۸ سال پیش

شته روسی گندم

شته روسی گندم
Diuraphis noxia(kurdjumov)
Syn. Brachycolus noxius Mord
نام انگلیسی : Russian wheat aphid
(Hom.Aphididae)

شته روسی گندم ( Diuraphis noxia ) از آفات مهم گندم و جو بوده و بومی نواحی جنـوب شـوروی سـابق، ایران، افغانستان و کشورهای واقع در ناحیه مدیترانه است. این آفت علاوه برگندم و جو به غلات دیگری نظیر یولاف، چاودار و تریتیکاله نیز حمله می کند و در حال حاضر به عنوان مخرب ترین حشره در مناطق دارای بارندگی تابستانه محسوب مـی شـود. این آفت زمستان را در شرایط آب و هوایی کرج به صورت سنین مختلف پورگی و ماده های بکرزا بر روی میزبانهای مختلف سپری می نماید.

شکل شناسی شته روسی گندم

افـراد بـی بـال معمـولاَ کوچـک، کورنیکول سیاه، دوکی شکل، کم عرض به رنگ زرد مایل به سبز یا خاکستری مایل به سبز و آرد آلود هستند که روی بدن آنها ذرات موم وجود دارد. سر و قفس سینه در افراد بالدار به رنگ سیاه است. رنگ این حشره سبز کم رنگ، اندازه طول بدون حدود ۲ میلی متر و از طریق پارتنوزنز (دخترزایی) تولید مثل می کنند. در بازدیدهای صورت گرفته از مزارع بایستی توجه نمود که شته روسی و شته سبز گندم هر دو به مناطق خشک سازش داشته و از دامنه میزبانی مشابهی برخورد ار می باشند. لـذا وجـود زایده بالای دم در روی ترژیت هشتم شکم شته روسی مطمئن ترین راه تشخیص این دو گونه می باشد. شته روسی دارای زایده دم مانند است که در بالای دم حشره قرار گرفته و بـه نظـر مـی رسد که حشره دارای دو دم است در حالیکه شته سبز گندم فاقد این زایده می باشد. طول Siphunculi در شته روسی گندم بسیار کوچک و تحلیل رفته است و شاخکها در شـته روسی کوتاه هستند.

مناطق انتشار شته روسی گندم :

الف – جهان : آفریقای جنوبی، کنیا، جنوب اروپا، شمال آفریقا، آرژانتین،سه ایالت غرب کانـادا، ایالات غربی متحده آمریکا،شیلی.
ب – ایران :فارس، استان مرکزی، همدان، یزد، کرمانشاه، قم، خراسان شمالی، خراسـان جنـوبی، خراسان رضوی، چهار محال بختیاری، تهران، آذربایجان شرقی،سیستان و بلوچستان

علائم خسارت :

شته روسی گندم بطور مستقیم و غیر مستقیم باعث ایجاد خسارت به گیاه می شود، ایـن آفـت علاوه بر تغذیه از شیره گیاهی، با تزریق مواد سمی در محل های تغذیه باعث تخریب کلروپلاست گیاهی شده و نوارهای طولی زرد، سفید و گاهی ارغوانی رنگ بر روی گیاه میزبان تولید می کند. در مراحل ابتدایی آلودگی لبه برگها در امتداد طولی لوله می شوند. گاهی فاصله برگها کم شده و ساقه ها بد شکل می شوند. گیاهانی که شدیداَ آلوده می شوند اغلب از رشد بازمانده و برگهای لوله شده دارند که در گیاهان مسن تر حتی برگ پرچم نیز لوله می شـود. در ارقـام حـساس بـا تخریب کلروپلاست گیاهی در اثر تغذیه این آفت، ارتفاع بوته اندامهای هوایی، تعداد سنبلچه هـا و در نتیجه میزان محصول کاهش می یابد و همچنین باعث ریزش دانه ها و بد شکلی ریـشکها و سنبله ها می گردد. گاهی ریشک خوشه ها لابلای برگ لوله شده گیر کرده و خوشه را خـم مـی کند. آلودگی مزارع گندم پاییزه به شته روسی در بعضی از ژنوتیپ ها ممکن است باعث افزایش سرمازدگی گردد. تغذیه این حشره روی گندم، محتویات پروتئینی و کیفیـت نـانوایی آرد حاصـل از آن را پایین می آورد. انتقال ویروسهای گیاهی مانند بیماری ویروسی زردی کوتـولگی جـو و ویـروس موزائیک جو و نیشکر لکه نواری زرد گندم از جمله خسارتهای غیر مستقیم این آفت می باشد.

