۷ سال پیش

سفیدک پودری سیب , Podosphaera leucotricha

پیشگفتار

بیماری سفیدک پودری سیب درختی در تمام مناطق سیب کاری جهان وجود دارد، در بعضی کشورها از اهمیت کمی برخوردار است اما در غالب کشورها ازجمله ایران روی برخی ارقام یکی از مشکلات اساسی و مهم تولید این محصول است . شناخت عامل، بیولوژی و روش پیشگیری از اقدامات اساسی در کنترل بیماری است که در این راستا، نشریه فوق به منظور معرفی بیمارگر، علائم و نشانه ها، روش های انتشار و گسترش بیماری و مدیریت آن برمبنای استفاده از ارقام مقاوم، مبارزه شیمیایی و اصول باغبانی تدوین گردیده است که مورداستفاده کارشناسان کشاورزی، مروجین و باغداران خواهد بود.

مقدمه

بیماری سفیدک پودری سیب روی برخی ارقام سیب در صورت عدم کنترل محدودکننده تولید است. میزان خسارت آن بسته به شرایط آب و هوایی، حساسیت رقم و مدیریت باغ متفاوت است. بیمارگر با کاهش تعداد جوانه های گل، حساس نمودن جوانه های گل به سرما و کاهش رشد درخت باعث خسارت کمی و از طریق تشکیل زنگار روی میوه، باعث خسارت کیفی نیز می گردد. خسارت بیماری در نهالستان به خاطر مرگ شاخه های انتهایی و شکل نامناسب درخت ، زیاد است .

در ایران منطقی ترین روش کنترل بیماری استفاده از ارقام مقاوم همراه با کنترل شیمیایی است. در کنترل شیمیایی بایستی مقاومت بیمارگر را نسبت به قارچ کشها درنظر گرفت و از قارچ کشهای با مکانیزم اثر متفاوت استفاده نمود.

تاریخچه

این بیماری اولین بار در سال 1871 در خزانه های سیب امریکا گزارش شد و بعداً به عنوان Podosphaera leucotricha Salmon نامگذاری و از سراسر جهان گزارش گردید. بیمارگر یک انگل اجباری است که فقط روی بافت های زنده رشد می کند و به خاطر پوشش پودری سفید متمایل به خاکستری که روی بافت برگهای جوان ایجاد می کند بیماری سفیدک پودری نامیده شده است .

عامل، علائم و نشانه های بیماری سفیدک پودری سیب

عامل سفیدک پودری سیب (Podosphaera leucotricha (Ell. and Ev یک قارچ آسکومیست (Ascomycete) از خانواده ارایزیفاسه (Erysiphaceae) و یکی از بیماریهای مهم برخی ارقام سیب در دنیا و ایران است که پوشش سفیدرنگ روی برگها ایجاد میکند و منجر به پیچیدگی برگ ها ، ریزش میوه و برگ و زنگار میوه نیز می شود .

بیمارگر علاوه بر برگ ها، شاخه های جوان ، میوه و شکوفه ها را نیز آلوده میکند. آلودگیهای شدید ممکن است منجر به ریزش برگ ها و کوتاه ماندن شاخه های جوان شود و متعاقب آن تعداد جوانه های میوه روی شاخه های 2 ساله کاهش پیدا می کند، آلودگی شکوفه ها منجر به عدم تولید میوه و یا با تشکیل زنگار باعث کاهش کیفیت میوه های تولیدی میگردد .

روشهای انتشار و وقوع بیماری سفیدک پودری سیب

بیمارگر در فصل رویشی به وفور تولید اسپورهای غیرجنسی (کنیدی) میکند که توسط باد پراکنده می شوند و نیازی به رطوبت آزاد برای جوانه زدن ندارند . اگر روی بافت های حساس جوانه های جانبی و انتهایی قرار گیرند شروع به آلودگی بافت می کنند و تولید پوششی از میسلیوم روی بافت می نمایند که وارد جوانه ها می گردد و به صورت غیرفعال در جوانه ها در فصل زمستان دوام می آورد، در فصل بهار موقعی که جوانه ها بیدار می شوند قارچ دوباره فعالیت خود را شروع می کند و سریعاً بافتهای تازه را با میسلیوم و کنیدیوفورها پوشش می دهد که این فاز اول آلودگی است. توده های میسلیومی جدید قارچ به عنوان منبع آلودگی ثانوی عمل مینمایند و تا زمانی که بافت های حساس در دسترس باشد توسعه آن ها ادامه پیدا می کند. برگهای جوان بسیار حساس اند و با بالغتر شدن آنها این حساسیت کاهش پیدا می کند. در پایان فصل رویشی ممکن است افزایش ناگهانی در فعالیت بیمارگر دیده شود که این آلودگی های ثانوی باعث آلودگی جوانه های انتهایی و جانبی شده و بیمارگر را دوباره وارد مرحله زمستانگذرانی می کند .

