زراعت جو ( قسمت دوم )

جو ( قسمت اول )

رابطه شوری و مقدار مصرف کود های کشاورزی

مبارزه با آفات، بیماریها و علفهاي هرز در مزارع جو

آفات

مهمترین آفت که سطح وسیعی از مزارع استان را هر ساله دچار خسارت میکند، آفت سن میباشد که هر ساله در اوایل بهار از کوه پرواز و در مزارع جو ریزش میکند. سن مادر با تغذیه شیرة بوته جو موجب خشک شدن ساقه مرکزي و خوشه جو میشود. سنهاي نر و ماده پس از مدتی تغذیه، در مزرعه جفت گیري کرده و سن ماده تخمهاي خود را بصورت دانه هاي سبز رنگ و گرد در دسته هاي 14 تایی در پشت برگ جو قرار میدهد. تخمها پس از مدتی باز شده و حشرات ریز سیاهرنگی از آنها خارج میشود که به پوره هاي سن 1 مشهور می باشند. این پوره ها که عمدتاً در لابلاي خوشه ها قرار می گیرند با تغذیه از خوشه تغییر رنگ داده و پس از طی پنج مرحله بصورت سن بالغ در می آیند. بیشترین خسارت حمله سن از مرحله سوم پورگی به بعد بوده، که این مرحله خسارت، همزمان با شیري و یا خمیري شدن دانه هاي جو میباشد.

کنترل سن از طریق مبارزة شیمیایی:

در موقعی که تراکم سن مادر و پوره هاي آن در مزرعه به اندازهاي باشد که دشمنان طبیعی آن نتوانند آفت را کنترل کنند باید مبارزة شیمیایی نمود. از مزارع جو بطور مستمر بازدید نموده و سپس بر اساس دستورالعمل ذیل اقدام به سمپاش نمائید.

جو آبی :

  • با عملکرد بیش از 3 تن در هکتار با مشاهدة 8 عدد سن مادر در هر مترمربع باید سمپاشی نمود.
  • با عملکرد بیش از 3 تن در هکتار با مشاهدة 20-18 عدد پورة سن در مترمربع باید سمپاشی نمود.
  • با عملکرد کمتر از 3 تن در هکتار با مشاهدة 6 عدد سن مادر در مترمربع باید سمپاشی نمود.
  • با عملکرد کمتر از 3 تن در هکتار با مشاهدة 14- 16 عدد پورة سن در مترمربع باید سمپاشی نمود.

بیمارِهاي مهم جو

جو نسبت به بیماري هاي قارچی فوق العاده حساس است بیماریهاي مهم قارچی جو عبارتند از:

  • سیاهکهاي جو شامل سیاهک سخت جو، سیاهک آشکار جو.
  • زنگ زرد جو.
  • هلمینتوسپوریوزهاي جو شامل لکه قهوه اي معمولی جو، لکه قهوه اي توري جو و لکه قهوه اي نواري جو
  • سفیدك پودري جو.

سیاهک آشکار جو:

قارچ عامل بیماري ustilagonada است و در مناطقی که بارندگی و رطوبت زیاد است رایجتر می باشد. در اکثر مناطق خسارت سیاهک آشکار ناچیز است. گاهی اوقات ارقام زراعی بسیار حساس دچار خسارت می شوند بطور کلی میزان خسارت با درصد خوشه هاي آلوده ارتباط مستقیم دارد. علائم این بیماري در فاصله میان خوشه دهی تا رسیدن محصول نمایان می شود. ابتدا خوشه هاي آلوده سیاه می شوند و در میان خوشه هاي سالم سبز رنگی که تازه سر زده اند آشکارا قابل رویت هستند . بیشتر خوشه هاي آلوده کمی زودتر از خوشه هاي طبیعی ظاهر می شوند و سنبلکهاي آنها، به استثنا غشاي نازك فرابر، به توده اسپور خشک زیتونی رنگ تا سیاه تغییر شکل می دهند. کنترل این قارج توسط ضد عفونی بذر با قارچکش کربوکسین و همچنین استفاده از ارقام زراعی مقاوم توصیه می گردد.

سیاهک سخت:

عامل این بیماري قارچustilago hordei  می باشد سیاهک سخت پراکندگی بیشتري نسبت به سیاهک آشکار یا نیمه آشکار دارد در مناطقی که از بذر ضد عفونی شده استفاده می شود خسارت ناشی از این بیماري بسیار کم است. البته با توجه به اینکه خوشه هاي آلوده همراه با خوشه هاي سالم برداشت می شود از نظر اقتصادي خسارت ناشی از کاهش تولید و افت ارزش محصول را بوجود می آورد. علائم بیماري سیاهک سخت جو وجود غشاي نسبتاً پایداري است که تا زمان رسیدن گیاه باقی می ماند خوشه هاي سیاهک زده دیرتر از خوشه هاي سالم ظاهر میشوند و در بسیاري از موارد درون غلاف برگ پرچم گرفتار می شوند و کاملا خارج نمی گردند در مزارعی که درصد آلودگی بالا باشد پس از خرمن کوبی در روي دانه ها توده قهوه اي تیره تا سیاهی از تلیوسپورها نمایان می شود. کنترل سیاهک سخت از طریق کاربرد قارچکشها جهت ضد عفونی بذر بخوبی میسر می باشد.

زنگ زرد:

عامل این بیماري قارچ Puccinia striformis می باشد این زنگ معمولا در بهار زودتر از سایر زنگها ظاهر می شود. یوردیوم ها زرد رنگ اند و بیشتر روي برگ و سنبله یافت می شوند و اغلب به شکل نوارهایی برجسته آرایش می یابند. جوشهاي منفرد هر یک به ابعاد 1 – 0.5 – 0.3  هستند ولی شکل خطی آنها در فواصل شبکه رگبرگها در تمام طول برگ امتداد دارد روي گیاهچه ها جوشها حالت انفرادي دارند و به شکل خطی در نمی آیند. کنترل این بیماري عمدتا با استفاده از ارقام زراعی مقاوم صورت می گیرد ولی هنگامی که درجه بیماریزایی پاتوژن تغییر می کند و شدت بیماري بالا باشد از قار چکشهاي برگی استفاده می گردد.

لکه قهو ه اي نواري جو:

عامل بیماري لکه قهو اي نواري جو قارچPyrenophora graminis است زمانی که بارندگی و رطوبت در زمان خوشه دهی بالا باشد یا از سیستم آبیاري بارانی استفاده شود شدت بیماري به حداکثر می رسد. گیاهان آلوده، بذر کمی تولید میکنند که این بذرها نیز چروکیده هستند. بنابراین میزان خسارت تناسب مستقیم با درصد گیاهان آلوده در مزرعه دارد. این بیماري بذر زاد بوده و علائم آن روي دومین یا سومین برگ گیاهچه و برگهایی که بعد تشکیل میشود رویت می گردد. در برگهاي تازه روییده نوارهاي زرد رنگ ، بخصوص روي غلاف و قاعده پهنک برگ دیده می شود .این نوارها به تدریج در تمام طول برگ گسترش یافته و نکروزه می شوند. نوارها به یکدیگر می پیوندند و تمامبرگ از بین میرود. گیاهان آلوده معمولاً کوتاه مانده و برگ پرچم در مرحله خوشه رفتن به رنگ خرمایی روشن است. در بسیاري از گیاهان آلوده سنبله ها نمی توانند خارج شوند، در حالی که در گیاهان دیگر به شکل بادزده پیچیده ، فشرده و قهوه اي رنگ خارج می شوند. تفاوت علائم بیماري به درجه بیماریزایی پاتوژن، حساسیت میزبان و شرایط محیطی بستگی دارد. چون اینوکولوم این قارچ بذر زاد است کاشت ارقام زراعی مقاوم و بذر عاري از پاتوژن و یا ضد عفونی با قارچکشهاي مناسب مثل رورال تی اس می تواند از خسارت این بیماري جلوگیري کند.

سفیدك سطحی و یا سفیدك پودري:

این بیماري همراه زنگها از نخستین بیماریهاي گیاهی تشخیص داده شده است سفیدك سطحی گندمیان بوسیله قارچ Erysiphe graminis که پارازیت اجباري است بوجود میاید. در اقلیمهاي مرطوب و سرد حداکثر خسارت را می زند ولی در مناطق نیمه خشک نیز مشاهده شده است. سفیدك سطحی جو بوسیله قارچ E. graminis f.sp.hordei ایجاد می شود به ارقام زراعی و وحشی جو محدود شده و به سایر غلات دانه ریز مثل گندم، چاودار یا یولاف حمله نمیکند. آلودگی سبب کاهش وزن و میزان پروتئین دانه و در نهایت کاهش محصول میشود. در یک بررسی این کاهش به ترتیب 26، 11 و 9 درصد بوده است. گیاهانی که در مراحل اولیه رشد آلوده میشوند دانه هاي کمتري تشکیل میدهند. حداکثر کاهش محصول هنگامی است که بوته ها در مرحله گیاهچه آلوده شوند و گسترش بیماري تا گلدهی ادامه داشته باشد. این قارچ به تمام قستمهاي هوایی گیاه حمله میکند. بیماري معمولاً روي سطح فوقانی برگهاي پائینی گیاه گسترش بیشتري دارد. نخستین علائم آلودگی به صورت لکه هاي سفید روي برگها به چشم می خورد که سطح زیرین لکه ها سبز کم رنگ تا زرد میشود. این بیماري با استفاده از ارقام مقاوم قابل کنترل است در صورتی که از ارقام حساس استفاده شد باید با استفاده از قارچکشهاي مناسب و در زمان ظهور اولین علائم بصورت محلولپاشی روي گیاه به منظور جلو گیري از آلودگی اقدام نمود.

علفهاي هرز جو

جو یکی از غلات مهم در جهان است که به عنوان غذا مورد استفاده بشر و حیوانات قرار می گیرد. این گیاه علفی از خانواده گندمیان و داراي انواع زراعی و وحشی می باشد. یکی از عوامل خسارتزا در کشت جو علف هاي هرز می باشند ، که عملکرد وکیفیت محصول را به وسیله رقابـت مستقیم براي نور، آب و عناصر غذایی در خاك کاهش می دهند، علف هاي هرز همچنین پناهگاه آفات و عوامـل بیماریزایی هستند که به جو حـمله می کنند. مبارزه با علفهاي هرز یکی از مهمترین عملیات داشت زراعت جو می باشد. مبارزه با علفهاي هرز نباید به روش شیمیایی خلاصه شود بلکه رعایت تناوب زراعی ، لایروبی و پاك کردن کانالهاي انتقال آب آبیاري ، شخم اراضی آیش و زراعت کود سبز میتواند از راههاي مفید و بی خطر براي مبـارزه با علفهاي هرز و در نتیجه افزایش تولید محصولات زراعی باشد.

عافهای هرز مشکل ساز جو

روش هاي کنترل علف هاي هرز:

آلوده شدن مزارع به علفهاي هرز باعث بروز مشکلات جدي می شود که کنترل آن به برنامه ریزي اصولی و طرح ریزي شده نیاز دارد. در برنامه کنترل نوع ترکیب فلور گیاهی علفهاي هرز بسیار مهم است. فلور گیاهی علف هرز در یک منطقه به صورت ایستا و ثابت باقی نمی ماند و همواره علفهاي هرز جدید به مناطق تحت کنترل هجـوم می آورند لذا فلور علفهاي هرز یک منطقه شامل گونه هایی خواهد بود که بتوانند برتري خـود را نشـان داده و از روشهاي جدید کنترل نیز بگریزند. بنابراین کنترل علفهاي هرز جزیی از یک برنامه مدیریت مبارزه تلفیقی با آفـات ( l.P.M) مـی باشـد. کنتـرل علفهاي هرز شامل انتخاب بذر عاري از علف هرز و تهیه زمین مناسب ، استفاده از روشهاي زراعی و زمان صحیح مبارزه می باشد ولی انتخاب نهایی روش بستگی به شرایط محـل مـورد نظـر ، وجـود نیـروي انسـانی، امکانـات مکانیزاسیون و علف کشهاي در دسترس دارد. مخصوصاً این انتخاب در مورد به کار بردن علفکش ها درجایی که توسط آزمایشات محلی و نوع محصول تایید شده محدود می گردد. نبودن باریک برگ کش هاي مناسب گران بودن برخی علف کشها مانند برومایسید آ – ام ( 12 برابر توفوردي ) ، کیفیت بد برخی سموم باعث شده کشاورزان از دز بیشتر سموم استفاده کنند. عدم آگاهی از خسارت علف هاي هرز استفاده از جو براي تعلیف احشام مهم نبودن خلوص بذر براي کشاورزان سمی شدن بوته جو تا مدتی پس از سم پاشی با علف کش ها کاشت پی در پی گندم و جو و عدم رعایت تناوب عدم بسته بندي سموم به اندازه یک هکتار ، کمبود ادوات مناسب مبارزه با علف هاي هرز در جداول 7 الی 8 راهنماي انواع علف کش ها جو آمده است.

علفکشهای پهن برگ جو

علفکشهای نازک برگ جو

زمان برداشت:

زمان مناسب جهت برداشت جو وقتی است که رطوبت دانه آن بین 15 الی 20 درصد رسیده باشد در مورد ارقام حساس به ریزش باید عملیات برداشت قدري زودتر انجام گیرد. کاربرد ماشین آلات برداشت (کمباین یا دروگر ) سبب تسریع در برداشت محصول و بهبود کیفی و کمی آن می شود . نکته قابل تامل در کاربرد این ماشین آلات توجه و دقت کافی در برداشت و کاهش ضایعات در استفاده از ادوات مذکور می باشد.

توصیه هاي فنی جهت برداشت:

  • در زمان برداشت باید دم خوشه ها با خم شدن شکسته شوند
  • دانه در زیر دندان شکسته شود
  • ارقامی که به ریزش حساس هستند با سرعت برداشت شوند

کمباین و توصیه هاي فنی:

کمباین از ترکیب چند دستگاه ساخته شده که در صورت عدم رعایت تنظیمات لازم خسارت ناشی از بکارگیري این دستگاه، بسیار بیشتر از فوائد آن خواهد بود. به همین دلیل می بایست، رانندة کمباین از مهارتهاي کافی برخوردار باشد. لذا توصیه می شود، هرساله جهت بازآموزي تنظیمات کمباین، دوره هاي آموزشی کوتاه مدت (حداکثر یک روزه)، هم براي کمباین داران محلی و غیر محلی و هم براي کارشناسان ناظر برداشت از طرف سازمان جهاد کشاورزي استان، در مدیریتهاي شهرستانهاي مختلف برگزار گردد. در زیر به پاره اي از عیوب دستگاهها برداشت اشاره می شود.عیوب ذکر شده جزء عیوب رایج در دستگاههاي کمباین میباشند.

  • چرا ساقه ها بریده شده دور پروانه چرخیده و به جلو پرتاب می شوند؟سرعت پروانه کلش زیاد است
  • چرا ساقه ها بریده شده ولی برروي زمین افتاده اند؟یا فاصله پروانه کلش از تیغه برش زیاد بوده یا دور پروانه کلش کم میباشد.
  • چرا ساقه هاي بریده شده در محل بریدگی جویده شده اند؟ تیغه برش تیز نیست
  • چرا خوشه پریده شده برروي زمین مشاهده میشود؟ ارتفاع پروانه کلش کم بوده و برروي خوشه ها ضربه می زند
  • چرا در قسمت هلیس یا پیچ ارشمیدس جو مشاهده میشود؟ یا فاصله هلیس با پلت فرم کم بوده یا فاصله نبشی هاي انتقال دهندة مواد به خرمنکوب با کف کم است.
  • چرا برروي اکسل عقب کمباین بذر دیده می شود؟ یا فاصله چشمیهاي الک کاه کم است، یا حجم تغذیه زیاد است و کمباین فرصت بوجاري ندارد.

(ظرفیت برداشت کمباینهاي موجود 4 – 4.5 در هکتار میباشد.)

جــهت کاهش حجم تغذیه میتوان به دو صورت عمل نمود :

کاهش سرعت خطی کمباین

 کاهش عرض برش

  • چرا دانه شکسته در مخزن دیده می شود؟ یا فاصله سیلندر و زیر سیلندر خرمنکوب کم است، یا دور سیلندر زیاد است یا فاصله چشمی الک دانه کم بوده و نهایتاً دانه ها از الک دانه به پایین سقوط نمی کنند، این دانه ها به همراه کزلها (خوشه هاي نیم کوب) توسط حرکت الک به الواتر کزل رفته و مجدداً به قسمت خرمنکوبی انتقال مییابند و در اثر خرمنکوبی مجدد شکسته میشوند. فاصله تجربی چشمی هاي الک کاه نوك خودکار بیک با سرپوش و فاصله تجربی چشمی هاي الک دانه نوك خودکار بیک بدون پوشش میباشد.
  • چرا بعد از عبور کمباین برروي زمین بذر جو دیده میشود؟ یا ارتفاع پروانه کلش کم بوده و با ضربه زدن به خوشه ها دانه ها را می ریزد. یا کاه پرانها گرفته شده و بذرها همراه با کاهها به بیرون از کمباین ریخته میشوند. یا فاصله چشمی الک کاه کم است یا چشمی هاي الک کاه توسط ریشک گرفته شده، یا حجم تغذیه زیاد است ویا لاستیکهاي کنارة الکها پاره شده اند.
  • چرا در مخزن بذر کزل مشاهده می شود؟ فاصله چشمی الک دانه زیاد است.
  • چرا در مخزن، کاه مشاهده می شود؟ سرعت پروانه تولید کنندة باد کم است.

نتیجه گیري :

جهت افزایش عملکرد:

  • بهترین روش کاشت، استفاده از دستگاههاي بذر کار مجهز به کودکار اعم از کشت آبی ودیم بوده و می بایست این روش در درازمدت جایگزین سایر روشهاي متداول و معمول گردد. لازم به ذکر است که بیش از %90 از مساحت جو کاري در کشور بصورت غیر اصولی کشت میگردد .
  • تعیین تعداد دستگاههاي موجود خطی کار مجهز به کودکار اعم از کشت آبی و دیم و نیز برآورد تعداد دستگاههاي مورد نیاز با توجه به سطح زیر کشت هر منطقه جهت رعایت تاریخ کاشت ارقام الزامی بوده و در این خصوص تعامل بخش گندم و دفتر محصولات علوفه اي ضروري می باشد. ( براي هر 200 هکتار حداقل یک دستگاه مورد نیاز خواهد بود .)
  • شناخت معضلات موجود در مسیر تهیه دستگاههاي خطی کار مجهز به کودکار اعم از کشت آبی و دیم توسط بهره برداران و اخذ تمهیدات لازم جهت برطرف نمودن آنها گام مهمی در افزایش تولید خواهد بود . ( براي مثال ایجاد سهولت در اخذ تسهیلات بانکی جهت خرید این دستگاهها ).
  • تامین نهاده هاي کودي اعم از نوع و میزان واقعی مورد نیاز گیاه
  • در خصوص مقدار ، نوع، زمان ونحوه صحیح مصرف کود می بایست بیش از پیش توسط معاونت ترویج اطلاع رسانی صحیح انجام گیرد. در این زمینه لازم است که بخش اجرا خود تعیین کننده اطلاعاتی باشد که معاونت ترویج نسبت به ترویج آنها اقدام مینماید . لذا تهیه دستورالعلهاي لازم درخصوص زراعت جو توسط بخش اجرا و ارائه به معاونت ترویج جهت انتقال به بهره برداران بسیار ضروري به نظر میرسد .
  • حساس ترین مرحله به تنش رطوبتی مرحله بین گرده افشانی و رسیدن دانه ها می باشد که باعث کاهش قابل ملاحظه وزن هزار دانه می شود. لذا تامین رطوبت در این مرحله ضروریست .
  • حفظ رطوبت و کنترل علفهاي هرز بخصوص در شرایط دیم از طریق خاك ورزي مناسب و ایجاد ناهمواري در سطح خاك و بکارگیري کاه وکلش و به دام انداختن رطوبت ضروریست.
  • بهترین روش کاشت، خطی کاري با دستگاه مجهز به فاروئر میباشد. بطوریکه بیشترین عملکرد و بیشترین وزن هزار دانه حاصل میشود. در شرایط دیم نیز بکار گیري عمیق کار مناسب است.
  • توصیه می شود مصرف کودهاي ازته در چند مرحله و بصورت تقسیطی صورت گیرد و نیز کاربرد. کودهاي فسفره و پتاسه همزمان با کاشت و بصورت نواري در 5 سانتیمتر کنار وزیر بذر صورت گیرد.
  • بکارگیري کودهاي گوگردي جهت افزایش جذب عناصر ماکرو و میکرو اکیدا توصیه میشود.
  • بکارگیري کودهاي میکرو با توجه به توصیه هاي کودي توصیه میشود.
  • در مناطق دیم مصرف کود باید با توجه به در نظر گرفتن پیش بینی اداره هواشناسی در خصوص وقوع باران بوده که در محلی قرار گیرد که احتمال وجود در رطوبت قابل دسترس در آن بیشتر باشد.

پیوست: 1  

توصیه هاي ضروري موسسه دیم براي کشت پاییزه گندم و جو :

  • با توجه به روند تغییرات آب و هوائی چند سال گذشته و به منظور افزایش دیمزارها مخصوصاً در اقلیم سردسیر کشور، با رعایت نکات زیر توسط کشاورزان دیمکار ضمن کاهش خطرات تنشهاي محیطی از جمله سرما و خشکی، عملکرد این دو محصول عمده و اساسی را میتوان 30 تا 50 درصد افزایش داد:
  • رعایت تاریخ کشت به موقع
  • تهیه بستر مناسب و عاري از کلوخ، تنظیم ماشین آلات کاشت و اطمینان از عدم گرفتگی لوله هاي کاشت و رعایت عمق کشت مناسب ( 3-5 سانتیمتر) براي اطمینان از سبز یکنواخت بذر،
  • استفاده از بذر اصلاح شده و بوجاري شده،
  • استفاده از تمامی کود ازته در پاییز با روش جایگذاري،
  • چون اکثر خاکهاي زراعی منطقه نیازي به کود فسفره ندارند لذا مصرف آنها باید بر اساس آزمون خاك باشد،
  • استفاده از کارنده هاي با فواصل خطوط کشت کمتر ( 17سانتیمتر )،
  • رعایت تراکم بذر در واحد سطح (براي گندم 380 دانه و براي جو 450 دانه در مترمربع و براساس وزن هزار دانه)،
  • ضد عفونی بذور با قارچکشهاي توصیه شده،
  • رعایت تناوب زراعی و خودداري از کشت گندم-گندم، گندم-جو و یا جو-جو،
  • استفاده از گاوآهن قلمی در پاییز براي کشتهاي بهاره.

تذکر:1 کشت زودتر جو براي کسب درجه تحمل بیشتر به سرما بسیار حائز اهمیت است.

تذکر:2 براي کاهش خسارت سرما در گندم و جو از کاشت  عمیق اکیدا خودداری شود .

تحقیقات انجام گرفته روی جو

تحقیقات انجام گرفته روی جو

 

میانگین امتیازات ۵ از ۵
از مجموع ۱ رای
فیسبوک توییتر گوگل + لینکداین تلگرام واتس اپ کلوب
 
 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

error: عدم امکان کپی مطالب

تماس با ما

برگشت به منوی تماس ها

پشتیبانی واتساپ

برگشت به منوی تماس ها

کانال تلگرام شرکت

برگشت به منوی تماس ها

پیج اینستاگرام شرکت

برگشت به منوی تماس ها

برگشت به منوی تماس ها

برگشت به منوی تماس ها