بررسی زیست شناسی کرم پیله خوار نخود

بررسی زیست شناسی و فعالیتهای رفتاری کرم پیله خوار نخود
Heliothis viriplaca Hufn
(Lep., Noctuidae)
در شرایط آزمایشگاهی

چکیده

کرم پیله خوار نخود Heliothis viriplaca Hufn. یکی از مهمترین آفات نخـود در خاورمیانـه اسـت. در ایـن تحقیـق به منظور تشخیص دقیقتر زیست شناسی، سنین مختلف لاروی و برخی از فعالیـتهـای رفتـاری آفـت، شـفیره هـای کـرم پیله خوار از مزارع نخود جمع آوری و در شرایط آزمایشگاهی در دمای 25±2 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 70±5 درصد و 14 ساعت روشنایی و 10 ساعت تاریکی پرورش داده شدند. نتایج نشان داد که پروانه پیله خوار نخود فقـط دارای یـک نسل در سال است به طوری که شفیره ها دارای دیاپوز اجباری بوده و با تغییرات دمایی دیاپوز در آنها شکـسته نمـیشـود. اندازه گیری قطر کپسول سر لاروها نشان داد که در شرایط آزمایشگاهی لاروها دارای پنج سن بـوده و میـانگین قطـر سـر سنین یک تا پنج به ترتیب 0/423، 0/699، 1/29، 1/84 و2/64 میلیمتر میباشد. بررسیهای انجام شده نشان داد لاروهـای غیر همسن در شرایط نامساعد دارای خاصیت همخواری بالایی هستند به طوریکه در بعضی موارد لاروهای سنین آخـر از لاروهای در حال شفیره شدن تغذیه مینمایند. از سوی دیگر تاثیر تغییرات دمایی بر میزان خروج پروانه هـا نـشان داد کـه گرچه شفیره هایی که به مدت سی روز در دمای 2±1 درجه سلسیوس قرار داده شدند، همگی به حشرهبالغ تبدیل شدند، اما در چنین شرایطی تخمگذاری پروانه به میزان چشمگیری کاهش یافت و اکثر تخمها تفریخ نشدند.
واژهای کلیدی: کرم پیله خوار نخود، Heliothis viriplaca، زیست شناسی، فعالیتهای رفتاری، قطر کپسول سر، دیاپوز

مقدمه
کرم پیله خوار نخود کـه در گذشـته بـه نـامهـای Chloridea viriplaca Hfn. (Lep., Noctuidae)، C. dispacea L. و Heliothis dispacea L. خوانده میشد، یکی از آفات مهم نخود در مزارع دیم غرب ایران است. لارو این آفت همه ساله با تغذیه از برگ، غنچه، گل و به خصوص سوراخ کردن غلافها و تغذیه از دانه ها سبب کاهش محصول و بروز مشکلات فراوان برای کشاورزان میشود. به طوریکه گاهی خسارت این آفت تا بیش از 90 درصد گزارش شـده اسـت (Hashemi .Aghajeri, 1998) این آفت علاوه بر ایران در اروپا و برخی از کشورهای منطقه خاورمیانه از جمله سوریه وترکیه انتـشار دارد. در ایران این گونه در اکثر مناطق از جمله در استانهای ایلام، همدان، کرمانشاه، لرسـتان، آذربایجـان شـرقی و غربـی دیده میشود .(Tohidi, 1998 ) لاروهای جوان از پارانشیم برگ و اندامهای زایشی نخود (گل و غنچه ها) تغذیه میکننـد و سپس همزمان با تشکیل غلافها، لاروهای متوسط و درشت به داخل غلاف رفته و از بذر آن تغذیه مینمایند. در منابع قدیمی اغلب، گونه های H. viriplaca و H. armigera Hubner. را تحت نام پیله خوار نخود بیان میکردند، لذا گاهی به اشتباه برای این آفت چند نسل بیان میشد. Behdad (1996) برای این آفت دو تا سه نسل و Adldoost et al., (1998) دو نسل ذکر کرده اند، اما در ایلام (Jozian, 2002) و در کرمانشاه (Mahjob & Kaviani, 2002) تعداد نسل این آفت یک نسل در سال اعلام شده است و نیز بنابر گزارش Saxena et al., (1996) این آفت در سوریه و ترکیه فقط یک نسل تولید میکند. تحقیقات صورت گرفته توسط Hashemi Aghajeri (1998) نشان داد که در شرایط آزمایشگاهی این آفت تنها دارای یک نسل در سال است. از طرف دیگر Tohidi (1998) بیان کرد که این آفت دارای خاصیت همخواری شدیدی بوده و در پرورش لاروهای این آفت روی غذای مصنوعی و با گذشت زمان به شدت از جمعیت لاروها کاسته میشود. در برخی منابع تعداد سنین لاروی این آفت بین 5 تا 6 سن ذکر شده است (Behdad, 1996) و تقریبا منبع مناسبی که معیار مشخصی برای تشخیص سنین لاروی این آفت تعیین کرده باشد، در دسترس نیست. با توجه به اینکه انجام  آزمایشهای زیست سنجی در شرایط آزمایشگاهی نیاز به اطلاعات دقیقی از تعداد نسل آفت، میزان تخمریزی، خاصیت همخواری و غیره دارد، لذا در این تحقیق سعی شده است با مطالعه دقیقتر چرخه زندگی آفت و فعالیتهای رفتاری آن، اطلاعات مناسبتری برای انجام مطالعات بیشتر در اختیار پژوهشگران قرار گیرد.

مواد و روشها
جمع آوری شفیره
با توجه به اینکه این آفت دارای یک نـسل در سـال اسـت (Mahjob & Kaviani, 2002) و جمـع آوری آن از سـطح مزرعه به تعداد کافی با مشکلات و محدودیت زمانی روبه رو است، لذا به منظـور انجـام مطالعـات آزمایـشگاهی اقـدام بـه جمع آوری شفیره از مزرعه و نگهداری آنها در شرایط آزمایشگاه گردید. برای ایـن منظـور از اوایـل بهمـن مـاه 1381 در مزارع نخود استان کرمانشاه که سال قبل زیر کشت نخود بوده و در سال بعد به صورت آیش باقی مانده بودند، جمـع آوری شفیره آغاز شد. سطح خاک مزرعه تا عمق 15 سانتیمتری با کمک بیل به آرامی کنار زده وسپس خاک با کمک یـک الـک با سوراخهایی به قطر حدود 4 میلیمتر، الک شده و شفیره های موجود در آن جمع آوری گردید. شفیره های جمع آوری شـده را داخل جعبه های فیبری به ابعاد 54×28×22 سانتیمتر قرار داده و یک لایه خاک نرم روی این شفیره ها ریخته شد. بـرای تامین رطوبت مورد نیاز یک تکه پنبه خیس (به طور میانگین هفته ای دوبار) داخل جعبه هـای پـرورش قـرار داده و یـا بـا پاشیدن مقداری آب، رطوبت خاک تامین گردید. شفیره های جمع آوری شده 50) عدد) از اواسط فـروردین مـاه در شـرایط آزمایشگاهی و در شرایط اتاق رشد با دمای ثابت 25±2 درجه سلسیوس و رطوبتنسبی 70±5 درصد نگهداری شدند.

به تاخیر انداختن زمان خروج پروانه ها از شفیره
به منظور بررسی تاثیر تغییرات دمایی بر میزان خروج پروانه ها از شفیره و میزان تخمگذاری، همزمان با انجـام عملیـات آزمایشگاهی تعدادی از این شفیره ها در یخچال و در دمای 2±1 درجه سلسیوس قرار داده شدند. دمای درونی یخچال هر روز و در چند نوبت به وسیله دماسنج بررسی شد. پس از 30 روز شفیره ها از یخچال خارج و در شـرایط آزمایـشگاهی و در دمای 25±2 سلسیوس و رطوبت نسبی 70±5 درصد قرار داده شدند.

شرایط اتاق پرورش
کلیه آزمایشها و مراحل پرورش پروانه ها در اتاق رشد با دمای ثابت انجام پذیرفت. اتاق رشـد بـا دمـای ثابـت بـه صورتی بود که از هدر رفتن حرارت و رطوبت جلوگیری کند. برای این منظور از دو درب و به فاصله یکمتـر از هـم در قسمت ورودی اتاق استفاده شده، رطوبت داخل اتاق به وسیله طشتک های آب و یـک دسـتگاه رطوبـت سـاز تنظـیم شـد. دستگاه رطوبت ساز به صورت زماندار و خودکار و همزمان با کاهش رطوبت به کمتر از 70 درصد شروع به فعالیت مـیکرد. نور موجود در داخل اتاق به وسیله لامپهای مهتابی و متصل به یک زمانسنج به صورت 14 ساعت نور و 10 ساعت تاریکی فراهم شد. دما نیز به وسیله یک فنکوئل مجهز به ترموستات تامین شد.

پرورش، جفتگیری و تخمگذاری حشرات بالغ
برای این منظور از جعبه هایی از جنس پلاستیک شفاف به ابعاد 26×19×5/5 سـانتیمتـر کـه در طـرفین دارای دریچـه توری به منظور تهویه بودند و نیز ظروف پلاستیکی شفاف استوانه ای شکل بـه قطـر 16/5 و ارتفـاع 24 سـانتیمتـر اسـتفاده گردید. روی در این ظروف یک پارچه توری که به وسیله یک کـش معمـولی بـسته شـده بـود، قـرار داده شـد. بـه منظـور استراحت پروانه ها، داخل جعبه ها برشهایی از کاغذ که چند بار تا خورده بودند، قرار داده شد. جهت تخمگذاری پروانه ها برشهایی از پارچه نرم و کاغذ به صورت نواری در قسمت کناره های ظرف پرورش آویزان شد تا پروانـه هـای مـاده روی آنها تخمگذاری کنند. انتخاب کاغذهای رنگی تنها به صورت تصادفی و برای آگاهی از چگونگی گرایش حشرات ماده بـه سمت رنگهای مختلف صورت پذیرفت. برای تامین رطوبت داخل جعبه از پنبه های خیس شده استفاده شـد. داخـل هـر جعبه یک پروانه نر و یک پروانه ماده (تا پایان عمر طبیعی هر یک از  آنها) قرار داده شدند.

تغذیه حشرات بالغ
به منظور تغذیه پروانه ها از غذای مصنوعی شامل: پنج گرم شکر، پنج گرم عسل، 0/1 گرم نیپاژن و حدود نیم گرم گرده گل در 100 میلی لیتر آب استفاده شد .(Hashemi Aghajeri, 1998) تکه ای پنبه را در این محلول خیس نمـوده و داخـل یـک ظرف پتری کوچک (به قطر 5 و ارتفاع 1 سانتیمتر) داخل جعبه های پرورش قرار داده شد. رطوبت پنبه های حـاوی مـواد غذایی در حد متوسط و به نحوی بود که خرطوم پروانه ها به آن نچسبد و یا پنبه ها سریع خشک نشوند. جهت جلـوگیری از کپک زدگی، پنبه های آغشته به مواد غذایی، هر روز تعویض شدند.

تفریخ تخمها
پارچه هایی که روی آنها تخمگذاری شده بود هر روز با دقت بریده و داخل ظرف پتری دیش (قطـر 7 و ارتفـاع 1/5 سانتیمتر) قرار میگرفت. روی در ظروف پتری یک سوراخ به قطر 2 سانتیمتر ایجاد شده و با پارچه توری پوشیده شـد. به منظور تامین رطوبت مورد نیاز تخمها، دور تا دور قسمت داخلی هر ظرف پتری به وسیله پنبه های مرطوب پوشیده شد.

پرورش لاروها
لاروهای تفریخ شده روی غذای مصنوعی و در شرایط آزمایشگاهی با دمای 25±2 سلسیوس و رطوبـت نـسبی 75±2 درصد با روشنایی 14 ساعت و 10 ساعت تاریکی پرورش داده شد. غذای مصنوعی اسـتفاده شـده بـا فرمـول زیـر بـرای پرورش لاروها مورد استفاده قرار گرفت:
کلسترول 2) گرم)، مخمرکیک پزی 34) گرم)، آرد نخود خام 113/5) گرم)، اسید سوربیک 1) گرم)، نیپاژن 2) گـرم)، اسید آسکوربیک 3) گرم)، پودر جوانه گندم 53) گرم)، آگار 10) گرم)، آب مقطر(660 سـیسـی) (Hashemi Aghajeri, .1998)  غذای مصنوعی باید به نحوی باشد که نه کاملا سفت شود که لاروها نتوانند از آن تغذیه کنند و نه چنـان نـرم کـه لاروها در آن فرو روند. حالت پنیری بهترین حالت و فرم غذای مصنوعی اسـت. بـرای جلـوگیری از خـشک شـدن و یـا کپک زدن، هر چند روز یکبار غذای مصنوعی داخل پتریها تعویض گردید.

