مشكلات داشت
مشكلات داشت كلزا را نيز به سه دسته مبارزه با علف هاي هرز، آفات و بيماري هاي كلزا دسته بندي كرده كه جداگانه هر يك را مورد بررسي قرار مي دهيم.
1- مبارزه با علف هاي هرز
يكي از عوامل محدودكننده كشت كلزا در تمامي نقاط دنيا وجود علف هاي هرز است. اين گياهان كه اغلب با كلزا هم خانواده اند در طول دوره ي رشد با گياه كلزا رقابت تنگاتنگي انجام داده و به صورت معني داري بر عملكرد كلزا موثرند. همچنين در زمان برداشت مشكل جدي ايجاد مي كنند زيرا در زمان رسيدن بذور كلزا، علف هاي هرز به صورت خيس و نارس در سطح مزرعه پراكنده اند و ادوات برداشت را با مشكل مواجه مي كنند و اغلب راننده ي كمباين مجبور به پياده شدن و رفع گرفتگي چرخ دنده هاي قسمت جلوي كمباين مي گردد. ضمن اينكه بذور علف هاي هرز وارد مخزن شده و موجب ناخالصي بخصوصي در توليد مي گردند. يكي از بهترين روش هاي مبارزه با علف هاي هرز نيز انتخاب بذر مناسب و عاري از بذور علف هاي هرز بخصوص بذور تيره ي شب بو مثل خردل وحشي، شلمي و غيره مي باشد. علف كش مورد استفاده كلزا قبل از كاشت ترفلان است كه بر روي اكثر علف هاي باريك برگ و تعدادي از پهن برگ ها موثر است. بعد از كاشت نيز مي توان از علف كش هاي گالانت، فوكوس و نابواس استفاده كرد. يكي از روش هايي كه كارشناسان امر توصيه مي كنند اين است كه كلزا در زميني كشت شود كه سال قبل يكي از غلات كشت شده و به نحو موثر با علف هاي هرز آن بخصوص علف هاي پهن برگ مبارزه شده است. در اين خصوص، علف كش مناسب جهت مبارزه با علف هاي هرز پهن برگ تاكنون در دسترس زارعين قرار نگرفته و اين يك مشكل جهاني است.
2- آفات كلزا
از عوامل محدودكننده كشت گياه كلزا، آفات گياهي مي باشد. با توجه به جديد بودن اين گياه در كشور، آفات خاص اختصاصي بر روي اين گياه مشاهده نشده است ولي آفات مهم ديده شده در دنيا بر روي اين گياه شامل آفات زير است: سوسك گرده خوار، شته مومي كلم، سفيده كلم، آگروتيس، شب پره گاما، راب و حلزون.
3- بيماري هاي كلزا
در رابطه با بيماري هاي كلزا در جهان عوامل بسياري قابل طرح مي باشد، ولي در ايران با توجه به اينكه اين گياه داراي سابقه كشت طولاني نيست، گسترش و ميزان بيماري هاي آن نيز به همان نسبت كم است. لازم به ذكر است اكثر اين بيماري ها بسيار محدود و فقط در نقاطي خاص با شرايط خاص ديده شده اند. رايج ترين بيماري هاي كلزا در جهان عبارتند از: آلترناريا، اسكروتينيا، سفيدك دروغي، زنگ سفيد، ساق سياه فيلودي، نماتد كلزا.
ج) مشكلات برداشت كلزا
برداشت كلزا به دو روش مستقيم و غير مستقيم صورت مي گيرد. در برداشت غير مستقيم ابتدا بوته بريده مي شود و سپس خرمن كوبي مي گردد. برداشت غيرمستقيم معمولا براي كلزاي زمستانه توصيه نمي شود زيرا برداشت زود هنگام باعث كاهش ميزان روغن، رطوبت زايد در بذر و وجود مقدار زيادي بذر سبز مي شود. دروي دير هنگام كلزا نيز باعث اتلاف بذر ناشي از ريزش خواهد شد. برداشت غير مستقيم نيز همواره با مقداري ريزش بذر همراه است. يك مشكل اساسي در برداشت كلزا اين است كه بذور با هم نمي رسند و همواره ميوه هاي موجود در ساقه اصلي زودتر از ميوه هاي روي ساقه فرعي مي رسند، ضمن اين كه شكل گل نيز به گونه اي است كه گل هاي پايين گل آذين زودتر از گل هاي بالاي گل آذين مي رسند. بنابراين در بهترين حالت هاي برداشت نيز بايد حداقل از 10 درصد محصول صرف نظر كرد و وقتي 90 درصد گل ها مي رسند برداشت را انجام داد. دو روش براي كاهش ريزش در دنيا رايج است كه شامل خشك سازي و استفاده از مواد نگهدارنده غلاف مي باشد.
