ساقه خوار اروپائی ذرت

کرم ساقه خوار اروپایی ذرت

Ostrinia nubilalis Hbn


 

مقدمه:

ذرت بدلیل داشتن خصوصیات مطلوب از جمله قدرت سازگاري بـالا از جایگـاه ویـژه اي در بـین محـصولات زراعی برخوردار می باشد بطوریکه سطح زیر کشت آن در سال 2000 بیش از 120 میلیون هکتـار از اراضـی زراعی دنیا بوده و از نظر سطح زیر کشت ، بعد از گندم و برنج ، مقام سوم را به خود اختصاص داده اسـت و از نظر عملکرد و میزان تولید آن در سال 2002 میلادي در دنیا در رتبه اول قـرار داشـته اسـت .(2) آمـار وزارت جهاد کشاورزي نشان می دهد سـطح زیـر کـشت گنـدم در کـشور ایـران 190 هـزار هکتـار در سـال 1384می باشد .(3) یکی از موانع موجود در افزایش تولید این محصول وجود آفات و بیماریهاي گیاهی اسـت .


راهنمای سموم دفع آفات نباتی


کـرم ساقه خوار اروپائی ذرت Ostrinia nubilalis Hbn. یکی از مهمتـرین آفـات ذرت در کـشور ایـران و سایر مناطق مهم ذرت کاري دنیا بوده و بیشترین خسارت را به این محصول وارد می کند . این حـشره از راســـته بالپولکـــداران (Lepidoptera) و خـــانواده Pyralidae بـــوده و زیـــر گونـــه آن در ایـــران Ostrinia nubilalis persica مـی باشـد . فـرح بخـش (1340) سـاقه خـوار اروپـائی ذرت را از مازندران گزارش کرده است . این آفت با حمله به انواع محصولات زراعی باعث کاهش محـصول مـی گـردد. شناسی (1352) خسارت این آفت را در مزارع ذرت شرکت سهامی سفیدرود تا %34 اعـلام نمـوده اسـت . در سال 1382، کرم ساقه خوار ذرت در منطقه مغان حالت طغیانی داشت. مهمتـرین علـل طغیـان ایـن آفـت در مزارع ذرت عبارت بودند از:


  1. بومی بودن ساقه خوار اروپائی ذرت در منطقه و سازگاري مناسـب بـا شـرایط آب و هوائی منطقه
  2. وجود میزبانهاي متعدد اعم از گیاهان زراعی و علفهاي هرز در منطقـه
  3. تـاخیر در تاریخ کشت ذرت در برخی از مزارع منطقه و مصادف شدن مراحل حساس این گیـاه بـا تـراکم هـاي بـالاي جمعیت آفت. بررسی هاي انجام شده در آن سال نشان داد که تا %96 آلودگی به ساقه خوار اروپائی ذرت در برخی مـزارع ذرت وجود داشته و تا %50 خسارت در تعدادي از مزارع ذرت گزارش شده است .بررسی هاي راثی پور (1361) مشخص نمود که بعضی از اندامهاي گیاه ذرت بدلیل داشتن میزان قند بیـشتر، لاروهاي ساقه خوار اروپایی ذرت را بهتر جلب می کنند . بررسی هاي انجام شده نـشان داده اسـت توزیـع فضائی (Spatial distribution) لاروهاي ساقه خوار اروپائی ذرت در ارقام حساس و مقاوم ذرت بـا هـم متفاوت است بطوریکه در ارقام مقاوم تعداد لارو کمتر بوده و اکثر لاروها در ناحیه بلال هـا  ( ears ) مـستقر بوده اما در ارقام حساس تراکم و فعالیت لاروها بیشتر متوجه قسمتهاي پائین تر گیاه بوده است بطوریکه کمتر از %10 لاروها در ارقام حساس در ناحیه بلال یا قـسمتهاي بـالاتر آن دیـده شـده انـد .(10) توزیـع فـضائی بالغ هاي زمستانگذران و حشرات نسل اول ساقه خوار اروپائی ذرت مطالعه و مشخص شده که بالغ هاي نسل اول عمدتاً در حاشیه مزارع داراي تجمع بیشتري بودند .
    کرم ساقه خوار ذرت


مناطق انتشار کرم ساقه خوار اروپائی ذرت :


کرم ساقه خوار ذرت از جمله آفات کلیدي ذرت است که در شمال و شمال غرب کشور خسارت زیادي می زنـد. در ایران در استانهاي مازندران ، گیلان و آذربایجان شرقی شیوع دارد . ایـن آفـت در منطقـه مغـان در روي ذرت و سورگوم آفت اصلی و کلیدي می باشد.