تشخیص سنین مختلف لاروی
برای تشخیص سنین مختلف لاروی و اطمینان از اینکه افراد همسن در آزمایشهای زیست سنجی به کار برده شوند، از عرض کپسول سر استفاده شد. بنابراین به محض خروج لاروها از تخم در هر روز به طـور میـانگین عـریض تـرین قـسمت کپسول سر پنج لارو از هر سن لاروی با کمک بینوکولر مدرج اندازه گرفته و این کار تا زمانی که لاروها به شـفیره تبـدیل شدند، ادامه یافت. سپس از داده های به دست آمده از هر روز میانگین گرفته و با مقایسه میانگینها و پیـدا کـردن اخـتلاف معنی دار در بین آنها، تعداد سنین لاروی مشخص شد. مقایسه بین میانگین عریض ترین قسمت کپسول سر با استفاده از آزمون T- student و در سطح احتمال 1 درصد صورت گرفت. علاوه بر این جهت اطمینان با مـشاهده روزانـه لاروهـا و شمارش تعداد پوست لارو باقیمانده، سنین لاروی مورد بررسی قرار گرفت.

بررسی اثر همخواری
به منظور بررسی اثر همخواری، لاروهای موجود داخل سه ظرف پتری (قطر 7 و ارتفاع 1/5 سانتیمتر) حـاوی غـذای مصنوعی و در سه تکرار به ترتیب شامل ده لارو همسن، ده لارو با سنین مختلف و لاروهای جوان با شـفیره هـا قـرار داده شدند. جهت جلوگیری از خروج لاروها دور تا دور سطح داخلی پتریها توسط پارافین پوشانده شد. به منظـور تهویـه مناسب روی درب پتریها سوراخهای بسیار ریزی ایجاد شد.

شکستن دیاپوز
با توجه به اینکه ممکن بود شفیره های این آفت دارای دیاپوز اختیـاری باشـند و بتـوان دیـاپوز آنهـا را بـرای انجـام آزمایشهای زیست سنجی شکست، در این آزمایش تعداد 60 عدد شفیره های به دست آمـده از لاروهـایی کـه روی غـذای مصنوعی پرورش یافته بودند و نیز لاروهایی که از طبیعت جمع آوری شده و از غذای طبیعی (بوته های نخود) تغذیه کرده بودند، در شش گروه مختلف و هر گروه به تعداد 10 عدد، به طور جداگانه دسـته بنـدی شـدند. بـه منظـور ایجـاد سـرمای مصنوعی ابتدا این شفیره ها در زمانهای مختلف در یخچال با دمای 2±1 سلسیوس قرار داده شدند و سپس بـه انکوبـاتور با دمای 25±2 سلسیوس و رطوبت نسبی 75 درصد منتقل شدند .
 

نتایج
ظهور حشرات کامل
نخستین پروانه ها از تاریخ 1382/1/25 از حالت شفیرگی خارج شدند. پروانه ها در ابتدای خروج از شفیره برای مـدتی بدون حرکت بودند و پس از آن شروع به پرواز و تغذیه کردند. نـود درصـد از شـفیره هـای جمـع آوری شـده، در شـرایط آزمایشگاهی تبدیل به پروانه شدند و ده درصد بقیه به همان حالت دیاپوز باقی ماندند و در سال بعد خارج شدند که ایـن امر به خاطر دیاپوز بیش از یک سال برخی از شـفیره هـای ایـن آفـت مـیباشـد .(Hashemi Aghajeri, 1998) تعـدادی از پروانه های خارج شده برای تایید به موسسه تحقیقات آفات و بیماریهای گیاهی تهران فرستاده شدند که همگی به نام H. viriplaca تایید نام شدند. پروانه های ماده در طول پرورش بسیار فعال بوده، در حالیکه نرها تنها در زمان جفـتگیـری و تغذیه فعال بودند و بقیه اوقات به صورت سـاکن و در کنـار ظـروف پـرورش و یـا در زیـر کاغـذهای تاشـده اسـتراحت میکردند.

تغذیه پروانه ها، جفتگیری و تخمریزی
پروانه های خارج شده به خوبی به سمت غذای مصنوعی گرایش پیدا کردند و خرطوم بلنـد خـود را داخـل پتـریهـای حاوی غذا کرده و شروع به تغذیه نمودند. پروانه ها در طول شبانه روز چندین بار تغذیه کردند و این عمل در مواقع قبـل از جفتگیری و تخمریزی بیشتر دیده شد. جفتگیری بیشتر در شب هنگام تا نیمه های شب صورت گرفـت و ایـن فعالیـت همراه با انجام حرکاتی چون لرزش بالها و پروازهای چرخشی در فضای جعبه پرورش برای هر دو جنس نر و ماده بـود. به طور میانگین پروانه های ماده سه روز پس از ظهور از شفیره های زمستان گذران شروع به تخمریزی کردنـد. کمـی قبـل از تخمریزی پروانه های ماده شروع به پرواز کرده و در این حالت تمام بدن و به خصوص بالهای آنها شـروع بـه لـرزش و ارتعاش میکرد. پروانه های ماده قبل از تخمریزی ابتدا با انتهای بدن مناسبترین محل را برای تخمریزی انتخاب میکردند و سپس مایعی از انتهای بدن خود خارج کرده و بلافاصله تخمها روی این مایع گذاشته میشد. تخـمهـای گذاشـته شـده دارای نظم خاصی نبودند و به هر دو صورت انفرادی و تجمعی گذاشته میشد. تخمها پس از قرارگیری روی محل مـورد نظر به طور محکمی چسبیده و به سختی از سطح گذاشته شده جدا میشدند. هر پروانه ماده در طول روز در چندین مرحله تخمریزی مینماید و برای تخمریزی پارچه های نواری و سطوح دیواره جعبه پرورش را نـسبت بـه کاغـذهای تـاخـورده درون جعبه های پرورش، ترجیح میدادند که به نظر میرسد این امر به خاطر رفتار ویژه حشرات مـاده در انتخـاب جایگـاه تخمریزی است و بایستی بیشتر مورد مطالعه قرار گیرد. پروانه های ماده پس از تخمریزی شروع به تغذیه کرده و سپس در کناره دیواره ظروف پرورش استراحت میکردند تا برای تخمریزی بعدی آماده شوند در حالیکه نرها پس از جفـتگیـری تحرک زیادی نداشته و تنها برای تغذیه پرواز مختصری میکردند. هر پروانه ماده به طور میانگین 5±1 روز تخمریزی مـیکرد و حدود 400 تا 500 تخم در دسته های 2 تا 10 تایی و گاهی انفـرادی توسـط هـر پروانـه گذاشـته مـیشـد کـه اوج تخمریزی در روزهای دوم و سوم بود.

به تاخیر انداختن زمان خروج پروانه ها از شفیره
شفیره هایی که برای مدت 30 روز در یخچال نگهداری شده بودند، پس از انتقال به اتاق رشـد بـا دمـای ثابـت 25±2 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 70±5 درصد همگی تبدیل به پروانه شدند، اما پروانه هـای خـارج شـده در ایـن حالـت دارای تحرک کمتری بودند. میزان تخمریزی در آنها خیلی کمتر از حد معمول (به طور میانگین 100 عدد) بـوده و بیـشتر تخمها نیز تفریخ نشدند. با توجه به اینکه شفیره ها در این زمان در حال تبـدیل شـدن بـه حـشره بـالغ بودنـد، قرارگیـری طولانی مدت وخارج فصل آنها در دمای پایین میتواند روی برخی از فرایندهای داخلی آنها تاثیر نامناسبی ایجاد نماید.

تفریخ تخمها
تخمهایی که داخل پتری قرار داشتند در ابتدا به رنگ زرد لیمویی بودند اما با گذشـت زمـان تیـره و چروکیـده شـدند به طوریکه در لحظه تفریخ کاملا سیاه و چروکیده بودند. لاروها به طور میـانگین 5±1 روز پـس از تخمریـزی از تخـمهـا خارج شدند. لاروها بلافاصله بعد از خروج از تخم میتوانستند تار ایجاد کنند به طوریکه با بلند کردن لاروها توسط یـک قلم مو، بلافاصله با تنیدن تار خود را به آن آویزان مینمودند. لاروهای خارج شده دارای تحرک فراوانی بودند و به شدت به سمت نور گرایش نشان میدادند.

پرورش لاروها
لاروهای پرورش یافته روی غذای مصنوعی در ابتدا گرایشی به غذای مصنوعی نداشتند اما بعـد از مـدتی بـه آرامـی و به خوبی از کناره های غذای مصنوعی شروع به تغذیه کردند. در این حالت درصد تلفات بسیار کم 3/5±0/5) درصد) بود.

