ارزیابی تله های مختلف رنگی در جلب و صید سفید بالک در گلخانه

سفید بالک گلخانه یکی از آفات مهم گوجه فرنگی در محیط های گلخانه ای است. آن علاوه بر تغذیه مستقیم ناقل بیماریهای متعدد ویروسی است . از آنجا که به اکثر سموم مقاومت نشان داده است بنابراین روشهای دیگر از جمله جلب و صید حشرات نر جفت گیری نکرده در کاهش جمعیت آن موثر میباشد .به دین لحاظ سه رنگ آبی ، زرد و سبز به صورت کارتهای رنگی چسب دار در دو ارتفاع ۱/۳ و ۲/۳ بوته ها نصب و پس از ۲ هفته تعداد حشرات کامل جلب شده به تله شمارش و مقایسه گردید. بین تله از نظر جلب حشرات کامل اختلاف معنی داری در سطح ۱ درصد وجود داشت و تله های زرد و سبز بهتر از تله رنگی آبی در جلب و صید مؤثر بوده است. همچنین تله زرد خیلی جذاب تر از سبز بوده است. بنابراین می توان این نوع تله را برای صید حشرات کامل سفید بالک و کاهش جمعیت سفید بالک درگلخانه های گوجه فرنگی استفاده نمود و بهتر است تله رنکی زرد در فواصل بین ردیفها نصب گردد.

مقدمه

سفید بالک گلخانه، Bemiisia tabaci Gennadius یکی از مهمترین آفات گوجه فرنگی در گلخانه و همچنین سایر محصولات زراعی، صیفی و گلخانه ای در اکثر مناطق جهان بویژه در نواحی گرم، معتدله و خشک دنیا می باشد (کریت هد،۱۹۸۶) و امروزه در تمام طول سال بزرگترین معضل گلخانه های ایران و همینطور منطقه همدان را تشکیل می دهد (خانجانی، ۱۳۸۶) ولی در محیطهای باز یا مزارع معمولی گوجه فرنگی همدان یافت نمی شود. آن با تغذیه از شیره گیاهی و انتقال برخی از بیماری های ویروسی خسارت قابل توجهی را وارد می نماید (برون و برد، ۱۹۹۲) . در حال حاضر دارای بیش از ۵۰۰ میزبان گیاهی است (ژرلینگ ، ۱۹۹۰). افراد ماده و مراحل نابالغ این آفت، با تغذیه از شیره آوندهای آبکش گیاهان میزبان و ترشح عسلک روی طیف وسیعی از گیاهان زراعی، زینتی، مرتعی و درختان مثمر و غیر مثمر خسارت ایجاد می نماید این آفت بدلیل خسارت بالایی که در گلخانه ها و همچنین در محیط های باز مناطق گرمسیری نظیر بوشهر ایجاد می کند ، کنترل آن همواره مورد توجه کشاورزان بوده است. در طول فصل زراعی گلخانه های آلوده گوجه فرنگی به دفعات مورد سمپاشی قرار می گیرد و در اکثر نقاط جهان آن نسبت با سموم رایج مقاومت نشان داده است به همین دلیل روشهای دیگر کنترل از جمله رفتاری و بیولوژیکی در اکثر مناطق دنیا مورد توجه قرار گرفته است. در این مطالعه نیز عکس العمل رفتاری این حشره به رنگ های مختلف کارتهای رنگی مورد بررسی قرار گرفته است. لذا جذب و صید سفید بالک توسط تله رنگی در یکی از گلخانه های منطقه امزاجرد مورد بررسی قرار گرفت.

مواد و روش ها

به این منظور بررسی اثر تله رنگی در جلب و شکار سفید بالک گلخانه، ۳ رنگ مختلف رنگ زرد، آبی و سبز در یکی از گلخانه های شهرک گلخانه ای امزاجرد بکار گرفته شد. در این مطالعه از کارت های رنگی به ابعاد ۱۰× ۲۲ سانتیمتر در ۲ ارتفاع ۱/۳ و ۲/۳ بوته های گوجه فرنگی نصب گردید. و پس از گذشت ۲ هفته تعداد حشرات جلب شده به کارتهای رنگی شمارش گردید. اطلاعات حاصله با استفاده از نرم افزار SAS در قالب آزمون فاکتوریل در طرح کامل تصادفی تجزیه و تحلیل شد و میانگین با آزمون دانکن مقایسه گردید. تله های رنگی زرد و آبی مورد اسفاده در این مطالعه از شرکت Russel IPM و رنگ سبز با استفاده از چسب تنگل فوت تهیه شده از شرکت کرمان شیمی که روی مقواهای سبز با فرچه قلم مو مالیده شد، استفاده گردید .

