شته بقولات , شته اقاقیا

( Aphis craccivora )

مقدمه:

درخت اقاقیا (Robinia spp.) یکی از درختانی است که در فضای سبز مناطق شهری از آن استفاده میشود. این گونه گیاهی برای کنترل فرسایش و آمایش خاک مناسب میباشد. این گیاه گرما و سرمای شدید را تحمل کرده و در خاکهای خشک و ضعیف خوب رشد میکند. واریته های متعددی از این گیاه شامل انواع بدون خار و چتری موجود است. درختان اقاقیا مورد حمله آفات و بیماریهای مختلفی قرار میگیرند. یکی از آفات مهمی که روی درختان اقاقیا ایجاد خسارت میکند، شته بقولات (شته اقاقیا) میباشد. این آفت علاوه بر اقاقیا روی سایر بقولات وحشی، زینتی و درختانی مانند عرعر، پالونیا، کنار و نیز طاووسی و … دیده میشود.

مرفولوژی (شکل شناسی):

شته بقولات با نام علمی Aphis craccivora یکی از مهمترین آفات اقاقیا به شمار میآید.

شته ای است تخم مرغی شکل و شفاف به طول 1.5 تا 2.5 میلیمتر به رنگ سیاه یا خرمایی متمایل به سیاه. در سنین پورگی رنگ شته ها خرمایی رنگ است که به تدریج تیره تر میشوند. سر و قفسه سینه تیره تر از قسمت شکمی و پنجه های آن به رنگ سیاه و رنگ ساق پاهایش روشنتر است.

زیست شناسی و نحوه ایجاد خسارت:

این شته روی دمبرگ، جوانه و برگچه زندگی میکند و مانند سایر شته ها با خرطوم خود شیره گیاهی را می مکد و باعث پژمرده شدن و پیچیده شدن برگها و خشک شدن جوانه ها میشود. در گیاهان زینتی با جمع شدن دور گلها از شکفتن آنها جلوگیری میکند. ضمناً با ترشح عسلک فراوان باعث جلب مورچه ها و نیز تجمع گرد و غبار و یا قارچ عامل فوماژین روی برگها شده و فتوسنتز را در برگها کاهش میدهد. به احتمال زیاد زمستانگذرانی این شته به صورت شته ماده بی بال روی طوقه گیاهان میزبان و یا در زیر گیاهان خشک شده در پناهگاههای زمستانی می باشد و در اوایل بهار از پناهگاههای خود بیرون آمده و به روی گیاهان میزبان میروند.  

مبارزه:

جمعیت این شته با توجه به شرایط آب و هوایی متغیر میباشد و معمولاً در اوایل بهار زیاد است ولی به تدریج جمعیت آفت در اثر عوامل محدود کننده ای مانند دشمنان طبیعی، کاهش رطوبت و افزایش دما کاهش می یابد و مجدداً در اوایل پاییز افزایش مییابد. بنابراین میتوان جمعیت آفت را با سمپاشی در زمان مناسب و با بکارگیری دز توصیه شده، کنترل نمود.

الف- حفاظت از دشمنان طبیعی:

شته اقاقیا دارای دشمنان طبیعی متعددی میباشد که از آن جمله میتوان به کفشدوزکهای Coccinella septempunctata و Harmonia dimidiata، مگسهای سیرفید  Episyrphus balteatus و Betasyrphus serarius و زنبورهای پارازیتوئید Lipolexis scutellaris  و  Praon abjectum اشاره کرد که با استفاده از حشره کشهای کم دوام و سریع التاثیر میتوان تلفات حاصل از سمپاشی روی این حشرات مفید را به حداقل رساند.

ب- مبارزه شیمیایی:

برای مبارزه شیمیایی میتوان از سموم فسفره اعم از نفوذی، تماسی و سیستمیک استفاده نمود. قبل از پیچیده شدن برگها میتوان از سموم فسفره تماسی مانند مالاتیون %57 به نسبت دو در هزار استفاده کرد. ولی پس از پیچیدگی برگها برای موثر بودن سمپاشی بایستی از سموم نفوذی یا سیستمیک مانند دیازینون یا متاسیستوکس و یا کنفیدور به نسبت یک در هزار استفاده شود.

ج- مبارزه فیزیکی:

آبشویی تاج و تنه درختان با فشار زیاد علاوه بر تقلیل جمعیت این آفت باعث کنترل جمعیت کنه تارعنکبوتی و کاهش خسارت این آفت میگردد و باعث کاهش کاربرد سموم شیمیایی شده و همچنین درختان را از آلودگی دوده خیابانها و نیز گرد و غبار پاک مینماید.