشره کش بوتانیک استفاده شود

• از بین بردن مورچه ها

با توجه به رابطه همزیستی (Symboisis) بین شپشک ها ( Pseudococcus sp ) و مورچه ها یکی از دلایل طغیان آن‌ها حفاظت مورچه ها از آن‌ها در برابر دشمنان طبیعی است پس با از بین بردن و یا دور کردن مورچه ها از شپشک ها می‌توان زمینه فعالیت دشمنان طبیعی را فراهم کرد که باعث پایین نگهداشتن تعداد شپشک ها خواهد شد. با توجه به زندگی مورچه ها در خاک می‌توان از یکی از سموم تدخینی در خاک برای از بین بردن مورچه ها استفاده کرد و در صورت استفاده از سم پاشی باید دقت کرد که سم اثر زیان باری بر روی حشرات مفید و دشمنان طبیعی نداشته باشد. 

• استفاده از عصاره سیر و فلفل که در این مورد خطر مقاوم شدن وجود ندارد.

مبارزه شیمیایی :

سمپاشی زمستانه:

برای از بین بردن حشرات بالغ و تخم شپشک آرد آلود میتوان سمپاشی زمستانه انجام داد.۲۰ لیتر روغن ولک + ۲ لیتر اتیون در هزار لیتر آب

استفاده از روغن های باغبانی. با توجه به این که شپشک‌های نباتی در سطح زیرین برگ‌ها مخفی می‌شوند و این که روغن ها سیستمیک نیستند پس باید از سم پاشی شدن تمام گیاه اطمینان حاصل کرد.

( و یا استفاده از آفت کش پالیزین به مقدار ۴ لیتر و روغن سیترال به مقدار ۴ لیتر )

• استفاده از حشره کش های سیستمیک
• محلولپاشی آفت کش پالیزین ۲.۵ لیتر به همراه  ۲  لیتر  روغن سیترال در زمان مشاهده آفت شپشک آردآلود ( تکرارمحلولپاشی در صورت نیاز )
• محلولپاشی آفت کش پالیزین ۲ لیتر به همراه آفت کش تند اکسیر۲ لیتر درهزار لیتر آب  ( تکرار در صورت نیاز )
• سمپاشی سم اتیون ۲.۵ لیتر به همراه صابون محلول پاشی ۲ لیتر در هزار لیتر آب (تکرار در صورت نیاز)
• سمپاشی سم اتیون ۲ لیتر به همراه آفت کش پالیزین به مقدار ۲ لیتر در هزار لیتر آب 
• گوگرد پاشی بر روی درختان
• استفاده از لعاب گوگرد و آهک بر روی تنه درختان

 بهتر است همیشه قبل از سمپاشی و محلولپاشی آبیاری انجام گیرد .