 

دامنه میزبانی کرم ساقه خوار اروپائی ذرت :


این آفت حشره اي است پلی فاژ (چندخوار) که طیف وسیع میزبانی دارد و در دنیا بـه حـدود 200 گونـه گیـاه خسارت وارد می کند . مهمترین گیاهان زراعی که توسط کرم ساقه خوار اروپائی ذرت مورد حمله قرار مـی گیرند عبارتند از : گندم ، ذرت ، چغندرقند ، پنبه ، بادنجان ، سـویا ، سـورگوم ، آفتـابگردان و کنجـد  . خسارت این آفت از روي کنف ، نیشکر و برنج نیز گزارش شده است .


مهمتـرین علفهـاي هـرز میزبـان ایـن آفـت عبارتنـد از :


تـوق ( Xanthium strumarium L ) و  (Xanthium spinosum )

گاوپنبه  (Abutilon sp)

تـاجریزي (Solanum nigrum)  

تــاج خــروس (Amarantus retroflexus L)

یــولاف (Avena fatua)

قیــاق  (Sorgum halepense)

دم روبــاهی (Alopecurus pratensis )

اســفناج وحــشی (Atriplex patulum)

جومیش  (Brumus sp)

سوروف (Echinochloa crusgalli)

جو وحشی (Hordeum murinum)


 

مشخصات ظاهري آفت کرم ساقه خوار اروپایی ذرت :


عرض حشره با بال هاي باز 27-31 میلی متر و طول آن 15 میلی متر می باشد. پروانه هـاي نـر کـوچکتر از پروانه هاي ماده بوده و نقش روي بال آن ها نیز با پروانه هاي ماده متفاوت است. رنگ پروانه مخلوط زرد یـا زرد مایل به قهوه اي است. روي بالها در فاصله یک سومی حاشیه خارجی دو نوار شکسته بموازات حاشیه قرار دارد. تخم حشره گرد و پهن بوده و در حدود 0.5 میلیمتر قطر دارد . تخم هاي این آفت بطور دسته جمعی بطور میانگین در دسته هاي 15-20 عـددي در سـطح زیـرین بـرگ و گاهی در روي ساقه گذاشته می شود. لارو این آفت کرمی رنگ بوده و در طول بدن داراي نوارهاي ارغوانی رنگ می باشد. در روي هر حلقـه بـدن لارو 4 نقطه تیره وجود دارد که روي هر نقطه نیز یک مو مشاهده می شود. شفیره قهوه اي رنگ بطول 12-15 میلیمتر و داخل یک پیله ظریف و سست تشکیل می شود .


 کرم ساقه خوار اروپایی ذرتلارو شفیره کرم ساقه خوار اروپائی ذرتOstrinia nubilalis Hbn


نحوه خسارت:


این آفت در ایران در درجه اول به ذرت و در درجه دوم به سایر محصولات زراعـی حملـه مـی کنـد.ایـن حشره در مناطق پراکنش خود در ایران ، قبل از حمله به ذرت ابتدا در اوایل بهار به مزارع گندم حمله می کند ، با خسارت به این محصول نسل اول خود را سپري می کند  .


نحوه خسارت در مزارع گندم : پروانه هاي ساقه خوار اروپائی ذرت در روز فعالیت نداشته و در زیر بقایای گیاهی ، علفهاي هرز و گیاهان زراعی مخفی می شوند و در هنگام شب از پناهگاه هاي خود خارج شده و بـه فعالیت و جفت گیري می پردازند . پروانه هاي ماده دستجات تخم خود را در زیر برگهاي گندم مـی گذارنـد .لاروها پس از خروج از تخم و تغذیه مختصر از برگهاي گندم از محل نزدیک به گـره هـاي سـاقه وارد سـاقه شده و شروع به تغذیه می نمایند .



 خسارت کرم ساقه خوار اروپاییخسارت کرم ساقه خوار اروپایی

در اثر تغذیه حشره ، گیاه گندم ضعیف شده و پس از مدتی خوشه ها سـفید رنگ می گردند . دانه هاي گندم اصلاً تشکیل نشده و یا کوچک و چروکیده می شوند . علائـم خـسارت ایـن آفت تا قبل از سفید شدن خوشه ها در مزرعه مشهود نیست . سفید شدن خوشه در اثر تغذیه این آفت شبیه به علائم فوزاریوم خوشه می باشد با این تفاوت که در بیماري فوزاریوم خوشه , گـرد نـارنجی رنـگ کـه همـان اسپورهاي قارچ فوزاریوم است در روي خوشه ها مشخص می باشد  . 


نحوه خسارت در مزارع ذرت: علائم و نحوه خسارت ساقه خـوار اروپـائی ذرت در مـزارع ذرت بـه ایـن صورت است که لاروهاي این آفت پس از خروج از تخم ابتدا بطور مختـصر از برگهـاي ذرت تغذیـه نمـوده و سپس ساقه و گل آذین را سـوراخ کـرده و وارد آن مـی شـوند. محـل ورود لارو بـه سـاقه غالبـاً در نزدیکـی گره هاي ساقه است که این سوراخها با خاك اره و فضولات لارو که بیرون ریختـه مـی شـود براحتـی قابـل تشخیص است. لارو این آفت با تغذیه از داخل ساقه و ایجاد دالان در آن باعـث قطـع جریـان شـیره پـرورده می شود در نتیجه گیاه ضعیف شده و این امر باعث کاهش عملکرد محصول می گردد. ساقه هاي آلوده در اثر وزش باد شکسته شده و خسارت تشدید می شود. تغذیه لاروهاي آفت از محور کاکل ذرت (Tassel corn) باعث شکسته شدن آنها , اختلال در گرده افشانی و عدم تلقیح بوته ها می گردد کـه در نتیجـه آن بیـشترین خسارت به بوته هاي ذرت وارد می آید . لاروهاي نسل سوم این آفت به بلال نیز حمله کـرده باعـث کـاهش محصول و از بین رفتن بازارپسندي آنها می شوند . بررسی هـاي اخیـر در دنیـا نـشان داده اسـت کـه سوراخ ایجاد شده در ساقه بوسیله لاروهاي ساقه خوار اروپائی ذرت ، محل مناسبی براي ورود قـارچ فوزاریـوم بوده و رابطه مستقیم بین تراکم جمعیت این آفت و میزان آلودگی به بیماري فوزاریـوم میـوه ذرت وجـود دارد . کرم ساقه خوار اروپائی ذرت به سایر محصولات زراعی نیز خسارت زده و باعث کـاهش عملکـرد محـصول و بازارپسندي آنها می شود.


خسارت کرم ساقه خوار اروپایی به سایر محصولات
زیست شناسی آفت:


این آفت بصورت لارو کامل در داخل بقایاي ساقه هاي آلـوده ذرت در مزرعـه همچنـین علـف هـرز مـستک (توق) زمستانگذرانی می نماید. در اوایل بهار لاروها در داخل بقایاي ساقه آلوده در مزرعه و یا داخل علف هرز مستک تبدیل به شفیره می شوند. ظهور اولین پروانه هاي این آفت در بهار زمـانی اسـت کـه درجـه حـرارت حدود 200c باشد (در منطقه مغان حدود اواسط اردیبهشت ماه) . این پروانه هـا شـب فعـال بـوده و روزهـا در پناهگاههاي مختلف مانند زیر سایه گیاهان بوته اي استراحت می کنند. عمر پروانه هاي ماده حـدود 15 الـی 20 روز می باشد . پروانه هاي ماده دستجات تخم خود را در زیر برگهاي گیاهان میزبان می گذارند . میـانگین طول دوره جنینی تخم حدود 7.5 روز می باشد 6 الی 9 روز بر حـسب درجـه حـرارت هـاي مختلـف) . دوره لاروي این آفت حدود 4 الی 5 هفته طول می کشد که در این مدت لاروها 5 بار پوست انـدازي مـی کننـد . میانگین طول دوره شفیرگی 10 ±1روز است. طول دوره هر نسل آفت با توجه به شرایط محیطـی 30 تـا 65 روز می باشد  . توزیع فضائی دستجات تخم به این صورت است که حدود %95 دسـتجات تخـم ایـن آفـت در سـطح زیـرین برگهاي ذرت قرار می گیرند و %5 دستجات تخم نیز در روي برگها و سـاقه ذرت گذاشـته مـی شـوند . اکثـر دستجات تخم در ناحیه وسط ساقه ذرت در روي برگهاي نزدیک و اطراف بلالها بوده و تعـدادي نیـز در روي برگهاي پائین و بالاي ساقه قرار می گیرند .  لاروهاي جوان پس از خروج از تخم مقدار کمی از برگها تغذیه می کنند که خسارت چندانی بحساب نمی آید اما خسارت اصلی پس از ورود لاروها بداخل سـاقه اسـت که با تغذیه و ایجاد دالان عمودي و افقی باعث کاهش عملکرد محـصول مـی گردنـد. لارو قبـل از ورود بـه مرحله شفیرگی سوراخی در ساقه بوجود می آورد تا پروانه بتواند از آن محل خارج شـود. بررسـی هـاي انجـام شده نشان می دهد که در آب و هواي دشت مغان اوج پرواز پروانه هاي ساقه خـوار ذرت در 28 اردیبهـشت ،1  تیرماه و 15 مردادماه می باشد  . البته با توجه به شرایط آب و هوائی در سالهاي مختلـف، طـول هـر یک از مراحل رشدي آفت و نیز طول مدت هر نسل آن متفاوت می باشد. کرم ساقه خوار ذرت داراي 3 نـسل کامل در مزارع دشت مغان می باشد . این آفت در هر سـال داراي 1 اوج تخمریـزي در مـزارع گنـدم و 2 اوج تخمریزي در مزارع ذرت منطقه است که نشاندهنده 3 نسل این آفت می باشد. لاروهاي حاصل از نسل سوم در اواخر فصل زراعی و پـس از برداشـت ذرت در بقایـاي سـاقه هـاي ذرت در مزرعه باقی مانده و تا بهار سال بعد زمستانگذرانی می کنند .


چرخه زندگی کرم ساقه خوار اروپایی

چرخه زندگی کرم ساقه خوار اروپایی ذرت

 زمستان گذرانی کرم ساقه خوار اروپایی


روش هاي کنترل کرم ساقه خوار اروپایی ذرت:



1- کنترل زراعی:


الف- در هنگام برداشت محصول ذرت و گندم ، ساقه ها تا حد امکان از کف بریده شوند.

ب- پس از برداشت محصول، بقایاي ذرت از مزرعه جمع آوري و نابود شوند.

ج- انجام شخم عمیق پائیزه

د- حذف علف های هرز داخل و حاشیه ی مزارع در اواخر فصل زمستان و اوایل بهار

ر- هراکشت مزرعه

ز- برداشت به موقع محصول  برای جلوگیری از مواجه شدن مراحل حساس رشدی بوته ذرت با افزایش تراکم آفت

و- استفاده از تله های نوری و فرومونی

 

2 – کنترل بیولوژیک:


استفاده از دشمنان طبیعی براي کنترل آفت می باشد و شامل:


الـف– اسـتفاده از زنبورهـاي تریکوگرامـا (ماننـد Trichogramma brassicae و T.pintoi ) کـه پارازیتوئید تخم آفت می باشند. تخمهاي پارازیته شده توسط این زنبور سیاه رنگ بوده و سوراخ خروجی زنبـور به شکل دایره دیده می شود. استفاده از 1-2 گرم زنبور تریکوگراما یا معادل 100-200 عـدد تریکوکـارت (بـا توجه به تراکم جمعیت آفت) براي هر هکتار از مزرعه ذرت در هر نوبت رهاسازي توصیه مـی گـردد. 3 نوبـت رها سازي زنبور تریکوگراما (پارازیتوئید تخم آفت) براي هر نسل آفت توصیه می شـود. نوبـت اول رهاسـازي زنبور باید در زمان مشاهده اولین تخم هاي آفت در مزرعه انجام گیرد. نوبت دوم رهاسازي ، در زمان حـداکثر (پیک) تخم آفت در مزرعه و نوبت سوم رهاسازي 4-5 روز بعد از نوبت دوم باشد. باید توجه نمود که رهاسازي زنبور تریکوگراما باید در سـاعات اولیـه صـبح انجـام شـود و تریکوکـارت هـا در فواصل 10 متر از یکدیگر در روي بوته هاي ذرت نصب گردند.


 دشمنان طبیعیدشمنان طبیعیدشمنان طبیعی


 
ب- استفاده از زنبور براکون (Habrobracon hebetor) که پارازیتوئید لاروهاي آفت می باشد. این زنبور تخم هاي خود را داخل بدن لارو آفت بخصوص لاروهاي درشت (لاروهاي سنین 4 یا 5 ) می گذارد و آنها را از بین می برد. انجام 1 نوبت رهاسازي زنبور براکون به تعداد 1000 عدد زنبور ماده در هر هکتار مزرعه ذرت علیه لاروهاي کرم ساقه خوار ذرت توصیه می گردد.


 

نکته: بهتر است مزارع ذرت که در آنها عملیات رهاسازي زنبورهاي پارازیتوئید انجام می شود از باد بردگی یا Drift سموم شیمیایی مصون باشند همچنین حدالامکان باید از مصرف سموم آفتکش بخصوص حشره کش ها در این مزارع خودداري شود.


ج- آفتکش بیولوژیک (Bacillus thuringiensis) B.T بمقدار 2 کیلوگرم در هکتار براي کنترل لاروهاي آفت بخصوص لاروهاي ریز (لاروهاي سنین 1 و 2 ) بکار می رود. کاربرد ماده بیولوژیک B.T به هنگام عصر توصیه می گردد (بدلیل بی اثر شدن سریع این ترکیب در برابر نور خورشید) همچنین اضافه نمودن یک ماده خیس کننده و محافظ به B.T باعث افزایش درصد تاثیر و نیز دوام آن در محیط می گردد. توصیه می شود براي کنترل کامل آفت، از هر سه عامل کنترل بیولوژیک فوق الذکر بصورت تلفیقی استفاده شود.


 

3 – کنترل شیمیائی:


بهترین موقع سمپاشی زمانی است که %50 لاروها از تخم خارج و هنوز وارد ساقه نشده اند (پس از ورود لارو به ساقه عملاً آفت از دسترس خارج شده و کنترل آن مشکل می گردد) و یا حدود %70 بوته هـا برگهایـشان سوراخ شدگی و علائم تغذیه آفت را نشان دهند . کنترل با استفاده از یک سم انتخابی مناسـب کـه کمتـرین اثرات سوء زیست محیطی را داشته باشد انجام گیرد. در صورت نیاز تکرار سمپاشـی ده روز پـس از سمپاشـی اول توصیه می شود.
مونوکروتوفوس 2 لیتردر هکتار
 فوزالن 3 لیتر درهکتار




توضیحات

  • نویسندگان : مسعود تقی زاده ، غلامحسین بصیری
  • تهیه شده در : موسسه تحقیقات ، آموزش و ترویج کشاورزی ، موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور

دانلود فایل PDF مقاله کرم ساقه خوار اروپائی ذرت


دانلود مقاله پی دی اف کرم ساقه خوار اروپایی ذرت


کانال تلگرام شرکت کشاورزی و دامپروری سرافراز هزارمسجد


میانگین امتیازات ۵ از ۵
از مجموع ۱ رای
فیسبوک توییتر گوگل + لینکداین تلگرام واتس اپ کلوب
 
 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

error: عدم امکان کپی مطالب

تماس با ما

برگشت به منوی تماس ها

پشتیبانی واتساپ

برگشت به منوی تماس ها

کانال تلگرام شرکت

برگشت به منوی تماس ها

پیج اینستاگرام شرکت

برگشت به منوی تماس ها

برگشت به منوی تماس ها

برگشت به منوی تماس ها