تریپس گندم Haplothrips tritici

تریپس گندم (Haplothrips tritici)
نام انگلیسی : Wheat thrips
( Thysanoptera , phalaeothripidae )

تریپس گندم یکی از آفات مهم مکنده در بسیاری از نقاط کشور اسـت. در فـصل بهـار حشرات ریز قرمز رنگی لابلای دانه های سبز خوشه گندم دیده می شوند که در واقع پوره هـای تریپس گندم هستند خوشه های آلوده کوتاه مانده و پیچیدگی پیدا می کنند.

شکل شناسی

حشره کامل تریپس گندم ( Haplothrips tritici ) از سایر تریپس ها بزرگتر و طول آن حدود ۲ میلیمتر اسـت. رنـگ عمومی بدن قهوه ای تیره تا سیاه یکنواخت بوده و ساق ، پنجه پاها و بند میانی شاخک ها به رنگ قهوه ای روشن میباشد .طول سر کمی بیشتر از عرض آن و در قسمت جلـو کمی باریک شده است. شاخک ها ۸ بندی میباشد . پنجه ها ۱- ۲ بندی و فاقد ناخن میباشد . تخم ها لوبیایی شکل ، سفید و به قطر ۰.۴ میلی متر است . پوره ها زرد متمایل به قرمز رنگ و فقط سر، پاها و حلقه آخر شکم سیاه است. تخم ها لوبیایی شکل و سفید است.

میزبانان

آفت Haplothrips tritici علاوه بر گندم، به جو، چاودار، یولاف و برخـی از علفهـای هـرز گندمیان حمله می کند.

مناطق انتشار :

الف – جهان : بیشتر کشورهای اروپایی،آسیا،آفریقا

ب -ایران : آذربایجان شرقی، بوشهر، تهران، چهارمحال بختیاری خراسان رضوی، زنجان، فارس، قم، کرمانشاه، مرکزی، سمنان، کرمان، یزد، خوزستان و در واقع هر جا که در ایران گنـدم کـشت می شود این تریپس کم و بیش فعال است.

علائم خسارت تریپس گندم :

Haplothrips tritici از شیره برگ، گل و خوشه مکیده و در محل تغذیه آن روی برگ لکه های نقره ای یا زرد روشن بوجود می آید. تریپس گندم را بیشتر در لابلای غلاف برگ، محل اتصال برگ به ساقه و یا لابلای خوشه ها می توان مشاهده نمود. در مورد این آفت تا ۲۰ درصد کاهش محصول مشاهده شده است . با تـشکیل خوشـه هـای گنـدم جمعیت تریپس در روی آنها نیز افزایش یافته و با تغذیه از دانه های نرم موجـب چروکیـدگی و توقف رشد آنها می شود. علائم خسارت روی برگ به صورت پیچیدگی و ایجاد لکه های نقره ای ظاهر می شود. طول خوشه های آلوده کوتاه و کج شده و نوک خوشه تا قسمتی از آن سفید و تا حدودی شبیه به علائم سرمازدگی است، خسارت این آفت ممکن است با خسارت نماتـد گنـدم اشتباه شود. تریپس گندم منجر به کاهش وزن دانه ها گشته و در اثر خسارت ان تا ۲۰ درصد کاهش محصول گزارش شده است . چنانچه تراکم پوره های تریپس ۱۰ عدد در هر سنبله باشد در گندم آبی ۰.۸ درصد و در گندم دیم تا ۱ درصد وزن محصول  را کاهش میدهد .

تحلیل خطر آفت و شرایط لزوم مبارزه ( آستانه خسارت اقتصادی )

حشرات بالغ Haplothrips tritici پس از تغذیه تخمریزی انجام داده و تخمهای خود را به طـور انفـرادی یـا دسته های چند تایی درون بافت برگ، خوشه یا روی ساقه خوشه گندم قرار می دهند. در اواخر بهار و اوائل تابستان پس از برداشت محصول گندم، لاروهای سن دوم حاصـله از تخمگذاری به داخل کاه و کلش رفته و تا فرارسیدن سرما در آنجا باقی می مانند و سـپس در پاییز وارد خاک می شوند. این حشره تابستان را به صورت پوره سن ۲ در عمق حدود ۵ سانتیمتری خاک و زمستان را در عمق حدود ۱۵ cm خاک اطراف ریشه و طوقه گندم های سال قبل سپری می نمایـد. تریپس گندم یک نسل در سال دارد . در اواخر زمستان و اوایل بهار لاروهای زمستانگذران به سطح خاک آمده و پس از مدتی حـضور در کاه و کلش موجود در سطح مزرعه روی علفهای هرز گرامینه داخل مزرعه نظیر Hordeum رفته و سیکل زندگی خود را کامل می نماید. (مراحل پیش شفیرگی را طی نموده و به حشره بالغ تبدیل می شوند). حشرات کامل در هنگام صبح که دمای محیط پایین است در جاهـای محفـوظ بسر می برند و در مواقعی که دمای محیط بالا باشد روی برگها رفته و فعالیت خود را شروع مـی کنند و با گرم شدن هوا بر جمعیت تریپس افزوده می شود. این افزایش تـدریجی نـشانه خـروج تدریجی پوره ها از پناهگاههای زمستانی است. پوره های کوچک قرمز کوچک از شیره دانه های نرم گندم تغذیه می کنند. خسارت تریپس اغلب در حدی نیست که سمپاشی ضرورت داشته باشد.

مدیریت تلفیقی کنترل تریپس گندم

الف – زراعی

شخم عمیق تا ۹۰ % تریپسها را که داخل خاک و مزرعه زمستانگذرانی می کنند از بین می برد.

ب – شیمیایی

از آنجایی که ظهور حشرات کامل و سپس لاروها با برنامه مبارزه با سن گندم مصادف اسـت در نتیجه سمپاشی مزارع علیه سن گندم روی آنها نیز موثر واقع می شود و در مناطقی که مبـارزه بـا سن گندم انجام نمی شود و در صورت شدت تراکم آفت تریپس گندم از سموم ذیل می توان استفاده نمود.

•    اکسی دی متون متیل ( متاسیستوکس R ) EC 25 % به میزان ۱.۵ لیتر در هکتار
•    دی متوات ( روکسیون ) EC 40 % به میزان ۱.۵ لیتر  در هکتار
•    پریمیکارپ ( پریمور ) WP 50 % به میزان ۱ – ۰.۵ کیلو در هکتار
•    تیومتون ( اکاتین ) EC 25 % به میزان ۱ لیتر در هکتار
•    مالاتیون Ec 75 %  به میزان ۲.۵ لیتر در هکتار

همچنین شما میتوانید با مراجعه به پستهای زیر سایر آفات گندم را نیز بررسی نمایید

سن گندم

سوسک سیاه گندم

سوسک قهوه ای گندم

پروانه برگخوار مینوز گندم

شته معمولی گندم

شته روسی گندم

کنه قهوه ای گندم

سوسک برگخوار غلات