تشخیص سنین مختلف لاروی
مقایسه بین میانگین اندازه های به دست آمده از قطر سر لاروها با استفاده از آزمون T- student و در سطح احتمال 1 درصد نشان داد که در طول دوره رشد لاروها، 5 گروه مشخص در بین میانگین اندازه حاصل از قطر سر لاروها دیده میشود که این آمار نشان دهنده وجود 5 سن لاروی برای این آفت در شرایط آزمایشگاهی است (جدول .(2 علاوه بر مشخصات عرض کپسول سر، در سن سوم لاروی این پروانه خطوط سفید رنگ پهلویی به خوبی مشخص و نمایان است. لاروها در هر پوست اندازی پوسته قدیمی خود را برای مدت کوتاهی در انتهای بدن خود حمل میکردند و در این حالت تحرک چندانی نداشتند، ولی بعد از مدتی دوباره تحرک و تغذیه خود را آغاز میکردند. لاروها در زمانی که به شفیره تبدیل میشدند میتوانستند روی خاک و یا داخل خاک تبدیل به شفیره شوند اما در اکثر موارد به زیر خاک رفته و داخل گهواره های گلی که تشکیل میدادند، تبدیل به شفیره شدند.

 
خاصیت همخواری لاروها
لاروهای همسن در سنین اولیه دارای خاصیت همخواری نبودند اما زمانی که لاروهای سنین بالاتر با لاروهـای سـنین اولیه در کنار هم قرار داده میشدند، لاروهای بزرگتر از لاروهای کوچکتر تغذیه میکردند، به خصوص در زمانی که غذا به اندازه کافی در اختیار لاروها نبود این خاصیت شدیدتر میشد. حتی در مواردی لاروهای سنین آخر به لاروهایی که در مرحله پیش شفیرگی و یا در حین شفیره شدن بودند، هجوم برده و از ناحیه سینه از این لاروها شروع به تغذیه میکردند.

شکستن دیاپوز
هیچیک از شفیره های H. viriplaca که در شرایط آزمایشگاهی روی غذای مصنوعی و یا طبیعی تولید شده بودند و در زمانهای مختلف در دماهای متفاوت قرار گرفته بودند، به پروانه تبدیل نشدند. با توجه به دیاپوز طولانی مدت شفیره ایـن آفت و یک نسلی بودن آن در شرایط مزرعه ای ، این احتمال وجود دارد کـه ایـن پروانـه هـا دارای دیاپوز اجباری باشند و در شرایط آزمایشگاهی ذکرشده دیاپوز آنها شکسته نشده باشد.

بحث
نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که لاروهای این آفت بهخوبی و با تلفات بسیار کمـی قادرنـد روی مـواد غـذایی مصنوعی پرورش داده شوند که این نتیجه با نتایج Hashemi Aghajeri (1998) مطابقت دارد. در این تحقیق به طور دقیق سنین مختلف لاروی با استفاده از اندازه گیری عرض کپسول سر لارو مشخص شد و معیـار مشخصی برای تشخیص سنین مختلف لاروی با در نظر گرفتن کپسول سر و وجود خطوط سفید رنگ در پهلو تعیین شـده است. تحقیقات Hashemi Aghajeri (1998) در شرایط صحرایی نشان داد که این آفت تخمهای خود را به صـورت انفـرادی قرار میدهد، در حالیکه در این آزمایش و در شرایط آزمایشگاهی، تخمهای گذاشته شده دارای نظم خاصی نبودند و به هر دو صورت انفرادی و تجمعی دیده میشدند. هر پروانه ماده به طور میانگین 5±1 روز تخمریزی کرده و حدود 400 تا 500 تخم در دسته های 2 تا 10 تایی و گاهی انفرادی توسط هر پروانه گذاشته میشد که اوج تخمریزی در روزهای دوم و سوم بود. این در حالی است که Behdad (1996) در شرایط مزرعه ای میزان تخمگذاری این آفـت را 600 تـا 700 عـدد اعـلام نموده است که این تفاوت ناشی از شرایط مختلف پرورش پروانه ها در شرایط آزمایشگاهی با شرایط مزرعه ای است. این تحقیقات نشان داد که لاروهای همسن در سنین اولیه دارای خاصیت همخواری نبودند و احتمالا کم شـدن تعـداد لاروهای همسن روی غذای مصنوعی که در تحقیقات Tohidi (1998) به آن اشاره شده است، میتوانـد ناشـی از شـرایط نامساعد غذای مصنوعی و نورگرایی شدید لاروهای این آفت باشد. با توجه به دیاپوز طولانی مدت شفیره این آفـت، یـک نسلی بودن آن در شرایط مزرعه ای (Mahjob & Kaviani, 2002) و عدم شکسته شدن دیاپوز شفیره ها با تغییرات مختلف دمایی، این نتایج نشاندهنده آن است که پروانه های این آفت احتمالا دارای دیاپوز اجباری هستند و با شرایط آزمایشگاهی ذکرشده، شکستن دیاپوز آنها امکانپذیر نیست.

