محاسبه نیاز کود پایه باغات پسته

محاسبه نیاز کود پایه باغات پسته بارور

مقدمه

محصول پسته یکی از ارزشمندترین محصولات باغی کشور است و کشاورزان همه ساله مبالغ هنگفتی برای مصرف کودهای شیمیایی و آلی هزینه می کنند. در این میان نبود دستورالعملی علمی برای توصیه مصرف کودها و کوددهی درختان پسته سبب شده است تا توصیه های معمول به صورت عمومی (مثلا یک توصیه برای کل یک شهرستان) ارائه شود و معمولا بدون توجه به شرایط تک تک باغها صورت گیرد. از طرفی برخی تولید کنندگان با توزیع کنندگان کود نیز توصیه هایی عمومی (مثلا برای محصول پسته) می کنند که به طور قطع نمی تواند پاسخگوی شرایط متفاوت باغهای مختلف باشد. با توجه به اهمیت کودهای پایه (نیتروژن ، فسفر و پتاسیم) ضرورت دارد تا دستورالعمل ساده ای در اختیار کشاورزان و مروجان قرار داده شود تا با استفاده از آن بتوانند طبق شرایط هر باغ تصمیم مناسب جهت  تغذیه پسته و توصیه کودی باغات پسته را اتخاذ کنند. در این نشریه توصیه کودی بر مبنای عملکرد به صورت ساده تشریح شده است.

روشهای مختلف توصیه کودی و محاسبه نیاز کود پایه باغات پسته

روش های زیر برای توصیه کود مورد نیاز محصولات استفاده می شوند:

  1. آزمون خاک
  2. تجزیه برگ
  3. علائم ظاهری
  4. پتانسیل عملکرد.

معمولا برای تفسیر نتایج آزمون خاک و تجزیه برگ از روشهای مختلفی استفاده میشود که از این میان می توان به حد بحرانی ، حد بهینه ، روش جامع تشخیص و توصیه (دریس) و مانند آن اشاره کرد. یکی از مهم ترین معایب این روشها اتکای آنها به نتایج آزمایشگاهی است که ممکن است در برخی شرایط در دسترس نباشند. استفاده از علائم ظاهری نوعی راه درمان است و برای پیشگیری مناسب نیست؛ چون علائم ظاهری کمبود زمانی بروز می کنند که کمبود عنصر یا عناصر تأثیر منفی خود را بر جای گذاشته است. همچنین علائم کمبود چند عنصر یا بیماریهای همزمان ممکن است تشخیص عارضه را با مشکل مواجه کنند.

یکی دیگر از روشهای توصیه کودی ، استفاده از پتانسیل عملکرد است. مهمترین مزایای این روش سادگی و در عین حال متکی نبودن آن به نتایج تجزیه آزمایشگاهی است. هرچند همان گونه که در ادامه تشریح خواهد شد استفاده از نتایج آزمایشگاهی می تواند مکمل این روش برای انجام توصیه صحیح باشد. باید توجه شود که تنشهایی مانند تنش شوری بر توصیه کودی مؤثر است ؛ زیرا در شرایط شور به دلیل تنش وارده به گیاه میزان عملکرد کمتر از شرایط غیرشور است. اساس این نشریه برمبنای عملکرد است؛ در نتیجه هر گونه تأثیر تنش های محیطی در عملکرد منعکس می شود و میزان توصیه کودی نیز متناسب با آن تغییر می کند.

بر اساس نتایج تجزیه های مختلف آزمایشگاهی در فصول مختلف برای محصول پسته مشخص شده است که به ازای هر یک تن پسته تر که از مزرعه خارج می شود ، ۲۸ کیلوگرم نیتروژن ، ۳ کیلوگرم فسفر و ۲۴ کیلوگرم پتاسیم از خاک جذب شده است. عملکرد تر شامل پوسته نرم ، پوسته سفت ، مغز و بخشی از برگ و دمبرگ است که در حین برداشت به صورت مخلوط با پسته برداشت شده و از مزرعه خارج میشود. در ادامه توصیه کودهای پایه نیتروژن ، فسفر و پتاسیم در باغ های پسته مثمر ارائه می شود. در سایر موارد باید از دستورالعمل های مربوط استفاده شود. در استفاده از دستورالعمل توصیه کودی باید توجه شود که تفاوتهایی بین ارقام مختلف پسته از لحاظ میزان برداشت عناصر غذایی وجود دارد. همچنین در سالهای بارور و غیر بارور نیز تفاوتهای فاحشی از لحاظ میزان برداشت عناصر غذایی از خاک وجود دارد. اعداد این نشریه حاصل نمونه گیری های متعدد از باغ های بارور پسته و بر روی پایه های متفاوت در ایالات متحده آمریکاست. این اعداد به صورت متوسط ارائه می شوند و انتظار می رود در بلند مدت استفاده از این دستورالعمل باعث کاهش فاصله بین سال های بارور و غیر بارور شود.

توصیه کود نیتروژن (ازته) در باغ پسته بر مبنای روش پتانسیل عملکرد

نیتروژن یکی از فراوان ترین عناصر غذایی پرمصرف در برگ های سالم پسته است. از آنجایی که نیتروژن بسیار پویاست و براحتی در داخل تاج پوشش گیاه حرکت می کند، علائم کمبود آن هم در برگهای جدید و هم پیر دیده میشود. علائم کمبود نیتروژن در رشد جدید شامل دم برگها و قسمتهای هوایی قرمز رنگ ، کاهش رشد ، برگهای زردرنگ ، خزان زودتر از موعد برگها و کاهش محصول است (شکل ۱). بر اساس روش پتانسیل عملکرد برای تعیین میزان کود ازت (نیتروژنی) مورد نیاز پسته از منابع مختلف کودی از نمودار ۱ استفاده میشود.

علائم کمبود نیتروژن در پسته

نمودار توصیه کود نیتروژن برای محاسبه نیاز کود پایه باغات پسته به روش پتانسیل عملکرد

برای استفاده از نمودار ۱ جهت محاسبه نیاز کود پایه باغات پسته ابتدا میزان عملکرد پسته تر سال قبل از محور افقی انتخاب شده و یک خط عمودی رسم می شود تا خط مربوط به نوع کود مدنظر را قطع کند. سپس از آن نقطه خطی افقی رسم می شود تا محور عمودی را قطع کند. محل تقاطع با محور عمودی نشان دهنده میزان کود مدنظر خواهد بود.

مثال ۱

اگر عملکرد پسته تر باغی ۱۶۰۰ کیلوگرم در هکتار باشد و کشاورز قصد داشته باشد که کل نیاز به کود نیتروژنی را از منبع کود سولفات آمونیم تأمین کند، میزان کود مورد نیاز را محاسبه کنید؟ بر اساس نمودار ۱ میزان کود سولفات آمونیم مورد نیاز ۲۰۰ کیلوگرم در هکتار محاسبه می شود.

خودآزمایی ۱ : در همین شرایط میزان مورد نیاز سایر کودهای نیتروژنی را محاسبه کنید.

حل خودآزمایی محاسبه نیاز کود پایه باغات پسته برای کودهای نیتروژن دار

توصیه کود فسفر مورد نیاز پسته بر مبنای روش پتانسیل عملکرد

فسفر برای رشد قوی درخت و عملکرد اهمیت دارد. کمبود فسفر در خاک های شنی یا باغ های پرمحصول دیده میشود. در حالت کمبود فسفر ، درختها شاخسارهای طبیعی و متراکم دارند؛ ولی برگها سبز پررنگ می شوند. در کمبودهای شدیدتر فسفر نقاط نکروزه نامنظم (قهوه ای رنگ) در اطراف حاشیه برگها توسعه می یابد (شکل ۲). برای تعیین میزان کود فسفری مورد نیاز از منابع مختلف کودی از نمودار ۲ استفاده میشود.

شناخت علائم کمبود فسفر در پسته جهت محاسبه نیاز کود پایه باغات پسته

نمودار تعیین میزان فسفر جهت محاسبه نیاز کود پایه باغات پسته

شیوه استفاده از نمودار ۲ جهت محاسبه نیاز کود پایه باغات پسته مشابه نمودار ۱ است. با توجه به اینکه درصد خلوص دی آمونیم فسفات و سوپر فسفات غلیظ مشابه هم است، برای هر دو کود یک خط رسم شده است.

مثال ۲

اگر عملکرد پسته تر باغی ۲۰۰۰ کیلوگرم در هکتار باشد و کشاورز قصد داشته باشد که کل نیاز به کود فسفری را از منبع کود سوپر فسفات معمولی تأمین کند، میزان کود مورد نیاز را محاسبه کنید؟ بر اساس نمودار ۲ میزان کود سوپر فسفات معمولی مورد نیاز حدود ۷۰ کیلوگرم در هکتار محاسبه می شود.

خودآزمایی ۲ : در همین شرایط میزان سایر کودهای فسفری مورد نیاز را محاسبه کنید.

حل خودآزمایی محاسبه نیاز کود پایه باغات پسته برای کودهای فسفره

توصیه کود پتاسیم مورد نیاز پسته بر مبنای روش پتانسیل عملکرد

برای رشد قوی درخت و درصد خندانی بالا به پتاسیم نیاز است. علائم کمبود نخست بر روی برگ های اوایل تا اواسط تابستان قابل مشاهده است و در طول فصل افزایش می یابد. در حالت کمبود متوسط پتاسیم ، برگهای پیرتر بر روی شاخه های جدید رنگ پریده می شوند ، اندازه شان کوچک تر می شود و از حاشیه پیچیده می شوند. در حالت کمبود شدید پتاسیم ، نوک برگ و سپس حاشیه برگ زرد می شود و سپس قهوه ای شده و می میرد. سمیت کلر و سدیم هم ممکن است علائم مشابهی ایجاد کنند (شکل ۳).

شناخت علائم کمبود پتاسیم جهت محاسبه نیاز کود پایه باغات پسته

نمودار محاسبه نیاز کود پایه باغات پسته برای کودهای پتاسیمی

برای تعیین میزان کود فسفری مورد نیاز از منابع مختلف کودی از جمله سولفات پتاسیم ، کلرید پتاسیم و نیترات پتاسیم از نمودار ۳ استفاده می شود. طریقه استفاده از نمودار ۳ مشابه نمودار ۱ است.

مثال ۳

اگر عملکرد پسته تر باغی ۲۰۰۰ کیلوگرم در هکتار باشد و کشاورز قصد داشته باشد که کل نیاز به کود پتاسیم را از منبع کود سولفات پتاسیم تأمین کند، میزان کود مورد نیاز را محاسبه کنید؟ بر اساس نمودار ۳ میزان کود سولفات پتاسیم مورد نیاز حدود ۱۱۰ کیلوگرم در هکتار محاسبه می شود.

خودآزمایی ۳ : در همین شرایط میزان سایر کودهای پتاسیمی مورد نیاز را محاسبه کنید.

حل خودآزمایی میزان پتاسیم مورد نیاز پسته

توصیه کودهای پایه بر اساس نوع کودهای دامی و آلى

کودهای آلی نیز یکی دیگر از منابع مهم تأمین کننده عناصر پایه محسوب می شوند که در خصوص آنها باید به دو نکته توجه کرد. اول اینکه این کودها مواد غذایی موجود را به صورت تدریجی آزاد می کنند. در نتیجه ممکن است میزان مواد غذایی آزاد شده از این کودها بیشتر از نیاز درخت به نظر برسد؛ ولی میزان معدنی شدن کودها نیز باید در نظر گرفته شود. دوم اینکه کودهای آلی از طریق کاهش pH محیط تأثیرات مثبتی بر حلالیت و قابلیت جذب عناصر غذایی بومی خاک و کودهای افزوده شده می گذارند که باید در نظر گرفته شود. در بسیاری از باغ های پسته، کودهای دامی و آلی یا از قبل به خاک اضافه شده اند یا کشاورز قصد دارد همزمان از این منابع نیز با مقاصد مختلف استفاده کند. کودهای دامی استفاده شده نیز حاوی مقادیر مختلفی از عناصر غذایی هستند. بنابراین باید در هنگام محاسبه کودهای پایه محاسبه شوند.

جدول محاسبه کود پایه باغات پسته با توجه به کود دامی داده شده به زمین

تعیین نیاز کود نیتروژن در باغات پسته بر اساس مقدار کود دامی
برای محاسبه کود پایه باغات پسته جهت به دست آوردن مقدار نیتروژن خالص افزوده شده به خاک به علت استفاده از مقادیر مختلف کودهای دامی گوناگون از نمودار ۴ استفاده میشود. مقادیر محاسبه شده از روی نمودار ۴ باید با توجه به نوع کود شیمیایی مورد استفاده توسط کشاورز در ضرایب جدول ۱ ضرب شوند تا مقادیری از کودهای شیمیایی که باید از توصیه نهایی کسر شوند، مشخص شوند.

مثال ۴

فرض کنید باغداری در هر هکتار از باغ پسته ۱۰ تن پسته تر برداشت می کند. او همچنین ۱۰ تن در هکتار کود گاوی استفاده کرده است. درصورتی که بخواهد بقیه نیاز باغ خود به نیتروژن را از طریق کود سولفات آمونیم تأمین کند، میزان کود شیمیایی مورد نیاز را محاسبه کنید؟ با توجه به نمودار ۱ مقدار کود سولفات آمونیم مورد نیاز برای ۵ تن پسته حدود ۵۵۰ کیلوگرم محاسبه می شود. درنتیجه برای ۱۰ تن پسته ۱۱۰۰ کیلوگرم از این کود نیاز است. با توجه به نمودار ، کود گاوی افزوده شده حدود ۱۵۰ کیلوگرم نیتروژن خالص به خاک اضافه می کند. ضریب کود سولفات آمونیم در جدول ۱ معادل ۴.۷۶ است و درنتیجه باید این ضریب را در ۱۵۰ کیلوگرم ضرب کنیم. به این ترتیب ۷۱۴ کیلوگرم از ۱۱۰۰ کیلوگرم کود مورد نیاز به وسیله کود گاوی تأمین شده است و کشاورز باید ۳۸۶ کیلوگرم کود سولفات آمونیم دیگر به صورت تقسیطی در مراحل مختلف رشد پسته به خاک اضافه کند.

نمودار تعیین میزان کود فسفر مورد نیاز درختان پسته با توجه به میزان کود دامی داده شده به زمین

برای محاسبه کود پایه باغات پسته جهت برطرف کردن نیاز کودی فسفر نیز به شیوه مشابه از نمودار ۵ و جدول ۱ استفاده می شود. به این ترتیب که ابتدا میزان P2O5 اضافه شده به خاک در اثر افزودن مقادیر متفاوتی کود دامی از منابع گوناگون با استفاده از نمودار ۵ محاسبه می شود و سپس با استفاده از ضرایب جدول ۱ این مقادیر به معادل کود مربوط تبدیل شده و از میزان توصیه کود شیمیایی فسفره کسر می شود.

مثال ۵

فرض کنید باغداری در هر هکتار از باغ پسته ۱۰ تن پسته تر برداشت می کند. او همچنین ۱۰ تن در هکتار کود گاوی استفاده کرده است. درصورتی که بخواهد مابقی نیاز فسفری باغ خود را از طریق کود سوپر فسفات معمولی تأمین کند، میزان کود شیمیایی مورد نیاز را محاسبه کنید؟ با توجه به نمودار ۲ مقدار کود سوپر فسفات معمولی مورد نیاز برای ۵ تن پسته حدود ۱۷۰ کیلوگرم محاسبه می شود. در نتیجه برای ۱۰ تن پسته ۳۴۰ کیلوگرم از این کود نیاز است. با توجه به نمودار ۵ ، کود گاوی افزوده شده حدود ۱۸۰ کیلوگرم P2O5 به خاک اضافه می کند. ضریب کود سوپر فسفات معمولی در جدول ۱ معادل ۵ است و در نتیجه باید این ضریب را در ۱۸۰ کیلوگرم ضرب کنیم. به این ترتیب معادل ۹۰۰ کیلوگرم کود سوپر فسفات معمولی در اثر استفاده از کود دامی به خاک اضافه شده است که بیش از نیاز محصول است و در نتیجه احتیاجی به مصرف کود فسفری اضافه نیست.

نمودار تعیین میزان پتاسیم مورد نیاز پسته با توجه به کود دامی داده شده به باغ

همچنین برای محاسبه نیاز کود پایه باغات پسته جهت تعیین میزان کود پتاسیمی مورد نیاز بعد از مصرف کودهای دامی، از نمودار ۶ و جدول ۱ استفاده میشود. ابتدا میزان پتاسیم اکسید (K2O) اضافه شده به خاک در اثر مصرف سطوح مختلف کودهای دامی گوناگون با استفاده از نمودار ۶ محاسبه می شود. سپس با استفاده از جدول ۱ این مقادیر به معادل کودهای پتاسیمی مربوط تبدیل شده و این مقدار از کل توصیه کود پتاسیمی کسر می شود.

مثال ۶

فرض کنید باغداری در هر هکتار از باغ پسته ۱۰ تن پسته تر برداشت می کند. او همچنین ۱۰ تن در هکتار کود گاوی استفاده کرده است. درصورتی که بخواهد مابقی نیاز پتاسیمی باغ خود را از طریق کود سولفات پتاسیم تأمین کند، میزان کود شیمیایی مورد نیاز را محاسبه کنید؟ با توجه به نمودار ۳ مقدار کود سوپر فسفات معمولی مورد نیاز برای ۵ تن پسته حدود ۲۵۰ کیلوگرم محاسبه می شود. در نتیجه برای ۱۰ تن پسته ۵۰۰ کیلوگرم از این کود نیاز است. مطابق نمودار ، کود گاوی افزوده شده حدود ۱۰۰ کیلوگرم پتاسیم اکسید (K2O) به خاک اضافه می کند. ضریب کود سولفات پتاسیم در جدول ۱ معادل ۱.۹۲ است و درنتیجه باید این ضریب را در ۱۰۰ کیلوگرم ضرب کنیم. به این ترتیب معادل ۱۹۲ کیلوگرم کود سولفات پتاسیم در اثر استفاده از کود دامی به خاک اضافه شده است که اگر از ۵۰۰ کیلوگرم، کل نیاز به کود سولفات پتاسیم کسر شود، کشاورز باید ۳۰۸ کیلوگرم در هکتار سولفات پتاسیم به مزرعه اضافه کند.

کودهای چند عنصری

در خصوص کودهایی که همزمان دو یا چند عنصر را تأمین می کنند ، محاسبه برای پرنیازترین کود انجام میشود. در این صورت کود کم مصرف تر نیز تأمین خواهد شد. به طور مثال اگر کشاورز قصد داشته باشد که نیاز کود نیتروژن و فسفر خود را همزمان از طریق کود دی آمونیم فسفات تأمین کند، با توجه به اینکه نیاز به کود فسفری بسیار کمتر از نیاز کود نیتروژنی است، در صورت تأمین نیاز کود ازته (نیتروژنی) کل نیاز به کود فسفری نیز تأمین خواهد شد.


محاسبه نیاز کود پایه باغات پسته


توضیحات

  • نویسندگان : یوسف هاشمی نژاد ، ولی سلطانی
  • تهیه شده در مرکز ملی تحقیقات شوری – دفتر شبکه دانش و رسانه های ترویجی

میانگین امتیازات ۵ از ۵
از مجموع ۱۰ رای
فیسبوک توییتر گوگل + لینکداین تلگرام واتس اپ کلوب
 
 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

error: عدم امکان کپی مطالب

تماس با ما

برگشت به منوی تماس ها

پشتیبانی واتساپ

برگشت به منوی تماس ها

کانال تلگرام شرکت

برگشت به منوی تماس ها

پیج اینستاگرام شرکت

برگشت به منوی تماس ها

برگشت به منوی تماس ها

برگشت به منوی تماس ها