جوانه های آلوده معمولاً بخاطر عدم حضور بافت های حساس (برگهای جوان، گلهای بازشده و میوه های نابالغ) برای استقرار بیمارگر، دیرتر از جوانه های سالم شکوفا می شوند. آلودگی ثانوی نهنج شکوفه سه هفته قبل تا سه هفته بعد از گلدهی اتفاق می افتد. نهنج های آلوده ممکن است چروک بخورند و میوه تولید نکنند یا این که میوه های بی رنگ، زنگارزده، کوچک و یا کج ومعوج تولید کنند.

علاوه بر آن، بیمارگر در پایان فصل تابستان و اوایل پاییز تولید اندام های بارده کاسموتسیا (Chasmothecia) به صورت نقطه های سیاه رنگ در سطح توده های میسلیومی روی ساقه های جوان و برگ های آلوده میکند که قادر به زمستان گذرانی بوده و تولید اسپورهای جنسی به نام آسکوسپور (Ascospore) میکنند که این آسکوسپورها به علت این که نمی توانند به آسانی جوانه بزنند نقشی در شروع بیماری جدید ندارند اما به لحاظ هتروتالیک بودن بیمارگر، امکان دارد در تغییرات ژنتیکی ایفای نقش کند .

درصورتیکه، زمستان از نظر دمایی ملایم باشد ، بروز و توسعه بیمارگر در فصل بهار بیش تر خواهد بود. در بهار و تابستان تعداد زیادی از کنیدی های تولید شده در بافتهای آلوده به وسیله باد روی برگ های سالم پخش می شوند که منجر به آلودگیهای ثانوی میگردد . جوانه های گل آلوده غالبا نقره ای رنگ هستند و 5 تا 10 روز نسبت به سالم ها دیرتر باز می شوند. آلودگیهای ثانوی ممکن است روی جوانه های گل که جدیدا تشکیل میشوند اتفاق افتد که تا فصل بهار سال آینده خواب هستند. جوانه های آلوده باریک و کشیده اند . نوک جوانه های آلوده برخلاف جوانه های سالم (بسته اند) نیمه باز است که متعاقبا خشکیده و قهوه ای رنگ میشوند. این جوانه ها در زمان شکوفایی در صورت آلودگی شدید، میوه تولید نخواهند کرد و به سرمازدگی نیز حساس هستند .

روی ارقام حساس در اوایل بهار همزمان با رشد جوانه های آلوده انتهایی، بیمارگر به محض این که بافت ها جوان شروع به رشد کردند، آن ها را آلوده می کند که در این حالت، شاخه های نورسته، ظاهر نقره ای- خاکستری رنگ خواهند داشت و ممکن است همراه با ریزش برگ، کوتولگی شاخه و سرانجام مرگ سرشاخه همراه باشد. در هفته های بعدی از فصل رویش این آلودگی اولیه منبعی برای آلودگیهای ثانوی برگ ها، شکوفه و میوه توسط باد خواهد بود . آلودگی عموما در سطح زیرین برگ ها به صورت توده های سفیدرنگ میسلیومی و کنیدیها است و در سطح بالایی برگ علائم ممکن است به صورت لکه های زرد رنگ دیده شود . درختان شدیدا آلوده ضعیف می شوند و به بیمارگرهای ثانوی حساس خواهند شد .

آلودگی معمولاً در رطوبت نسبی بالای %70 که غالبا در سطح زیرین برگها قابل دسترس است، اتفاق می افتد و در روزهایی که رطوبت کم است آلودگی معمولاً در شب و یا ساعات اولیه صبح وقتی که رطوبت نسبی بالا است بوقوع می پیوندد. دمای مورد نیاز برای ایجاد آلودگی بین 10 تا 25 درجه سانتیگراد و دمای بهینه بین 19 تا 22 درجه سانتیگراد می باشد. کنیدیهای بیمارگر اگر در آب غوطه ور شوند جوانه نمی زنند. تحت شرایط بهینه، بیماری بعد از 48 ساعت از شروع آلودگی قابل مشاهده است و بعد از حدود 5 روز اسپورهای عامل بیماری تولید می شوند .

سفیدک پودری یک مشکل مزمن است . افزایش بیماری در پایان فصل ممکن است درصد جوانه های آلوده را افزایش دهد که منجر به افزایش مایه اولیه بیمارگر در بهار سال بعد خواهد شد و یا مانع تشکیل جوانه های گل خواهد شد که مقدار میوه را کاهش یا نابود می کند. بنابراین مدیریت بیماری بایستی روی کاهش آلودگی اولیه توسط بیمارگر و حفاظت درختان از آلودگی های ثانوی متمرکز گردد.

مدیریت بیماری سفیدک پودری سیب

ارقام مقاوم

با توجه به چرخه زندگی بیمارگر، منطقی ترین راه مبارزه با بیماری سفیدک پودری سیب درختی استفاده از ارقام مقاوم یا متحمل است که باعث کاهش تعداد سم پاشیها و هزینه های تولید، آلودگی محیط زیست و مانع تجمع مواد شیمیایی در میوه ها می شود. استفاده از ارقام سیب کم تر حساس احتمالا موثرترین ابزار برای پیشگیری از آلودگی است . نتایج پژوهش انجام شده در ایران نشان می دهد که بین ارقام سیب رایج ، تفاوت در حساسیت نسبی آنها به سفیدک پودری وجود دارد . ارقام فوجی، گلدن دلیشز، گالا، آزایش، برابورن و دلبار استیوال روی پایه بذری نسبت به بیماری سفدک پودری حساس ( Susceptible ) می باشند. درحالیکه، ارقام جاناتان، گلاب اصفهان، گلاب کرمانشاه، گلاب خراسان و گلاب کهنز روی پایه بذری بسیار حساس( Highly susceptible ) و ارقام رد دلیشز و اینگرید ماری با پایه بذری جزو مقاوم ها (Resistance) قرار دارند .

هرس

حذف پاجوش ها و منابع آلودگی اولیه از سال قبل در پایان زمستان و اوایل بهار در باغ های کوچک که درصد و شدت آلودگی درختان پایین است تا حدودی در مدیریت بیماری موثر است.

کنترل شیمیایی

در ایران درصد و شدت آلودگی سفیدک پودری روی درختان سیب بسته به شرایط اقلیمی ، روی ارقام مختلف متفاوت است و غالبا نیاز به سمپاشی های متوالی جهت کنترل بیماری می باشد. در این راستا بایستی از قارچکشهایی استفاده نمود که میزان مصرف آنها پایین، کم خطر و سازگار با محیط زیست باشند.

سمپاشی درختان با پنکونازول ( توپاس EW 20% ) , دویست و پنجاه تا پانصد سی سی در هزار ، در چهار نوبت قبل از باز شدن جوانه گل، بعد از ریزش کامل گلبرگها، زمان فندقی شدن میوه سیب و سه هفته بعد همزمان با شدت آلودگی توصیه شده است.
سمپاشی درختان با قارچکشهای کرزوکسیم متیل ( استروبی WG 50% ) , دویست سی سی در هزار و تریفلوکسی استروبین ( فلینت WG 50% ) , دویست سی سی در هزار در سه نوبت ( تورم جوانه ها، بعد از ریزش گلبرگ و دو هفته بعد از سم پاشی نوبت دوم ) نیز توصیه گردیده است .

قارچکش تریفلوکسی استروبین + تبوکونازول (ناتیوو WG 75 ) ، سیستمیک با اثر حفاظتی، درمان گری و ریشه کنی، به نسبت 0.3 در هزار در 3 الی 4 نوبت سمپاشی شامل:

قبل از باز شدن جوانه های گل
بعد از ریزش گل برگها و تشکیل میوه
دو هفته پس از سمپاشی دوم
حسب ضرورت (مناسب بودن شرایط توسعه بیماری) دو هفته بعد از سم پاشی سوم نیز از دیگر قارچ کشهای موثر در کنترل شیمیایی است.

قارچکش تتراکونازول (دومارک EC100 ) ، (سیستمیک با اثر حفاظتی و درمانگری ) 0.3 در هزار و سه نوبت سمپاشی : صورتی شدن جوانه ها ( PINK BUDS ) , اواسط گلدهی ( MID OF BLOOMING ) و بعد از ریزش کامل گلها باعث کنترل بیماری میگردد.

نگارنده : احمد حیدریان

همچنین مطالعه پستهای زیر نیز پیشنهاد میگردد

مدیریت آبیاری و تغذیه در باغات متراکم سیب

پرورش درختان سیب پاکوتاه

سنک سیب و گلابی

دانلود منابع مقاله سفیدک پودری درختان سیب