تاثیر تنشهای محیطی بر دانه گندم در زمان پر شدن

تاثیر تنشهای محیطی بر دانه گندم در زمان پر شدن

مقدمه

رشد و عملکردگیاه در بسیاری از مناطق دنیا توسط تنش های محیطی زنده و غیر زنده متعدد محدود می گردد. به همین علت ، اختلاف قابل توجهی بین عمکرد واقعی و عملکرد بالقوه محصولات زراعی دیده می شود. در دهه های آینده با افزایش جمعیت این محدودیتها به صورت جدی تری بر کشاورزی و منابع طبیعی دنیا اثر خواهد گذاشت. تنش های محیطی مهمترین عوامل کاهش دهنده عملکرد محصولات کشاورزی در سطح جهان هستند. چنانچه تنش های محیطی حادث نمی شدند، عملکردهای واقعی باید برابر با عملکردهای پتانسیل گیاهان می بود، درحالی که در بسیاری از گیاهان زراعی متوسط عملکرد گیاهان کمتر از ۲۰-۱۰ درصد پتانسیل عملکرد آنان است. در نقاط خاصی از کره زمین به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی ، عوامل تنش زا در تولید محصولات کشاورزی تاثیر منفی بیشتری دارند و کشاورزی در آن مناطق با تحمل هزینه بیشتر و بازده کمتر صورت می گیرد.  ایران یکی از کشورهایی است که در اکثر نقاط آن تنش های مهم غیرزنده نظیر خشکی، شوری ، گرما ، باد ، وتنش های زنده مثل قارچها ، باکتری ها ، ویروس ها و حشرات موجب کاهش عملکرد، از بین رفتن حاصلخیزی خاک ، و در مواردی عدم امکان تداوم کشاورزی گردیده است.تنش گرمایی انتهای دوره رشد یکی از عوامل مهم محدود کننده تولید گندم در بعضی نقاط ایران محسوب می شود که معمولا همه ساله در مناطقی از اراضی کشاورزی اتفاق می افتد. تنش گرما اعمال فیزیولوژیکی گیاه را مختل ، و طول مراحل نمو گندم را کوتاه می کند. عدم کشت ارقام مقاوم به افزایش درجه حرارت موجب می شود که این مزارع در انتهای دوره رشد با تنش گرمایی مواجه شده و دچار کاهش عملکرد شدیدی شوند.

سابقه تحقیقات و کشاورزی تحت تنش

بر خلاف خسارت شدید عوامل تنش زا برعملکرد محصولات کشاورزی در کشور ما، سابقه تحقیقات در مورد کشاورزی تحت تنش کم است و عموماً تحقیقات کشاورزی در شرایط حداقل تنش انجام شده است . در حالی که کشاورزان معمولاً چنین شرایطی را نمی توانند فراهم کنند که این مساله باعث اختلاف شدید بین عملکرد گیاهان زراعی و باغی در شرایط ایستگاه های تحقیقات کشاورزی و مزارع کشاورزان گردیده است. تنش های شوری خشکی ، گرما و سرما از گذشته دور مورد توجه کشاورزان بوده است و در ادبیات استعاراتی با کمک آنها تصویر شده است (زمین شوره ، سنبل بر نیارد) و توسط کشاورزان تمهیداتی نیز برای مقابله با این تنش ها اندیشیده شده که در نوع خود و در زمان و مکان موجود بسیار موًثر بوده اند، ولی امروزه با توجه به ابداع روش های جدید در اصلاح نباتات و ژنتیک ، همچنین پیشرفت علوم فیزیولوژی ، بیوشیمی ، فن آوری زیستی و ساخت ادوات و تجهیزات مدرن برای زهکشی و اصلاح خاک و آبشویی ، باید این پیشرفتها را در جهت کاهش اثرات منفی تنش های محیطی به کار برد. در چند دهه اخیر در بسیاری از کشورها آزمایشگاهها و گروه های تحقیقاتی مجهزی در مورد کنترل اثرات مضر تنش ها به تحقیق مشغولند و سالیانه هزاران مقاله و ده ها کتاب در این زمینه منتشر می گردد که تعداد اندکی از این کتابها در کشور ما ترجمه و چاپ گردیده است .در مورد اثر تنش گرما روی گندم با وجودی که تقریبا تمام تحقیقات برای شناخت عوامل تعیین کننده وزن بالقوه دانه گندم بر روی دوره پس از گلدهی تمرکز یافته است. امّا دانش اثرات دوره های کوتا مدت دماهای بالا ، تحت شرایط مزرعه برای دوره پس از گلدهی کم است

رهیافت کاهش اثرات تنش

در گذشته اولین رهیافت برای کاهش اثرات تنش محیطی عموماً بر استفاده از کودها ، اصلاح خاک ، آبیاری و آفت کشها متکی بود. در برخی مناطق کشاورزی ، کاربرد گسترده مواد شیمایی کشاورزی منجر به شکنندگی اکوسیستم ، کاهش ثبات کیفیت فراورده ها و حفاظت محیطی شده است. شوری خاک و آب خصوصاً در مناطقی که آبیاری اجتناب ناپذیر است ، یک مشکل فزاینده است. جنین رهیافت هایی اکنون به عنوان عوامل بی ثباتی اکوسیستم تلقّی شده است ، و مسلماً گزینه ای برای رفع این محدودیتها نخواهد بود. بنا بر این هدف اصلی در علوم گیاهی جدید برای سازگار نمودن به شرایط محیطی این است که مکانیسم های مقاومت گیاهان به تنش ها درک گردیده و از این دانش برای تغییر ژنتیکی گیاهان زراعی و حتی به منظور افزایش مقاومت به تنش ها بهره برداری گردد. این امر یکی از جالب ترین و پویاترین زمینه های تنش گیاهی است که جنبه های مختلف از زیست شناسی مولکولی و سلولی را از طریق فیزیولوژی و اکولوژی گیاهی تا قلمرو زراعت ، اصلاح نباتات و فن آوری زیستی (بیوتکنولوژی) در بر می گیرد. عملکرد بالا زمانی بدست می آید که تولید کنندگان محصولات زراعی ، مدیریت خوب را با ارقام برتر از نظر ژنتیکی اعمال نمایند ، البتّه بهترین عملیات زراعی نمی تواند بر نواقص ژنتیکی غلبه کند، بهترین ژنوتیپ هم نمی تواند بر نواقص زراعی غلبه کنند. محققین بیان داشتند که وزن بالقوه دانه گندم ، معمولاً زمانی که متوسط حرارت از ۱۸ درجه سانتی گراد تجاوز کند ، کاهش می یابد ، آنان اضافه نمودند که در این زمینه ، تنوع ژنتیکی مشاهده شده است. گزارش شده است که ارقام مختلف واکنش متفاوتی در مورد وزن دانه هنگام تاثیر دما بعد از گلدهی نشان داده اند. در مطالعاتی که در اطاقک رشد انجام شد کاهش عملکرد بیشتر به کمتر شدن وزن دانه و فقط کمی به کمتر شدن تعداد دانه نسبت داده شد ، در این مطالعه پاسخ اجزای عملکردارقام مختلف به دما متغیر بود.

به طور کلی باید گفت ، یک راه حل اساسی برای برطرف کردن یا کاهش دادن اثر شرایط محیطی مولد تنش ، پیدا کردن ژنوتیپ های ویژه ای است که دارای مجموعه ای از صفات مطلوب و با قابلیت توارث زیاد باشد.