تحلیل خطر آفت و آستانه خسارت اقتصادی

شته روسی گندم ( Diuraphis noxia ) به عنوان مخرب ترین حشره در مناطق دارای بارندگی تابستانه محسوب می شود، میزان کاهش محصول در اثر تغذیه این آفت متغیر است. خسارت آن در آفریقای جنوبی 60ـ 35 درصد و در اتیوپی 70ـ 60 درصد برآورد شده است. این حشره برگهای مرکزی تازه رشد کرده در گیاه میزبان را ترجیح می دهد و با تغذیه از برگها باعث پیچ خوردگی آنها شده و در میکروکلیمای مناسبی که برای خود فـراهم مـی نمایـد زندگی می کند. وزن هزار دانه، وزن خوشه ها، وزن اندامهای هوایی گیاه، وزن ریشه ها، ارتفـاع گیاه، قدرت زنده ماندن و تحمل به سرما در ارقام پاییزه در اثر آلودگی بـه ایـن حـشره شـدیداَ کاهش می یابد. تراکم این آفت با کاهش رطوبت نسبی و افزایش دما بالا مـی رود. میـانگین طـول دوره پورگی قبل از تولید مثل، در حین تولید مثل، بعد از تولید مثل و طول کلی دوره زندگی بر حسب روز به ترتیب 19.71، 2.43 ،16.49،43 ، 87.43 و تعداد پوره تولید شده توسـط هـر فـرد مـاده 76.86 عدد بوده است.

مدیریت تلفیقی کنترل شته ها

الف -زراعی :

حذف گرامینه های میزبان ( خصوصاَ Aegilops ، جو و گندم های خودرو ) از داخل و حاشیه مزارع.
تنظیم تاریخ کاشت، رعایت آبیاری صحیح و کوددهی به موقع.
کاربرد کود سرک در هر هکتار 50 کیلوگرم ( این عمل در بهبود خسارت وارده به گیاه و بالابردن قدرت تحمل آن دارای حائز اهمیت می باشد.
استفاده از ارقام مقاوم.

ب -بازدید منظم

بازدید منظم از مزارع گندم و جو توسط شبکه های مراقبت و پیش آگاهی از پاییز هر سال ( عموماَ شته روسی در سالهایی که بارندگی مناسبی در پاییز و زمستان صـورت گیـرد مـشکلی ایجاد نمی کند).

ج – بیولوژیک
شته روسی گندم ( Diuraphis noxia ) دشــمنان طبیعــی فراوانــی دارد کــه در بــین آنهــا کفــشدوزک Hippodamia variegata از تراکم بیشتری برخوردار است و در کاهش جمعیت آفت بـسیار موثر می باشد و گونه های Diaeretiella rapae و Aphelinus albipodus فراوانتر بوده و وسعت انتشار بیشتری نسبت به سایر پارازیتوئیدها داشـته اسـت. بعـلاوه مگـسهای Leucopis ninae،Euopeodes nuda وکفـشدوزک Coccinella septempunctata از جملـه شکارگرهای این آفت هستند.

د – مبارزه شیمیایی
با توجه به اینکه گیاه در هر مرحله از زمان خروج از خاک تا مرحله بلوغ می تواند آلوده شود لذا تعیین مناسب ترین زمان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. انجام تحقیقات بر روی نـرم مبارزه ضروری است و در حال حاضر در صورتی که در مرحله رویشی 2 برگه، تراکم شته بـیش از 5 عدد روی هر بوته باشد می توان اقدام به مبارزه شیمیایی نمود.
سموم توصیه شده به شرح زیر می باشند