سفیدک پودری گندم ( سفیدک سطحی گندم )

Blumeria graminis f.sp. tritici

 Erysiphe graminis f.sp.tritici

Powdery Mildew

سـفیدک پـودری ( سـطحی یـا حقیقـی ) روی گنـدم، جـو و بـسیاری از گنــدمیان علامتهایی تولید میکند که قرن ها است شـناخته شـده انـد. سـفیدک پـودری غـلات بوسیله قارچ های انگل اجبـاری و دارای میزبـان اختـصاصی از گونـه Erysiphe graminis ایجاد میشوند. در سال های متمادی این قارچ ها در همراهی طولانی با میزبان خود تکامـل یافته و شکلهای اختصاصی به وجود آمده است. شکل گونه ای که به گندم حمله مـیکنـد و تنها بـه گنـدم اختـصاص دارد ( بـه جـز در مـوارد خـاص) ، Erysiphe graminis f.sp. tritici نامیده میشود. این شکل گونه در نواحی مرطوب و نیمه خشک جهان انتشار گـسترده تـری دارد. آسیب و زیان ناشی از آن 12 تا 34 درصد و در مواردی تا 45 درصد محصول گنـدم گزارش شده است.

نشانه ها و عامل بیماری سفیدک پودری گندم

نشانه های سفیدک پودری گندم، جو و دیگر گندمیان به طور کامل هماننـد اسـت. قــارچ عامــل بیمــاری Erysiphe graminis f.sp.tritici اســت کــه بــه آن Blumeria graminis f.sp. tritici نیز اطلاق میشود. این قارچ میتواند همه بخشهای هـوایی گیـاه میزبان را آلوده سازد، ولی بیشتر در سطح بالایی برگهای پایینی بوته ها دیده میشود. عامـل بیماری در هر زمان پس از خارج شدن گیاهچه ها از خاک مـیتوانـد گیـاه میزبـان را مـورد حمله قرار دهد. علامت بیماری بسیار سطحی است و عامل بیماری درسطح بخشهای آلوده گیاه مستقر میشـود (بـه جـز مکینـه هـا کـه در سـلولهای اپیـدرمی نفـوذ مـیکنـد)، بنـابراین نشانه های بیماری که روی گیاه دیده میشود کلنی های عامل بیمـاری اسـت کـه بـه شـکل لکه های پهن متشکل از میسلیومهـای پنبـه ای در هـم رفتـه و کنیـدیومهـا هـستند. انـدامهای زایشی جنسی قارچ آسکوکارپ ( cleistothecium ) که با چشم غیرمسلح نیـز قابـل دیـدن هستند. به صورت نقطه های قهوه ای یا سیاهرنگ روی کلنیهای پیر قارچ در مرحلـه رسـیدن محصول ظاهر میشوند. درون آسکوکارپها، آسکها و آسکوسپورها به وجود مـی آینـد. مرحله غیرجنسی ( کنیدیوم ) عامل بیماری Oidium monilioides است. علامتهاي بيماري به صورت پوشش سفيد مايل به خاكستري نخست به صورت لكه هاي پراكنده و سپس به صورت لكه هاي پيوسته روي اندام هاي هوايي گياه شامل برگ، ساقه و سنبله مي باشد، ولي توسعه بيماري، اغلب روي سطح بالايي برگ هاي پاييني گياه بيشتر است.

چرخه بیماری سفیدک پودری گندم

عامل بیماری زمستان را به صورت کلیستوتسیوم روی کـاه و کلـش و در شـرایط آب و هوایی ملایم به شکل میسلیوم و کنیدیوم مـیگذرانـد. آسکوسـپورها و کنیـدی هـایی کـه بوسیله باد پراکنده میشوند، مایه آلوده کننده اولیـه ( اینوکلـوم ) هـستند. آسکوسـپورها در اواسط فصل گرمـا تولیـد شـده و کنیـدی هـا دربهـار تـشکیل مـیشـوند. پـس از جوانه زنی، لوله های تندشی هر دو نوع اسپور به طور مستقیم به گیاه گنـدم نفـوذ کـرده و در درون یاخته ها مکینه را تشکیل داده و پرگنـه هـای سـطحی اسـپورزا را در سـطح میزبـان بـه وجود می آورند. کنیدیهای تولید شده به وسیله باد منتشر میشوند و آلـودگیهـای ثـانوی را ایجاد میکنند. با افزایش سن پرگنه ها، تولید کنیدیومی کاهش، کلیستوتسیومها تـشکیل مــیشــوند. بوتــه هــای گنــدم هــای خــودرو کــه در اثــر ریــزش کمبــاین و یــا مــوارد دیگــر درگندمزارها باقی میمانند، میزبان هایی هستند که عامل بیماری را از تابستان برای زراعـت زمستانه حفظ میکنند. کنیدیها به شـمار زیـاد تـشکیل مـی شـوند و از لحـاظ همـه گیـری بیماری بیشترین اهمیت را دارند. کنیدیها در دامنه دمایی گسترده، یعنـی از 1 تـا 30 درجـه سلسیوس و بدون نیاز به آب آزاد، جوانه میزنند. در شـرایط مناسـب گنـدمزار جوانـه زدن، ایجاد آلودگی و اسپورزایی ثانوی در مدت 7 تا 10 روز کامل میشود. بـــهترین دمـا بـرای رشد قارچ و توسعه بیماری 15 تا 22 درجه سلـسیوس مـیباشـد. در مازنـدران قـارچ عامـل بیماری به طور عمده به صورت میسلیومهای غیـرفعـال روی گنـدم هـای خـودرو، زمـستان گذرانی کرده و در اول بهار کنیدیها تشکیل شده و سـبب آلـودگی گنـدمزارهای مجـاور میشود. علف های هرز گرامینه شـامل اژیلـوپس، فـالاریس و لولیـوم مـیتواننـد بـه عنـوان میزبان ثانویه در ایجاد آلودگی نقش داشته باشند. قارچ عامل بیماری میتواند به شکلهـای جنسی وغیرجنسی بر روی این علف های هرز تابستان و زمستان گذرانی کرده و بیمـاری را ایجاد و منتشر کند.

روشهای کنترل بیماری سفیدک پودری گندم

• کاشت ارقام مقاوم به بیماری سفیدک سطحی گندم
  
• کنترل مناسب علف های هرز میزبان سفیدک سطحی گندم
  
• مدیریت بقایای گیاهی و گندم های خودرو پس از برداشـت گنـدم در کـانون هـای آلوده به بیماری Erysiphe graminis f.sp. tritici
  
• رعایت تراکم مناسب کاشت و خودداری از کشت متراکم
  
• در صورت لزوم سمپاشی گندمزارها با استفاده از قارچکش های زیر:
  
  
  • ایمپکت آر ( فلوتریافول + کاربندازیم ) SC ، 1.25 تا 1.5 لیتر در هکتار
  • فولیکور ( تبوکونازول ) EW 25% ، 1 لیتر در هکتار
  • تیلت ( پروپیکونازول ) EC 25% ، 1 لیتر در هکتار

زمان مناسب سم پاشی علیه سفیدک پودری گندم هنگامی است که 10ـ 5 درصد سطح برگ هـا بـه وسـیله لکه ها یا پوشش سفید حاصل از کلنی قارچ پوشیده شد. گندمزار آلوده سم پاشی شده بایـد بطور مرتب مورد بازدید قرار گیرند. درصورت دیـدن گـسترش دوبـاره بیمـاری سفیدک سطحی گندم ، سمپاشـی دیگری در مرحله تورم سنبله یا آبستنی  ( Booting ) ضروری است .

همچنین مطالعه پستهای زیر پیشنهاد میگردد

بلایت فوزاریومی سنبله گنذم

لکه خرمایی گندم

نماتد گال بذر گندم

ویروس موزاییک رگه ای گندم

ویروس موزاییک خاک زاد گندم

ویروس کوتولگی زرد جو و غلات