سرخرطومی حنایی خرما
سرخرطومی حنایی خرما
( سوسک حنایی خرما )
Rhynchophorus ferrugineus Oliv
(Col., Curculionidae)
مشخصات
شش گونه سرخرطومی به عنوان آفت خرما در جهان شناسایی شـده انـد کـه دوگونـه بیش از بقیه از اهمیت اقتصادی برخوردارند. سرخرطومی حنایی خرمـا فعـلا در ایـران در بخش مرکزی سراوان و روستاهای مجاور فعالیت دارد. این آفت در سالهـای اخیـر وارد کشور گردیده و امکان گسترش آن به طرف نخلستانهای شرق استان سیستان و بلوچـستان وجود دارد. این آفت در کشورهای حاشـیه جنـوبی خلـیج فـارس، عربـستان ، عـراق، هندوستان و پاکستان نیز پراکنده است. متاسفانه اخبار جدید حکایـت از توسـعه آفـت بـه دیگر نقاط استان سیستان و بلوچستان از جمله نخلستانهای شهرستان ایرانشهر دارد.
حشره کامل سوسکی است به رنگ قرمز مایل به قهوه ای با طول بدن حدود ۲۵ میلیمتر. خرطوم در حشره نر کوتاهتر و ضخیمتر از مـاده اسـت. انتهـای شـاخکهـا مخروطـی اسـت. بالپوشها دارای شیارهایی به موازات طول بدن هستند و تمام مفاصـل شـکم را نمـیپوشـانند. تخمها بیضی و به رنگ زرد مایل به سفید میباشند .
زیست شناسی
سرخرطومی حنایی خرما ( سوسک حنایی خرما ) در تمام فصول سال فعال اسـت. حـشره مـاده پـس ازجفـت گیـری بـا خرطوم خود دم خوشه یا دمبرگ را سوراخ نموده و در عمق آن یک تخم قرار میدهد. هر حشره ماده ۲۵۰ تا ۳۰۰ عدد تخم می گذارد. این تخم ها پـس از ۴ تـا ۵ روز بـاز شده و لاروها از بافت داخل دمبرگ ها، دم خوشه ها و بخش مرکزی تنه تغذیه مینمایند . مرحله شفیرگی در داخل دمبـرگ و یـا دم خوشـه و یـا داخـل تنـه صورت میگیرد و دوره آن حدود یک ماه است . خسارت این آفت به این صـورت اسـت کـه لاروهـا در دمبـرگ هـا و خوشـه هـا دالانهایی در جهتهای مختلف حفر میکنند و به شدت باعث ضعف نخلها میگردند. علاوه بر این از سوراخها و دالانهای ایجاد شده عوامل پوسیدگی قـارچی و باکتریـایی به داخل بافت نفوذ کرده و باعث فساد میگردند.
کنترل
از آنجا که سرخرطومی حنایی خرما ( سوسک حنایی خرما ) از آفات قرنطینه داخلی است، برای جلوگیری از انتشار بیـشتر آن به سایر نقاط و نیز کنترل آن در مناطق آلوده، لازم است اقدامات زیر انجام گردد.
• جلوگیری از ورود بدون نظارت پاجوش از مناطق آلوده به مناطق غیرآلوده
• نظـارت دقیـق بــر واردات ســایر نخـیلات بـه منظــور جلــوگیری از ورود ســایر گونه های سرخرطومی
• انجام هرس برگ، تنه و پاجوش در فصل زمستان
• آبیاری کافی، توجه به تغذیه مناسب درختان و رعایت اصول بهزراعی
• ضدعفونی نهالهای خرما به وسیله قرصهای فسفیدآلومینیوم زیر پوشش نایلونی
• استفاده از فرومون تجمعی مثل فروژینئول
• تدخین تنه درختان آلوده با قرصهـای فـسفیدآلومینیوم. بـرای ایـنکـار ابتـدا دمبرگ و تنه جوشهای درختان خرما را هرس نموده تا محلهای آلـودگی و دالانهـای لاروی بر روی تنه درخت مشخص گردد. سپس بسته به شـدت آلـودگی ۳ تـا ۵ عـدد قرص برای هردرخت در داخل دالانهای لاروی گذاشته و محل زخم توسـط مخلـوط گل و سم لیندین و یا سوین و یا اکسی کلرور مس پانسمان میشود. بـرای ممانعـت از خروج گاز دورتادور تنه درخت را در محل آلودگی به وسیله نایلون باید پوشـاند و بعد از ۲ تا ۵ روز نایلون را باز نمود.
• درختانی که آلودگی آنها شدید و غیرقابـل درمـان اسـت، هـمچنـین تنـه هـای پوسیده و بقایای گیاهی موجود در نخلستانها را باید سریعا جمع آوری کرد و سوزاند.