تعریف تنش گرمایی

درحالی که می توان مقاومت به تنش گرما را به صورت توانایی گیاه در بقاء و یا تکمیل چرخه زندگی تحت شرایط تنش تعریف نمود ، یک تعریف مفید تر از دیدگاه زراعی ممکن است بر اساس حفظ ارزش اقتصادی محصول زراعی در شرایط تنش گرما باشد. در گزارش دیگری گفته اند تنش گرما ، درجه حرارت هایی را در بر می گیرد که به حد کافی افزایش یافته و اثر آن در مدت زمان خاص ، موجب خسارت برگشت ناپذیر به گیاه شده و رشد و نمو آن را مختل می کند. معیارهای مورد استفاده برای ارزیابی ارزش اقتصادی ، بسیار گسترده بوده و به محصول زراعی و وضعیت اقلیمی بستگی دارد. متاسفانه بسیاری از مکانیسم هایی که در مقاومت دخیل می باشند از دیدگاه اقتصادی اهمیت اندکی دارند. صفت مقاومت به تنش ، بقای گیاه تحت تنش را افزایش می دهد ولی منجر به کاهش رشد و عملکرد در شرایط تنش می گردد. یکی از مشکلاتی که در مطالعه تنش گرما مطرح است ، تعریف تنش و کمی نمودن آن است. در مورد تنش گرما تعاریف مختلفی پیشنهاد شده است. به طور کلی تنش دما ، نسبت به برآوردهای مختلف از یک دامنه حرارتی بهینه طبقه بندی می شود، که این مساله در هر گونه مورد مطالعه مختص همان گونه است. شناسایی دامنه حرارتی بهینه به عنوان وسیله ای برای مشخص نمودن درجه حرارتهای تنش زا و غیر تنش زا به کار می رود. ساده ترین نوع صدمه متابولیکی ناشی از گرما گرسنگی است ، چون حرارت مطلوب جهت تنفس ، بیشتر از حرارت مطلوب فتوسنتز است.

خسارات تنش گرمایی

اثرات منفی گرما بر گیاهان مشکلی جدی و اساسی است که اغلب موجب خسارت به محصولات کشاورزی در سراسر جهان می گردد. شاید خسارت ناشی از محدود شدن جغرافیایی محصولات زراعی بر اثر عدم تناسب گرمای محیط برای آنها ، کمتر از افت محصول در اثر تنشهای گرمایی نباشد. علاوه بر اینها اخیرا مساله گرم شدن کره زمین مطرح شده است که خود اهمیت تنش گرما را افزایش می دهد. ممکن است این وضعیت بر اثر گرم شدن جو و تغییر در الگوی بارندگی تشدید شود. در سایه این اثرات و نیز اثرات آتی تنش گرما است که تحقیقات مستمر برای روشها یا افزایش مقاومت به گرما توجیه پذیر می شود. در گندم با بالا رفتن دما فرایندهای تجزیه تسریع و فعالیت فتوسنتزی کاهش می یابد ، در صورتی که در دمای زیر ۲۰ درجه سانتیگراد علائم پیری گندم تا رسیدن فیزیولوژیکی به تاخیر می افتد.

روشهای تعدیل تنش گرمایی

اگر تنش گرما به صورت وقوع درجه حرارتهای بالاتر از محدوده دامنه حرارتی بهینه گیاه در برگ تعریف شود ، افزایش مدّت زمان قرار گرفتن گیاه در دامنه حرارتی بهینه اثرات منفی تنش درجه حرارت را کاهش خواهد داد. دریک محیط حرارتی مشخص ، مدت زمانی که درجه حرارت گیاه در دامنه حرارتی بهینه قرار دارد می تواند توسط موارد زیر افزایش یابد:

  1. تغییر درجه حرارت گیاه به منظور افزایش زمان قرارداشتن گیاه در دامنه حرارتی بهینه.
  2. تغییر دامنه حرارتی بهینه گیاه به طوری که درجه حرارتهایی از برگ که قبلاً اعمال متابولیکی را محدود می گرداندند ، از این پس محدود کننده نباشند.

بهینه سازی مصرف آب : سرد شدن گیاه در اثر تعرق ، درجه حرارت گیاه را نسبت به محیط اطراف کاهش می دهد. مکانیسم سرد شدن تعرقی گیاه می تواند از طریق بهبود قدرت گیاه در جذب آب از خاک و از طریق مدیریت آبیاری بهینه سازی شود. و همچنین افزایش نوبتهای آبیاری نیز از طریق خنک کنندگی تبخیر و تعرق ، تنش گرما را تعدیل می نماید.
بهینه سازی سیستمهای ریشه ای برای جذب کارآمد آب : باور بر این است که حرارت زیاد ، نسبت ریشه به قسمت هوایی گیاه را کم می کند. بنا بر این از این موضوع می توان چنین استنباط کرد که مقادیر مطلوب کود و آب مورد نیاز در شرایط گرم بیشتر از شرایط مطلوب می باشد.

شیب هیدروستاتیک بین سیستم ریشه – خاک وبرگ ، نیروی محرکه حرکت آب می باشد و عواملی که به عنوان افزایش دهنده شیب عمل می کنند چون باعث کاهش تعرق می شوند، درجه حرارت کانوپی را افزایش می دهند. مقاومت به جریان آب در سیستم ریشه ها چه به صورت شعاعی (به داخل ریشه ها) و چه محوری (جریان داخل آوند چوبی) می تواند باعث افزایش شیب ، کاهش هدایت هیدرولیکی و افزایش درجه حرارت کانوپی شود.

بهینه سازی درجه حرارت کانوپی از طریق اصلاح نباتات : تبادلات انرژی در داخل یک کانوپی بستگی به اندازه ، شکل و جهت برگهای گیاه دارد. تغییر درجه حرارتهای گیاه از طریق تغییر در ساختار و آرایش کانوپی ، می تواند باکمترین تاثیر بر مصرف آب تنشهای حرارتی را کاهش دهد. همچنین بسته شدن سریع پوشش گیاهی می تواند از وقوع درجه حرارتهای گرما زا بکاهد. انتخاب ویژگیهای روزنه ای که تعرق را تحت شرایط محدودیت آب به حداقل برساند، راهبردی برای بهبود مقاومت به خشکی می باشد ولی ممکن است به قیمت کاهش تولید گیاهی تمام شود. کاهش تعرق ضمن حفظ آب در گیاه ممکن است باعث افزایش درجه حرارت برگ شده و عملکرد گیاه به دلیل تنش گرما کاهش یابد. وقتی که آب عامل محدود کننده است ، اثر متقابل اجتناب ناپذیری بین ذخیره آب و تنش گرما وجود دارد. در چنین مواردی سؤالی که مطرح می شود این است که کدام تنش (آب یا گرما) ، برای گیاه محدودکننده تر است. در طبیعت تنوّع گسترده ای در مورد ویژگیهای روزنه ای وجود دارد. این تنوع این امکان را فراهم می کند که ویژگیهای مناسب را جهت بهبود مقاومت به تنش گرما از طریق تنظیم روزنه ای بشناسیم. پیشرفت فنّ آوری انتقال ژن در بین گونه ها ، به عنوان عامل مهمی در استفاده از تنوع ، با استفاده از ویژگیهای روزنه ای پیشنهاد گردیده است.

تغییر دامنه حرارت بهینه : وابستگی حرارتی بین اجزای اساسی متابولیکی گیاهان ، زمینه بالقوه ای برای بهبود مقاومت به تنش گرما است. احتمالاً آنزیمهایی که تصور می شود نقشهای حفاظتی داشته باشند (سوپراکسید دیسموتاز ، آسکوربات پراکسیداز ، گلوتاتیون ردوکتاز و …) در ایجاد تغییر در دامنه حرارتی بهینه نقش دارند. وارد نمودن آنزیمهایی با وابستگی حرارتی مختلف در یک گیاه باعث گسترده شدن دامنه حرارتی بهینه آن خواهد شد، و در نتیجه الگوی تنش گرمایی دریافت شده توسط گیاه را تغییر خواهدداد.

مقاومت به تنش گرمایی با استفاده از مکانیزمهای اجتناب و تحمل مقاومت به تنش گرما ، شامل تعدادی مکانیزم و عکس العملهای پیچیده می باشد. لیکن به طور کلی در اغلب موارد ، گیاهان در مواجهه با تنشهای محیطی ، از دو مکانیزم اجتناب و تحمّل ، استفاده می کنند.

اجتناب از گرما : مشتمل بر مکانیزمهایی است که گیاه از قرار گرفتن در معرض گرمای بیش از حدّمحیط ، خود را محافظت می کند. ایجاد موانع برای جلوگیری از هدایت گرما به درون بافتهای گیاهی ، مانند لایه سوبرین یا موم ، کاهش تنفس ، افزایش انعکاس نور ، افزایش تعرق ، ایجاد کرک و رنگ نقره ای ، زود رسی از مکانیزمهای اجتناب از گرما محسوب می شوند.

تحمل گرما : تحمل گرما شامل مکانیزمهایی است که با به کار گیری آنها ، گیاه ، دمای زیاد محیط را دریافت می نماید ، ولی به بهای از دست دادن پروتئینها ، چربی و موادی که برای حفظ ساختمان خود به وجود آورده ، تنش را تحمل می کند. به عبارت دیگر ، گرمای محیط را ، صرف تجزیه مولکولهای درشت درون سلولهای خود کرده ، از این طریق صدمه مستقیم گرماراکاهش میدهد.

نقش تنش گرمایی بر رشد و نمّو و پر شدن دانه در گندم

حرارت بالاتر از ۳۲ تا ۳۵ درجه سانتیگراد ، در هر زمان ، رشد گندم را متوقف می کند ، همچنین حرارتهای بالا در زمان انتقال از رویشی به زایشی ، ساقه رفتن ، ظهور سنبله و گردافشانی به گیاه صدمه می زند. این در حالی است که درجه حرارت برگ هایی که در معرض نور خورشید قرار دارند غالباً بیش ازدرجه حرارت هوا است. این اختلاف درجه حرارت ممکن است به ۱۰درجه سانتی گراد نیز برسد. دمای مطلوب پدیده فتوسنتز گندم ، بین ۱۰ تا ۲۵ درجه سانتیگراد می باشد. در گزارش دیگری این دما را برای فتوسنتز و نمو زایشی ۲۰ درجه سانتیگراد ، اعلام نموده اند.

همبستگی تنش گرمایی و خشکی

تشخیص علت اصلی کاهش عملکرد وقتی هر دو تنش گرمایی و خشکی هم پوشانی داشته باشند مشکل است چون شباهت های زیادی در پاسخ به پر کردن دانه بین تنش خشکی و گرمایی وجود دارد. در روزهایی که درجه حرارت بالا ، و رطوبت نسبی هوا پایین باشد ، حتی گیاهانی که در رطوبت ظرفیت مزرعه باشند، ممکن است از تنش شدید آب صدمه ببینند و بر عکس ، گیاهانی که درخاکهای خشک می رویند، ممکن است در روزهای سرد و مرطوب ، از تنش آب لطمه ای نبینند. ضمن اینکه روزنه های برگ جذب دی اکسید کربن گیاه را از طریق فتوسنتز و از دست دادن آب را توسط تعرق کنترل می کند و این روزنه ها در راندمان استفاده آب گیاهان زراعی و تقسیم انرژی به گرمای پنهان و محسوس نقش دارند.

مراحل رشد و نمو گندم

در بررسی روند رشد در نظر گرفتن زمان مطلوب نیست ، زیرا در یک محیط نیز شرایط طبیعی هر ساله تغییر می کند لذا ممکن است یک مرحله از رشد گیاه در یک سال زودتر و در سال دیگر دیرتر اتفاق بیافتد. برای برطرف کردن این مشکل از درجه روزهای رشد (GDD) استفاده می شود.

مراحل رشد و نمو گندم به چهار مرحله تقسیم می شود که عبارتند از:

  1. کاشت تاسبز شدن (E).
  2. مرحله اول رشد یا سبز شدن ، تا برجستگی دوگانه(GS1)
  3. مرحله دوم رشد یا برجستگی دوگانه تا گرده افشانی(GS2)
  4. مرحله سوم رشد یا گردافشانی تا رسیدن فیزیولوژیکی (GS3)

مرحله اول رشد یا سبز شدن تا برجستگی دوگانه(GS1)

نمو سنبله در گندم پاییزه ، از شروع برجستگی ساده تا تکمیل برجستگی دوگانه (اواسط تا اواخر پنجه دهی) اتفاق می افتد. میانگین حرارت مطلوب روزانه برای تشکیل گره پنجه بین ۸ تا ۱۴ درجه سانتیگراد و حداکثر دما برای تامین حداکثر میزان رشد در این مرحله بین ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتیگراد می باشد. گزارش شده است زمانی که حداکثر دمای روزانه در مرحله پنجه زدن (۵تا۷) برگی از ۱۷ تا ۱۸ درجه سانتیگراد تجاوز کرد ، عملکرد قابل دسترسی گندم بهاره در شمال شرقی داکوتا و شرق مونتانا ، کاهش یافت. تجربه نشان داده است که در کاشت دیر به علت کوتاه شدن مراحل رشد تعداد پنجه و تعداد سنبله در متر مربع کاهش می یابد که برای جبران میزان مناسب تعداد سنبله در متر مربع بایستی میزان بذر بیشتری در نظر گرفته شود. در آزمایشات مزرعه ای که بر روی ۱۳ رقم گندم دیم در هندوستان انجام شد ملاحظه گردید که سنبله ساقه های اصلی سهم عمده ای در عملکرد و سنبله پنجه ها ، سهم ناچیزی در عملکرد دانه داشتند. همچنین ملاحظه شده است که گیاهان تک سنبله در مقایسه با گیاهان دو سنبله ، ممکن است سنبله های کوچکتری تولید کنند ، این عموماً بدین علت است که گیاهان تک سنبله غالباَ ضعیف یا مریض هستند

مرحله دوم رشد یا برجستگی دوگانه تا گردافشانی (GS2)

برجستگی دو گانه حدود ۶ تا ۷ روز بعد از انگیزش سنبله در گل آذین در حال نمو گندم ظاهر می شود. این پدیده مشخص کننده شروع مرحله ی دوم رشد می باشد. مرحله رشد سنبله (از زمان شروع تشکیل آغازی های سنبله یا برجستگی دوگانه تا مرحله ی ظهور سنبله) حساسترین مرحله نسبت به تنش گرماست. گرمای زودرس در مرحله برجستگی دوگانه ، اثر منفی ناچیزی بر تعداد سنبله دارد ، بنا بر این دمای بالا در مرحله برجستگی دوگانه ، تعداد سنبله در متر مربع و عملکرد را کاهش نمی دهد ولی از مرحله برجستگی دوگانه تا گرده افشانی به علت حساسیت بالا به گرما با کاهش تعداد سنبله و تعداد دانه در سنبله عملکرد را کاهش می دهد. درجه حرارت استاندارد در مرحله آبستنی ۱۸ درجه سانتیگراد شناخته شده است. در گزارش دیگری در مرحله آبستنی ، دمای ۱۳-۱۸ درجه سانتیگراد (دمای شب / دمای روز) بعنوان درجه حرارت استاندارد ، شناخته شده است، در این گزارش دما تا ۱۹-۲۴ درجه سانتیگراد را در این مرحله درجه حرارت مطلوب برای تولید تعداد دانه بیشتر در سنبله معرفی نموده اند. بیان شده است دو جزء عملکرد یعنی تعداد دانه در سنبله و وزن دانه به ترتیب در مرحله آبستنی و گرده افشانی به ازای افزایش هر درجه سانتیگراد در بالاتر از دمای فوق (۱۳-۱۸) به میزان ۳ درصد کاهش می یابند.

مرحله سوم رشد یا گرده افشانی تا رسیدن فیزیولوژیکی (GS3)

مطالعه واکنش گندم نسبت به افزایش دماهای پس از گلدهی به طور متعارف به دامنه های دمای نسبتاَ زیاد (۳۲-۲۵) درجه سانتی گراد و خیلی زیاد (۴۰-۳۳) درجه سانتیگراد تقسیم شده است .گندم از مرحله ی گل انگیزی تا گل دهی ، فوق العاده نسبت به تنش گرما ، حساس می باشد و کاهش عملکرد در شرایط گرم ، به تسریع این دوره ، و بعد به تولید سنبله های کوچک با دانه های کمتر نسبت داده شده است. دمای بالا بعد از گلدهی تا رسیدن دانه اثر نا مطلوبی بر لقاح و نمو دانه می گذارد ، افزایش دما اندازه دانه را به دلیل سرعت تنفس بالا کاهش می دهد که موجب کاهش وزن دانه به علت نمو سریع دانه می گردد. هر چه زمان بین گل دهی و رسیدگی دانه ی گندم کوتاهتر باشد ، دانه ها کوچکتر و مواد نشاسته ای آن ها کمتر و درصد گلوتن آن بیشتر خواهد بود. در میان عوامل مؤثر بر وزن نهاِئی دانه ، دمای بالا طی پر کردن دانه یکی از مهمترین علل کاهش عملکرد در بسیاری از مناطق گندمکاری دنیا می باشد. حرارت ۳۰ درجه سانتی گراد در طول مرحله تقسیم میوز بعلت این که رشد طبیعی دانه گرده را مختل می سازد و نتیجه رشد لوله گرده را کم می کند ، دانه بندی و به دنبال آن ، عملکرد را کاهش می دهد. نشان داده شده است که در خلال مرحله پرشدن دانه و در محدوده ۱۲ تا ۲۶ درجه سانتی گراد (متوسط درجه حرارت روزانه) در مقابل هر درجه سانتی گراد افزایش دما ، وزن دانه ۴ تا ۸ درصد کاهش می یابد. چندین مطالعه نشان داد افزایش دما بیش از حد متوسط دمای روزانه ۱۵ درجه سانتیگراد در طی دوره پر کردن دانه ، وزن دانه را کاهش داد، و تجزیه کلروپلاست خوشه ، برگ پرچم و دم خوشه نیز با توقف پر کردن دانه رابطه نزدیکی دارند. در مطالعه دیگر اثر گرما در محیط کنترل شده ثابت گردید که در مرحله بعد از گرده افشانی متوسط درجه حرارت روزانه ۱۵ درجه سانتی گراد برای دست یابی به حد اکثر وزن دانه به حرارت مطلوب این مرحله نزدیک است.

