درخت پکان – گردوی گرمسیری

درخت پکان – گردوی گرمسیری

چکیده

درخت پکان (Carya illinoensis) از خانواده Juglandaceae بوده و بومی آمریکای شمالی ومرکزی می باشد . این درخت نیاز سرمائی پائینی داشته و شرایط گرم را بخوبی تحمل کرده و در مقایسه با گردوی ایرانی، محصول مناسب با کیفیت بالائی تولید می کند. درایران طی سالهای گذشته تعدادی ازارقام این درختان وارد کشور شده ومورد کشت و کار قرار گرفته اند ولی تاکنون بدلایل مختلف ازجمله ناشناخته بودن این گیاه و ناآگاهی نسبت به مزیتها و قابلیتهای متعدد آن جز در همان مناطق اولیه توسعه دیگری پیدا نکرده اند. باتوجه به جایگاه استراتژیک محصولات خشکباری در بازارهای جهانی واقبال عمومی به مصرف این فراورده ها از نقطه نظر تغذیه ای و بهداشتی و نیز توجه به تقاضای مصرف کنندگان در امر تولید و صادرات به نظر می رسد توسعه کشت این گیاه ارزشمند که دارای کاربری چند منظوره بوده و قابلیتهای سازشی خوبی در برابر تنشهای گرمایی و خشکی ونیز بادهای گرم و سوزان ازخود بروز می دهد در نقاطی که بدلایل مختلف از جمله دمای بالا و عدم تأمین نیاز سرمایی در زمستان برای کشت گردو مناسب نمی باشند می بایست مد نظر قرار داده شود.

مقدمه

پکان (pecan) ازواژه سرخپوستی paccan یا pakan به معنای “خشکباری که با دست به سختی شکسته می شود” گرفته شده است وجنس  carya درزبان لاتین به معنای خشکبار است. این گیاه در ایالات متحده امریکا سابقه کشتی طولانی داشته و جزو گیاهان بومی این مناطق محسوب می گردد. میوه این درختان که به صورت وحشی در عرصه های طبیعی وجود داشته اند توسط ساکنان بومی و سرخپوستان بعنوان یک ماده غذایی و دارویی مورد توجه بوده است و بعدها توسط مهاجران فرانسوی و اسپانیایی این درختان با ارزش شناخته شده و کشت و کار و اهلی کردن آنها آغاز گردیده است و هم اکنون این محصول بعنوان یکی از چند محصول استراتژیک در ایالات متحده و آمریکای لاتین بخش مهمی از تولیدات خشکبار این کشورها را به خود اختصاص داده است.

اهمیت وجایگاه اقتصادی گردوی پکان ( گردوی آمریکایی ) در سطح جهان وایران

این خشکبار با ارزش برخلاف گردو که درمناطق سردسیر بهترین رشد و عملکرد خود را داراست، آب و هوای گرم را ترجیح می دهد و مغز آن با میزان اسیدهای چرب بالاتر، شیرین و خوش طعم بوده و از نظر شکل میوه، میوه آن کشیده تر از گردو می باشد. درمناطق بومی، این گیاه مقاومت خوبی از خود دربرابر گرما، خشکی و بادهای شدید نشان می دهد و در شرایطی که سایر گیاهان قادر به رشد نبوده اند این گیاهان توانسته اند دوام بیاورد. با توجه به خصوصیات مطلوبی که این درخت داشته است برنامه های گسترش کشت آن در نقاط مختلف جهان ازجمله هندوستان ،اسپانیا، ترکیه و ایتالیا طی سالهای گذشته صورت گرفته است . درایران نیز در سال ١٣۴۶ تعدادی نهال پیوندی از امریکا به منظور مطالعه سازگاری توسط موسسه تحقیقات اصلاح و بذر و موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع وارد کشور گردیده و در سه منطقه واقع در باغ اکولوژی نوشهر، داراب فارس و مرکز تحقیقات صفی آباد – دزفول- کاشته شدند . ارقام کاشته شده در مرکزتحقیقات صفی آباد دزفول عبارتند از: ,Perque ,Gratex , Mohawak ,Wichita ,Choctaw ,Comanche M6 , J3 , Apache ,Graking ,Stuart ,Mahan و . J10 طبق گزارشات موجود این ارقام توانسته اند مقاومت خوبی را در برابر شرایط سخت آب وهوایی منطقه که گاهی گرمای هوا به ۵١ درجه سانتی گراد میرسد و نیز بادهای گرم و سوزان تابستان از خود نشان دهند . نتایج حاصل از ارزیابی ارقام موجود در مرکز تحقیقات دزفول طی سالهای  ٨۴و٨۵  جهت معرفی ارقام پرمحصول باکیفیت بالای میوه موید آن است که ۵رقم (گراکینگ، گراتکس، وی چی تا، جی ١٠و چوکتا) بالاترین عملکرد را دارا هستند

 

