شپشک خونی نارون

نام لاتین : Gossyparia spuria

نام راسته و خانواده : Homoptera / Eriococcidae

شپشک خونی نارون ( Modeer ) Gossyparia spuria که در دنیا با نام شپشک اروپایی نارون ( European elm scale ) شناخته میشود متعلق به خانواده Eriococcidae است . این حشره یکی از آفات مهم و درجه اول نارون می باشد که بدلیل مایع خونین رنگ بدن در ایران به شپشک خونی موسوم است و غالبا روی نارون های جوان که حساسیت بیشتری دارند خسارت وارد می کند. این آفت تمام گونه های نارون را مورد حمله قرار می دهد . موطن اصلی این آفت کشور سوئد می باشد و به احتمال قوی به همراه نهال های نارون آلوده به سایر نقاط دنیا گسترش یافته و امروزه در اکثر کشورهای دنیا از جمله ایران وجود دارد .

مناطق انتشار :

تمام مناطق کشور

میزبانها :

نارون

شکل شناسی :

شپشک مزبور به رنگ خرمایی یا خاکستری مایل به سیاه و پوشیده از موهای ریز کوتاهی در پشت بدن است. پوشش مومی ماده بالغ بیضی شکل با الیاف سفید موجی در اطراف می باشد (شکل ۵). حشره نر بالدار و یا بیبال بوده که در آخرین مراحل شفیرگی در یک پیله مومی سفید قرار می گیرد. پوره های سن اول زرد رنگ و کوچک با ترشحات کمی در سطح پشتی هستند. پوره های سن دوم به رنگ قهوه ای مایل به قرمز و بزرگتر می باشند.

زیست شناسی :

این آفت دارای یک نسل و زمستان گذرانی آن به صورت پوره سن دوم است. پوره های زمستان گذران به فرم غیرفعال داخل درزها و ترکهای پوست تنه و شاخه های نارون و گاهی به طور مجتمع در اطراف جوانه های درخت استقرار می یابند. اکثر پوره ها اواسط اسفند ماه شروع به ترشح پیله در اطراف خود نموده که تعداد زیادی از آنها شبیه دانه های برنج در سطح تنه و شاخه ها ملاحظه می گردد. داخل پیله تحولات تبدیل پوره به حشره بالغ صورت می گیرد. شپشکهای نر و ماده اواخر اسفند ماه ظاهر می شوند. تشکیل الياف مومی سفیدرنگ در حشرات ماده پس از جفت گیری در اواسط فروردین صورت می گیرد که از آن پس شپشک ماده شروع به تولید تخم در داخل بدن می نماید. تخم ریزی از اردیبهشت تا اواخر تیر در زیر سپر انجام میشود. پوره های سن اول از دهه اول اردیبهشت ظاهر شده و بیشترین فراوانی آنها اوایل خرداد ماه می باشد که روی برگ شاخه های پیر و جوان پراکنده شده و پس از تثبیت با مکیدن شیره گیاهی باعث ضعف درخت می گردند. پوره های سن اول از چند طریق به سایر درختان نارون منتقل شده و آنها را نیز آلوده می کنند :

1. افتادن برگهای حامل پوره های خزنده در پای درخت و حرکت پوره ها به قسمتهای فوقانی درختان غیر آلوده و یا پراکنش برگها توسط باد.
2. چسبیدن به بدن پرندگان و مورچه ها.
3. درهم فرورفتن شاخه های درختان آلوده با درختان غیر آلوده مجاور.

نحوه خسارت :

Gossyparia spuria به شاخه های فرعی و اصلی و تنه درخت حمله نموده و با مکیدن شیره نباتی باعث ضعف درخت، زرد شدن برگها، خزان زودرس آنها و در نهایت خشکیدگی شاخه ها می گردد. به علاوه ترشح عسلک توسط این آفت موجب چسبنده شدن برگها، مسدود شدن روزنه ها و در نتیجه کاهش فتوسنتز، جذب قارچهای ساپروفیت و بدمنظره شدن درخت می شود. شپشک خونی نارون در تراکم بالا ممکن است موجب خشکیدگی کامل درخت به ویژه درختان جوان گردد.

کنترل شپشک اروپایی نارون :

عوامل کنترل بیولوژیک شپشک خونی در اصفهان عبارتند از :

1. سن شکارگر .Pilophorus sp از خانواده Miridae
2. زنبور .Baryscapus sp از خانواده Eulophidae و زیرخانواده Tetrastichinae

بهترین زمان مبارزه با شپشک خونی نارون حدود اواسط اسفندماه همزمان با فعال شدن پوره های سن دوم و قبل از تغییر جلد و تبدیل آنها به حشرات کامل نر و ماده می باشد. سمپاشی درختان آلوده در این هنگام با استفاده از سمومی نظیر ایمیداکلوپراید (کنفیدور) قابل انجام است. در صورت تشکیل سپر مومی روی بدن حشره ماده، جهت کنترل بهتر بایستی از روغن امولسیون شونده (روغن ولک) همراه با یکی از سموم تماسی-گوارشی نظیر دیازینون و یا فوزالن با غلظت توصیه شده استفاده گردد. همچنین حذف شاخه های خشک و نیمه خشک (محل زمستان گذرانی پوره های سن دوم) در فصول پاییز و زمستان موجب کاهش جمعیت Gossyparia spuria در سال بعد میشود.

همچنین مطالعه پستهای زیر نیز پیشنهاد میگردد :

شپشک آرد آلود

شپشک سان ژوزه

شپشک سیاه زیتون

شپشک های پسته

شپشک نخودی بادام

شپشک ریشه گندم

شپشک توت

شپشک نرم تن قهوه ای

دانلود فایل PDF مقاله شپشک خونی نارون