زمين با تابش خورشيد گرم مي شود و همه ما مي توانيم گرماي ديافتي از خورشيد را احساس نماييم،مشاهده گرمايش زمين توسط خورشيد همواره ايده ي اصلي استفاده از سامانه تابشي براي گرمايش فضاهاي داخلي بوده است اما با پيدايش انواع سامانه هاي حرارت مركزي كاربرد اين تجهيزا به دست فراموشي سپرده شد به گونه اي كه طي 25 سال اخير سامانه ي گرمايش تابشي لوله اي به عنوان كارآمدترين سامانه هاي گرمايشي فضاهاي بزرگ در كشورهاي توسعه يافته شناخته شده است.مطالعه انتقال حرارت تابشي موضوع بحث بسياري از كتاب هاي تخصصي مي باشد،هدف از اين بخش تنها معرفي كوتاهي از انتقال حرارت تابشي است كه جهت شناخت،تحليل و استفاده از سامانه هاي گرمايشي تابشي مورد نياز است.

سيستم هاي رايج تأمين گرمايش صنعت مرغداري در ايران سيستم هائي هستند كه در آنها هواي گرم از طريق جريان هوا وارد سالن مي گردد،عليرغم اينكه ما اين جريان هوا را احساس نميكنيم اما اين فرايند بر روي پرندگان كه در هفته اول از مكانيزم تنظيم دماي بدن خوبي برخوردار نيستند تأثير گذار خواهد بود در نتيجه ما بايد كنترل بسيار خوبي بر روي شرايط دمائي داشته باشيم.

يكي از مهمترين عوامل در پرورش طيور تأمين دماي مناسب در داخل مرغداري است،در سيستم هاي گرمايشي تابشي به نوعي تابش جايگزين گرمايش از طريق هواي گرم گرديده است ، چون در اين سيستم انتقال گرما از طريق جريان هوا نيست بلكه از طريق امواج تابشي صورت مي گيرد.

صنعت مرغداری در ایران به عنوان دومين صنعت بزرگ كشور بعد از صنعت نفت از جايگاه ويژه اي برخوردار است ،يك نكته قابل توجه و مهمي كه ممكن است در آينده با آن مواجه شويم كمبود سوخت مي باشد و بر اساس آخرين آمار موجود هر ساله بيش از 800ميليون ليتر گازوئيل براي گرمايش واحدهاي مرغداري در ايران مصرف مي شود و مهمترين عاملي كه مي تواند در تداوم توليد و سود دهي در صنعت مرغداري تعيين كننده باشد مصرف بهينه سوخت و استفاده از سيستمي كه پائين ترين مصرف سوخت را دارا باشد و در راستاي آن بهينه سازي مصرف سوخت و انرژي در مرغداري ها مد نظر است.

هدفمند كردن يارانه ها و بازتاب لحاظ نمودن قيمت هاي واقعي حامل هاي انرژي بر اين صنعت لزوم بهينه سازي مصرف انرژي در اين بخش را بيش از پيش مورد توجه قرار مي دهد.

هر متر مكعب گاز طبيعي: 60 تومان

هر ليتر گازوئيل : 350تومان

بر اساس مطالعات و محاسبات صورت گرفته و البته تجربيات متخصصان سيستم هاي گرمايشي تابشي پائين ترين مصرف سوخت را نسبت به سيستم هاي ديگر مانند چهار شاخ،هيترها و جت فن ها دارا هستند كه از موارد فابل توجه كه در بازدهي نيز اثر نا مطلوب دارد  مي توان به خارج شدن گازهاي زائد از فن جت ها و خارج نمودن آنها از سالن با نصب تهويه بيشتر در سالن است كه اين خود نيز باعث خروج گرماي توليد شده مي شود كه باعث اتلاف انرژي و در نتيجه مصرف سوخت بيشتر در سالن مي گردد در صورتي كه اين امر در سيستم هاي گرمايشي تابشي ديده نمي شود بلكه محصولات احتراق به راحتي به خارج سالن منتقل مي گردند و آلودگي هوا وجود ندارد،از ديگر مزاياي اين سيستم مي توان به مصرف پائين برق،يكنواختي توزيع گرما (در نتيجه يكنواختي پراكندگي جوجه در سالن،يكنواختي وزن گله و كاهش طول دوره پرورش)،مديريت راحت سيستم از جمله تنظيم راحت آن و جلوگيري از قطعي توليد گرما،امكان شستشو و ضد عفوني دستگاه در پايان هر دوره ، بي صدا و بدون نور بودن دستگاه در نتيجه كاهش استرس و  اشاره كرد.

در ادامه به بررسي كوتاهي از سيستم هاي گرمايشي قديمي و مقايسه آن با سيستم گرمايش تابشي مي پردازيم.

روش های انتقال حرارت :

1- هدايت يا رسانــش(Conduction)         

2- جابجائی يا همرفت (Convection)

3- تشعشع يا تابــــش (Radiation)

انواع سيستم هاي گرمايشي مورد استفاده در مرغداري ها:

۱)چهار شاخ

۲)هيتر(كوره هواي گرم)

۳)مادر مصنوعي

۴)گرماتاب

و…

چهار شاخ

   اين دستگاه از يك چهارشاخ گازوئيل سوز و يك بشکه مستعمل تشكيل شده است . استفاده از اين دستگاه غير استاندارد منجر به مشكلات عديده اي مي گردد كه از آن جمله ميتوان به توليد گازهاي خطرناك و احتمال خفگي طيور ، بروز بيماريهاي مختلف در آنها ،ايجاد خطر آتش سوزي در سالن مرغداري و توزيع نامناسب حرارت در محيط  اشاره كرد .ضمن آنکه بدليل گرم شدن بيش از حد و سوزندگي محيط اطراف آن ،فضايي در حدود 25 مترمربع را اشغال کرده و از اين طريق فضاي مفيد پرورش را کاهش مي دهد.

هیتر(کوره هوای گرم)

   ساختمان کار اين وسيله شبيه به شوفاژ منازل است و منبع توليد حرارت يا هيتر در خارج از سالن قرار دارد که هوا را گرم کرده و با بادبزنهاي قوي توسط کانالهاي تعبيه شده به داخل سالن مي فرستند . اين کانالها در طول سالن کشيده شده و در فواصل معيني داراي دريچه اي هستند که از آنها هواي گرم وارد سالن مي شود.

معایب کوره های هوای گرم

۱)گردش هوا و ايجاد گرد و غبار

۲)انتقال بيماري ها

۳)انتقال هواي گرم به نقاط بالايي سالن

۴)مصرف زياد برق و سوخت

دستگاههای مادر مصنوعی

   اين دستگاهها از يک منبع توليد حرارت و سرپوش فلزي چتر مانند تشکيل شده است که بر روي پايه هايي قرار گرفته و ممکن است آن را روي زمين نيز قرار داده و يا به وسيله تسمه اي به سقف آويزان نموده و جوجه ها را معمولا در زير سرپوش قرارمي دهند .

گرمایش تابشی

درگرمایش تابشی حرارت تولید شده به هوا منتقل نمی شود و بصورت مستقیم به کف سالن و طیور تابیده شده و اثر گذاری مستقیم دارد .

با توجه به اینکه گرماتاب هوای مورد نیاز خود را از فضای بیرون سالن تامین می نماید هوای موجود در سالن را مصرف نمی كند.

همچنین دود حاصل از احتراق نیز توسط دودکش به بیرون از سالن هدایت شده و از بروز بیماریها و عوارض تنفسی جلوگیری می نماید.

با توجه به این موارد می توان تهویه سالن مرغداری را در حد استاندارد تنظیم نمود و از هدر رفت هوای گرم و به همراه آن میلیونها ریال انرژی جلوگیری نمود . 

مزایای گرمایش تابشی در مرغداری ها

۱)كاهش قابل ملاحظه در كاهش ميزان مصرف برق و سوخت(گاز يا گازوئيل)

۲)عدم دميدن هواي گرم توسط دستگاه و حذف گرد و غبار و كاهش آلودگي

۳)گرمايش مطلوب بستر پرنده و كنترل دقيق درجه حرارت از خارج سالن

۴)امكان ايجاد تهويه مناسب در فصول سرد سال

۵)بي صدا و بدون نور(عدم ايجاد استرس)

۶)كاهش طول دوره پرورش و يكنواخت بودن وزن گله

۷)تأمين هواي احتراق از بيرون سالن و تخليه محصولات احتراق به بيرون

۸)امكان شستشو و ضدعفوني كردن دستگاه در پايان هر دوره

۹)امكان تداوم گرمايش با استفاده از UPSدر زمان قطع برق

گرمايش سالن هاي مختلف به دو عامل مهم بستگي دارد:

1-اتلاف حرارتي از ديواره ها

2-تعويض هوا

در سالن هاي صنعتي سهم اتلاف حرارت ازديوارها بسياربيشتر از سهم تعويض هوا مي باشد،بنابراين عايقكاري سالن نتيجه مطلوبي در گرمايش سالن خواهد داشت در حاليكه در سالن هاي مرغداري تعويض هوا اثر اتلاف حرارت از ديواره را ناچيز خواهد نمود و كاستن تعداد دفعات تعويض هوا باعث كاهش اتلاف حرارت خواهد شد.

علل تعویض هوا در مرغداری ها:

1.      تأمين اكسيژن مورد نياز طيور

2.      تأمين هواي مورد نياز احتراق

3.      اكسيژن لازم براي از بين بردن سنگيني هوا

رابطه ميان سن طيور و دماي مورد نياز

نکاتی در رابطه با نصب و نگهداری دستگاه:

۱)نصب صحيح ورودي و خروجي هواي دستگاه

۲)استفاده از منبع گازوئيل روزانه استاندارد

۳)جلوگيري از خالي شدن منبع

۴)استفاده از فيلتر آبگيري گازوئيل قبل از ورود به سالن

۵)تعويض نازل دستگاه پس از هر دوره

۶)تميز كردن رفلكتور دستگاه پس از پايان هر دوره

۷)استفاده از فلوتر براي جلوگيري از سر ريز شدن گازوئيل

۸)استفاده از فيلتر استكاني قبل از دستگاه

۹)نظافت فن دستگاه