چشم انداز آینده پکان در استان گلستان

استان گلستان درشمال ایران با مساحت٢٠٢٠ کیلومتر مربع ۱.۳۳ درصد ازکل مساحت کشور رابه خود اختصاص داده است. ازاین مساحت ۴۳۰۰۰۰ هکتار اراضی جنگلی ، ۱۲۰۰۰۰۰ هکتار مراتع و ۶۵۰۰۰۰ اراضی مزروعی است . طی سالهای ۵٣ و۵۴ تعدادی پایه پکان در محل پیست اسب دوانی شهرستان گنبد واقع درشرق استان کاشته شده اند (تصویر١) که سابقه روشنی از کشت آنها وجود نداشته و گفته می شود نهالهای پیوندی آنها از بیت المقدس به این مکان آورده شده وکشت گردیده اند. شایان ذکر است که با توجه به شرایط خاص آب و هوایی این منطقه وگرمای شدید آن بخصوص طی ماههای بهار و تابستان این درختان به خوبی با شرایط حاضر سازش نشان داده و سالانه عملکرد قابل قبولی هم دارند . لذا به نظر می رسد با توجه به تنوع اقلیمی موجود در استان گلستان از خشک معتدل تا خشک سرد و نیمه خشک معتدل ،نیمه مرطوب معتدل و نیمه مرطوب سرد با میانگین بارندگی ٢٠٠ تا ٨٠٠ میلی متر، مکان یابی لازم جهت توسعه کشت این گیاه ارزشمند که دارای کاربری چند منظوره بوده و قابلیتهای سازشی خوبی در برابر تنشهای گرمایی و خشکی ونیز بادهای گرم و سوزان از خود بروز می دهد در نقاطی که بدلایل مختلف از جمله دمای بالا و عدم تأمین نیاز سرمایی در زمستان برای کشت گردو مناسب نمی باشند می بایست مد نظر قرار داده شود .لذا در کنار وجود این پتانسیل ها از نظر اقلیمی و با توجه به اینکه یکی از اولویتهای تحقیقاتی استان در کنار زیتون ، گیاه پکان تعریف شده است هم اکنون طرحهایی مربوط به بررسی سازگاری ارقام و نیز ارزیابی ژنوتیپهای موجود در منطقه که طی سالهای گذشته کاشته و سازش خوبی از خود نشان داده اند، در دستور کار گروه تحقیقات باغبانی مرکز تحقیقات کشاورزی ومنابع طبیعی گرگان قرار گرفته است. دراین نشریه سعی شده است که به برخی از مهمترین خصوصیات گیاهشناسی و نیازهای رشدی گیاه پکان جهت آشنایی هرچه بیشتر با این درخت مفید پرداخته شود.

گردوی یکان واقع در شهرستان گنبد

 

گیاهشناسی

پکان یا گردوی گرمسیری (Carya Illinoensis) متعلق به خانواده گردوسانان (Juglandaceae) می باشد  . جنس Carya دارای دو زیرجنس بنامهای Eucarya و Apocarya بوده که گونه پکان متعلق به زیرجنس دوم می باشد . این جنس دارای نوزده گونه می باشد که سیزده عدد از آنها بومی امریکا و مابقی بومی آسیا هستند. این گیاهان دارای کاربردهای مختلف از جمله مصرف خشکباری ، فضای سبز و کاربری صنعتی در تولید وسایل چوبی و مبلمان بوده و نیز از روغن آن درصنایع غذایی و آشپزی استفاده می شود  . پکان درختی است بزرگ ، خزان کننده با پوست خشن به ارتفاع حداکثر۵٠ متر، به قطرتنه ١٨٠ سانتیمتر. ریشه ها معمولا عمیق ومحوری است (مشابه گردو) و ریشه های فرعی آن نیز گسترش می یابد. شاخه های جوان و برگها کرکی، برگ رسیده تقریباً بدون کرک ، فلسهای جوانه ها کم، کوچک و مماسی می باشد. برگها شانه ای فرد با ١١-١۵ برگچه مستطیلی، سرنیزه ای یا تخم مرغی با دمبرگچه کوتاه با قاعده نامتقارن (مورب)، نوک دار و به طول ١٠-١۶سانتی متر. پکان گیاهی است تک پایه، تک جنس، پرچمها سه شاخه، گلها ناقص و فاقد گلبرگ و کاسبرگ و به رنگ سبز می باشند. گلهای نر به شکل شاتون هایی خوشه ای باریک و دراز و گاهی دارای گلهای تک تک که بر روی چوب یکساله به صورت جانبی ظاهر می شوند و دارای ٣-٧ پرچم در هر گل و کاسبرگها ٢-٣ لبه ای است.گلهای ماده به شکل اسپایک بوده و در انتهای شاخه های حاصل از رشد فصل جاری در دستجات ٢ تا١٠ تایی ظاهر می شوند. هر یک از گلها دارای برگه یا براکته است و تخمدان تک حجره ای می باشد. میوه پکان به شکل گرد و یا تخم مرغی کشیده که دانه آن دارای یک پوشینه گوشتی (Husk) می باشد و این پوشینه دارای چهار قاچ است. این قاچها صاف و کمی زبر و برجسته هستند .دانه پوشیده از پوسته ضخیم یا نازک است . مغز دانه یا بذر آن دارای مزه شیرین یا تلخ است. میوه ها به صورت انتهایی بر روی شاخه های حاصل از رشد فصل جاری دیده می شوند. سن آغاز باردهی بسته به رقم و شرایط اقلیمی متفاوت است و مانند گردو نهال های پیوندی زودتر به باردهی می رسند. از نظر گرده افشانی این گیاهان اغلب دارای حالت دیکو گامی هستند. یعنی بین زمان پراکنش گرده با زمان پذیرش مادگی تطابق وجود ندارد. لذا جهت حصول عملکرد مطلوب در زمان احداث باغ می بایست ارقامی مورد کشت وکار قرار گیرند که از نظر زمان گرده افشانی باهم تطابق داشته باشند. این درختان به یک دوره رشد ١۵٠ تا٢١٠ روزه با میانگین دمای ٢٢ درجه سانتی گراد برای رسیدن احتیاج دارند

شکل گل و میوه پکان

 

اهداف اصلاح نباتات در پکان

تولید ارقام و واریته های جدید پکان برای احداث باغاتی که تولید محصولی یکنواخت و با کیفیت خشکباری بالا می نمایند در هر منطقه ای که برنامه های توسعه ای این درختان را دارند مهم و ضروری به نظر می رسد. مهمترین اهداف اصلاحی که توسط اصلاح گران پیگیری می شوند عبارتند از افزایش عملکرد دانه و بالا بردن کیفیت مغز و تولید ارقام مقاوم در برابر آفات و امراض که به منظور کاهش مصرف سموم و مواد شیمیایی در باغات ضروری می باشد. یکی از مهمترین مراکزی که در سطح دنیا دارای برنامه های گسترده ای در زمینه اصلاح پکان می باشد موسسه تحقیقات کشاورزی ایالات متحده (USDA)  است. طرحهای اصلاحی در این مرکز به دو بخش اصلی تقسیم می شوند: ١- برنامه های اصلاحی پایه (BBP)  و ٢- سیستم تست پیشرفته کلونهای بومی پکان (NPACTS) . دراین مرکز تلاقی های کنترل شده صورت گرفته و دانهالهای حاصله طی یک دوره ده ساله مورد ارزیابی قرار می گیرند. طبق دستورالعملهای داخلی BBP تعداد محدودی کلون برای آزمون NPACTS انتخاب می گردند و طی یک دوره پانزده ساله از نظر فاکتورهای مختلف موثر بر تولید و عملکرد و تستهای منطقه ای مورد بررسی قرار میگیرند و در نهایت از بین آنها تعدادی بعنوان رقم نامگذاری و در اختیار باغداران قرار داده می شوند

ارقام گردوی پکان

رقمهای درخت پکان

ارقام گردوی آمریکایی

شکل میوه و مغز تعدادی از ارقام پکان

 

نیازهای اکولوژیکی

پکان گیاهی است پرنیاز ، روشنایی پسند و طالب آب هوای گرم و نیمه گرم ، مرطوب و مدیترانه ای. این گیاه با زمستانهای سرد و تابستانهای گرم سازش داشته و قادر به تحمل حداکثر دماهای تابستانه بین ۴١ تا ۴۶ درجه سانتی گراد و حداقل دماهای زمستانه بین ١٨- تا ٢٩- درجه سانتی گراد می باشد. این گیاه در مناطق با میانگین بارندگی ٧۶٠ میلیمتر بهترین رشد را داراست ولی قادر به زندگی در محدوده حداقل بارش ۵١٠ میلی متر تا حداکثر بارش٢٠١٠ میلی متر می باشد . جهت تامین نیاز سرمایی ، این درخت به ۴٠٠-۶٠٠ ساعت دمای پایین تر از ٧ درجه سانتی گراد نیاز دارد که درصورت عدم تامین جوانه های زایشی آن قادر به رشد کافی نخواهند بود. از نظر خاک، این گیاهان قادر به رشد در محدوده وسیعی از خاکها می باشند ، ولی این گیاه بهترین رشد خود را در خاکهای عمیق لومی با زهکشی بالا و pH حدود ۵/۵ تا ۶ داشته و قادر به رشد در خاکهای شور، کم عمق و غرقابی نمی باشد. درخاکهای با زهکش پایین، ریشه ها ضعیف شده و از بین می روند وگیاهان رشد مناسبی نخواهند داشت و ریزش میوه هم رخ می دهد. از طرفی در این خاکها گسترش بیماریهای ریشه ای هم وجود خواهد داشت .

 

گرده افشانی

چنانچه پیشتر آمد درخت پکان تک پایه با گلهای تک جنسی است. بدین معنا که گلهای نر و گلهای ماده هر دو بر روی یک درخت ولی جدا از هم قرار دارند. ازطرفی در این گیاهان از نظر زمان باز شدن گلها همزمانی وجود ندارد که اصطلاحاً به آن دیکوگامی می گویند. حالت دیکوگامی در درختان میوه به دو شکل نر پیش رسی (Protandrous) و ماده پیش رسی (Protogynous) رخ می دهند که البته درختان پکان برحسب رقم و شرایط جوی هر منطقه می توانند هر دو حالت را از خود نشان دهند. درحالت اول گلهای نر قبل ازگلهای ماده باز شده وگرده خود را آزاد می کنند و در حالت دوم گلهای ماده قبل از اینکه گلهای نر گرده خود را آزاد کنند آماده پذیرش گرده می گردند. لذا مهم است تا در زمان انتخاب ارقام برای یک منطقه توجه لازم به همپوشانی گرده افشانی این ارقام هم صورت پذیرد. پیرامون خود ناسازگاری در پکان شواهد کمی وجود دارد اما در بعضی از ارقام دیده شده است که میوه های حاصل از خود باروری نسبت به میوه های حاصل از دگرباروری تمایل بیشتری به ریزش دارند

 

تناوب باردهی

تناوب باردهی در پکان عبارتست از تمایل به کاهش یا عدم تولید محصول که بدنبال یک سال پر محصول رخ می دهد. ارقام پکان از این نظر با هم تفاوتهای زیادی را نشان می دهند. معمولاً آن دسته از ارقامی که درطی مدت زمان کوتاهی بعد ازکشت به باردهی می رسند تمایل بیشتری به باردهی متناوب نشان می دهند  . دلایل روشنی برای بروز تناوب باردهی در این درختان وجود ندارد. شروع گلدهی و رشد و توسعه گلها در پکان تحت تاثیر فاکتورهای مختلفی ازجمله ذخایر کربوهیدرات و تعادل هورمونهای گیاهی می باشند. انگیزش گلهایی که میزان محصول سال آتی را تامین می نمایند طی زمانیکه محصول در سالجاری در مرحله بلوغ و رسیدن قرار دارد صورت می گیرد. بنابراین بروز هر نوع تنشی طی انگیزش گلها مستقیماً میزان محصول را در سال آینده تحت تاثیر قرارمی دهد. ازطرفی میزان محصول زیاد در طی یکسال نه تنها باعث تحریک ریزش گلهای ماده در سال بعد و کاهش محصول می گردد، بلکه مشکلات متعددی را در زمینه بروز افت کیفی میوه در سال پر محصول نیز ایجاد می نماید. به طوریکه مغزهای تولیدی به دلیل کوچکی اندازه ارزش اقتصادی کمی داشته و یا در مواردی فاقد ارزش هستند. این مساله درمیان ارقام با تولید میوه های بزرگ و یا آنهایی که تعداد زیادی میوه در هر گل آذین تولید می نمایند هم به چشم می خورد. باردهی زیاد همچنین باعث افزایش حساسیت درختان به سرما و یخبندان و نیز شکستن شاخه ها در اثر سنگینی محصول می گردد. موثرترین اقدام جهت کنترل و تنظیم میزان محصول تنک کردن میوه است که می تواند با هر یک از روشهای مکانیکی ویا شیمیایی صورت گیرد. تنک میوه باعث افزایش کیفیت میوه ها از طریق افزایش درصد مغز و افزایش وزن آنها می گردد. همچنین با تحریک رشد جوانه ها باعث جلوگیری از تناوب باردهی و حفظ میزان کافی عملکرد برای سال آینده می گردد .

 

ارزش تغذیه ای

مغز دانه این گیاه منبعی غنی از پروتئین و چربی می باشد. درصد چربی در میوه برخی از ارقام تا  ۷۵  درصد می رسد. اسیدهای چرب آن شامل آلفا، بتا و دلتا توکوفرول، اسید چرب لینولئیک و اولئیک می باشند. درصد چربیهای غیر اشباع (اسیداولئیک) در روغن پکان گاهی تا ٧٠ درصد هم می رسد . بدلیل درصد بالای پروتئین (حدود ۱۸ درصد) مصرف این میوه توسط محققین علوم تغذیه در گروه ترکیبات پروتئینی در هرم غذایی توصیه گردیده است. همچنین این میوه دارای ١٢ تا ١۵درصد کربوهیدرات، ٣-۴ درصد آب و ۱.۵ درصد ترکیبات معدنی (آهن، سدیم، پتاسیم،کلسیم وفسفر) و مقادیر مختلفی از انواع ویتامینها از جمله ویتامین های A، B1 ،B2 و C می باشد.

 

ازدیاد

  • ازدیاد جنسی با بذر

بذرها بایستی بلافاصله پس از رسیدن در شاسی سرد کاشته شوند. این بذرها برای جوانه زنی بایستی در دمای ٢ تا ۵ درجه سانتی گراد به مدت ٣٠ تا٩٠ روز سرمادهی شده و سپس به درجه حرارت اتاق انتقال داده شوند. همچنین درصورت عدم سرمادهی برای اطمینان ازجوانه زنی خوب و سریع می بایست بذرها در دمای بالا یعنی ٣٠ تا ٣۵ درجه سانتی گراد قرار داده شوند تا مشکل ایجاد محدودیت رشد توسط پوسته پکان برطرف شود. نیز می توان با تیمار بذور با اسید جیبرلیک بدون نیاز به سرمادهی جوانه زنی آنها را تحریک نمود. بذور این گیاه را می توان برای مدت ٣ تا ۵ سال در ظروف دربسته در دمای ۵ درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی٩٠% نگه داری نمود. این بذرها در انبار گرم و خشک به سرعت زیوایی خود را از دست می دهند. برای پرورش درختان خزانه ای فقط می بایستی از خاک شنی دارای زهکش استفاده شود. برای حفاظت دانهالهای جوان از آفتاب سوختگی می بایستی سایه دهی آنها در خزانه صورت پذیرد.

  • ازدیاد غیرجنسی یا رویشی

مهم ترین روش تکثیر رویشی در پکان پیوند ارقام مناسب بر روی نهالهای بذری (دانهال) پکان است . عمده ترین روشهای پیوند پکان شامل پیوند زبانه ای ، کوپیوند وصله ای و کوپیوند حلقوی است . پیوند زبانه ای در بهمن ماه بر روی دانهالهای جوان یکساله وکوپیوند وصله ای و حلقوی طی ماههای تیر و مردادماه بر روی دانهالهای جوان دوساله انجام می گیرند. در تصویر ۴  مراحل انجام پیوند زبانه ای نشان داده شده است. دانهالهای بزرگ پکان که در مکان اصلی خود در باغ رشد می کنند می توانند با استفاده از پیوند پوست برروی شاخه هایی که ۴ تا ٩ سانتی متر قطر دارند با ارقام مورد نظر سرشاخه کاری شوند. یکی از روشهای جدید در پیوند پکان بنام پیوند موزی (Banana grafting) یا Four flap g. شناخته می شود که هم اکنون بسیار مورد استفاده قرار می گیرد (تصویر ۵) . زمان انجام این پیوند در اواخر زمستان و اوایل بهار است که درخت به خوبی قادر به پوست دهی می باشد  . جمع آوری پیوندکها طی بهمن ماه بایستی انجام گیرد. بدین منظوراز قبل درختانی که دارای رشد مناسب در طی فصل بوده اند و عاری از هرگونه آفت و بیماری می باشند گزینش می گردند. معمولاً درختانی با قدرت رشد متوسط دارای شاخه های مناسبتری نسبت به درختان جوان و قوی و نیزدرختان مسن برای تهیه پیوندک می باشند. سپس شاخه های یکساله صاف ونرم با قطر۶ تا١٢ میلیمتر انتخاب و به طولهای مختلف از ١۵، ٣٠ و ۴۵ سانتی متر برش می زنیم. هر پیوندک بایستی دارای حداقل سه جوانه و یا گره باشد و سپس انتهای پیوندکها با چسب باغبانی پوشانده شده و پس از خشک شدن چسب پیوندکها در دسته های چند تایی بهم بسته شده و مشخصات رقمی که از آن پیوندک گرفته شده و زمان تهیه بر روی این بسته ها ثبت می گردد. اطراف این بسته ها دستمال مرطوب قرار داده شده و پس از قرار دادن در پلاستیکهای پلی اتیلنی درون یخچال و در دمای ١- تا  ٧ درجه سانتیگراد نگه داری می شوند تا در زمان مناسب برای انجام پیوند بکار گرفته شوند.

پیوند زبانه ای

مراحل انجام پیوند زبانه ای در گردو

از دیگر روشهای تکثیر رویشی در پکان می توان به قلمه های چوب سخت اشاره کرد که در پاییز گرفته شده و با محلول ١٠٠٠٠ قسمت در میلیون ایندول بوتیریک اسید تیمار می شوند .گیاهان را توسط قلمه ریشه، افکندن شیاری و افکندن هوایی نیز تکثیر می کنند. افکندن هوایی به کمک تیمار با ایندول بوتیریک اسید انجام می گیرد. همچنین از روشهای کشت درون شیشه ای نیز می توان برای تکثیر این گیاه بهره جست.

پیوند موزی

پیوند موزی (Banana grafting) یا Four flap g.

مراحل انجام پیوند موزی (Banana grafting) یا Four flap g. در گردوی پکان

 

کاشت ومدیریت باغات پکان

باتوجه به طولانی بودن دوره بازدهی اقتصادی درختان پکان و هزینه های بالای مدیریت باغ، انتخاب زمین مناسب برای کاشت آن، چه از نظر خاکی و چه ازنظر موقعیت جغرافیایی نقش مهمی در موفقیت کاشت و پرورش آن در آینده باغ دارد. انتخاب رقم و پایه نیز با توجه به نیازهای باغدار تعیین می گردند. در انتخاب رقم مناسب برای کشت در یک منطقه بایستی چند مساله را مورد توجه قرارداد که عبارتند از: گرده افشانی، طول فصل رشد، واکنش در برابر سرما و حساسیت در برابر بیماریها . کاشت در ردیفهایی منظم مطمئناً باعث سهولت عملیات آبیاری ، برداشت و سایر اعمال نگه داری باغ می گردد. ازطرفی می بایستی با توجه به نیازهای رشدی درختان در طی سالهای آینده فواصل مناسب بین آنها در زمان احداث باغ در نظر گرفته شود. برای کاشت می توان از کاشت مستقیم بذر در زمین اصلی و یا کاشت در خزانه استفاده نمود. سپس پیوند ارقام شناخته شده و مناسب بر روی دانهالهای حاصله در سالهای بعد صورت می گیرد. عمل پیوند می تواند هم در خزانه و هم پس از انتقال نهالها به زمین اصلی انجام گیرد. آبیاری منظم و پرهیز از بروز هر نوع تنش در این مراحل از اهمیت زیادی برخوردارند. در باغات پکان می بایستی مدیریت کف باغ بخوبی صورت گرفته و در فاصله ردیفها ، علفهای هرز با استفاده از علف کشهای مناسب و یا روشهای مکانیکی حذف گردند. معمولاً کشت زیر باغی در این باغات توصیه نمی گردد زیرا عملیات کشاورزی ممکن است به ریشه های سطحی گیاه آسیب وارد نماید  . اما در بعضی مناطق در سالهای اولیه احداث باغ از کشت گیاهان یکساله بخصوص گیاهان خانواده بغولات استفاده می شود که منبع مناسبی برای تامین نیتروژن مورد نیاز درختان می باشند . آبیاری می بایستی با دقت کنترل گردد زیرا که مستقیماً بر عملکرد درختان تاثیر خواهد داشت و استفاده از انواع آبیاری تحت فشار می تواند در رشد رویشی مناسب و تولید محصول کافی بسیار موثر باشد  . در کنار این عوامل مدیریت کنترل آفات و بیماریها نیز در باغات پکان بسیار اساسی و مهم است که این نیازمند شناخت دقیق چرخه زندگی و خسارت این آفات و بیماریها می باشد

خزانه پکان

 

تغذیه

تغذیه درختان پکان مبتنی بر آزمون خاک و تجزیه برگ می باشد. آزمون خاک می بایستی قبل از احداث باغ و بعد از آن هر سه سال یکبار جهت بررسی وضعیت pH و عناصرغذایی در خاک صورت گیرد. در عین حال بهترین شاخص جهت تعیین نیازهای غذایی تجزیه برگها می باشد که این نمونه ها در تیرماه (جولای) تهیه و به آزمایشگاه ارسال می گردد. مهمترین موارد کمبود عناصر غذایی در باغات پکان ناشی از عناصر نیتروژن، فسفر، پتاسیم و عناصر میکرو است که مهمترین آنها عنصر روی می باشد. جهت رفع کمبودهای غذایی از دو روش مصرف خاکی و محلول پاشی عناصر غذایی استفاده می شود. همچنین می توان از کودهای آلی همچون انواع کمپوست بخصوص در سالهای اول احداث باغ برای تقویت رشد درختان پکان استفاده نمود. این ترکیبات نه تنها نیازهای غذایی پکان را تامین می نماید، بلکه باعث افزایش فعالیت موجودات ذره بینی مفید و سودمند در خاک می شود

ازت : این عنصر نقش مهمی در رشد رویشی پکان ایفاء کرده و از میزان رشد شاخه ها می توان بعنوان شاخصی برای تعیین کمبود ازت بهره جست. غلظت مناسب ازت در برگها می بایست بین ۲.۳ تا ٣ درصد باشد. این مقدار برای درختان در سن نونهالی و قبل از بلوغ بیشتر است زیرا از میزان رشد رویشی بیشتری برخوردارند. یک استراتژی کم هزینه که برای تامین ازت در بسیاری از باغات پکان در ایالات متحده آمریکا بکار می رود، استفاده از کشت گیاهان خانواده لگومینوز است.

پتاسیم : این عنصر بعد از ازت دومین عنصر ضروری برای رشد و باردهی پکان بوده وکمبود آن منجر به تولید مغز دانه کوچک و پر نشدن میوه، حساسیت در برابر بیماریها و افزایش احتمال باردهی متناوب می گردد. حد اپتیمم آن در برگها بین ۰.۷۵ تا  ۱.۷۵ درصد می باشد. عموماً از سولفات پتاسیم برای جبران کمبود پتاسیم در باغات پکان استفاده می شود.

فسفر: حد اپتیمم آن در برگها بین ۰.۱۲ تا ۰.۲۰ درصد می باشد. برای رفع کمبود آن از انواع کودهای فسفاته استفاده می شود.

روی : یکی از عناصر ضروری در رشد و پرورش پکان است. مقدار اپتیمم آن دربرگها بین ۵٠ تا ١۵٠ قسمت در میلیون می باشد. کمبود روی بویژه در خاکهای آهکی با pH بالای ٧ رخ داده و موجب بروز مشکلات فیزیولوژیکی در درختان پکان می گردد. در این شرایط بهترین راه برای رفع کمبود استفاده از ٢ تا ۴ نوبت محلول پاشی باسولفات روی طی فصل رشد در باغات پکان می باشد. همچنین می توان برای رفع کمبود روی در باغات بعد از آزمون خاک از سولفات روی به صورت چالکود نیز استفاده نمود .

بُر : کاربرد این عنصردرگلدهی، میزان میوه بستن و عملکرد پکان نقش مثبتی دارد .

 

هرس وتربیت

فرم رویشی و شاخه بندی طبیعی درختان پکان تاحد زیادی شبیه گردو می باشد و هر دو به نوعی است که کمتر نیاز به هرس مرتب سالیانه بعد از باردهی دارند. ولی درختان جوان پکان می بایست در طی مراحل اولیه رشد خود، جهت تشکیل اسکلت درخت و چارچوب مناسب مورد تربیت و پرورش قرارگیرند. چرا که این درختان به صورت طبیعی تمایل به ایجاد اسکلتی نسبتا قوی و تولید شاخه های با زاویه بسته دارند که چنین شاخه هایی در صورت ادامه رشد بر اثر جریان باد و یا براثر فشار ناشی از وزن محصول شکسته و آسیب پذیر می باشند. کنترل زاویه شاخه ها بستگی به کنترل موقعیت جوانه هایی دارد که تولید شاخه می نمایند. پکان به صورت طبیعی دارای ٣ یا تعداد بیشتری جوانه در محل هر گره می باشد. جوانه بالایی، جوانه اولیه است که دارای غالبیت انتهایی است و تمایل به رشد مستقیم دارد. از این جوانه بایستی برای ایجاد محور مرکزی (centeral leader) استفاده شود. انشعابات سازنده اسکلت درخت از جوانه های بعدی و طی سالهای اول و دوم رشد گیاه برروی این محور قرار می گیرند. به این جوانه هاباید تنها زمانیکه رشد درخت به١٨٠ سانتیمتر برسد اجازه رشد داد. اغلب باغداران کوشش می نمایند ارتفاع درخت را برای سهولت برداشت کنترل نمایند .

 

رسیدن و برداشت میوه

پکان وقتی می رسد که پوسته سبز یا هاسک از آن جدا شود. آجیل های رسیده تماماً دریک زمان به زمین نمی ریزند. لذا برای برداشت آنها از تکان دهنده های مکانیکی استفاده می شود . عمل کیورینگ آجیل های رسیده شامل کاهش مقداری از رطوبت آنهاست. دراین مرحله رطوبت مغزها به حدود ٨ تا١٠ درصد رسانده می شود که این عمل همراه با افزایش اسیدهای چرب و تغییر در ترکیبات بوجود آورنده طعم می باشد. برای نگه داری طولانی مدت رطوبت مغزها بایستی به حدود ۳.۵ تا ۴.۵ درصد رسانده شود. میوه پکان هم مانند سایر آجیل ها به دلیل درصد بالای روغن قابلیت فسادپذیری بالایی دارد. به همین دلیل می بایست در محل خشک و خنک نگه داری گردد. در دمای صفر درجه سانتی گراد در یخچال ، مغزها به مدت یکسال قابل نگه داری هستند و برای نگه داری طولانی مدت بایستی آنها را فریز نمود.

 

بیماریها و آفات

بیماریها و آفات اغلب از عوامل محدود کننده در تولید محصول می باشند. پکان نیازمند حدود ٧ ماه زمان برای رشد و رسیدن محصول است و البته درهمین زمان هم بیشترین حمله و صدمه ازسوی آفات وبیماریها برای آن حادث می شود. برنامه ریزی مناسب برای کنترل آفات و بیماریها نه تنها جهت حفظ محصول در یکسال، بلکه برای تداوم عملکرد مناسب از سالی به سال دیگر است چرا که درخت بر اثر صدمات ناشی از آفات و بیماریها و ریزش شاخ و برگ خود بتدریج ضعیف گشته و دچار کاهش عملکرد می گردد. واکنش ارقام مختلف در برابر این صدمات مختلف است و ارقام حساس نیازمند اقدامات مراقبتی بیشتر شامل استفاده از قاچکشها و آفت کشهای موثر و نیز رعایت مسایل بهداشتی و تکنیکهای زراعی مناسب می باشند.

 

بیماریها:

مهم ترین بیماری در درختان پکان اسکب یا لکه سیاه بوده که عامل آن قارچ Cladosporium carigenum می باشد. قارچ به شاخه های در حال رشد و برگها حمله کرده و در پایان فصل نیز مغزها را مورد حمله قرار می دهد. مغزهای به شدت آسیب دیده ریزش کرده و یا به طور کامل پر نمی گردند. بهترین راه مبارزه با این قارچ استفاده از ارقام مقاوم، رعایت مسایل بهداشتی در کار با ابزارها و خروج شاخ و برگهای آلوده از باغ و از بین بردن آنها و نیز کاربرد قارچکشهای مناسب است. حساسیت ارقام در برابر این بیماری متفاوت است و در مناطق شیوع این بیماری بایستی از ارقام مقاوم استفاده گردد. درصورت عدم کنترل بیماری در ارقام حساس افت عملکرد از ۵٠ تا١٠٠ درصد می تواند رخ دهد.

خسارت لکه سیاه یا اسکب بر روی شاخ و برگ گردوی پکان

 

سایر بیماریها :

بیماریهای مختلف دیگری نیز وجود دارند که عمدتاً شاخ و برگ درختان را مورد حمله خود قرار می دهند و عبارتند از: سفیدک پودری (تصویر٨) ، لکه برگی، لکه نرم و… که خسارت اقتصادی بهمراه نداشته و درصورت مبارزه بوسیله قارچ کشهای از بین برنده بیماری اسکب این بیماریها نیز کنترل می گردند.

میوه پکان آلوده به سفیدک پودری

 

آفات

مهمترین آفاتی که می توانند گیاه پکان را مورد حمله قراردهند عبارتند از: شپشک، شته سیاه و زرد ، فیلوکسرا و چوبخوار، Stink bugs و میوه خوار… می باشند که از این میان شپشکها و Stink bugs و میوه خوار بیشترین خسارت را به میوه و انواع شته های زرد و سیاه و فیلوکسرا و چوبخوار بیشترین خسارت خود را به شاخ و برگ وارد می کنند. چنانچه در تصویر پایین نشان داده شده است ، زمان شیوع اکثر آفات پس ازگرده افشانی می باشد

خسارت شته زرد و سوسکمیوه خوار بر روی گردوی پکان


توضیحات

  • نویسنده : مینا غزائی یان
    کارشناس ارشد و محقق باغبانی
    مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان
  • تهیه شده در : وزارت جهاد کشاورزی
    سازمان ترویج، آموزش و تحقیقات کشاورزی
    مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان

دانلود pdf گردو پکان در کانال تلگرام شرکت

 

میانگین امتیازات ۵ از ۵
از مجموع ۱۴ رای
فیسبوک توییتر گوگل + لینکداین تلگرام واتس اپ کلوب
 
 

12 دیدگاه در “درخت پکان – گردوی گرمسیری

با سلام،معمولا خاطره ی خوشی از گونه های وارداتی ندارم،آیا تمام جوانب این کار سنجیده شده؟آیا تراریخته است؟چطور با این اطمینان نسبت به انتشار این گونه ی وارداتی تبلیغات میشه؟خوزستان رو اگونه های مهاجم وارداتی قبلی نابود کردن. ریه های ما نابود شدن.گونه هایی که سفره های آب زیر زمینی رو خالی کردن و هیچ میوه ای هم نمیدن.
بدبین شدم.

سلام وقتتون بخیر . معمولا واردات ارقام جدید تحت نظارت و پایش و اغلب رقم های جدیدی که وارد میشن کنترل و ثبت میشن (البته اینکه قاچاقی هم چیزی بیاد امکانش هست اما نه خیلی زیاد). ولی خوب اینجوری که شما هم میگید نیست که ارقام جدید وارداتی بی کیفیت باشن و میوه ندنو غیره . اغلب ارقام جدید از لحاظ باردهی مقاومت به آفات و امراض و بیماری ها در شرایط خیلی بهتری هم نسبت به گونه های بومی هستند اما باید در هر منطقه رقم مناسب همون محل کشت بشه و حتمن هم در مورد اون رقم و سازگاریش با منطقه تحقیقات مفصلی انجام بشه. در مورد مشکل ریه من متوجه نشدم ربطشو به درخت گردو اما اگه منظورتون تراریخته بودن این موضوع و محصولات تراریخته موافق و مخالفای خودشو داره

سلام خدا خیرتون بده بلاخره یه توضیحی مفیدی از پکان شما اراِیه دادید ممنون .هوای بستک گرم وخشکه دمای هوا به ۵۵ هم میرسه به من گفتن تیپ ب برای کاشت تو منطقه شما مناسبه سوالم این که ایا تو منطقه ما رشد میکنه چند سال طول میکشه بثمربرسه و ایا طرح تو جیهی وجود داره و میتونین یه سایت بهم معرفی کنین تا بتونن مطالعه کنم دربارش

سلام ببینید این موارد چون به شرایط منطقه کاملن وابسته هست نمیشه نظری داد چون حقیقتش در منطقه شما فعالیتی نداشتیمو از کیفیت آب و هوا و خاک و سایر عوامل منطقتون مطلع نیستیم . این رقم هم یه رقم تازه وارده و منابع زیادی د رموردش وجود نداره در داخل و تحفیفات اونچنانی روش انجام نگرفته . البته با توجه به خصوصیات گرما دوست بودن این رقم احتمال موفقیت در منطقتون رو داره اما همیشه قبل از اینکه بخواید سرمایه گزاری کلانی روی یه رقم ناشناخته داشته باشید بهتره در یه سطح کوچک و با تعداد نهال کم به آزمون و خطا در مورد اون رقم به یه جمع بندی کلی برسید . بهتره با کارشناسان باغبانی مستقر در منطقتون در قالب یه طرح و به صورت همکاری مشترک این مورد رو پیگیری کنید دوست عزیز

سلام این گردو مناسب مناطق گرم و خشک جنوب استان فارس میباشد ؟ باتشکر

ببینید از لحاظ خصوصیات ذکر شده بله مناسبه همچین مناطقیه اما خوب هنوز بررسیهای کاملی در ایران در زمینه مناطق مناسب کشت این رقم صورت نگرفته که من به طور قطع بگم بله مناسب هست . اما در کل این نوع گردو مناسب مناطقی با دمای بالا و خشک که اغلب ارقام گردو در اون شرایط رشدی ندارن می باشد.

سلام
بنده از مازندران شهرستان آمل مزاحم شدم ف ایا امکان کاشت این گیاه در مناطقی که دمای هوا تا ۸_ در زمستان می رسد امکان پذیر است ؟ متشکر

سلام خیر مناسب مناطق سردسیر و نیمه گرمسیر نیست این رقم

سلام میخام در منطقه ای نیمه گرمسیری ازاین نمونه گردو بکارم نیاز ب اطلاعات بیشتری دراین زمینه هستم درصورت امکان راهنمایی بفرمایید چطوری میتوانم سوالاتم رو بپرسم

سلام این گردو مناسب مناطق نیمه گرمسیری نیست . اطلاعات در مورد این رقم به صورت ترجمه شده خیلی کمه . باید از منابع انگلیسی استفاده کنید .

با سلام و احترام
سپاس از متن کامل و باجزئیات خوب در مورد گردو پکان و کلا سایت خوبی که دارید .
با آرزوی موفقیت روز افزون برای شم

با تشکر از کامنت دلگرم کنندتون دوست عزیز

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

error: عدم امکان کپی مطالب

تماس با ما

برگشت به منوی تماس ها

پشتیبانی واتساپ

برگشت به منوی تماس ها

کانال تلگرام شرکت

برگشت به منوی تماس ها

پیج اینستاگرام شرکت

برگشت به منوی تماس ها

برگشت به منوی تماس ها

برگشت به منوی تماس ها