لیسه درختان میوه هسته دار

Hyponomeuta (Yponomeuta) padellus (Lep.Hyponomeutidae) L

مشخصات

این گونه اگر چه از نظر شکل شناسی شباهت زیادی بـه لیـسه سـیب دارد، ولـی همیشه روی درختان میوه هسته دار فعالیت میکند . در شفیره های ایـن دو گونه اختلاف اندکی به چشم میخورد. در این گونه شش عدد خار در انتهای شکم قرار گرفته و دو خار میانی دارای پایه میباشند، در حالیکه در لیسه سیب خارها کـاملا در انتها قرار گرفته و همگی بدون پایه میباشند.

زیست شناسی

این حشره یک نسل در سال دارد و زمستان را به صورت لاروهـای سـن اول زیـر پولکهای تخم میگذراند. خروج لاروها از زیر پولکها در بهار سال بعد قدری زودتـر از لیسه سیب است. این اختلاف در نقاط مرتفع به 8 تا 13 روز میرسد. در این زمان جوانه های درختان میزبان در حال باز شدن هستند. لاروها به طـور دسـته جمعـی داخـل جوانه های نیمه باز نفوذ میکنند و برخلاف لیسه سیب در داخل جوانه ها دالان ایجـاد نمیکنند و تمام آنرا مورد تغذیه قرار میدهنـد. اطـراف ایـن جوانـه هـا را تـور نـازکی میتنند. پس از باز شدن جوانه ها لاروها به برگ ها هجوم می آورنـد و بـا ایجـاد تـوری روی شاخ و برگ ها به تغذیه از برگ ها میپردازند . لاروهای سـن دوم از پارانشیم و اپیدرم فوقانی تغذیه می نمایند، در حالی که لاروهای سن بالاتر لاروها تمـام قسمتهای برگ ها را میخورنـد و تنهـا رگبـرگ هـای اصـلی را برجـای مـیگذارنـد. خسارت آفت روی همه درختان هسته دار دیده میشـود . حالت گروهی این لیسه به شدت لیسه سیب نیست، بلکه به صـورت انفـرادی و یـا در دسته جاتی شامل 2 تا 6 لارو از برگها تغذیه میکنند. از آنجاییکـه ایـن حـشره بـرای شفیره شدن غیر از محلهای تغذیه روی شاخ و بـرگ، از شـکافهـای تنـه درختـان میزبان نیز به شدت استفاده مینماید، بنا براین در نقاطی که این آفت فعالیت شـدید دارد تمام تنه درخت مورد حمله، در زمان شفیرگی زیر پوشش سراسری از تارهای نـازک قرار میگیرد. زمان خروج پروانـه هـا بـا اواخـر بهـار تـا اوایـل تابـستان مقـارن اسـت. تخم ریزی روی سرشاخه های یک ساله و دو ساله انجام میگیرد. لاروها های نوزاد پـس از مدت کوتاهی از این تخمها خارج و به همان صورت تمام تابستان و پـاییز و زمـستان را زیر پولکها میگذرانند.این آفت مانند لیسه سیب سرما دوست است و بنابراین در نقـاط مرتفـع و سـرد کشور فعالیت دارد. روی تمام درختان میوه هسته دار دیده شده است.

کنترل

جنبه های مدیریتی این آفت مانند لیسه سـیب بـوده ( رجوع شود به بخش کنترل لیسه سیب ) و در مواقـع طغیـانی ضـمن کنترل این آفت با ترکیبات شیمیایی، برنامه باید به گونه ای انجام شود که دیگر آفات اول فصل را نیز دربرگیرد.