خشك سازي (Pesication): اين روش در مناطق و كشورهايي با آب و هواي مرطوب به كار گرفته مي شود. در اين روش با به كارگيري سمومي نظير دي كوآت و گليفوزيت، شرايط مرگ سريع و خشك كردن گياه را فراهم كرده و در نهايت كلزا 7-5 روز بعد از به كارگيري سم مي تواند برداشت شود.
استفاده از مواد نگهدارنده غلاف (Podsealant): در اين روش با استفاده از تركيباتي نظير سيكلوهگزات موجب جلوگيري از ريزش در گياهان يا غلاف هاي شكوفا مي گردند. اين روش ها با توجه به افزايش هزينه و ساير مشكلات مشابه در كشور ما رايج نبوده و توسط كارشناسان توصيه نمي شود. در برداشت با كمباين توجه به اين نكته ضروري است كه بذر كلزا از بذور ساير غلات ريزتر است و اين موضوع مستلزم تنظيم دقيق تر دستگاه است. همچنين بايد از دستگاه هاي نو براي برداشت استفاده كرد. بعضا مشاهده شده است كه در برداشت غلات تا 20 درصد محصول ريزش دارد كه اين درصد درخصوص كلزا به مراتب بيشتر خواهد بود. بالتبع استفاده از اين كمباين ها موجب خسارت فراوان و غير اقتصادي بودن توليد محصول خواهد بود.
مشكلات خريد كلزا
قيمت خريد كلزا در سال جاري 370 تومان تعيين شده است كه رشد چشمگيري نسبت به سال هاي قبل داشته و از قيمت جهاني آن به طور قابل توجهي بالاتر است. در اين خصوص دولت سوبسيد لازم را در اختيار كارخانجات توليد روغن قرار داده است. طي سال هاي گذشته با توجه به پايين بودن قيمت كلزا، كارخانجات توليد روغن ترجيح دادند از محصول خارجي خريداري نمايند كه اين موضوع زارعين را با مشكلات جدي مواجه كرده بود. اين موضوع قابل توجه و تامل است كه كشورهاي عمده توليدكننده محصولات زراعي به منظور به دست گرفتن بازار مصرف و گسترش سيطره اقتصادي خود به كشورهاي در حال توسعه و مصرف كننده اقدام به پرداخت سوبسيد توليد و بيزانس صادرات مي نمايند و خودكفايي در توليد محصولات غذايي مستلزم صرف هزينه جهت رقابت با آنهاست.

نتيجه گيري

زراعت كلزا در هر سه مرحله كاشت، داشت و برداشت به مراتب از غلات حساس تر است و نيازمند مراقبت ويژه مي باشد. تجهيزات مورد استفاده در هر سه مرحله نيز نيازمند تنظيمات خاص خود بوده و مستلزم به كارگيري ادوات جديد و مدرن است. در اين خصوص استفاده از نيروي انساني متخصص و مجرب در بهره برداري بهينه امري واجب و ضروري است. همچنين افزايش معلومات زارعين كلزا در ارتقاي ميزان توليد در واحد سطح از ملزومات اوليه ي توسعه اين زراعت مهم و استراتژيك براي كشور است. در زمينه خريد محصول و پرداخت سوبسيدهاي مربوطه توجهات لازم به عمل آمده، اما ادامه اين روند و گشودن باب هاي جديد در تسهيل مراحل تحويل محصول و كاهش هزينه هاي حمل و نقل مي تواند مشوق زارعين در توسعه سطح زيركشت باشد. در حال حاضر ادوات مورد استفاده در زراعت كلزا همان دستگاه ها و ادوات زراعت غلات هستند كه اغلب در مراحل توليد غلات نيز با اشكالات فراوان همراهند و حال آن كه در كاشت و برداشت كلزا اين مشكلات و مسايل فني به مراتب نمود واضح تري مي يابند؛ لذا ميزان توليد در واحد سطح كاهش چشمگيري دارد و توليد اين محصول مهم را با چالش هاي فراوان مواجه مي كند. به همي دليل تزريق ماشين آلات جديد و مدرن به پيكره بخش كشاورزي از ضروريات است كه در زراعت كلزا اين مهم به مراتب از اهميت بيشتري برخوردار است. به هر حال در صورت عدم توجه و مراقبت هاي ويژه در مراحل مختلف بخصوص نكات مهمي كه به آن پرداخته شد، ميزان توليد به نحو چشمگيري كاهش خواهد يافت به گونه اي كه زراعت اين محصول را از صرفه اقتصادي خارج مي نمايد و در نتيجه زارعين از توسعه كشت آن استقبال لازم را به عمل نخواهند آورد.