نتایج و بحث

 نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که نوع رنگ در میزان جلب و شکار سفید بالک گلخانه مؤثر است بطوریکه در سطح  ۱ %  بین تله ها از نظر میزان صید اختلاف معنی داری وجود داشت (جدول ۱) و رنگ زرد بهتر از ۲ رنگ سبز و آبی عمل کرده بود، رنگ آبی با اینکه محصول یک شرکت معتبر بود و استاندارد لازم را داشته، نتوانسته بود به اندازه رنگ سبز که از کیفیت پایین تری برخوردار بود حشرات کامل سفید بالک را جذب نماید (نمودار ۱) ، لذا دو رنگ سبز و زرد برای کنترل جمعیت سفید بالک مناسب تر می باشند. برایان و وان برتزل (۱۹۸۷) معتقد هستند که وقتی جمعیت آفات بالا باشد این کارتها می تواند وسیله مناسبی برای کنترل سفید بالک باشد. لذا تله چسبی رنگی در گلخانه های آلوده به سفید بالک روش مناسبی برای کاهش جمعیت و کنترل آلودگی بوده و در قالب مدیریت کنترل تلفیقی آفات گوجه فرنگی گلخانه ها در تلفیق با روشهای مختلف کنترل بسیار ساز کار می باشد و کاربرد آن توصیه می گردد براساس این مطالعه بین ارتفاع محلهای نصب تفاوت معنی داری وجود نداشته بنابراین نوع رنگ تله در روی رفتار حشره مؤثر بوده و باید در انتخاب آن دقت لازم مبذول گردد ، زیرا کارت زرد در هردو ارتفاع بهتر از رنگهای دیگر عمل کرده بود و هر چه این تله ها در بین ردیف ها قرار بگیرد بهتر از بین بوته ها بوده است. به نظر می رسد نصب عمودی کارتها نیز بهتر از افقی در جلب و صید سفید بالک عمل می نماید در حالیکه نصب تله به صورت افقی در جلب و صید مگس میتوز مؤثر می باشد. زیرا با اینکه تعداد قابل توجهی میتوز برگ سبزیجات و تریپس در گلخانه وجود داشت ولی در میان حشرات جلب شده به تله ها غالباً سفید بالک به تله جلب شده بود لذا برای جلب و صید سفید بالک در گلخانه ها نصب تله به صورت عمودی نصب می گردد.

منابع مورد استفاده

 خانجانی، م. ۱۳۸۶. آفات گیاهان سبزی و صیفی ایران، انتشارات دانشگاه بوعلی سینا، چاپ سوم، ۴۸۶ صفحه.

Brown, J. K. and Bird, J. 1992. White-fly transmitted germiniviruses and associated disorders in Americas and Caribean basin. Plant disease, 76(3): 220-225.

Byrne, D.N. and von Bretze, P. K. 1987. Similarity in flight activity rhythms in coexisting species of Aleyrodidae, Bemisiatabaci and Trialeurodes abutilonea. Entomologia Experimentalis et Applicata, 43(3): 215-219.

Gerling. D. 1990. White-fly. Their bionomics, pest status and management.Wimborne, UK. Intercept,384 pp Greathead, A. H. 1986. Host plants. In Cock, M. J. W. [ed]. Bemisia tabaci a literature survey on the cotton whitefly with an annotated bibliography. CAB Int. Int Biological Control. Ascot, Berks, UK 17-26.

Evaluation different color sticky trap in attraction and capturing on whitefly, Bemesia tabaci in

tomato Greenhouse Mohammad Khanj ani’ and Hasan Baboulhavaeji° and Bahman Asalı Fayaz 1 1. Department of Plant Protection, Faculty of Agriculture, Bu-Ali Sina University, Hamadan-Iran.

E-mail: khanjani@basu acir 2. Department of Agronomy and Plant Breeding Faculty of Agriculture, Bu-Ali Sina University, Hamadan-Iran

Abstract White fly is one of important pests intomato greenhouse. It feeds directly from plan cells soup, and causes damage in this way and also, is a vector of various plant viruses Attraction and capturing of unmated males is effective in reduction of its population In this order three different sticky color traps, including yellow, green and blue color sticky trap were used in two height of tomato bushes 1/3 and 2/3. The numbers of males attracted to traps were counted after two week There was significant differences between the colors stick traps in attraction on white fly. The yellow and green sticky traps were more effective than blue stick trap in attraction on white fly. Also, yellow was very attractive than the green sticky trap. So this

sticky could used in greenhouse to reduction of Bemesia tabaci in tomato greenhouse. It is better to establishment between the

TOWS.

Keywords: Greenhouse; tomato, White fly, sticky trap.

محمد خانجانی ۱ -حسین باب الحوانجی ۲ و بهمن علی فیاضی ۱

۱- گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ابوعلی سینا، همدان،

گروه زراعت و اصلاح نبانات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان