شته رز
شته رز یا گل سرخ
درختچه رز (Rosa spp.) تیره گلسرخیان (Rosaceae) یکی از قدیمی ترین گیاهان مورد استفاده اقوام ایرانی است که قدمت کشت و کار آن به زمانهای ماقبل تاریخ می رسد. این گیاهان ، همه جازی و با رقم های بسیار متنوع در سراسر ایران کشت میشوند. گل رز یکی از زیباترین و پرطرفدارترین گلهای زینتی جهان میباشد که به علت دارا بودن ویژگیهایی مانند پایداری (چند ساله بودن) ، طولانی بودن و دوران گلدهی و وجود ارقام متعدد زینت بخش منازل، باغها و بویژه فضای سبز شهری میباشد. گل رز مورد حمله آفات متعددی قرار می گیرد که در این بین شته گل سرخ Macrosiphum rosae مهمترین آفت آن محسوب میگردد.
سلسله: جانوران Kingdom:Animalia
شاخه: بندپایان Phylum: Arthropoda
رده : حشرات Class: Insecta
راسته: جوربالان Order: Homoptera
خانواده: شته ها Family: Aphidiae
جنس: Genus: Macrosiphum
گونه: Species : Macrosiphum
rosae Linnaeus
شته گل سرخ حشره ای همه جا زی و دارای پراکنش جهانی میباشد و سالانه خسارت بسیاری را وارد میکند. این شته اختصاصاً روی رز و نسترن فعالیت داشته و در تمام مناطق کشور با درجه اهمیت اقتصادی زیاد انتشار دارد. ظاهراً نسترن ها، گل محمدی و رزکمتر به این شته آلوده میشوند و رزهای پیوندی به شدت مورد حمله قرار می گیرند.
مشخصات ظاهری (مرفولوژی):
شته رز حشره ای است با اندام دراز و کشیده ، شته های بالدار بکرزا و بچه زا درشت تر و حدود 6 میلیمتر هستند ولی بی بالهای بچه زا حدود 4 میلی مترند. رنگ شته، سر و قفس سینه به رنگ قهوه ای، کورنیکول سیاه و ناحیه دمی سبز کمرنگ است. شاخکها از بدن شته درازترند . دم شته کمرنگ و شاخک شته بالدار تماماً سیاه است.
زیان آفت:
شته گل سرخ روی جوانه های برگ، سرشاخه ها و جوانه های گل مستقر شده و با خرطوم خود از شیره نباتی تغذیه کرده و موجب متوقف شدن رشد جوانه ها و مانع باز شدن برگها و شکفتن غنچه های گل و نهایتاً ضعیف و پژمرده شدن بوته های رز می شود بر اثر فعالیت شته ترشحات چسبناکی (عسلک) نیز تشکیل می شود که روی بوته های آلوده ملاحظه میگردد.
زیست شناسی (بیولوژی):
شته رز در نواحی سردسیر زمستان را به صورت تخم و در نواحی معتدل و گرم به صورت شته بچه زا و بکرزا میگذراند به طور کلی در شرایط کرج شته گل سرخ در تمام طول سال به جز فصل تابستان فعال میباشد و در اوائل بهار و به محض افزایش نسبی دما روی جوانه گل ، برگ و سرشاخه ها متمرکز شده و از شیره نباتی تغذیه میکند. تولید مثل این شته در طول سال زیاد بوده و تعداد نسل زیادی در سال ایجاد میکند . از اواسط بهار افراد بالدار رشته در بین کلنی ظاهر شده و موجب انتشار آفت میگردند.
کنترل :
1 – شته رز نیز مانند سایر شته ها دارای دشمنان طبیعی بسیاری از جمله کفشدوزکها، مگسهای syrphidae ، سنهای شکارگر، و زنبورهای پارازیت و نیز بالتورها میباشد که در کنار سایر عوامل کنترل کننده طبیعی مانند تغییرات درجه حرارت، بارندگی و .. از طغیان شدید آنها جلوگیری میکنند. یکی از بهترین راههای مبارزه با شته ها حفظ و حمایت این دشمنان طبیعی است که میتوان اینکار را با مراقبت در موقع، نوع سم انتخابی و نحوه مبارزه شیمیایی انجام داد.
2 – در ابتدای آلودگی رزها و یا در صورتی که جمعیت شته رز کم باشد شستشوی بوته های رز با فشار مناسب آب در کاهش جمعیت این آفت تأثیر بسزایی دارد.
3 – با-توجه به اینکه حفظ زیبایی و شادابی بوته های رز از اهمیت زیادی برخوردار میباشد معمولاً مبارزه شیمیایی علیه شته رز توصیه میشود. برای اینکار بهتر است از محلول سم پریمیکارب (پریمور ) که شته کش انتخابی با اثر سریع و خاصیت تدخینی میباشد به نسبت 0.7 – 0.5 در هزار و یا کنیفدور (ایمیداکلوپراید) به نسبت توصیه شده روی قوطی سم استفاده نمود. سایر حشره کشهای فسفره از جمله مالاتیون %50 و … برای از بین بردن شته رز مؤثر میباشند.
– بهتر است سمپاشی اوایل بهار و صبح زود که شته ها روی ساقه های نازک قرار دارند انجام شود. در این ساعت از شبانه روز رفت و آمد کمتر بوده و در نتیجه احتمال مسمومیت اشخاص و از بین رفتن حشرات سودمند کمتر است.
