۱۳ سال پیش

بیماریهای مهم گوجه فرنگی و بادمجان و خیار

بیماریهای مهم گوجه فرنگی و بادمجان و خیار

ساقه سیاه بادمجان

بیماری ساقه سیاه بادمجان در سال 1971 از ژاپن گزارش شده است . بیماری ساقه سیاه بادمجان برای اولین بار در سال 1367 توسط فصیحیانی و ارشاد از مناطق جنوبی ایران ( استان هرمزگان ) گزارش شده است .

نشانه های بیماری

در محل آلودگی ابتدا لکه ای به رنگ قهوه ای تیره و یا سیاه پدیدار گشته که کم‌کم به طرف بالا و پایین و اطراف محل آلودگی پیشروی می کند . پس از چندی عامل بیماری به بافتهای مجاور لکه نفوذ کرده ، مانع از جریان شیره‌های گیاهی می شود . عضو مورد حمله پژمرده و خشک می گردد . گاهی اوقات در محل آلودگی ،‌ زخم و حالت پوسیدگی نیز مشاهده می شود . در هر صورت چنانچه شاخه ای آلوده گردد همان قسمت و اگر ساقه اصلی و یا طوقه مورد حمله واقع شود ، تمامی بوته خشک می گردد . در نقاط مرطوب و بارانی علاوه بر ریشه و طوقه قسمتهای خارج از خاک نیز آلوده می شوند . عامل بیماری Phytophthora capsici می باشد که از خانواده Pythiaceae و راسته Peronosporales می باشد .عامل بیماری در خاک و در بستر بذر وجود داشته و توسط آبیاری و وسائل کشاورزی به نقاط مختلف مزرعه جابجا می شود .

کنترل:

1. ضد عفونی خاک خزانه

2. انتقال و انهدام شاخ و برگ آلوده

3. شخم عمیق و زیر خاک کردن بقایای گیاهان

4. تناوب زراعی سه ساله ، فاصله دار کاشتن بوته ها

5. استفاده از متالاکسیل گرانوله پای و اطراف بوته ها

سفیدک سطحی بادمجان و گوجه فرنگی Egg plant & Tomato Powdery Mildew

بیماری سفیدک سطحی توسط گونه های مختلف خانواده Erysiphaceae ایجاد می شود . در ایران قارچ Leveillula solanacearum اولین بار در سال 1349 توسط ارشاد از منطقه قصر شیرین گزارش شده است . قارچ Leveillula taurica علاوه بر بادمجان روی گوجه فرنگی و سیب زمینی خسارت وارد می کند .

نشانه های بیماری

علائم بیماری مربوط به قارچ Erysiphe polyphaga بدین صورت است که در روی برگ ها لکه های سفید کثیف که همان میسلیوم ها و اسپرهای قارچ هستند به وجود می آید . این لکه ها ابتدا کوچک و گرد بوده سپس زاویه دار می‌شود . در روی سطح زیری و روئی برگ گسترش می یابد و تمام برگ ، دمبرگ و ساقه را فرا می گیرد . برگ های پایین زودتر مورد بیماری قرار می گیرد برگ های سفیدک زده ممکن است زرد شده ،ممکن است بمیرند . قارچ Leveillula taurica که مرحله غیر جنسی آن Oidiopsis taurica می باشد . در روی بادمجان علائم در سطح روئی برگ به صورت لکه های زرد کم رنگ در اندازه های مختلف ظاهر می شوند . در سطح زیرین برگ این لکه ها با یک پوشش سفید رنگ پوشیده می گردند. سرانجام این لکه ها به هم متصل و سپس برگها خم می شوند ، اما نمی‌افتند. قارچ Leveillula taurica با سایر سفیدک های سطحی متفاوت است زیرا رشته های این قارچ مستقیماً به داخل بافت نفوذ می کند . و حدود 4 کنیدیوفر از یک روزنه خارج می شوند . در روی هر کدام از این کنیدیوفرها فقط یک کنیدی تولید می شود . بعد از مدتی که کلیستوتس ها حاوی آسکوسپور هستند که می توانند زمستان را بگذرانند . کنیدی های تولید شده در سطح زیرین برگها به وسیله باد گسترش می یابند .

فیلودی گوجه فرنگی Tomato Big Bud

این بیماری در آمریکا،استرالیا و ایران وجود دارد. در بوته‌های گوجه‌فرنگی تولید برگهای ریز در انتهای بوته می‌کند که زرد می‌باشند، برگهای پائینی لوله شده، ساقه ضخیم می‌شود. گلها بجای آنکه آویزان باشند عمودی روی بوته قرار می‌گیرند. کاسبرگها بیش از معمول رشد می‌کنند و جسم کیسه‌ مانندی را تشکیل می‌دهند و جوانه‌ها متورم می‌شود. گلبرگی دیده نمی‌شود و تمام اجزاگل سبز رنگ می‌شوند. عامل بیماری phytoplasma می‌باشد. زنجره چغندر قند N.haematocopes بعنوان ناقل آن در ایران گزارش شده است.

ویروس موزائک گوجه فرنگی Tomato Mosaic Virus

در کلیه مناطق کشت گوجه فرنگی این ویروس پراکنده است در ایران در استانهای هرمزگان، بوشهر وقسمتهای جنوبی ایران مسئله ساز است .

علائم :

ایجاد موزائیک که ممکن است شدید یا خفیف باشد در مواردی تؤام با بد شکلی برگ و کم رشدی بوته همراه است. در مواردی لکه ها وخطوط نکروتیک قهوه‌ای روی ساقه و برگ ایجاد می‌شود. معمولا اگر ویروس فوق باCMV ویا PVX همراه باشد این علائم شدیدتر است و در این حالت به آن double streak گویند . در میوه نیز ممکن است بدشکلی و لکه‌های قهوه‌ای در سطح میوه و یا گوشت آن ایجاد کنند. علاوه بر این ممکن است قسمتهایی از میوه سنگی و سفت شود.عامل بیماری ویروسی میله‌ای به ابعاد 18nm * 300 است. از لحاظ سرولوژی و خصوصیات ظاهری این ویروس بسیار شبیه TMV است،اما بر اساس برخی خصوصیات خاص ایندو ویروس از یکدیگر متمایز شده‌اند. انتقال این ویروس از طریق مکانیکی میسر است . این ویروس در گوجه فرنگی بذر زاد می‌شود. این ویروس اگر در خاک خشک باشد مدتها در خاک دوام می‌آورد اما در خاک مرطوب سریعا از بین می‌رود.

ویروس موزائیک خیار Cucumber mosaic Virus (CMV)

این ویروس دارای دامنه میزبان وسیعی است و در تمام دنیا گسترش دارد . صدها گونه گیاهی و تقریباً 50 خانواده بعنوان میزبان آن گزارش شده اند . تمام کدوئیان به این ویروس حساس می‌باشند . مانند کدو ، هنئوانه ، طالبی ، خربزه ، انواع گیاهان زینتی نیز مورد حمله این ویروس واقع می‌شوند.این ویروس در فارس ، یاسوج و ممسنی در خیار بسیار مهم و خسارت زا است . در کل ایران نقشی درجه دوم در محصولات جالیزی دارا می‌باشد .

مشخصات ویروس:

ویروسی است ایزومتریک به قطر nm 28 در محیط خارج کم ثبات است ، زیرا اجزاء Protein پوششی ویروس به هم نچسبیده و به راحتی آنزیمهای ریبونوکلوئاز ‌قادرند نوکلئیک اسید را تجزیه کنند . ژنوم آن RNA تک رشته‌ای و سه قسمتی است . انتقال مکانیکی آن به راحتی امکان پذیر است . انتقال طبیعی آن با شته مانند :شته سبز هلو و شته سبز پنبه صورت می‌گیرد. رابطه ویروس با شته به صورت ناپایاست . این ویروس در کدوئیان بذر زاد نمی‌شود .

پایداری :

پایداری این ویروس در علفهای هرز بسیار مهم است. در بدن شته ناقل نمی‌تواند پایداری کند زیرا رابطه آن با ویروس ناپایاست. گیاهانی مانند چغندرقند که در فصل زمستان در مزرعه هستند می‌توانند ویروس را انتقال دهند.

پژمردگی آوندی ناشی از ورتیسیلیوم Vascular Verticillium wilt

از لحاظ نوع علائم و نحوه ایجاد بیماری مثل بیماری ناشی از فوزاریوم است اما تفاوتهائی نیز با آن دارد .

علائم : ‌

زردی برگها بویژه در یک سوم پائینی گیاه که این زردی معمولاً کمتر از زردی ناشی از فوزاریوماست . زردی معمولاً یک طرفه است . اپی ناستی در برگها مشاهده می شود که در اثر رشد غیر متعادل قسمتهای مختلف برگ ایجاد می‌شود . پژمردگی بوته و قهوه‌ای شدن اوند هم از دیگر علائم بیماری است . علاوه بر این ، بیماری ناشی از ورتیسیلیوم در هوای خنکتر ظاهر می‌شود ( نسبت به فوزاریوم ) برای تشخیص قطعی ورتیسیلیوم و فوزاریوم از یکدیگر بایستی حتماً اقدام به کشت آنها نمود . لازم به ذکر است تشخیص قطعی این دو پاتوژن از یکدیگر در مزرعه ممکن نیست .عامل بیماری دو گونه V.dahlia و V.albo – atrum می‌باشد . قارچ ورتیسیلیوم جزء قارچهای ناقص است و دارای کنیدیوم کنیدیوفر و سلول اسپوزا (Phialide ) می‌باشد . در V.albo – atrum ریسه سیاه (Drak mycelium) و در V. dahlia میکرواسکلرت بعنوان اندام مقاوم قارچ است .

عوامل مختلفی در رشد یا ضعف بیماری ناشی از قارچ فوق مؤثرند که می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:

1- میزان تحمل یا مقاومت واریته های گیاه میزبان

2- نژاد قارچ

3- مقدار اولیه مایه بیماری (اینوکولوم اولیه )

4- دما

استفاده از ارقام مقاوم ، تناوب با گیاهان غیر میزبان مانند غلات ، ضد عفونی خاک خزانه ، آفتابدهی (Solarization) ، استفاده از غده سالم .

پوسیدگی اسکروتینیایی گوجه فرنگی و بادمجان egg plant & tomato sclerotin rot

بیماری اسکلروتینیائی گوجه فرنگی و بادمجان توسط دکتر بنی هاشمی در سال 1364 در نواحی بوشهر گزارش شده است.گونه های Sclerotinia Spp در بیشتر نقاط دنیا سبب بیماریهای خطرناک می شوند. بیشتر گیاهان گوشتی به انضمام سبزیها ، گلها و بوته ها علفهای هرز مورد حمله قرار می گیرند .

نشانه های بیماری

در روی ساقه های گوجه فرنگی ، سیب زمینی ، خیار و لوبیا علائم بیماری در روی ساقه اصلی یا شاخه های فرعی مشاهده می شود . این علائم از محل زخم یا محل انشعاب شروع می گردد و به خصوص در نزدیک سطح زمین مناطق آب سوخته‌ای با رنگ قهوه ای روشن یا قهوه ای تیره مشاهده می شوند . توده میسلیوم سفید با سختینه هائی در روی ساقه دیده شده و پوسیدگی نرم را سبب می‌گردد . در مناطق گرم و خشک شانکرهای خشک توسعه یافته ، سبب از بین رفتنگیاهان می شود بدون اینکه پوسیدگی نرم ایجاد گردد . دکتربنی هاشمی (1364) علائم بوته میری و یا خشکیدگی برخی از شاخه های نبات را مشاهده نموده و متذکر شده است آلودگی در ناحیه طوقه یا قسمت هوائی نبات صورت می گیرد و درون نسج آلوده گیاه سختنیه ها ریز یا درشت سیاهرنگ بوجود می آیند .

عامل بیماری

بنی هاشمی دو گونه قارچ با نامهای Sclerotinia sclerotiorum دارای سختینه های درشت (2 تا 5 میلیمتر ) و دیگری به نام S. minor دارای سختینه های ریز (0.5 تا 1 میلیمتر) را از عوامل بیماری می داند.عامل بیماری به صورت میسلیوم در روی گیاهانی که در مزرعه باقی مانده اند یا به صورت سختینه در بقایای گیاهان ، فصل نامساعد سال را می گذراند.قارچ عامل بیماری به رطوبت زیاد احتیاج دارد . در بارانهای مداوم ، مه یا آبیاری بارانی خسارت خیلی شدید است.

کنترل:

کنترل در گلخانه:

1- دادن بخار آب در خاک گلخانه به مدت یک ساعت در دمای 55 درجه سانتیگراد جهت از بین بردن سختینه ها

2- ضد عفونی خاک با کلروپیکرین، متام سدیم و دازومت جهت از بین بردن سختینه ها

3- سمپاشی با کینتوزون

کنترل در مزرعه:

1. غرقاب کردن زمین به مدت 45- 23 روز

2. عدم آبیاری بارانی

3. تناوب طولانی بدون کاشت کاهو

4. کنترل بیولوژیک در مزرعه با قارچ Coniothyrium minitans

فیلودی گوجه فرنگی Tomato Big Bud

بیماری های فیزیو لوژیک گوجه فرنگی

پوسیدگی گلگاه گوجه فرنگی : Blossom End Rot
علائم اولیه پوسیدگی گلگاه شامل لکه های آب سوخته روی گلگاه میوه های رسیده یا در نزدیکی آن است . این لکه ها به سرعت رشد می کنند و ممکن است به هم بپیوندند و نواحی آسیب دیده وسیعی را بوجود بیاورند. به علت خشک و چروک شدن بافت ، سطح زخمها چروکیده و چرمی و به رنگ قهوه ای تیره تا سیاه در می آید. قسمتهای آسیب دیده معمولا مورد حمله پاتوژنهای ثانویه قرار می گیرند که باعث پوسیدگی نرم و فساد میوه می گردند. در برخی مواقع بافتهای داخلی بیرنگ شده و متلاشی می گردند بی آنکه علائم قابل مشاهده ای در سطح میوه وجود داشته باشد. پوسیدگی گلگاه عارضه ای است که با کمبود موقتی کلسیم موجود در گیاه مرتبط است و با تغییرات رطوبتی خاک تشدید می شود . اگر میزان آب محدود باشد، رشد گیاه کند می شود و متعاقبا جذب مواد غذایی نیز کاهش می یابد. این موضوع باعث کاهش غلظت کلسیم در گیاه می گردد زیرا کلسیم توسط جریان آب در گیاه جابجا می شود. به همین دلیل بخشهایی از گیاه که سریع تر تعرق می کنند، بیشترین میزان کلسیم را دریافت می نمایند.این نواحی معمولا برگهای بزرگ هستند که به خاطر اندازه شان تعرق زیادتری دارند. به این ترتیب میوه های در حال رشد، کمترین میزان کلسیم مورد نیاز خود را دریافت می کنند. استرس های رطوبتی ای که حتی در نتیجه پژمردگی های جزئی گیاه بوجود می آید، برای ایجاد کمبود کلسیم کافی است. زمانی که رطوبت به حد مناسب می رسد، گیاه رشد طبیعی خود را از سر می گیرد. ولی جذب کلسیم هنوز کند است و گیاهی که به سرعت در حال بزرگ شدن است، کلسیم کافی برای رشد خود دریافت نمی کند. کاربرد کودهای نیتروژنه به صورت آمونیوم نیز مستقیما بر جذب کلسیم در گیاه گوجه فرنگی تاثیر می گذارد و باعث کاهش جذب کلسیم و تجمع آن در بافتهای برگ گوجه فرنگی می گردد. در ضمن قطع شدن ریشه ها نیز باعث این عارضه می شود. میزان انتشار عارضه پوسیدگی گلگاه را می توان با فراهم کردن رطوبت یکنواخت در مزرعه ( مثلا با استفاده از مالچ که هم باعث کنترل علفهای هرز می شود و هم مزرعه نیازی به کلتیواتور زدن پیدا نمی کند که ریشه ها در اثر آن آسیب ببینند ) و عدم مصرف زیاده از حد کودهای ازته کاهش داد. البته واریته های مختلف گوجه فرنگی از نظر حساسیت با هم بسیار تفاوت دارند. هیچکدام از واریته های حاضر تحمل کافی نسبت به این عارضه ندارند تا بتوان از آنها به عنوان یک راه کنترلی استفاده کرد. در ضمن گزارش شده است که اسپری به موقع میوه و شاخ وبرگ گوجه فرنگی با محلول رقیق شده کلرید کلسیم و تکرار آن، مانع از پوسیدگی گلگاه گوجه فرنگی می شود.

آفتاب سوختگی : Sunscald
علائم آفتا ب سوختگی ابتدا روی گوجه فرنگی های کال دیده می شود. این علائم به صورت بروز نواحی سفید یا برنزه روشن روی میوه هایی است که در معرض آفتاب قرار گرفته اند. نواحی تغیییر رنگ یافته چروک خورده و فرورفته اند و اغلب با یک هاله زرد رنگ احاطه شده اند. این نواحی معمولا در قسمت بالای میوه ، جایی که بیشتر در معرض آفتاب قرار می گیرد، دیده می شوند. عارضه آفتاب سوختگی در بوته هایی که برگهای پایینی آنها دراثر Septoria یا Early Blight . از بین رفته اند، و میوه ها به شدت در معرض نور خورشید قرار گرفته اند، دیده می شود. بخشهای آسیب دیده میوه ممکن است توسط پاتوژن های ثانویه مورد حمله قرار گیرند.

کنترل :

مراقب باشید که در موقع برداشت یا هرس کردن، میوه ها در معرض نور مستقیم خورشید قرار نگیرند. داربست ها را طوری بببندید که میوه ها در معرض خورشید نباشند. استفاده از قارچکش ها و مبارزه با بیماری های برگی از نابود شدن برگها جلوگیری می کند. از کلتیوار هایی استفاده کنید که پوشش برگی مناسبی دارند.

Catfacing :
علائم این عارضه به صورت نواحی فرو رفته و دندانه دار در قسمت گلگاه میوه است. گاهی خود میوه نیز بدشکل شده و به صورت قلوه ای شکل یا اشکال دیگر در می آید. این عارضه وقتی به وجود می آید که دمای هوا در طول گلدهی و تشکیل میوه کمتر از ۱۰ درجه سانتیگراد شود. این دما باعث می شو د که گرده افشانی کامل صورت نگیرد. در برخی مواقع گرمای زیاده از حد، آسیبهای ناشی ازبرخی علف کشها مثل D ـ ۴و۲ و تغییرات رطوبت خاک باعث catfacing می شود. در ضمن نیتروژن زیاد نیز باعث تشدید این عارضه می گردد. بروز catfacing به نوع کلتیوار گوجه فرنگی نیز بستگی دارد و در کلتیوارهای قدیمی بیشتر است. در ضمن کلتیوارهایی که میوه درشت تری دارند، حساس ترند.

ترک های رشد: Growth Cracks
در گیاه گوجه فرنگی دو نوع ترک رشدی دیده می شود : متحدالمرکز و شعاعی . ترکهای رشدی متحدالمرکز باعث بوجود آمدن ترکهای دایره ای شکل در انتهای میوه می شوند ولی ترکهای شعاعی از انتها به طرف خارج گسترش می یابند. این عارضه هنگام رسیدن میوه ظاهر میشود. این ترکها غالبا وقتی بوجود می آیند که شرایط مختلفی مثل نوسانات زیاد دما و رطوبت باعث تغییر شدید سرعت رشد می گردد. باران های شدیدی که پس از آب و هوایی خشک به وقوع می پیوندند، باعث بوجود آمدن ترکهای شعاعی در اکثر کلتیوارهای گوجه فرنگی می شوند. توانایی تحمل کلتیوارهای گوجه فرنگی نسبت به ترک خوردن متفاوت است و بستگی به استحکام و قابلیت انبساط ( strechability) پوست میوه دارد. کلتیوارهای بسیار حساس موقعی که میوه هنوز سبز است، ترک می خورند و کلتیوارهایی که تا حدودی مقاومند غالبا تا مراحل بعدی ترک نمی خورند. هر چه میوه زودتر ترک بخورد، ترکهای عمیق تر ی در آن بوجود می آید. نیتروژن زیاد و پتاسیم کم در ترک خوردن میوه ها نقش دارند و بنابراین فراهم کردن مواد غذایی مناسب، آبیاری منظم و کافی باعث کاهش احتمال ترک خوردن میوه ها می گردد.

Puffiness :
میوه هایی که دچار این عارضه می شوند، تا حدودی پف کرده و زاویه دارند. حفرات داخل میوه، در صورت وجود، فاقد ماده ژلاتینی به میزان طبیعی اند و میوه بافت متراکمی ندارد. این عارضه در نتیجه گرده افشانی ناقص، کوددهی ضعیف و یا عدم تشکیل دانه به طور کامل بوجود می آید که غالبا ناشی از دمای پایین است. مشابه عارضه قبلی، نیتروژن زیاد و کمبود پتاسیم نیز باعث این مشکل می شوند. برخی از کلتیوارها نسبت به این عارضه حساس تراز بقیه هستند.

رسیدن لکه دار : Blotchy Ripening
در این عارضه بخشی از میوه به علت عدم تلقیح مناسب به خوبی نمی رسد. آب و هوای سرد باعث شیوع این عارضه می شود و کمبود آب یا مقدار زیاده از حد آن نیز باعث تشدید ان می گردد. علائم به شکل لکه های زرد رنگ یا سفیدی است که بافت زیر آن سخت باقی می ماند. نواحی آسیب دیده هم معمولا در بخش بالائی میوه ( Stem End ) هستند. این عارضه ممکن است با علائم ناشی از ویروس موزائیک توتون اشتباه شود. این بیماری در کلتیوارهای قدیمی شایع تر است.

پیچیدگی برگ: Leaf Roll
پیچیدگی برگ نوعی عارضه فیزیو لوژیک است که در اثر آب و هوای سرد و بارانی ایجاد می شود. این عارضه باعث پیچ خوردن برگهای پایینی به سمت بالا وضخیم و چرمی شدن آنها می گردد. پیچیدگی برگ اثری روی رشد گیاه و میزان محصول نمی گذارد و نیازی به مبارزه با آن نیست.

عوارض ناشی از علف کشها :
علف کشها می توانند باعث بد شکل شدن شاخ و برگ گوجه فرنگی شوند. بوته های گوجه فرنگی به ویژه به D ـ ۴و۲ حساس هستند . علف کشهاباعث خم شدن برگها به سمت پایین، فنجانی و ضخیم شدن آنها می شوند. برگهای تازه باریک و پیچ خورده اند و به طور کامل توسعه نمی یابند. میوه ها ممکن است دچار catfacing شوند و نرسند. در ضمن در اثر بادبردگی ( drift ) هم ممکن است علف کشهایی که برای کنترل علفهای هرز چمنی به کار می روند، روی گیاه زراعی رفته و عوارض آشکار گردند. بخارات ناشی از علف کشها هم ممکن است گیاه را تا چند روز پس از کاربرد علف کشها تحت تاثیر قرار دهند. علف های چیده شده ای که قبلا علف کش روی آنها استفاده شده نیز نباید به عنوان مالچ درمزارع گوجه فرنگی به کار روند. اگر آسیب های وارد شده جزئی باشند، گیاه قادر به رشد و ترمیم خود خواهد بود. در ضمن گیاهان آسیب دیده باید به طور مرتب و کامل آبیاری شوند.

ویروس موزائیک خیار Cucumber mosaic virus

این ویروس نیز به طور معمول در لوبیا دیده میشود ولی تشخیص از علائم آن از ویروس قبلی خیلی مشکل است.علائم در لوبیا شبه Bcmv میباشد و از حالت موزائیک خفیف تا موزائیک بسیار شدید و تاولی شدن برگها و حالت رگبرگ نواری مشاهده میشود. حالت بهبودی (Recovery) نیز گاهی در بوته های آلوده لوبیا دیده میشود. این ویروس ایزومتریک بوده با شته بصورت ناپایا و همچنین از طریق انتقال مکانیکی به راحتی منتقل میشود و دامنه میزبانی بسیار وسیعی دارد.

کنترل:

برای کنترل این ویروس می بایستی استفاده از ارقام مقاوم و حذف منابع آلودگی، مانند سایر میزبانها و علفهای هرز، را در نظر داشت

میانگین امتیازات ۵ از ۵

از مجموع ۱ رای