صفات متحمل به گرما در ژنوتیپ های مختلف گندم

گرما ، بر اجز ای مختلف عملکرد ، اثر گذاشته ، در نتیجه ، بطور غیر مستقیم ، عملکرد را کاهش می دهد. بنابراین ، عملکرد دانه ، مطمئن ترین معیار برای انتخاب صفات متحمل به گرما خواهد بود. گیاهچه قوی ، سرعت رشد ، ظرفیت پنجه دهی ، تعداد پنجه بارور ، رشد عمودی ، برگ لوله ای ، تیپ نیمه پا بلند تا پا بلند ، مدت زمان تا سنبله رفتن ، تعداد سنبله بارور ، طول سنبله ، ریشک دار بودن سنبله ، تعداد دانه در سنبله ، تعداد سنبلچه در سنبله ، تاخیر در پیری ، دوام برگ بعد از گرد افشانی ، طول غلاف برگ پرچم ، زودرسی ، عملکرد بیولوژیکی ، شاخص برداشت بالا ، عدم چروکیدگی دانه ، وزن هزار دانه بالا ، وزن هکتولیتر ، مقاومت به بیماریها ، در شرایط تنش گرما نقشهای عمده ای دارند.

میانگین امتیازات ۵ از ۵
از مجموع ۲ رای
فیسبوک توییتر گوگل + لینکداین تلگرام واتس اپ کلوب
 
 

3 دیدگاه در “تاثیر تنشهای محیطی بر دانه گندم در زمان پر شدن

سلام.
واقعا روی مطالب تخصصی کارکردید.خداقوت
شما رو لینک کردم خوشحال میشم شما هم لینکم کنید.
ممنون
موفق و پیروز باشید.

سلام مهندس جون ، چطوری، باز فعال شدی بلا . میخوای دوباره بری تو لیست.

باسلام

به نظر میرسه پیام قبلیم به دستتون نرسیده …

ضمن تشکر و سپاس برای اینکه قبول کردید به من کمک کنید 🙂 باید بگم من هم با نظر شما به منظور ازمایش نمونه ها در ازمایشگاه موافقم ولی خوب به دلیل فاصله مکانی امکان پذیر نیست ( البته من خودم داخل کلینیک هستم ولی نمونه ها را نتونسته بودم بیارم ..)
همین که شما من را راهنمایی کنید و احتمالاتی که به نظرتون میرسه را بگید سپاسگزار میشم
از نمونها یکسری عکس گرفتم میخواستم بدونم باید به همین ایمیلی که در پروفایلتون گذاشتید بفرستم ؟

همین صحبتها را در پیام قبلی زده بودم …

با تشکر…

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

error: عدم امکان کپی مطالب

تماس با ما

برگشت به منوی تماس ها

پشتیبانی واتساپ

برگشت به منوی تماس ها

کانال تلگرام شرکت

برگشت به منوی تماس ها

پیج اینستاگرام شرکت

برگشت به منوی تماس ها

برگشت به منوی تماس ها

برگشت به منوی تماس ها