سفیدک دروغی انگور
سفیدک دروغی انگور – سفیدک داخلی انگور – سفیدک کرکی انگور
اھمیت بیماری سفیدک کرکی انگور :
سفیدک کرکی انگور یا سفیدک دروغی انگور و یا سفیدک داخلی انگور یکی از خطرناکترین بیماریهای انگور بوده و در بیشتر کشورهای دنیا بویژه در مناطق مرطوب شیوع دارد و در صورت مساعد بودن شرایط میتواند خسارت زیادی به محصول انگور وارد نماید .(Brown et al.,1999) . سفیدک دروغی انگور برای اولین بار در سال ۱۸۳۷ میلادی درآمریکای شمالی روی موهای وحشی مشاهده و ثبت گردید و با انتقال پایه های مقاوم به شته فیلوکسرا از آمریکا به فرانسه و اروپا منتقل شد. شدت خسارت در فرانسه به حدی بود که صنعت شرابسازی را در این کشور به رکود کشانید ( Gessler et al., 2011 ) . سفیدک کرکی انگور در ایران برای اولین بار در سال ۱۳۲۵ توسط اسفندیاری گزارش شد (بهداد، ۱۳۶۹) و هر ساله در موستانهای مناطق مرطوب ایران به خصوص آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، خراسان شمالی و مازندران خسارت قابل توجهی ببار می آورد (اشکان، ۱۳۸۵ ) مهمترین مشکل در سفیدک دروغی انگور ، پیری زودرس برگ های جوان است که باعث کاهش ذخیره انرژی در گیاه شده و میتواند به آسیب زمستانی و مرگ گیاه منجر شود .(Brown et al., 1999) شدت بیماری سفیدک داخلی انگور در باغهایی که دارای خوشه های متراکم بوده و از تهویه مناسبی بر خوردار نباشند و در سالهایی که هوا خنک و مرطوب و بارندگی زیاد باشد، بیشتر به چشم میخورد. در صورتی که در مناطق مستعد، عملیات حفاظتی صورت نگیرد ممکن است ۷۵-۵۰ درصد محصول از بین برود.
عامل بیماری سفیدک دروغی :
قارچی است با نام علمی Plasmopara viticola
مناطق انتشار سفیدک دروغی انگور :
آذربایجان غربی و شرقی، اردبیل، گیلان، مازندران، خوزستان و خراسان شمالی (بهداد، ۱۳۶۹ )
علایم بیماری سفیدک داخلی انگور :
در سطح فوقانی برگهای جوان، لکه های زرد کمرنگ، نیمه شفاف، روغنی و بدون حاشیه مشخص ظاهر میشـود (شکل.۳a) این لکـه ها به تدریج بـه هم پیوستـه و سطح وسیعی از بـرگ، خشک و نـکروزه میشود (شکل.۳b) در سطح زیرین همین لکه ها، اسپورانژیـوفور و اسپورانـژهای قارچ به صورت پوشش کـرکی نرم و خاکستـری یا سفید تشکیل میشونـد (شکل۴) پیچک و شاخه های جوان نیز ممکن است آلوده شوند. در این صورت نوک شاخه های آلوده متورم و به شکل عصا خمیده میشود و کرکهای سفید رنگ روی آنها را میپوشاند.
این شاخه ها بعداً قهوه ای شده و از بین میروند. غـوره های جوان، هنگام تشکیل خوشه یا کمـی بعد از آن، ممکن است مورد حمـله قارچ بیماریزا قرار گیرند. در این صورت پوشش کرکی سفید رنگی روی آنها را میپوشاند. ولی اگر اندازه غوره ها به نصف رسیده باشد، بعد از آلودگی، چرمی، کمی چروکیده و قهوه ای میشوند .
چرخه بیماری سفیدک دروغی انگور :
قارچ بیماریزا به صورت اووسپور در بقایای برگها و به صورت میسلیوم در شاخه های آلوده زمستان گذرانی میکند. در بهار هنگامی که دمای محیط بیش از ۱۱ درجه سلسیوس شود، اووسپورها با استفاده از آب آزاد، جوانه زده و لوله زایا تولید میکنند که به یک یا چندین اسپورانژ منتهی میشود.
بعد از رشد اسپورانژ، درون آن زئوسپور تولید میشود. زئوسپورها که دارای دو تاژک هستند، با پاره شدن دیواره اسپورانژها آزاد شده، حرکت میکنند و توسط آب باران و گل و لای بر روی شاخ و برگهای مجاور منتقل میشوند و از طریق روزنه ها وارد برگ میشوند. میسلیومهای قارچ ضمن انشعاب در بین سلول های داخل برگ با تولید مکینه، تغذیه میکنند. سپس انشعابات میسلیومی از روزنه های سطح برگ خارج شده و پوشش کرکی سفید رنگی با اسپورانژیوفرهای فراوان روی آن ایجاد میکند. با انتقال اسپورانژیوفورها توسط باد و باران، بیماری توسعه مییابد .
مدیریت بیماری سفیدک کرکی انگور
روشهای غیر شیمیایی
اغلب تاکستانهای کشور به صورت جوی پشته که آبیاری در آنها به صورت غرقابی است، احداث میشود. در این تاکستانها به مرور زمان به دلیل آبیاری غرقابی، زمین سفت شده و آب آبیاری یا بارندگی اوایل بهار برای مدت زیادی در جویها باقی میماند در نتیجه میکروکلیمای بسیار مرطوبی ایجاد میشود تا جایی که در اوایل صبح شبنم فراوانی روی اندامهای هوایی تشکیل میگردد. به این ترتیب به خصوص در اوایل بهار که هوا خنک است شرایط برای رشد و توسعه بیمارگر سفیدک کرکی ( سفیدک دروغی انگور) فراهم میشود. لذا به منظور جلوگیری از بروز و گسترش بیمارگر در چنین تاکستانهایی، زهکشی مناسب تاکستان اکیدا توصیه میشود. هرس سرشاخه های آلوده و جمعآوری و سوزاندن قسمتهای بریده شده به منظور کاهش منابع آلودگی و جلوگیری از شیوع بیماری توصیه میشود. جمع آوری، سوزاندن و یا زیر خاک کردن برگها در انتهای فصل به منظور کاهش تعداد اووسپورهای زمستان گذران بسیار ضروری است. در مناطقی که بیماری سفیدک کرکی شیوع بالایی دارد، به منظور تهویه بهتر و خشک نگهداشتن شاخ و برگها، در صورت امکان درختچه ها بر روی داربست هدایت شوند. بهره گیری از روشهای پیش آگاهی: از سال ۱۹۶۱ که Goidanich به کمک اندازه گیری دما و میزان بارش، مدلی برای پیش آگاهی بروز بیماری سفیدک کرکی ارائه کرد تا به امروز که از دستگاههای اتوماتیک بهره گیری میشود، از این روش برای پیشگیری از بروز سفیدک کرکی انگور استفاده میگردد. شرایط مناسب برای بروز این بیماری دمای ۱۰ تا ۲۷ درجه سلسیوس به همراه رطوبت ۸۰ درصد و یا دمای ۲۴ تا ۲۷ درجه سلسیوس با هر رطوبتی است. امروزه در کشورهای پیشرفته با توجه به این دو شرط از دو راهبرد برای پیشگیری از بروز بیماری استفاده می شود.
- استفاده از اسپری باد گرم در تاکستان.
- استفاده از دستگاههای سمپاش اتوماتیک .(Kadam et al., 2014)
استفاده از اسپری باد گرم: دمای مناسب برای ایجاد بیماری توسط Plasmopara viticola – ده تا بیست و هفت درجه سانتیگراد است، بنابراین لازم است دمای تاکستان کمتر و یا بیشتر از این محدوده نگه داشته شود. از آنجا که سرد کردن دما گرانتر و سختتر از گرم کردن است، با استفاده از سنسور و دستگاههای اتوماتیک دمای باغ تا ۳۵ درجه سانتیگراد گرم میشود.
استفاده از دستگاههای اتوماتیک پاشش قارچکش: در کشاورزی سنتی برای پیشگیری از بروز بیماری با در نظر گرفتن شرایط محیطی، به طور دستی سمپاشی انجام میشود. ولی امروزه با کمک سنسورهای سنجش دما و رطوبت وقتی شرایط در ریسک بروز بیماری (دمای ۱۰ تا ۲۴ درجه سلسیوس به همراه رطوبت ۸۰ درصد و یا دمای ۲۴ تا ۲۷ درجه سلسیوس با هر رطوبتی) قرار میگیرد، به طور اتوماتیک تمام باغ سمپاشی میشود .
روشهای شیمیایی
استفاده از قارچکشهای توصیه شده بر اساس جدول ۲ (خباز جلفایی و عظیمی،۱۳۹۰ )
زمان سمپاشی:
سمپاشی با یکی از قارچکشهای مندرج در جدول ۲، در سه نوبت بسته به شرایط آب و هوایی یا با استفاده از داده های پیش آگاهی (در صورت امکان) به شرح زیر انجام میشود:
نوبت اول: قبل از گلدهی در مناطقی که سابقه آلودگی وجود دارد.
نوبت دوم: به فاصله ۷ تا ۱۰ روز از سمپاشی اول
نوبت سوم: در صورت نیاز و بر اساس نظر کارشناس گیاهپزشکی به فاصله ۷ تا ۱۰ روز از نوبت دوم، قابل انجام است.
در حال حاضر قارچکش کاپتان تنها قارچکش ثبت شده علیه سفیدک دروغی انگور است. ولی از آنجاکه آزمایشهای کنترل شیمیایی نشان داده علاوه بر کاپتان، زینب و مانب نیز در کنترل بیماری سفیدک کرکی انگور اثرات مناسبی دارد (بهداد، ۱۳۶۹) لذا سازمان حفظ نباتات کشور این دو قارچکش را نیز توصیه کرده است. سه قارچکش کاپتان، زینب و مانب، به دلیل ریسک پایین مقاومت بیمارگر علیه آنها (خباز جلفایی و عظیمی، ۱۳۹۰ )، تا به امروز برای کنترل این بیماری پاسخگو بوده اند. با این وجود به دلیل تماسی بودن این قارچکشها و گزارشهایی مبنی بر وجود عوارض مزمن ناشی از مصرف آنها برای انسان در سالهای اخیر، آزمایش و ثبت قارچکشهای جدید سیستمیک ضروری میباشد. اخیرا قارچکشی با فرمولاسیون WG (گرانول قابل تعلیق در آب) که مخلوط دو قارچکش فوزتیل آلومینیوم و فلوپیکولید میباشد، در حال بررسی است که با توجه به نتایج اولیه میتواند از سال آتی پس از ثبت در هیات نظارت بر سموم جایگزین قارچکشهای قدیمی مذکور گردد. قارچ کش های معدنی مانند نمک های مس، دی تیوکار بامات ها و گروه فتالمیدها به عنوان سم پاشی های پیش گیری کننده توصیه می شود. قارچ عامل بیماری سفیدک دروغی انگور در برابر این قارچ کش ها مقاومت نشان نمی دهد و مدت دوام قارچ کشی آن ۷ تا ۱۰ روز است. ۲ گروه از قارچ کش های سیستمیک روی سفیدک داخلی مو بسیار موثر است. وقتی آن ها را به کار ببریم وارد گیاه می شود و ۳ خاصیت دارد. بر اثر بارندگی قارچ کش ها از بین نمی رود، خواص معالجه کنندگی دارد و بالاخره اندامی که بعد از سم پاشی تشکیل می شود از آلودگی به بیماری آن ها جلوگیری می کند. فواصل مصرف آن ها حدود ۱۴ روز است. فسفو تیل آلومینیوم و متالاکسیل از این ۲ گروه است مصرف مداوم این قارچ کش ها باعث ایجاد مقاومت در قارچ عامل بیماری می شود بنابراین نبایدچند سال پشت سر هم تنها از این قارچ کش ها استفاده کرد. از سموم زیر نیز میتوان استفاده کرد :اکسی کلرور مس -آگریفوس- مانکوزب (دیتان)- اینفینیتو (فلوپیکولی) – داکونیل ( کلروتالونیل)-متالاکسیل – مانکوزب – کابریو دو –
قارچ کش آکروبات ام زد و قارچ کش اوروگو شرکت basf آلمان نیز تاثیر بسیار مطلوبی در کنترل این بیماری دارد.
فهرست منابع
ارومچی، س و کالورا، ل. .۱۳۸۱ مقایسه اثر چند قارچکش در کنترل بیماری سفیدک سطحی مو در استان آذربایجان غربی. خلاصه مقالات پانزدهمین کنگره گیاهپزشکی ایران. کرمانشاه. صفحه .۲۱۹-۲۱۸
اشکان، م. (مترجم). .۱۳۷۴ بیماریهای تاک، مرکز نشر دانشگاهی، تهران، ۲۷۳ص.
اشکان، م.، .۱۳۸۵ درسنامه بیماریهای مهم درختان میوه در ایران، آییژ، تهران، ۴۲۷ ص.
بهداد، ا.، .۱۳۶۹ بیماریهای درختان میوه ایران،نشاط، اصفهان، ۲۹۳ص.
بهداد، ا، فیلسوف، ف و حسنپور، ح. .۱۳۷۷ بیماری سفیدک پودری مو و آزمایش چند قارچکش علیه آن در اصفهان. خلاصه مقالات سیزدهمین کنگره گیاهپزشکی ایران. کرج. صفحه .۲۱۸
خباز جلفایی، ح و عظیمی، ش، .۱۳۸۸ مقاومت بیمارگرهای قارچی به قارچکشهای مصرفی در جهان و ایران، مقالات همایش ملی نیم قرن مصرف آفتکشها در ایران، مؤسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور. تهران. صفحه -۱۱ .۳۱
خباز جلفایی، ح.، عظیمی، ش.، .۱۳۹۰ راهنمای مصرف صحیح بیمارگرکشهای مجاز ایران در کنترل بیماریهای گیاهان (علمی و کاربردی)، موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور، ۳۱۱ ص.
شیخ الاسلامی، م و حاجی امیری، ا، ۱۳۸۵، بررسی واکنش ارقام بومی انگور نسبت به بیماری سفیدک سطحی در استان کرمانشاه، گزارش نهایی طرح تحقیقاتی ۲۰ صفحه.
کربلایی خیاوی، ح. و پیرایش، ع.، .۱۳۸۳ بررسی مقاومت ارقام مختلف انگور محلی مشگین شهر در برابر بیماری سفیدک سطحی. خلاصه مقالات شانزدهمین کنگره گیاهپزشکی ایران.تبریز. صفحه .۳۷۰
کریمی شهری، م ر، ۱۳۸۷، بررسی کارایی چند قارچکش جدید علیه بیماری سفیدک سطحی مو در استان خراسان. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی ۲۱ صفحه.
کیانوش، م. .۱۳۸۳ بررسی تأثیر چند قارچکش در کنترل بیماری سفیدک سطحی مو در استان کهگیلویه و بویراحمد. خلاصه مقالات شانزدهمین کنگره گیاهپزشکی ایران. تبریز. ۳۷۱ صفحه .
Bulit, J. and Lafon, R. 1978. Powdery Mildew of the Vine. pp. 525-548. In: Spencer. D.M. (ed.) The powdery mildews. Academic
Press. New York. Bordelon, B.; Foster, R. and Gautier, W. N. 2015. Midwest Small Fruit & Grape Spray Guide. Ohio State University Extension
Publications. US. P: 89.
Brown, M.V.; Moore, J.N.; McNew, R.W. and Fenn, P. 1999. Inheritance of Downy Mildew Resistance inTable Grapes. Journal
Amrican Socity Horticulture. 124: 262–۲۶۷٫
Gessler, C.; Pertot, I. and Perazzolli, M. 2011. Plasmopara viticola: a review of knowledge on downy mildew of grapevine and effective disease management. Phytopathologia Mediterranea. 50: 30- 44.
Goidanich, G. and Casarini, B. 1961. II calendario dei trattamenti alla Vite. Progresso Agric logy. 7 :620–۶۳۱٫
Halleen, F. and Holz, G. 2001. An overview of the biology, epidemiology and control of Uncinula necator (Powdery Mildew) on grapevine. South Africa Journal Enology and Viticulture 2: 111-121.
Kadam, V.; Shukla, M. and Ubale, A. 2014. Prevention of downy mildew disease in grape field. International Journal of Advances in Engineering & Technology 7:200-205.
Reuveni, M. and Reuveni, R. 1995a. Efficacy of foliar applications of phosphates in controlling powdery mildew fungus on field-grown wine grapes: Effects on cluster yield and peroxidase activity in berries. Phytopathology. 143:
Wicks, T.; Hitch, C. and Hall B. 2002. Controlling Powdery Mildew: What to spray and When? The Australian Journal of Grape and Wine Research. 59:132-139.
Yildirim, I. and Dardeniz, A. 2010. Effects of alternative spray programs and various combinations of green pruning on powdery mildew [Uncinula necator (Schw.) Burr.] in Karasakız (Kuntra) grape cultivar. Turkey Journal Agriculture 34:213-223.
همچنین مطالعه پست زیر نیز پیشنهاد میگردد :
