۶ سال پیش

کنه بنه زعفران ( Rhizoglyphus robini )

کنه بنه زعفران ( Rhizoglyphus robini )

مقدمه

کنه بنه زعفران ( Rhizoglyphus robini )گونه ای همه جازی و از مهم ترین آفات گیاهان غده ای است. این کنه را برای اولین بار از ایران از روی زعفران در شهرستان های گناباد و قاین گزارش نموده اند . هم اکنون این کنه در کلیه شهرستان هایی که زعفران کشت می گردد انتشار دارد . با توجه به گزارشات از حدود دهه 70-80 از طریق پیاز گلهای زینتی از اروپا وارد ایران گردیده است .

مشخصات ظاهری کنه بنه زعفران ( Rhizoglyphus robini ) :

طول بدن کنه 0.6 تا 0.9 میلی متر است . کنه بنه زعفران ( Rhizoglyphus robini ) بدنی تخم مرغی شکل و فربه به رنگ سفید کدر ( کرم ) دارد . کم تحرک و تنبل است. پاها کوتاه و سخت به رنگ قهوه ای مایل به قرمز با تعداد زیادی مو و خار است (شکل 1 سمت چپ). تمام مدت سال فعال و قادر است چندین نسل تولید نماید. معمولا در مزارعی که سابقه کاشت زعفران طولانی تر است ( بیش از 5 سال ) و یا اصول صحیح کاشت رعایت نمیشود کنه زعفران بیشتر مشاهده میگردد .

نحوه خسارت

کنه بنه زعفران ( Rhizoglyphus robini ) بنه زعفران را غالبا از محل زخم ها و گاهی قسمت های سالم مورد حمله قرار می دهد، سپس ضمن تغذیه و ایجاد تونلی در آن شروع به زاد و ولد و ایجاد حفره هایی در بنه میکند که در ظاهر به شکل خالهای سیاه قابل تشخیص است و باعث تسریع در پوسیدگی آنها می گردد. (شکل 1 سمت راست). بوته هایی که بنه آن ها توسط کنه مورد حمله قرار گرفته است دارای برگ های ظریف تر و کوتاه تر از بوته های سالم میباشد و این گونه برگ ها زودتر از معمول خزان میکنند و بنابراین نشانه خسارت کلی این آفت پس از چند سال تنک شدن مزرعه میباشد. کنه در شرایط مناسب رشد در بهار و پاییز در سطح مزارع زعفران فعالیت میکنند و در تابستان به دلیل گرمای شدید ، خشکی خاک و در زمستان به دلیل برودت و سرمای هوا جمعیت کنه ها کاهش می یابد .

دستورالعمل مدیریت کنه زعفران

برای پیشگیری و مهار این کنه در مزارعی که قرار است احداث کنیم توصیه می گردد تلفیقی از روش های مدیریتی به شرح ذیل انجام پذیرد .

زمین زعفران باید حاصلخيز و تقریبا غنی از مواد غذایی و در عین حال از بافت نسبتا سبکی به منظور تهویه مناسب برخوردار باشد.
قبل از کاشت لازم است کود دامی پوسیده (گاوی) و عاری از بذر علف های هرز مورد استفاده قرار گیرد.
برای احیا مزرعه زعفران جهت کشت دو باره کافی است در ابتدای تابستان بعد از خروج بنه ها از خاک توسط پلاستیک شفاف به مدت 30 روز آفتابدهی انجام و در شهریور و یا خرداد ماه سال بعد اقدام به کشت مجدد زعفران گردد.
بنه هایی برای کاشت انتخاب گردد که بیرون آوردن آنها از خاک، به صورت خشک انجام گرفته است.
قبل از انتقال بنه ها لازم است در مبداء بنه های سالم و فاقد لکه های تیره انتخاب شوند.
در موقع حمل از مبداء تا مقصد بنه های سورت شده به وسیله کیسه های توری یا جعبه های مناسب، بسته بندی و سریع به مقصد منتقل و بلافاصله کاشته شوند.
ساماندهی انتقال بنه های زعفران به منظور کاهش انتقال کنه با صدور گواهی سلامت توسط مدیریت های جهاد کشاورزی شهرستانهای ذیربط انجام گیرد.
کاشت به صورت ردیف کاری (تسبیحی) با فاصله بین ردیف ها 25 سانتی متر و روی ردیف ها 5 سانتی متر باشد تا بوته های زعفران از نور و فضای مناسب بیشتری برخوردار شوند.
در موقع کاشت، عمق کاشت بسته به بافت خاک 18 تا 20 سانتیمتر انتخاب شود.
در موقع کاشت بنه بیشتری در واحد سطح استفاده شود (5 تا 6 تن) تا در زمان کوتاه تری مزرعه به برداشت اقتصادی برسد و کنه ها فرصتی برای افزایش جمعیت نداشته باشند.
بهترین موقع کاشت زعفران به منظور افزایش عملکرد و کاهش خسارت کنه خرداد ماه است. ضمن اینکه محققین بسیاری بر کاشت زعفران پس از خزان کامل برگ ها به مدت 45 روز تاکید دارند.
به هیچ عنوان بلافاصله بعد از کاشت آبیاری انجام نگیرد و آبیاری پس از کاشت به زمان متداول اولین آبیاری منطقه در پاییز موکول گردد.
تغذیه زعفران در سالهای بعد از کاشت بر اساس تجزیه خاک و برگ و نیاز غذایی زعفران به صورت محلول پاشی با کودهای کامل در بهمن و اسفند انجام گیرد.
در تمامی مزارع زعفران شکارگرهای مفیدی فعالیت دارند، از جمله کنه شکار گر هیپو آسپیس که در کنترل طبیعی کنه بنه زعفران نقش اساسی دارد. بنابراین از کاربرد سموم همراه با آب آبیاری جدا پرهیز شود.

فعالیت چشم گیر کنه زعفران در مزارعی که قبلا احداث شده معمولا بخاطر عدم رعایت یکسری نکات فنی نظیر: آلودگی اولیه بندها به کنه، سنگینی بافت خاک و انجام آبیاری در تابستان دیده می شود. بنابر این به منظور کاهش خسارت کنه در این گونه مزارع توصیه می گردد.

از آبیاری مزارع زعفران در طول تابستان خودداری شود زیرا با این آبیاری مهمترین فاکتور محدود کننده زندگی کنه زعفران به طور مصنوعی فراهم و نهایتا موجب اضمحلال و پوسیدگی بنه های زعفران می گردند.
خاک های سنگین به دلیل حفظ بیشتر رطوبت شرایط زیستی بهتری برای کنه فراهم می کند. بنابر این برنامه اصلاح خاکهای سنگین با اجرای اقداماتی نظیر افزودن ماسه به خاک تا محیط زندگی کنه نامناسب و محیط پرورش زعفران مناسب گردد. عملیات اصلاحی باید در ابتدای پاییز همزمان با اولین آبیاری متداول انجام گیرد.
مزارعی که عمق کاشت کمتر از حد معمول است به شدت بنه ها تحت تاثیر گرما، کاهش شدید رطوبت در تابستان و سرمازدگی در زمستان قرار گرفته و شرایط فعالیت کنه فراهم می شود. با افزودن خاک زراعی سبک در اواخر تابستان تا عمق کاشت به بیش از 15 سانتی متر برسد این مشکل قابل حل است.
در مزارعی که آلوده به کنه زعفران شده تقویت این گونه مزارع با استفاده از کودهای کامل به صورت محلول پاشی اندام های هوایی در ماه های بهمن و اسفند تحت نظارت کارشناس تغذیه ، نتیجه مفیدی در بر داشته است.
با توجه به زمان فعالیت زعفران در ماهای پاییز و زمستان که مصادف با بارندگی است و نیاز آبی آن را کاهش می دهد ولی نمی تواند تمام نیاز آبی زعفران را مرتفع کند و غالبا این بارندگی ها از نظم مناسبی برای تامین آب زعفران بر خوردار نیستند. بنابر این آبیاری زعفران به خصوص اولين آبیاری (آب قبل از گل) و دومین آبیاری (آب بعد از گل یا زاج آب) بسیار حیاتی است و حتما بایستی به طور مصنوعی انجام گیرد.

نگارنده : حسن رحیمی

همچنین مطالعه مقالات زیر در مورد زعفران نیز پیشنهاد میگردد

کاشت ، داشت و برداشت زعفران

زعفران

دانلود فایل منابع مقاله کنه بنه زعفران ( Rhizoglyphus robini )