کرم برگخوار پنبه (Spodoptera littoralis)
کرم برگخوار پنبه یا کرم برگخوار مصری (Egyptian cotton leaf worm)(Spodoptera littoralis)
این آفت بیشتر در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر فعالیت دارد، لذا اغلب در استان های جنوبی کشور شیوع دارد و به کرم برگخوار مصری یا کرم برگخوار پنبه مشهور است. این آفت با اسامی لهه یا رهه نیز خوانده می‌شود.
کرم برگخوار پنبه یا پرودنیا با نام علمی Spodoptera littoralis Bois.Syn.: Prodenia litura Fab . (Lep . : Noctuidae) آفتی است با دامنه میزبانی وسیع که علاوه بر این که یکی از مهمترین آفات پنبه می باشد به کنجد ، چغندر قند ، نخود ، پیاز ، بادمجان ، هویج ، برنج ، ذرت ، یونجه ، شبدر ، هندوانه ، لوبیا ، جعفری ، اسفناج ، تربچه ، آفتابگردان ، بامیه ، کرچک ، توتون ، و از درختان میوه نظیر انواع مرکبات ، سیب ، مو و از گیاهان زینتی ، تاج خروس و شاه پسند و علف های هرز شامل ترشک ، گلرنگ ، و ترب وحشی نیز خسارت می زند.
مشخصات آفت کرم برگخوار پنبه
حشره کامل کرم برگخوار مصری پروانه‌ای است به طول ۱۵ تا ۲۰ میلیمتر که رنگ عمومی بدن آن قهوه‌ای روشن بوده و در روی بال‌های جلویی نقوش درهم دیده می‌شود، روی بال‌های جلویی یک خط پهن مورب نیمه انتهایی به رنگ زرد روشن وجود دارد که این خط در افراد ماده تیره‌تر می‌شود. عرض بدن با بال های باز در این شب پره حدود ۴ سانتیمتر است.بال های زیری حشره سفید رنگ نیم شفاف و در حاشیه قهوه ای رنگ با رگبال های تیره است. شاخک ها بلند و در تمام سطح بدن از کرک های ریزی پوشیده شده است. تخم پروانه به رنگ زرد متمایل به سبز و سفید ، به شکل کروی و قطر آن ۰.۶ میلی متر می باشد و روی تخم خطوط برجسته ای وجود دارد. تخمها به صورت دسته ای گذاشته شده و روی آن به وسیله موهای قهوه ای متمایل به نارنجی پوشانده می شود.
سطح بدن لاروها بدون مو و اندازه طول لاروها موقعی که به رشد کامل برسند، حدودا ۳۸ تا ۴۴ میلی متر است. رنگ بدن لاروها از زرد متمایل به سبز تا خاکستری متمایل به تیره متغیر است. در سطح پشتی بدن لاروها یک خط طولی سبز روشن و در طرفین ، نوار پهن روشن تری کشیده شده است. رنگ بدن لاروها به رژیم غذایی آن ها بستگی دارد. در سطح پشتی هر یک از حلقه های قفسه سینه و شکم (به غیر از حلقه اول) دو نقطه سیاه وجود دارد. این نقاط تا حلقه هشتم شکم بزرگتر و پر رنگ تر می شوند (شکل ۷). شفیره دارای ۲۰-۱۵ میلی متر طول و ۵ میلی متر عرض می باشد. در انتهای بدن شفیره دو خار کوچک قرار دارد. رنگ شفیره کرم برگخوار پنبه قهوه ای مایل به قرمز و گاهی قهوه ای روشن است (شکل ۸).
زیست شناسی کرم برگخوار مصری
کرم برگخوار پنبه زمستان را به صورت شفیره در داخل خاک سپری می‌کند و حشرات کامل در بهار موقعی که متوسط دمای محیط ۱۹ تا ۲۰ درجه سانتگیراد است، ظاهر می‌شوند. پروانه‌های نسل اول در اواخر اردیبهشت ، نسل دوم اوایل تیرماه ، نسل سوم اواخر مرداد ماه ظاهر می‌شوند.کرم برگخوار پنبه دارای ۵ نسل لاروی است و دوره زندگی یک نسل کامل آفت در تابستان ۳۲ تا ۴۵ روز و در فصول متعدد ۵۰ تا ۶۵ روز است. شعاع پرواز حشرات کامل Spodoptera littoralis در طول شب به مدت ۴ ساعت حدود ۱.۵ کیلومتر است. حداکثر انبوهی جمعیت لاروها در نسل دوم (تیرماه) و نسل چهارم ( مهرماه) است که لاروها شدیدا به مزارع کنجد هجوم می آورند و خسارت فراوانی وارد می سازند. لاروها در داخل ۱ تا ۱.۲۵ سانتی متری خاک در داخل یک لانه گلی تبدیل به شفیره می شوند. حشرات ماده تخم ها را به صورت دسته جمعی در پشت برگ ها می گذارند. هر حشره ماده در طول زندگی اش که بین ۲ تا ۵ روز است بین ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ عدد تخم می گذارد. دوره جنینی تخم در تابستان ۳ تا ۵ روز و در پائیز ۵ تا ۱۲ روز است. دوره شفیرگی ۱۰ تا ۱۴ روز است.
تغذیه و خسارت کرم برگخوار پنبه
لاروهای کرم برگخوار پنبه در سنین اولیه به طور دسته‌جمعی از پارانشیم برگ‌ها تغذیه کرده و در سنین بالا موجب مشبک شدن برگ‌ها می‌شوند و در تراکم بالا فقط رگبرگ اصلی باقی می‌ماند. کرم برگخوار مصری در مزارع پنبه ، غنچه را معدوم کرده و در مزارع گوجه فرنگی علاوه بر برگ از میوه نیز تغذیه می‌کند. در مزارع یونجه و شبدر ، پس از برداشت محصول ، لاروهایی که در سطح خاک افتاده‌اند ، از برگچه‌های جوان و جوانه‌ها تغذیه می‌کنند.
کرم برگخوار پنبه در ایران
دامنه میزبانی کرم برگخوار مصری بسیار وسیع می باشد. بیشتر روی پنبه و چغندر خسارت به بار می آورد ولی روی کنجد در بعضی از استان ها از جمله خوزستان شیوع دارد. در خوزستان که کشت چغندر قند در شهریور و مهرماه صورت می‌گیرد، حشرات ماده روی علفهای هرز تخمگذاری می‌کند. لاروها پس از خروج از پوسته تخمها، جوانه‌های چغندر قند را مورد حمله قرار می‌دهند. خسارت در مواردی بقدری شدید است که کشاورزان ناچار به واکاری مزرعه می‌شوند.
مدیریت آفت کرم برگخوار مصری
کنترل Spodoptera littoralis به صورت زراعی و شیمیایی انجام می شود. مبارزه زراعی شامل جمع آوری بقایای محصول ، انهدام علف های هرز و انجام شخم عمیق پس از برداشت محصول می باشد. استفاده از فرآورده های بیولوژیک نظیر Bacillus thuringiensis (BT) برای کنترل این آفت بسیار مفید خواهد بود. در صورت عدم دسترسی به این فرآورده بیولوژیک بکارگیری آفت کش های کم خطر نظیر اسپینوساد در سنین اولیه لاروی می تواند به راحتی این آفت را کنترل نماید. همچنین در صورت شدت آفت حشره کش های اتریمفوس (اکامت) به نسبت ۲ لیتر در هکتار ، مونوکرتوفوس (نواکرون) SL40% ، ۲ لیتر در هکتار و دلتامترین (دسیس) EC25% ، ۷۵۰ سی سی در هکتار نیز میتواند در کنترل آفت کرم برگخوار پنبه موثر باشد.