مدیریت آفت:

* رديابي آفت

* مبارزه فيزيكي: از بين بردن شبكه هاي توري در صورتيكه تعداد آنها كم باشد

* استفاده از دشمنان طبيعي

* مبارزه شيميايي

رديابي آفت:

* بهترين راه براي رديابي اين آفت شكار حشرات كامل توسط قرار دادن تله بالدار حاوي  فرمون اين حشره بر روي درختان سيب است

* فرمون هر 6 هفته تعويض شود

* كارايي تله حداكثر تا فاصله 200 فوت مي باشد

* اندازه شبكه توري تقريبا مساوي با اندازه توپ تنيس و يا كمتر است و بدون بررسي قابل مشاهده نيست

* اين شبكه توري را با شبكه توري ناشي از لاروهاي خيمه زن (Tent caterpillar) كه بزرگتر بوده و در سطح شاخه امتداد مي يابند اشتباه گرفته نشود

* در ماه خرداد و تير شبكه توري حاوي لارو و شفيره قابل رويت است

* جستجو براي يافتن توده تخم بر روي شاخه ها در پاييز و زمستان توصيه نمي شود زيرا اين توده ها به رنگ پوسته درخت مي باشند

دشمنان طبيعي:

Campoplex ensator

(Ichneumonidae, Hymenoptera)

* پارازيت شفيره ليسه سيب

* حشرات كامل زنبور در شرايط كرج در اواخر خرداد و اوايل تابستان ظاهر مي شوند

* حشرات كامل به طول 5 ميلي متر

* رنگ عمومي بدن سياه بلند و فقط شكم در سطح زيرين و طرفين به رنگ زرد قهوه اي روشن

* شاخكها سياه بلند  و كمي كوتاهتر از بدن

* در بالهاي جلوي پتروستيگما نسبتا كوچك و قهوه اي و رگبالها مشخص و قهوه اي

* پاها زرد و فقط ران و ساق عقبي داراي قسمت هاي تيره تر

* شكم بلند، ساقه باريك و بلندو سياه

* تخمريز ماده نسبتا بلند و نوك تيز

Encyrtus fusciclolis

(Encyrtidae, Hymenoptera)

* پارازيت لارو ليسه است

* به شكل تقسيم جنيني ازدياد مي يابد

* به تعداد 52 -80 لارو اين زنبور در بدن لارو ليسه شمارش شده است

* تخمگذاري در تخم ليسه ها انجام مي گيرد

* فعاليت بعدي و رشد و نمو جنيني و لاروهاي حاصله در داخل بدن لارو ليسه صورت مي گيرد

* جنين زنبور پارازيت با تفريخ لارو ميزبان به بدن آن منتقل مي شود

* رشد لارو ميزبان و پارازيت همزمان با هم مي باشد و با تخريب اعضاي داخلي موجب مرگ ميزبان مي شود

مبارزه شیمیایی:

1- با توجه به اینکه لاروهای سنّ اوّل حشرات به سموم حساسیت بیشتری دارند لذا باید در همان مراحل اولیه خروج لاروهای سنّ یک از زیر پولک تخم که تقریباً مصادف بازمانی است که جوانه های گل متورم شده اند ولی هنوز گلها باز نشده اند اقدام به سمپاشی نمود.  در صورتیکه درختان آلوده به شپشک نیز باشند میتوان علاوه بر سم از روغن زمستانه ولک نیز به میزان 2 درصد استفاده نمود.

2- در صورتیکه کشاورز به هر دلیلی نتواند قبل از بازشدن گلها اقدام به سمپاشی کند باید بلافاصله بعد از ریختن گلبرگها اقدام به سمپاشی کند.

3-در صورتیکه جمعیّت آفت طغیانی نباشد میتوان مبارزه اختصاصی با این آفت را به تعویق انداخته و آن را با مبارزه با ساير آفات سيب تلفیق نمود.

سموم مورد استفاده عبارتند از:

آزينفوس متيل 20% به نسبت 2 در هزار

مالاتيون 57% به نسبت 2 در هزار

ديازينون 60% به نسبت 2 در هزار

** استفاده ار فراورده هاي باكتري Bacillus thuringiensis در زمان شروع تغذيه لاروها از برگها (ارديبهشت و خرداد) موجب كنترل موثر اين آفت مي شود .