Reference

Adldoost, H., Daniali, M. and Izadbar, S. 1998. Use of Plant and Biological insecticides in management of pod borer H. viriplaca (Lepidoptera: Noctuidae). 13th Iranian Plant protection Congress, Karaj, Iran, P. 142. [In Persian with English summary]

Behdad, E. 1996. Iran phytomedicine Encyclopedia. plant Pests and diseases, weeds. 3153 pp, Yadbood Publishing. [In Persian with English summary]

Hashemi Aghajeri, M. 1998. The biology of pod borer (Heliothis viriplaca) on rain–fed chickpea, in Urmia, Maragheh and Hashtrood under different conditions. M.Sc. Thesis, Urmia university, Urmia, Iran. 83 pp. [In Persian with English summary]

Jozian, A. 2002. The study of population frequency of pod borer species in Ilam province. 15th Iranian Plant protection Congress, Razi University, Kermanshah, Iran, September 2002, P. 91. [In Persian with English summary]

Mahjob, s. and kaviani, M. 2002. The study and determine best time of chemical control against pod borer in Kermanshah province. 15th Iranian Plant protection Congress, Razi University, Kermanshah, Iran, September 2002, P. 93-94. [In Persian with English summary]

Saxena, N. P., Saxena, M. C., Hansen, C. J., Virmani, S. M. and Harris, H. 1996. Adaptation of chickpea in west Asia and North Africa region, ICRISAT. Andra Pradesh, India and ICARDA, Aleppo, Syria. P. 262.
Tohidi, M. 1998. The effect of two biotypes of Bacillus thuringiensis and Nuclear polyhedrosis Virus against pod borer and comparsion with Carbaryl and Ecamet in Nazlo dry lands. M.Sc. Thesis, Urmia University, Urmia, Iran. 120 pp. [In Persian with English summary]

Study on biology and behavior of pod borer Heliothis viriplaca Hufn. (Lep., Noctuidae) laboratory conditions

M. Kahrarian1*, R. Ebadi2, H. Seyedol-eslami3, M.T. Tohidi4.

1- Agricultural faculty, Islamic Azad University, Kermanshah Branch, Iran

2- E Department of ntomology, Agricultural faculty,Isfahan university Technology, Isfahan, Iran 3- Department of Entomology, Agricultural faculty,Isfahan university Technology, Isfahan, Iran 4- Agricultural and Natural resources Research Center of Kermanshah, Kermanshah, Iran

Abstract

The pod borer, Heliothis viriplaca Hufn., is one of the most serious pests of chickpea in the Middle East countries. For the life cycle studies, determination of different larval stages and other behavioral activity, the pupae were collected from cultivated fields and reared under laboratory conditions (25±2°C, %70±5 RH and 14/10 L:D). The laboratory test showed that this pest has one generation per year with obligate diapause. By measuring of head capsule width determined five larvae instars for the pest, with the ranges of 0.423, 0.699, 1.29, 1.84 and 2.64 mm respectively. It has been also indicated that larvae have high cannibalistic tendency under unsuitable conditions so that the larger larvae feed on other small larvae and prepupation stage. In addition the laboratory trials revealed that although all pupae held in 2±1°C condition for 30 days emerged, average oviposition of females decreased and most of the eggs did not hatch.

Key words: Pod borer, Heliothis viriplaca, Biology, Behavioral activity, Head capsule diameter, pupation

مرتضی کهراریان*1، رحیم عبادی2، حسین سیدالاسلامی3، محمدتقی توحیدی4

-1 دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرمانشاه

-2 گروه حشرهشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان

-3 گروه حشرهشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان

-4 مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه