دستورالعمل طرح افزايش توليد سيب زمينی و پياز در سال 1394

الف) مرحله قبل از کاشت:

رعایت تناوب زراعی: با توجه به اینکه در زراعت سیب زمینی میزان زیادی از عناصر غذایی از خاک خارج شده و همچنین با توجه به حساسیت بالای این محصول به آفات و بیماریها و علفهای هرز، رعایت اصل تناوب برای حفظ حاصلخیزی خاک و جلوگیری از شیوع انواع آفات و بیماریها لازم و ضروری به نظر میرسد. تناوب این محصول با غلات و نباتات علوفه ای در منطقه مرسوم میباشد به عنوان مثال از تناوبهای مطلوب در منطقه (یونجه، سیب زمینی، گندم) میباشد.

انجام آزمون خاک: برای تعیین وضعیت حاصلخیزی خاک و مصرف دقیق کودهای شیمیایی و ریزمغذیها و جلوگیری از مصرف بیش از حد کودهای شیمیایی انجام آزمون خاک قبل از کشت اکیداً توصیه میگردد و حتی الامکان باید صورت پذیرد.

آماده سازی زمین: توجه به عملیات خاک ورزی قبل از کاشت سیب زمینی از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا غده ها که عملکرد اقتصادی را در این زراعت تشکیل میدهند در بستر خاک رشد نموده و عدم آماده سازی مناسب زمین میتواند بر عملکرد کمی و کیفی غده ها و بازار پسندی آنها تاثیر گذار باشد. دو روش کم خاک ورزی (خاک ورزی حفاظتی) در این زراعت پس از گندم عبارتند از: 1- استفاده از خاک ورز مرکب یک بار در تابستان بعد از برداشت گندم با حداکثر عمق و بار دوم در بهار در شرایط آماده بودن زمین، پس از بازکردن دیسکها در عمق کمتر، سپس کاشت با غده کار. 2- استفاده از خاک ورز مرکب بعد از برداشت گندم، سپس استفاده از کلتیواتور توام با غلطک در شرایط مساعد مزرعه از نظر رطوبت در بهار و به دنبال آن کاشت با غده کار. عملیات شخم، دیسک و لولرزنی از عملیات مرسوم در منطقه میباشد. اما استفاده از سیکلوتیلر بعد از شخم زدن زمین بر انجام چند باره عملیات دیسک که منجر به بر هم زدن ساختمان خاک میشود ارجحیت دارد.

مصرف کودهای پیش کاشت:

کودهای مصرفی قبل از کشت عبارتند از تمام کود فسفره و پتاسه و نیمی از کود ازته. در صورت استفاده از کودهای میکرو (سولفات آهن، سولفات روی، سولفات مس و…) می توان این کودها را نیز همراه با سایر کودها به صورت کاملاً یکنواخت در سطح مزرعه پخش نموده سپس کود حیوانی را نیز به همین روش مصرف و پس از آن اقدام به عملیات شخم نمود. کود مرغی به میزان 8 الی 10 تن در هکتار یا کود دامی نیز به میزان 25 تا 30 تن در هکتار مصرف میشود. همچنین میتوان به صورت ترکیبی از 5 تن کود مرغی و 25 تن کود دامی استفاده نمود.

همانگونه که ذکر گردید آزمون خاک باید مبنای مصرف کود قرار گیرد (در صورت موجود بودن کود به اندازه کافی) اما به صورت تخمینی براي توليد حدود 30 تن سيب زميني در هكتار در منطقه ميزان كود مصرفي به صورت زير است.

الف) كود اوره 200 تا 250 كيلوگرم در هكتار ب) كود سوپرفسفات تریپل 70 كيلوگرم در هكتار ج) كود سولفات پتاسیم 100 تا 120 كيلوگرم در هكتار مي باشد که  تحویل آن به کشاورزان در حد برنامه سالانه و در حد سهمیه شهرستان خواهد بودضمناً کل هزینه آزمون خاک نیز با خود کشاورز خواهد بود.

استفاده از بذر مناسب: ارقام مختلفی از سیب زمینی موجود بوده که باید بسته به شرایط منطقه و در نظر گرفتن هدف تولید نسبت به انتخاب آن اقدام نمود. ارقام زودرس و میان رس در در منطقه ارجحیت دارد.

– استفاده از بذور سالم و گواهی شده دارای اتیکت و با منشاء مشخص

مشخصات ظاهری یک غده سالم:

• از نظر فیزیولوژیکی سالم بوده و حداقل صدمات مکانیکی یا سرمازدگی روی آن دیده شود.
• عاری از انواع پوسیدگی، له شدگی، زخم و خراشیدگی باشد.
• فاقد گره و رشد ثانویه باشد.
• عاری از خاک، سنگ و دیگر ضایعات باشد.
• روی پوست غده برجستگی یا گال دیده نشود.
• هیچگونه آفت و کرمی درون غده ها وجود نداشته باشد و یا علایم تغذیه آنها در سطح یا داخل غده دیده نشود.
• در صورت برش عرضی غده و فشار دادن آن، تراوشات لزج سفید یا شیری رنگ از بافت خارج نشود.

– استفاده از غده های با سایز مناسب و جلوگیری از قاچ کردن غده ها.

– پیش جوانه دار کردن غده ها قبل از کاشت.

– ضدعفونی کردن غده ها قبل از کاشت با یکی از سموم قارچکش متداول.

ب) مرحله کاشت:

1- محاسبه فواصل ردیف و فواصل بوته ها (تراکم کشت) با توجه به رفتار رویشی رقم، شرایط و هدف تولید تعیین میگردد و معمولاً در مزارع بذری تراکم غده بیشتری در هکتار کشت خواهد شد. فاصله دو ردیف کاشت 75 سانتیمتر، و فاصله دو بوته بر روی ردیف بسته به هدف تولید (بذری، خوراکی و صنعتی) و تراکم نهایی کشت از 15 تا 30 سانتیمتر متفاوت خواهد بود (برای خوراکی 20 تا 25 سانتیمتر). عمق کاشت نیز نباید از 15 سانتیمتر بیشتر شود (10 تا 12 سانتیمتر).

2- انواع روشهای کشت اعم از سنتی، نیمه مکانیزه و مکانیزه در زراعت سیب زمینی وجود داشته که استفاده از روش نیمه مکانیزه در منطقه بیشتر متداول است. انجام تنظیمات دقیق دستگاه غده کار قبل از کشت از جمله تنظیم عمق کاشت، تراز طولی و عرضی دستگاه، میزان بذر، کشش تسمه ها و غیره ضروریست و باید در طی عملیات کاشت طی چندین مرحله بازبینی صورت گیرد.

ج) مرحله داشت: مرحله داشت محصول بلافاصله پس از اولین آبیاری آغاز می گردد.

آبیاری: دسترسی به آب مورد نیاز برای زراعت سیب زمینی بسیار حائز اهمیت بوده و سطح اختصاصی به کشت سیب زمینی باید بر اساس مقدار آب موجود و در دسترس کشاورزان تعیین گردد. آبیاری باید بدون تأخیر پس از اتمام عملیات کاشت صورت گیرد و مقدار آن باید در حدی باشد که 5 الی 10 سانتیمتر زیر بذر مرطوب شده باشد.

انجام دقیق و بدون تاخیر آبیاری اول و دوم در مزرعه به یکنواختی سبز شدن مزرعه کمک خواهد کرد.

تعیین فواصل آبیاری به عوامل مختلف محیطی و زراعی بستگی داشته و در شرایط مختلف متفاوت میباشد. اما حد 30 تا 40 درصد ظرفیت زراعی مزرعه برای شروع آبیاری بعدی توصیه می گردد. آبیاری منظم هنگام تشکیل غده در عملکرد گیاه اهمیت بسزایی داشته و همچنین می تواند از شیوع بیماریها جلوگیری کند.

تاریخ آخرین آبیاری با توجه به وضعیت ظاهری مزرعه تعیین و هنگامی که نزدیک به 30 درصد از بوته ها زوال یافتند می توان آبیاری را متوقف نمود.

مصرف کودها در زمان داشت:

کودهای کم مصرف مانند: محلول نیم درصد سولفات مس که برای غنی سازی غده ها استفاده می شود و محلول سولفات آهن که ده روز قبل و بیست روز بعد از گل دهی در مزرعه پاشیده می شود، همچنین محلول پاشی کود میکروکامل در دو نوبت، ده روز قبل و ده روز بعد از گل دهی با غلظت3 در هزار انجام می شود.

به دلیل اثرات مفید کودهای بیولوژیک در حفظ ساختمان و بافت خاک و همچنین سلامت محصول تولیدی استفاده از این کودها توصیه می گردد.

خاک‏دهی پای بوته ها: یکی از عملیاتهای اصلی زمان داشت محصول سیب زمینی خاک دادن پای بوته ها به وسیله کولتیواتور است که ضمن پوشاندن بهتر اطراف و پای بوته ها و توسعه غده های در حال تشکیل و جلوگیری از بیرون ماندن آنها از خاک، سبب جلوگیری از سله بستن خاک شده و در عین حال با علفهای هرز نیز مبارزه می گردد. معمولا هنگامی که ارتفاع بوته ها به 10 الی 20 سانتیمتر رسیده باشد اقدام به انجام این عملیات خواهند نمود.

د) مرحله برداشت:

تعیین زمان مناسب برداشت به عوامل مختلفی از جمله هدف تولید، زودرس یا دیررس بودن رقم مورد کشت، شرایط آب و هوایی منطقه و… بستگی دارد. معمولاً هنگامی که عمر نیمی از بوته های مزرعه به اتمام رسیده باشد زمان برداشت فرا می رسد اما به منظور تعیین دقیق تر زمان برداشت عوامل دیگری از جمله وضعیت پوست غده، رسیدن به اندازه مناسب و بازارپسندی غده ها، وزن خشک غده ها، مقدار ساکارز غده و… میتواند مورد توجه واقع شود.

سرزنی: در مزارع بذری سرزنی به منظور کنترل آفات آخر فصل که موجب انتقال بیماریهای ویروسی می گردند باید در سریعترین زمان ممکن صورت گیرد. در مزارع خوراکی سیب زمینی حدود 10 الی 20 روز قبل از برداشت به منظور تسریع در ضخیم شدن پوست غده ها، پوسیدگی سریعتر بقایای گیاهی و تسریع در عملیات برداشت، سرزنی مزارع با کمک ادوات مخصوص سرشاخه زنی صورت خواهد گرفت.

رطوبت خاک در زمان برداشت باید مناسب بوده، بطوری که غده ها به سهولت از خاک بیرون آورده شوند و خاک روی آنها طی حرکت بر روی دستگاه برداشت به راحتی جدا شود.

نکاتی در خصوص کاشت مینی تیوبر:

– غده بذری تامین شده باید از شرکتهای تولیدکننده معتبر معرفی شده از سوی مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال تهیه گردد.

–  به منظور رعایت تاریخ مناسب کشت، ضمن هماهنگی و پیگیریهای لازم در جهت تحویل و همچنین دریافت بموقع غده های بذری از شرکتهای تولیدکننده در فصل کشت، هرچه سریعتر و حداکثر تا اواخر خردادماه نسبت به کشت غده ها اقدام نمایند.

–  فاصبه بوته ها 15-12 سانتیمتر، فاصله بین ردیفها 75 سانتیمتر و به طور متوسط تعداد 88 هزار تا 110 هزار مینی تیوبر در هکتار جهت کشت مناسب میباشد.

– زمین انتخابی باید نسبتاً سبک و عاری از کلوخه باشد و حداقل 3 الی 4 سال سیب زمینی در آن کشت نشده باشد. در موقع کشت، زمین باید رطوبت کافی داشته باشد.

– در طول فصل رشد کلیه موارد مربوط به ایزولاسیون مزرعه و جلوگیری از ورود آلودگی ها رعایت و در صورت مشاهده عوامل خسارتزا هرچه سریعتر نسبت به کنترل آن اقدام گردد.

توجه به موارد ذیل در طول اجرای طرح لازم و ضروری است:

1-‌ عقد قرارداد با كشاورزاني كه كليه اصول فني و الگوی کاشت را رعايت نموده و اقدام به انجام آزمون خاك نمايند (نمونه خاك يك ماه قبل از كشت بايستي به آزمايشگاه ارسال شود). به منظور جلوگیری از افزایش سطح زیرکشت این زراعت حداقل سطوح تحت پوشش هر چاه انتخاب گردد و مسائل مربوط به کاهش بارندگیها و منابع آب زیرزمینی در دشت قروه و دهگلان به جد مورد تأکید قرار گرفته و تخصیص نهاده های کشاورزی فقط در حد سطوح ابلاغی انجام گیرد و در این ارتباط فقط کشاورزان بومی خود شهرستان مد نظر خواهند بود و از اختصاص نهاده به کشاورزان مهاجر خودداری شود (فرمهای تعهدنامه سهمیه تولید پیوست میباشد).

2- در پرداخت هزینه های آزمون خاک جهاد کشاورزی  مبلغی پرداخت نخواهد نمود و کل هزینه آزمون خاک به عهده خود کشاورز خواهد بود.

3- 100 درصد هزینه های اندازه گیری باقیمانده نیترات از اعتبارات طرح مربوطه در صورت تصویب طرح در شهرستان و استان قابل پرداخت می باشد و برای آزمایشگاه های قروه و دهگلان هر کدام 75 نمونه اندازه گیری باقیمانده نیترات سهمیه لحاظ شده است. در انتخاب نمونه ها باید دقت نمود که نمونه تهیه شده توسط شرکت های خدمات مشاوره ای و با کد مشخص و بدون ذکر نام تولیدکننده به آزمایشگاه ارسال گردد و کد و مشخصات تولیدکننده به مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان ارائه می گردد.

4-‌ در کلیه مزارع تولید بذر در طبقات مختلف اعم از واردتی، مینی تیوبر، مادری و گواهی شده لیبل دار تمامی مراحل کاشت، داشت و برداشت باید به صورت کاملاً نظارت شده انجام گرفته و بازرسي مرتب مزارع توسط كارشناسان زراعت و بازرسين فني مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال صورت گیرد. همچنین باید مراقبتهاي لازم از نظر كنترل علفهاي هرز، آفات و بيماريها اعمال و بوته‌هاي آلوده به بيماريها و نيز بوته‌هاي سایر ارقام حذف شوند.

5- در خصوص تولید سیب زمینی سالم در صورت رعایت کلیه مسائل مدیریتی مربوط به مزارع سالم، مساعدت لازم در خرید و تأمین کمپوست و مواد بیولوژیک به شرط تامین اعتبار صورت خواهد گرفت.

6- فعالیت های شرکت های خدمات مشاوره ای فنی و مهندسی طرف قرارداد در ارتباط با نظارت بر مزارع سیب زمینی، بایستی بر اساس فعالیت های تعیین شده (فعالیت های قابل واگذاری به بخش خصوصی) که تعرفه برای آنها مشخص و اعلام شده است صورت گیرد. نهایتاً گزارشی از فعالیتهای انجام شده توسط هر شرکت به صورت کامل و مصور تهیه و در قالب فایل word به مدیریت زراعت سازمان منعکس گردد.

7-‌ انجام عمليات مساحي در 100% و کیل گیری در 20% اراضي تحت پوشش طرح براساس دستور كار مشخص با استفاده از شرکتهای خدمات مشاوره ای انجام و در این راستا بر اساس اعتبار تأمین شده اقدام شود.

– اطلاعات مساحی و کیل گیری هر شهرستان که از طریق شرکتهای خصوصی تهیه و تدوین می گردد باید طبق فرمت مشخص و یکسان و به صورت فرمهای ذیل تکمیل و حداکثر تا 15 مهر ماه به صورت جلد شده و همچنین فایل اکسل اطلاعات جداول و فایلهای GPS اراضی مساحی شده مربوطه نیز بر روی لوح فشرده به مدیریت زراعت ارسال گردد.

فرم شماره (1): لیست مشخصات مساحی مزارع سیب زمینی شهرستان …………

  * در صورت وجود بیش از یک قطعه و بیش از یک رقم کشت شده برای هر کشاورز، اطلاعات برای هر قطعه و هر رقم در ردیف جداگانه مشخص گردد.

  * منظور از مختصات جغرافیایی هر قطعه، طول و عرض نقطه ایست در وسط قطعه به صورت تقریبی.

فرم شماره (2): جدول جمع بندی اطلاعات مساحی مزارع سیب زمینی شهرستان ……….. به تفکیک بخش/رقم کشت شده

واحد: هکتار

* در صورت کشت ارقام دیگر در منطقه به جدول اضافه گردد.

فرم شماره (3): لیست مشخصات کیل گیری مزارع سیب زمینی شهرستان ………

فرم شماره (4): جمع بندی کیل گیری مزارع سیب زمینی شهرستان ………

ب)‌ پياز

1-‌ رعايت زمان كاشت درمنطقه و استفاده از بذور اصلاح شده پرمحصول.

2-‌ مصرف كودهاي ماكرو براساس نتايج آزمون خاك و درصورت عدم آزمايش خاك، سولفات پتاسيم 150 كيلوگرم، فسفات آمونيم 100 كيلوگرم، اوره حداكثر 250 كيلوگرم و گوگرد حداقل 250 كيلوگرم كه مصرف كودهاي پتاسه، فسفره، گوگرد و بخشي از كود ازته همزمان با كاشت و بقيه كود ازته به صورت سرك در دو نوبت مصرف خواهد شد. (از مصرف كودهاي ازته در اواخر فصل خودداري شود) تحویل کود به پیاز کاران منوط به وجود کود کافی در شهرستان خواهد بود.

3-‌ مصرف كودهاي ريزمغذي: سولفات روي به مقدار 40 كيلوگرم در هكتار همزمان با كاشت و مصرف 3 كيلوگرم كود ميكروي كامل به صورت محلول‌پاشي در زمان رشد محصول الزامي است.

4-‌ حتي‌الامكان كاشت با بذر كار دانه ريز صورت گيرد و در اين صورت فاصله رديفها 30-25 سانتيمتر و مقدار بذر مصرفي 10-8 كيلوگرم خواهد بود.

5-‌ مساحی و كيل‌گيري از مزارع تحت پوشش طرح براساس ليست ارسالي از مديريت زراعت كه در زمان داشت و برداشت اعلام خواهد شد.

جدول شماره (1): برنامه ابلاغي طرح افزايش توليد سيب‌ زميني و پياز در سال 1394

واحد: هكتار

• اجرای بندهای مربوطه منوط به تامین اعتبار از طریق شورای برنامه ریزی شهرستان مربوطه خواهد بود.

بسمه تعالی

فرم سهمیه تولید

جناب آقای

سیب زمینی کار دهستان / منطقه

نظر به کنترل و تنظیم سطح زیرکشت و تولید سیب زمینی در سالجاری و برای جلوگیری از کاهش قیمت و ضرر و زیان وارده، مجاز هستید حداکثر تا سقف ……. تن محصول سیب زمینی تولید و در صورت صدور دستور خرید تضمینی و تمایل به فروش به مراکز خرید تضمینی، تحویل نمایید. لذا موکداً اعلام میگردد سازمان تعاون روستایی در قبال تولید مازاد بر سهمیه تعیین شده تولید هیچگونه تعهدی نخواهد داشت.

مسئول مرکز خدمات جهاد کشاورزی

دهستان / منطقه

امضاء

بسمه تعالی

فرم سهمیه تولید

جناب آقای

سیب زمینی کار دهستان / منطقه

نظر به کنترل و تنظیم سطح زیرکشت و تولید پیاز در سالجاری و برای جلوگیری از کاهش قیمت و ضرر و زیان وارده، مجاز هستید حداکثر تا سقف ……. تن محصول پیاز تولید و در صورت صدور دستور خرید تضمینی و تمایل به فروش به مراکز خرید تضمینی، تحویل نمایید. لذا موکداً اعلام میگردد سازمان تعاون روستایی در قبال تولید مازاد بر سهمیه تعیین شده تولید هیچگونه تعهدی نخواهد داشت.

مسئول مرکز خدمات جهاد کشاورزی

دهستان / منطقه

امضاء

دستورالعمل IPM  محصول سیب زمینی

الف) مرحله قبل از کاشت:

رعایت تناوب زراعی: با توجه به اینکه در زراعت سیب زمینی میزان زیادی از عناصر غذایی از خاک خارج شده و همچنین با توجه به حساسیت بالای این محصول به آفات و بیماریها و علفهای هرز، رعایت اصل تناوب برای حفظ حاصلخیزی خاک و جلوگیری از شیوع انواع آفات و بیماریها لازم و ضروری به نظر می رسد. تناوب این محصول با غلات و نباتات علوفه ای در منطقه مرسوم می باشد به عنوان مثال از تناوبهای مطلوب در منطقه (یونجه، سیب زمینی، گندم) میباشد.

انجام آزمون خاک: برای تعیین وضعیت حاصلخیزی خاک و مصرف دقیق کودهای شیمیایی و ریزمغذیها و جلوگیری از مصرف بیش از حد کودهای شیمیایی انجام آزمون خاک قبل از کشت توصیه می شود.

آماده سازی زمین:. دو روش کم خاک ورزی (خاک ورزی حفاظتی) در این زراعت پس از گندم عبارتند از:

• استفاده از خاک ورز مرکب یک بار در تابستان بعد از برداشت گندم با حداکثر عمق و بار دوم در بهار در شرایط آماده بودن زمین، پس از بازکردن دیسک ها در عمق کمتر، سپس کاشت با غده کار.

2- استفاده از خاک ورز مرکب بعد از برداشت گندم، سپس استفاده از کلتیواتور توام با غلطک در شرایط مساعد مزرعه از نظر رطوبت در بهار و به دنبال آن کاشت با غده کار.

مصرف کودهای پیش کاشت:

کودهای مصرفی قبل از کشت عبارتند از تمام کود فسفره و پتاسه و نیمی از کود ازته. در صورت استفاده از کودهای میکرو (سولفات آهن، سولفات روی، سولفات مس و…) می توان این کودها را نیز همراه با سایر کودها به صورت کاملاً یکنواخت در سطح مزرعه پخش نموده سپس کود حیوانی را نیز به همین روش مصرف و پس از آن اقدام به عملیات خاک ورزی نمود. کود مرغی به میزان 8 الی 10 تن در هکتار یا کود دامی نیز به میزان 25 تا 30 تن در هکتار مصرف میشود. همچنین میتوان به صورت ترکیبی از 5 تن کود مرغی و 25 تن کود دامی استفاده نمود. آزمون خاک باید مبنای مصرف کود قرار گیرد.

استفاده از بذر مناسب: ارقام مختلفی از سیب زمینی موجود بوده که باید بسته به شرایط منطقه و در نظر گرفتن هدف تولید (مصرف خوراکی، بذری یا صنعتی) نسبت به انتخاب آن اقدام نمود. ارقام زودرس و میان رس در منطقه ارجحیت دارد.

– استفاده از بذور سالم و گواهی شده دارای اتیکت و با منشا مشخص

مشخصات ظاهری یک غده سالم:

• از نظر فیزیولوژیکی سالم بوده و حداقل صدمات مکانیکی یا سرمازدگی روی آن دیده شود.
• عاری از انواع پوسیدگی، له شدگی، زخم و خراشیدگی باشد.
• فاقد گره و رشد ثانویه باشد.
• عاری از خاک، سنگ و دیگر ضایعات باشد.
• روی پوست غده برجستگی یا گال دیده نشود.
• هیچگونه آفت و کرمی درون غده ها وجود نداشته باشد و یا علایم تغذیه آنها در سطح یا داخل غده دیده نشود.
• در صورت برش عرضی غده و فشار دادن آن، تراوشات لزج سفید یا شیری رنگ از بافت خارج نشود.

– استفاده از غده های با اندازه مناسب (حدود 50-40 گرم) و جلوگیری از قاچ کردن غده ها.

– پیش جوانه دار کردن غده ها قبل از کاشت.

– ضدعفونی کردن غده ها قبل از کاشت با یکی از سموم قارچکش متداول. (سموم بیولوژیک و شیمیایی)

ب) مرحله کاشت:

1. فاصله دو ردیف کاشت 75 سانتیمتر
2. فاصله دو بوته بر روی ردیف بسته به هدف تولید (بذری، خوراکی و صنعتی) و تراکم نهایی کشت از 15 تا 30 سانتیمتر متفاوت خواهد بود (برای خوراکی 20 تا 25 سانتیمتر).
3. عمق کاشت نیز نباید از 15 سانتیمتر بیشتر شود (10 تا 12 سانتیمتر).

.4 تراکم مناسب ساقه برای گیاه سیب زمینی حدود بیست ساقه در متر مربع می باشد که بسته به ریزی یا درشتی بذر مورد استفاده یا هدف از تولید (خوراکی یا بذری) مقدار بذر مورد استفاده متفاوت بوده و بین 5-3 تن در هکتار است.

ج) مرحله داشت:

1. آبیاری:

1.1. آبیاری باید در حدی باشد که 5 الی 10 سانتیمتر زیر بذر مرطوب شده باشد.

1.2. انجام دقیق و بدون تاخیر آبیاری اول و دوم در مزرعه به یکنواختی سبز شدن مزرعه کمک خواهد کرد.

1.3. تعیین فواصل آبیاری به عوامل مختلف محیطی و زراعی بستگی داشته و در شرایط مختلف متفاوت میباشد. امّا حد 30 تا 40 درصد ظرفیت زراعی مزرعه برای شروع آبیاری بعدی توصیه می گردد. که بسته به نوع بافت و ساختمان خاک حدود 6 الی 8 روز متفاوت است.

1.4. تاریخ آخرین آبیاری با توجه به وضعیت ظاهری مزرعه تعیین و هنگامی که نزدیک به 30 درصد از بوته ها زوال یافتند میتوان آبیاری را متوقف نمود.

2. مصرف کودها در زمان داشت:
   • کودهای کم مصرف مانند محلول نیم درصد سولفات مس که برای غنی سازی غده ها استفاده می شود
   • محلول سولفات آهن که ده روز قبل و بیست روز بعد از گل دهی
   • همچنین محلول پاشی کود میکروکامل در دو نوبت، ده روز قبل و ده روز بعد از گل دهی با غلظت 3 در هزار انجام می شود.
   • به دلیل اثرات مفید کودهای بیولوژیک در حفظ ساختمان و بافت خاک و همچنین سلامت محصول تولیدی استفاده از این کودها توصیه می گردد.
3. خاک‏دهی پای بوته ها

 معمولاً هنگامی که ارتفاع بوته ها به 10 الی 20 سانتیمتر رسیده باشد و به منظور مبارزه با علف های هرز، جلوگیری از سله بستن خاک، توسعه غده های در حال تشکیل و جلوگیری از سبز شدن غده ها خاک دهی پای بوته ها صورت می گیرد. 

4. مدیریت تلفیقی آفات، بیماریها، بیماری های فیزیولوژیک و علف های هرز سیب زمینی

.4.1 مدیریت تلفیقی آفات

• از بین بردن غده های آلوده در انبار.
• عدم کشت در مزارع بسیار آلوده یا دارای سابقه آلودگی در سال قبل.
• از بین بردن علف های هرز.
• شخم عمیق پس از برداشت محصول و یخ آب زمستانه (کرم طوقه بر، کرم مفتولی، بید سیب زمینی، کرم سفید ریشه).
• کلتیواتور زدن خاک بین ردیف های کشت .
• وجین علف های هرز.
• کشت و برداشت زود هنگام (بید سیب زمینی).
• تا حد مقدور، هنگام برداشت غده ها کامل جمع آوری شوند و در زمین باقی نمانند.
• تأمین رطوبت کافی در انبار.
• جمع آوری حشره کامل با دست و از بین بردن آنها (کرم سفید ریشه، کرم طوقه بر).
• آبیاری بارانی تا حد زیادی تراکم آفات مکنده را کنترل می نماید
• رعایت فاصله مناسب مزارع بذری از سایر مزارع.
• استفاده از سموم مناسب و کم دوام.
• برای مبارزه با کرم مفتولی در مناطق به شدت آلوده قبل از کشت بهاره سمپاشی با گرانول دیازینون 5 درصد و دیسک زدن بعد از سمپاشی برای انتقال سم به عمق پایین تر.
• برای مبارزه با کرم طوقه بر اگروتیس لارو کوچک و در مراحل اولیه رشد باشد سمپاشی بوسیله لاروین(1 لیتر در هکتار) یا سوین (3کیلوگرم در هکتار) و اگر لارو به رشد نهایی خود رسیده باشد از سم گرانول کلروپیریفوس (دورسبان) به میزان 1/5 کیلوگرم در هکتار، سمپاشی باید هنگام غروب انجام شود.

روش معمول مبارزه با این آفت استفاده از طعمه مسموم است. برای تهیه طعمه ابتدا 5-3 کیلوگرم لاروین را در مقدار کمی آب حل نموده و سپس حجم مخلوط به 60 لیتر رسانده می شود، سپس محلول حاصل را به 80 کیلوگرم سبوس اضافه کرده و آن را به هم می زنیم تا به صورت ذرات گرانوله درآید. طعمه هنگام غروب پای بوته ها ریخته می شود.

• ضدعفونی غده ها به وسیله سموم حشره کش مناسب. (گاچو 7-5 کیلوگرم در 1000 کیلوگرم بذر)
• ضدعفونی به وسیله گرد فنوآت قبل از انبار کردن.
• پوشاندن سطح غده های انباری با پودرهای بنتونیتت و دلومیت.
• سمپاشی در مزرعه به وسیله سوین (3 کیلودر هکتار)، آزینفوس اتیل (1/5 کیلودر هکتار)، تری کلروفن؟ (1کیلو درهکتار) برای مبارزه با بید سیب زمینی.
• استفاده از پلیت فسفید منیزیم در انبارهای آلوده به توصیه حفظ نباتات،

4.2. مدیریت تلفیقی بیماری های قارچی سیب زمینی

• اعمال تناوب زراعی مناسب (عدم کاشت سیب زمینی بعد از چغندرقند در بیماری ریزوکتونیایی، خودداری از تناوب سیب زمینی با گوجه فرنگی و بادمجان بویژه در بیماری پژمردگی ورتیسلیومی، اعمال تناوب 10-3 ساله در بیماری اسکاب پودری).
• عدم کشت در زمین های دارای سابقه آلودگی به بیماری های قارچی
• استفاده از بذوری که پوست آنها عاری از ساختارهای قارچی باشد.
• ضدعفونی غدهها به وسیله قارچ کش های سیستمیک (قارچ کش هایی که به داخل بذر نفوذ می کنند) مانند بنومیل، تیابندازول، کاربوکسین و رورال تی– اس).
• انجام اقداماتی برای تسریع رشد و ظهور گیاه نظیر پیش جوانه دار کردن، گرم کردن غده ها و آبیاری زمین قبل از کاشت، کاشت در خاکی که دمای آن بالاتر از 15 درجه سانتیگراد است.
• جلوگیری از آلودگی مزارع سالم در نتیجه انتقال از طریق خاک آلوده، غده های بیمار و بقایای گیاهی.
• برداشت هنگام رسیدن کامل غده ها.
• اجتناب از زخمی کردن غده ها تا حد امکان.

انجام آبیاری مناسب (زمان و دور آبیاری و جلوگیری از ماندآبی شدن مزرعه)

• ضدعفونی بذر از طریق محلول پاشی با قارچ کش های سیستمیک مانند بنومیل و تیوفانات متیل یا قارچ کش های غیر سیستمیک مانند مانکوزب و کاپتان (پژمردگی ورتیسلیومی).
• کنترل علف های هرز.
• معدوم کردن توده های آلوده سیب زمینی .
• از بین بردن اندام های هوایی بوته ها دو هفته قبل از برداشت (سرزنی) در بیماری بادزدگی.
• حذف غده های آلوده قبل از انبار کردن برای جلوگیری از گسترش و انتقال بیماری به سال بعد.
• مصرف مناسب کودهای ازته و فسفاته بر اساس آزمون خاک.
• کاشت در خاکهای دارای تهویه زهکشی مناسب.
• عدم کاشت در زمین های دارای سابقه آلودگی.
• عدم استفاده از کودهای حیوانی تازه
• استفاده از گوگرد برای کاهش قلیائیت خاک زیر نظر کارشناسان.

.4.3مدیریت تلفیقی بیماری های باکتریایی سیب زمینی

• استفاده از بذر سالم
• ضدعفونی بذر به وسیله سموم مناسب (از قبیل مانکوزبو ترکیبات مسی)
• خودداری از کشت متوالی سیب زمینی و استفاده از تناوب زراعی.
• عدم کاشت در خاک های آلوده
• خودداری از دادن آهک بیش از حد به خاک.
• از انبار نمودن محصول مزرعه آلوده خودداری کرد.
• انبار باید تهویه کافی داشته باشد.
• رعایت اصول بهداشتی از قبیل ضدعفونی چاقوی برش و…. (10 لیتر آب + 1 لیتر وایتکس)
• تیمار خاک با مواد شیمیای نظیر گوگرد (اسکاب عادی و پوسیدگی قهوه ای).

 .4.4مدیریت تلفیقی بیماری های ویروسی سیب زمینی

• کاشت و برداشت زود هنگام.
• از بین بردن بوته های آلوده و گیاهان خودرو در داخل و اطراف مزرعه.
• کنترل شته ها به وسیله حشره کش های سیستمیک.
• جمع آوری کامل غده ها هنگام برداشت.
• رعایت بهداشت تجهیزات و ساختمان های انباری.
• شستشوی ماشین آلات و تجهیزات انباری با جریان بخار آب دارای فشار بالا، همچنین ضدعفونی آنها با محلول سفید کننده خانگی (2درصد).
• رعایت فاصله مزارع بذری با زمین های زیر کشت سیب زمینی های خوراکی.
• خاکدهی پای بوته ها هنگامی که گیاه کمتر از 15 تا 20 سانتیمتر ارتفاع دارد.

 .4.5نماتد های سیستی (طلایی) سیب زمینی

• رعایت اصول قرنطینه ای برای جلوگیری از ورود این نماتدها به مناطق سالم.
• تهیه بذر از منابع مطمئن و دارای گواهی.
• گزارش سریع موارد مشکوک آلودگی به کارشناسان.
• عدم کشت سیب زمینی و گوجه فرنگی در مزارع آلوده به مدت 3 الی 7 سال.
• شستشو و ضد عفونی ماشین آلات و تجهیزات قبل از ورود به مزرعه.
• به حداقل رساندن خاک و بقایای گیاهی همراه غده ها در کامیون و کیسه های حمل.
• برداشت محصول هنگام رسیدن کامل و ضخیم شدن پوست غده ها.
• برداشت محصول هنگام وجود رطوبت مناسب در مزرعه (گاورو بودن مزرعه).
• بسته بندی غده ها در کیسه ها ی توری جهت خشک شدن و ریزش خاک روی غده ها.

               .4.6مدیریت اختلالات و عوامل فیزیولوژیک در سیب زمینی

• سرمازدگی
• در صورت پیش بینی بروز سرمای زودرس پاییزه و دیررس بهاره اقدام به آبیاری بارانی گردد.
• عدم برداشت غده ها در هوای سرد.
• عدم حمل غده های یخ زده به انبار.
• تنظیم دمای انبار (دمای انبار باید در حد 3/4 تا 4/5 درجه سانتیگراد باشد).
• کافی بودن جریان هوا در انبار.

• گرمازدگی
• جلوگیری از تنش رطوبتی و رعایت آبیاری منظم و در شرایط گرما آبیاری شبانه توصیه شود.
• پوک شدگی سیب زمینی
• کاشت بوته ها در فواصل نزدیک و منظم.
• استفاده از عملیات زراعی صحیح جهت محافظت از خاک پای بوته ها.
• یکنواختی مقدار رطوبت خاک.
• استعمال کود پتاسیم اضافی.
• ضرب دیدگی
• به منظور رشد سالم تر ساقه ها و رشد مطلوب ریشه کود کافی بویژه پتاسیم و رطوبت خاک تامین گردد و آفات به شیوه ای مطلوب کنترل شوند.
• تا حد امکان از برخورد اجسام سخت با غده های سیب زمینی جلوگیری نمایید.
• درهنگام حمل غده ها به انبار، کیسه ها را به آرامی در کامیون ها و ادوات حمل قرار دهید.
• در انبار تعداد کیسه های کمتری روی هم قرار دهید.
• ترک خوردگی
• آبیاری صحیح، مصرف کود مناسب و رعایت فاصله ردیف ها
• برداشت غده ها در هنگامی که پوست آن ها کاملاٌ رسیده و همچنین هوا سرد نباشد.
• محافظت غده ها در حین حمل به انبار در برابر وارد شدن ضربه و خشک شدن سریع
• عملیات زراعی مناسب که موجب رشد پایدار گیاه و غده ها در تمامی طول فصل رشد شود.
• سبز رنگی
• خاک دادن پای بوته ها.
• کلتیواتور زدن برای جلوگیری از سله بستن خاک و ایجاد ترک سطح خاک.
• تاریک بودن کامل انبار.

4.7. مدیریت تلفیقی علف های هرز سیب زمینی

• رعایت تناوب زراعی
• تهیه بستر مناسب با استفاده از خاک ورز مرکب
• استفاده از غده سالم
• تاریخ مناسب کاشت درجه حررات مناسب؟
• رعایت تراکم، فاصله ردیف ها و عمق کاشت مناسب

تراکم مناسب بوته ها به ویژه تراکم ساقه در واحد سطح، سبب غلبه محصول بر علف هرز می شود و این تراکم مناسب ساقه برای گیاه سیب زمینی حدود بیست ساقه در متر مربع می باشد که بسته به ریزی یا درشتی بذر مورد استفاده یا هدف از تولید (خوراکی یا بذری) مقدار بذر مورد استفاده متفاوت بوده و بین 5-3 تن در هکتار است. همچنین فاصله ردیف ها در مزارع سیب زمینی 75 سانتیمتر می باشد. عمق کاشت مناسب با توجه به بافت خاک 15-13 سانتیمتر می باشد.

• سن فیزیولوژیکی غده

مرحله جوانه زنی عمومی بهترین مرحله برای کاشت است زیرا تمامی جوانه ها فعال بوده و در زیر خاک در صورت فراهم بودن شرایط دمایی مناسب سریع رشد کرده و بر علف های هرز غالب می شوند.

• کوددهی و آبیاری

میزان کود دهی و آبیاری مناسب نیز به نوبه خود قدرت رقابت محصول با علف های هرز را افزایش می دهد و برای این کار باید بر اساس آزمایش خاک و نیاز آبی محصول با توجه به شرایط منطقه مورد نظر و با توجه راندمان آب آبیاری در سیستم نشتی و بارانی عمل نمود.

• خاک دهی در مزارع سیب زمینی

که علاوه بر فاروئر با تیغه های مناسب کلتیواتور و در زمان مناسب (20-10 سانتیمتری رشد بوته ها) انجام شود، تا علاوه بر خاک دهی پای بوته های سیب زمینی، قطع ریشه های علف های هرز نیز توسط تیغه های کلتیواتور انجام شود. این عمل موجب کاهش رقابت علف های هرز با بوته های سیب زمینی می گردد.

• پیشگیری از ورود بذر علف های هرز و یا هر یک از اندام های تکثیرشونده به مزرعه
• پیش جوانه دار کردن غده های سیب زمینی
• مبارزه شیمیایی

در صورتی که با اعمال کلیه روشهای مبارزه مناسب مزرعه باز هم دارای علف هرز بود، انجام مبارزه شیمیایی با مشورت کارشناسان حفظ نباتات توصیه می شود و باید موارد زیر رعایت گردد.

1. بازدید از مزارع به طور مستمر از زمان شروع دوره کاشت، به منظور داشتن اطلاعات جامع از وضعیت منطقه و وضعیت عمومی کشت و استفاده از علف کشهای مناسب پیش رویشی مانند متری بوزین (سنکور) که در خاکهای سنگین 1 کیلوگرم در هکتار و در خاکهای سبک 0.75-5 کیلوگرم در هکتار استفاده شود.
2. تعیین گونه های علف های هرز غالب مزرعه با توجه به فراوانی و اهمیت اقتصادی آنها به منظور تجویز علفکش مناسب.
3. جمع آوری و شناسایی علف های هرز.
4. در صورت توان تعیین تراکم و برآورد خسارت علف های هرز.
5. ضرورت بررسی و نظارت بر عملیات مبارزه شیمیایی.
6. بررسی وضعیت و شرایط جوی در طول فصل مبارزه و اثرات این عوامل بر روی عملیات مبارزه.
7. کالیبره نمودن سمپاش های مورد استفاده قبل از انجام مبارزه شیمیایی.
8. ضرورت بررسی بیشتر در خصوص ارزیابی کاربرد سموم علف کش به لحاظ دوره کارنس، باقیمانده سموم، خطرات زیست محیطی، کارایی و… به منظور بهره گیری مطلوب از مبارزه شیمیایی.

د) مرحله برداشت:

1. معمولاً هنگامی که عمر نیمی از بوته های مزرعه به اتمام رسیده باشد زمان برداشت فرا می رسد اما به منظور تعیین دقیقتر زمان برداشت عوامل دیگری از جمله وضعیت پوست غده، رسیدن به اندازه مناسب و بازارپسند غده ها، وزن خشک غده ها، مقدار ساکارز غده و… میتواند مورد توجه واقع شود.
2. سرزنی: حدود 10 الی 20 روز قبل از برداشت به منظور تسریع در ضخیم شدن پوست غده ها، پوسیدگی سریعتر بقایای گیاهی و تسریع در عملیات برداشت، سرزنی مزارع با کمک ادوات مخصوص سرشاخه زنی صورت خواهد گرفت.

نکته: رطوبت خاک در زمان برداشت باید مناسب بوده، بطوریکه غده ها به سهولت از خاک بیرون آورده شوند و خاک روی آنها طی حرکت بر روی دستگاه برداشت به راحتی جدا شود.

ه) مرحله ذخیره سازی غده ها و انبارداري:

انبارهاي محل ذخيره بايد قبل از برداشت سيب زميني آماده شوند تمام تجهيزات بايد کنترل شود و انبار از بقاياي محصول سال قبل کاملاً پاک شود. فضاي داخل انبارها بايد با محلولهاي ضدعفوني کننده بهداشتي به طور صحيح ضذعفوني شوند.

به کشاورزان توصيه می گردد در صورتي که قصد دارند غده ها را به مدت طولاني نگهداري نمایند. دماي انبار و ميزان هوادهي کنترل شود. بطور معمول دماي انبار در طول زمان انبارداري حدود 3 الی 5 درجه سانتيگراد باشد و غده ها بايد در فضاي کاملاً تاريک نگهداري شوند تا از رسیدن نور به آنها و تولید سبزینه و ماده سمی سولانین جلوگیری بعمل آید.

خصوصيات لازم براي انبار سيب زميني

-دماي لازم و مناسب را تأمين کند- رطوبت لازم و مناسب را مهيا (حدود 80%) نمايد- اکسيژن مورد نياز را تأمين کند- قادر به حذف دي اکسيدکربن و ساير گازهاي مضر از فضاي انبار باشد.

نکات ضروري يک انبار مناسب سيب زميني

-ساختار وساختمان مناسب- عايق بندي انبار- امکانات تهويه انبار- تجهيزات پشتيبان براي گرم کردن وخنک کردن انبار. ایزوله بودن انبار به منظور جلوگیری از ورود آفات (حشرات، جوندگان)

ضمیمه

1. علایم تشخیص آفات سیب زمینی

کرم مفتولی

علایم تشخیص: حشره کامل یک نوع سوسک است ولی خسارت مربوط به مرحله لاروی است که موجب ایجاد سوراخ هایی روی سطح غده ای می شود که با فضولات آفت پر شده و به رنگ سیاه در می آید. با بریدن غده سوراخ ها به شکل دالان هستند.

کرم طوقه بر

علایم تشخیص:حشره کامل یک نوع پروانه است. خسارت بیشتر توسط لاروها و از طریق قطع کردن ناحیه طوقه در مرحله گیاهچه است. اما گاهی به غده ها نیز خسارت می زند. لاروها سوراخ های بزرگ و نامنظمی روی سطح غده به وجود می آورند و سپس از بافت زیر پوست تغذیه می کنند.

بید سیب زمینی

علایم تشخیص: حشره کامل یک نوع پروانه است. آسیب وارده مربوط به مرحله لاروی آن است. لارو زیر پوست رفته و دالان ایجاد می کند، دالان پر از فضولات شده و رنگ قهوه ای شبیه چوب پنبه دارد. لارو وارد قسمت های داخلی غده نیز می شود و به علت تغذیه و نفوذ ارگانیسم ها غده ها آبکی شده و از بین می روند.

کرم سفید ریشه

علایم تشخیص: حشره کامل یک نوع سوسک بوده است و خسارت روی غده توسط لارو حشره است که از یک قسمت غده شروع به تغذیه کرده و به تدریج به سمت دیگر پیش می رود، گاهی بر اثر حمله سایر میکروارگانیسم ها، بافت غده سیاه می شود.

 آفات مکنده

آفات مکنده از قبیل انواع شته ها، تریپس ها،زنجره ها و زنجرکها از جمله آفات مضر و خسارتزای مزارع سیب زمینی می باشند که خسارت مستقیم و غیر مستقیمی را به زراعت این محصول وارد نموده و علاوه بر تغذیه، باعث انتقال بیماریهای مخرب از جمله بیماریهای ویروسی در سطح مزرعه و انتقال آن به سایر مزارع می گردند و از عوامل بازدارنده مزارع بذری سیب زمینی می باشند.

2. علایم تشخیص بیماری های سیب زمینی

بیماری ریزوکتونیایی (شوردانه یا سیاه دانه)

علایم تشخیص: عامل بیماری یک نوع قارچ است که به اندام های دیگر گیاه از قبیل ساقه نیز حمله می کند و باعث ایجاد شانکر می شود.روی پوست غده، ساختارهای اغلب سیاه و یا گاهی قهوه ای دیده می شوند که به اندازه سر مداد تا نخود هستند و از نظر شکل ممکن است پهن و سطحی یا بزرگ و نامنظم شبیه خاک باشند. در آلودگی های شدید قسمت اعظم غده توسط این ساختارها پوشیده می شود که در واقع اندام های مقاوم قارچ (سختینه) هستند و منابع آلودگی در کشت بعدی می باشند، این ساختارها با شستشو نیز از بین نمی روند. گاهی علایم دیگری از قبیل بد شکلی، ترک برداشتن، ایجاد شکاف روی سطح غده و نکروز ساقه گاه نیز دیده می شود.

پژمردگی فوزاریومی (پوسیدگی خشک غده)

علایم تشخیص: عامل بیماری یک نوع قارچ است که بازارپسندی میوه را کاهش می دهد. غده ها در نقطه اتصال استولون آبسوخته اند. روی سطح غده لکه های گرد، قهوه ای، سفت و فاقد ترشح دیده می شود که باعث ایجاد یک نوع پوسیدگی خشک در غده ها می شود. گاهی با بریدن غده ها می توان تغییر رنگ بافت به قهوه ای روشن تا خرمایی و حالت سفت آبسوخته را در حلقه آوندی مشاهده کرد که در اغلب موارد این حالت نکروز آوندی به صورت ممتد و پیوسته است.

پژمردگی ورتیسلیومی

علایم تشخیص: عامل بیماری یک نوع قارچ است. در حلقه آوندی تغییر رنگ بافت به قهوه ای روشن دیده می شود که در موارد شدید تا وسط غده گسترش می یابد و در موارد شدیدتر به حفره ای در داخل غده تبدیل می شود. نکروز آوندی بر خلاف پژمردگی فوزاریومی غالباً به صورت منقطع و بریده است. در اطراف چشم ها تغییر رنگ مایل به صورتی به صورت لکه های نامنظم در سطح غده دیده می شود.

بادزدگی (بلایت دیر رس)

علایم تشخیص: عامل بیماری یک نوع قارچ خاکزاد می باشد. در قسمت بیرونی غده، لکه های نامنظم فرورفته قهوه ای مایل به ارغوانی دیده می شود. با قاچ کردن غده، پوسیدگی خشک دانه ای با ضخامت 1/5 سانتیمتر مشاهده می شود. در انبار آلودگی توسعه یافته و فعالیت دیگر ارگانیسم ها باعث فساد و تخریب غده می شود.

اسکاب پودری (جرب پودری)

علایم تشخیص: عامل بیماری یک نوع قارچ است و با توجه به مراحل گسترش بیماری صفات زیر قابل تشخیص است. جوش یا تاول های ارغوانی به قطر نیم تا 2 میلی متر روی سطح غده ها وجود دارند که تشکیل زخم های برجسته و دمل مانند می دهند. با بزرگ شده غده جوش ها یا تاول ها می ترکند و برآمدگی های سفید زگیل مانندی ایجاد می شود. با پوسیده شدن بافت، فرورفتگی کم عمقی که با توده پودری قهو های رنگ پر شده است ایجاد می گردد. در نهایت در خاک خیلی مرطوب، عمق و پهنای لکه ها توسعه یافته و لکه های گود شده یا زگیل بزرگی تشکیل می دهند که به فرم جرب پودری هستند. در صورت مساعد بودن شرایط، جرب پودری روی سطح غده گسترش می یابد.

اسکاب عادی (جرب عادی)

علایم تشخیص: عامل بیماری یک نوع باکتری است. روی سطح غده زخم هایی گرد به رنگ قهوه ای تیره تا سیاه، که بافت زیرین آنها کاهی رنگ و شفاف است. ممکن است در اثر اتصال چند تا از این زخم ها، لکه های بزرگتری در سطح غده ایجاد شوند که بافت آنها چوب پنبه ای است. گاهی اوقات یک لایه بافت کرکی (جرب زنگاری) یا زخم هایی فروفته (جرب حفره ای) روی سطح غده ایجاد می شود.

پوسیدگی نرم (اروینیا)

علایم تشخیص: عامل بیماری یک باکتری است که با دارا بودن آنزیم های متعدد باعث فساد و تخریب غده ها می شود. زخم هایی روی سطح غده ایجاد می شوندکه نسبتاً فرو رفته اند. در صورت وجود شرایط مناسب برای پیشرفت آلودگی از قبیل رطوبت بالای خاک یا انبار بافت غده به تدریج نرم شده و حالت له شدگی در غده ایجاد می شود. و در صورتیکه با چاقو بریده و کمی فشار داده شوند، تراوشات لزج باکتریایی از بافت غده در محل حلقه آوندی بیرون می آید. غده در مراحل اولیه آلودگی فاقد بو بوده ولی با حمله میکروارگانیسم های دیگر بوی مشمئز کننده ای دارد. در صورتی که شرایط برای توسعه آلودگی مناسب نباشد، سطح بیمار شده خشک می شود و یک قسمت فرورفته که با توده ای از مواد سخت، سیاه و مرده پر شده است بر جای می ماند.

پوسیدگی قهو ه ای

 علایم تشخیص: عامل بیماری یک باکتری است که با محدود کردن رشد سیب زمینی خساراتی را به بار می آورد. هرگاه غده ها از وسط به دو نیم شود و فشار کمی به آن وارد آید، قطرات خاکستری مایل به سفید توده لزج باکتریایی به بیرون تراوش می کند. که این توده باعث چسبیدن ذرات خاک به غده می شود.

ویروس برگ قاشقی سیب زمینی (ویروس برگ لوله ای سیب زمینی)

علایم تشخیص: این ویروس به وسیله شته ناقل یا کاشت بذر آلوده انتقال می یابد. بیشترین علایم این ویروس روی برگ ها دیده می شود، ولی گاهی اگر غده بریده شود، در قسمت داخلی حالت نکروز مشبک دیده می شود که رنگ آن از روشن تا تیره متغیر است.

نماتد های سیستی (طلایی) سیب زمینی

این نماتد تاکنون از استان کردستان گزارش نشده اند ولی به دلیل اهمیت آنها از نظر شدت خسارت وارده و نیز به جهت قرنطینه ای بودن، آشنایی با آن لازم می باشد.

علایم تشخیص:

این نماتدها علایم خاصی برروی غده به وجود نمی آورند ولی غده های تولید شده در مزارع آلوده بسیار کوچک بوده و تعداد آنها نیز کم است. برای تشخیص آلودگی یک غده به نماتدها می توان با استفاده از لوپ دستی یا ذره بین، روی غده را بررسی نمود. در این حالت ساختارهای کروی شبیه سرسنجاق به رنگ شیری، زرد طلایی یا تیره روی غده ها و یا بقایای همراه غده ها دیده می شوند. با انجام آزمایش می توان وجود یا عدم وجود این نماتد ها را در مزارع یا خاک همراه غده ها در کامیون و کیسه های حمل مشخص نمود.

3.علایم تشخیص اختلالات و عوامل فیزیولوژیک

سرمازدگی

علایم تشخیص:آسیب دیدن غده ها بر اثر هوای سرد، نتیجه قرار گرفتن طولانی مدت غده ها در معرض دماهای نزدیک به نقطه انجماد است. این عارضه از پیشروی تدریجی تا یخ زدگی کامل و کشته شدن تمام یا قسمتی از غده را شامل می شود.

اگر بافت غده یخ زده باشد، بعد از ذوب شدن یخ به تدریج به رنگ صورتی، قرمز و در نهایت قهوه ای خاکستری تا سیاه تغییر رنگ پیدا می کند، سپس سریعاً به صورت پوسیدگی نرم آبکی در آمده و در نهایت فاسد شده، از بین می رود. غده ای که بافت آن تا نزدیک نقطه انجماد، سرما دیده باشد به طور معمول به رنگ خاکستری دوده ای پراکنده تا سیاه است. سرمازدگی باعث تشکیل قندهای احیاء کننده در غده می شود که بر اثر پختن طعم شیرین دارد. اگر سرمازدگی شدیدتر باشد، بعد از پختن به رنگ خاکستری تا سیاه و بعد از سرخ کردن به رنگ قهوه ای در می آید.

گرمازدگی

علایم تشخیص: بر اثر هوای گرم در مزرعه یا انبار اتفاق می افتد. در قسمت های داخلی غده، تغییر رنگ به صورت لکه هایی به رنگ خرمایی روشن یا زرد مایل به تیره یا قرمز مایل به قهوه ای بوده که به سمت مرکز غده بیشتر می شود. لکه ها سفت و بدون پوسیدگی بوده، تجزیه نمی شوند و حتی بعد از پخته شدن هم به صورت سفت باقی می مانند و علایم مذکور ممکن است توسط عامل دیگری از قبیل کمبود اکسیژن یا کمبود کلسیم نیز ایجاد می شود که در بسیاری از موارد تشخیص دقیق عامل دشوار است.

سیاه شدن مغز غده

علایم تشخیص: بر اثر انبار کردن غده ها در انبارهایی که تهویه کافی ندارند و اکسیژن کافی به غده ها نمی رسد اتفاق می افتد. با برش دادن غده، تغییر رنگ قسمت مرکزی غده از رنگ عادی خود به رنگ سیاه تا آبی محسوس است. در صورت کمبود شدید اکسیژن، تغییر رنگ در تمام غده دیده می شود. بافت تغییر رنگ یافته غالباً سفت است، اما ممکن است بر اثر قرار گرفتن در معرض دمای اتاق نرم شود و همچون جوهر رنگ پس بدهد.

پوک شدگی سیب زمینی

علایم تشخیص: بر اثر رشد سریع غده اتفاق می افتد و هیچگونه علایمی بر روی سطح غده ندارد و هنگامی قابل مشاهده است که غده به دو نیم شود. با بریدن غده حفره ای توخالی در مرکز غده دیده می شود. دیواره های داخلی این حفره سفید تا خرمایی روشن یا کاهی رنگ است و شکل آن گرد یا نامنظم است. در مراحل اولیه تشکیل حفره، قسمت مرکزی به شکل یک لکه نکروزی قهوه ای رنگ دیده می شود. این قسمت پوک شده، به ندرت می پوسد و کپک در آن رشد می کند.

ضرب دیدگی به دو دلیل در غده اتفاق می افتد:

• برخورد غده ها با جسم سخت: لکه های سیاهی به وجود می آید که با کندن پوست غده می توان آن ها را مشاهده کرد. این لکه ها از نظر شکل و اندازه متغییر بوده و به ندرت تا عمق بیشتر از حلقه آوندی نفوذ می کنند.
• بر اثر فشار حاصل از توده کردن غده ها روی هم در انبار: نواحی مسطحی یا اندکی فرورفته روی غده ها به وجود می آید. این حالت سبب دگرگونی در انتشار و توزیع آب درون غده می شود. اگر رطوبت نسبی انبار پایین تر از 90 درصد باشد، این مشکل افزایش یافته و در موارد شدید سبب سیاه شده مرکز غده می شود.

ترک خوردگی

علایم تشخیص: چهار نوع ترک خوردگی وجود دارد که هر کدام علایم مربوط به خود را دارند:

• ترک های رشد در نتیجه فشار داخلی: این نوع ترک ها بر اثر رشد سریع غده اتفاق می افتند و در امتداد محور طولی غده رخ می دهند و هم زمان با ادامه رشد غده معمولاً کم عمق شده و التیام می یابند.
• ترک های رشد در نتیجه آلودگی ویروسی: مانند ترک های رشد ناشی از فشار داخلی هستند.
• ترک های ایجاد شده به طریقه مکانیکی: این نوع ترک ها دیر التیام می یابند یا اصلاً التیام نمی یابند و معمولاً با کپک زدگی و پوسیدگی همراه هستند.
• ترک های ناشی از برداشت: این نوع ترک ها هلالی شکلند و به ترک های ایجاد شده با ناخن انگشت شست شباهت دارند.

سبز رنگی

علایم تشخیص: وقتی غده ها به مدت زیادی درمزرعه یا بعد از برداشت در معرض نور باشند، به دلیل تشکیل کلروفیل، بافت غده سبز می شود. ایجاد رنگ سبز بر اثر نور آفتاب که به غلط آن را آفتاب زدگی می نامند، در غده هایی که در مزرعه به خوبی با خاک پوشیده نشوند، پدید آمده و قسمتی یا تمام سطح رویی غده به رنگ سبز در می آید. بافت سبز ممکن است تا 2 سانتیمتر یا بیشتر در غده نفوذ کند و غده های آلوده طعم تلخی پیدا کنند.

دستورالعمل توليد حبوبات استان كردستان در سال زراعي 94-93

بهبود عملیات زراعی :

عملیات به زراعي عبارتست از مديريت صحيح و علمي بر روي گياه زراعي با استفاده از تكنيك هاي زراعي كه شامل انتخاب رقم مناسب، تراكم گياهي ايده آل، بكار بردن ماشين آلات مناسب، تغذيه گياهي مطلوب، مبارزه صحيح و بموقع با آفات، بيماريها و علفهاي هرز و مراقبت و نگهداري گياه مي باشد كه نتيجتاً باعث زايش گياه مي گردد. از لحاظ بقاء گياه در يك محيط خاص جنبه زايشي اهميت دارد اما آنچه هدف نهائي ما است بالا بردن عملكرد از لحاظ كمي و كيفي مي باشد. افزايش كمي و كيفي توليد حبوبات بر اساس شيوه هاي سنتي امكان پذير نيست. از اين نظر هرگونه تغيير در وضعيت فعلي مستلزم بكارگيري روشهاي مديريتي مناسب براي اين محصولات است كه با استفاده از آخرين نتايج تحقيقات و راهكارهاي مزرعه اي ميسر خواهد بود. بمنظور بالا بردن عملكرد می توان روشهای ذیل را در مزارع بکار گرفت:

1- تغيير كاشت از بهاره به پائيزه و انتظاري در نخود و عدس ديم به منظور بهره گيري بهتر از عوامل اقليمي و ادوات كشاورزي در جهت بالا بردن عملكرد.

2- توسعه عملیات ماشینی و کشت مکانیزه جهت گذر از کشت سنتی به کشت علمی

کشت زود هنگام بهاره نخود در استان کردستان:

   تاریخ کاشت مرسوم منطقه بعد از رفع سرمای زمستانه و گاورو شدن مزرعه در اولین فرصت ممکن می باشد. از مزایای کشت زود هنگام نخود بهاره می توان به استفاده از بارندگی های اول فصل بهار و هرا کشت بودن آن اشاره کرد. بدیهی است در حال حاضر می توان از ارقام نخود سفید ILC-482 و یا جم، رقم جدید سارال و تیپ رنگی پیروز نیز به شرط ( ضدعفونی آن و مبارزه با علف های هرز) استفاده نمود .

کاشت به دو صورت دستی( دستپاش) و ماشینی انجام می شود. بدیهی است کاشت با ماشین بذر کار با توجه به مزایای متعدد آن مانند: یکنواختی سبز و مبارزه بهتر با علفهای هرز و رسیدگی همزمان ارجح تر است.

میزان بذر برای ارقام دانه درشت( تیپ کابلی و یا سفید) 80 کیلوگرم و سایر ارقام دانه ریز رنگی( تیپ دسی) حــــدود 70- 65 کیلوگرم در هکتار توصیه می شود. کاشت با بذر کارهای عمیق کار بدون چرخ پرس و یا معمولی به راحتی انجام و قابل تنظیم است. فاصله ردیف ها 50 سانتی متر و عمق کاشت 5-3 سانتی متر در نظر گرفته شود.

– از آنجائیکه حبوبات به علت وجود ریزوبیوم بر روی ریشه باعث ذخیره و افزایش ازت خاک می شوند، نیاز زیادی به مصرف کودهای شیمیایی ندارند. لذا به منظور صرفه جویی و عدم زیاده روی در مصرف کود و آلوده سازی محیط زیست، مصرف کود بر اساس آزمون خاک توصیه می شود. در غیر این صورت مصرف 30-20 کیلوگرم در هکتار کود ازته به عنوان استارتر( شروع کننده) در زمان کاشت و اختلاط با خاک توصیه می شود.

کشت مکانیزه بهاره نخود در استان کردستان:

جهت آماده سازی زمین در اراضی دیم توصیه می گردد که پس از برداشت گندم در پاییز و در اولین فرصت ممکن زمین با خاک ورز مرکب شخم شده و در بهار به محض گاورو شدن زمین با زدن پنجه غازی عملیات تهیه بستر تکمیل، سپس عملیات کاشت انجام شود.

کاشت مکانیزه بهاره اختصاصاً به صورت ماشینی و مکانیزه انجام می شود. بدیهی است کاشت با ماشین بذر کار با توجه به مزایای متعدد آن مانند: یکنواختی سبز و مبارزه بهتر با علفهای هرز و… ارجح تر است. کاشت با بذر کارهای معمولی و یا عمیق کار بدون چرخ پرس به راحتی قابل انجام است. به منظور استفاده از تراکتورهای چرخ باریک و کولتیواتور زدن مزرعه، فاصله ردیف ها 50 سانتیمتر توصیه می شود. در روش کاشت در بین چرخ های تراکتور فاصله بین ردیف ها 30 سانتی متر در نظر گرفته شود. در این روش کارنده های پشت چرخ تراکتور بسته می شوند و مسیر حرکت تراکتور، در مبارزه مکانیکی و کولتیواتور زنی فصل بهار، مشخص و به عنوان مارکر مورد استفاده خواهد بود. عمق کاشت 5-3 سانتی متر توصیه می شود.

تاریخ کاشت: تاریخ کاشت مرسوم منطقه بعد از رفع سرمای زمستانه و گاورو شدن مزرعه در اولین فرصت ممکن می باشد.

عملیات داشت نخود های پاییزه و انتظاری:

مهمترین عملیات در داشت نخودهای پاییزه و انتظاری، کنترل و مبارزه با علف­های هرز مزرعه است. این مهم بسته به سطح مزرعه، نیروی کارگری، توان مالی زارع و امکانات و ادوات  موجود می تواند به سه شیوه­ی وجین دستی، مبارزه شیمیایی با علفکشهای اختصاصی( لنتاگران) و مکانیکی: کولتیواتور زدن بین ردیف های کشت عمل شود.

اخیراً مطالعاتی در ارتباط با علف کش سنکور و تأثیر آن بر کنترل علف های هرز مزارع نخود انجام گرفته که حاکی از مؤثر بودن این سم در شرایطی است که علف های هرز در مرحله 4-2 برگی با نیم کیلو در هکتار سنکور سمپاشی شوند.

بازدید مداوم مزرعه و کنترل آفات و بیماریهای شایع بویژه برق زدگی در طول فصل بهار اجتناب ناپذیر بوده و در صورت مشاهده­ی هرگونه تهدید مراتب بایستی به اطلاع کلینیک های گیاهپزشکی مستقر در منطقه برسد.

عمليات اجرايي و پروژه های تعریف شده در طرح افزایش نباتات زراعی

   به منظور افزايش كمي و كيفي حبوبات در كشور از طريق بهينه و متعادل كردن مصرف كودهاي شيميايي بر اساس نتايج آزمون خاك، پروژه تغذیه همزمان با ساير عمليات به زراعي حبوبات در شهرستانهاي حبوبات خيز استان اجرا مي گردد كه با توجه به استعداد و شرايط خاك و ساير خصوصيات اقليمي در مناطق مختلف متفاوت خواهد بود

بطور كلي اين پروژه داراي سه محور عملياتي زير است:

1- انجام آزمون خاك و توصيه هاي كودي بر اساس نتايج آزمون خاك.

2- تأمين و مصرف كودهاي ريزمغذي و کودهای بیولوژیک

3- بهبود و افزايش مواد آلي خاك از طريق مصرف كودهاي حيواني، كمپوست، كود سبز، كاه و كلش و بقاياي گياهي محصول قبلی كه بوسیله خاک ورزهای حفاظتی به خاك برگردانده مي شوند.

اعتبار لازم برای اجرای این پروژه به تناسب سطح هر شهرستان طی برنامه ابلاغی و اعتبارات استانی تملک دارایی، تعیین و ابلاغ شده است. لازم به یادآوری است که توسعه کشتهای جدید، استفاده از ارقام اصلاح شده و توسعه مکانیزاسیون در کشت و برداشت نخود از جمله پروژه هایی است که بایستی اعتبارات ارسالی در این راستا هزینه گردند. بدیهی است توجه جدی به بحث کشاورزی حفاظتی و کشت در بقایای گیاهی زراعت قبلی، از اهمیت ویژه ای برخوردار خواهد بود.

کنترل آفات، بيماريها و علف­هاي هرز نخود

1. آفــات شایع در منطقه:

كرم پيله خوار نخود

از مهمترين آفات نخود و حبوبات محسوب مي شود كه در مناطق عمده كشت نخود استان با گسترش زياد گزارش شده است. لاروهاي اين پروانه ابتدا از برگچه ها تغذيه كرده سپس به سراغ پيله ها رفته و تمام يا قسمتي از حبه هاي نخود را مي خورند، جوانه­ها و گلها نيز از حمله اين آفت مصون نيستند. لاروها بعد از تكميل زندگي به داخل خاك رفته و تبديل به شفيره مي شوند. معمولاً اين آفت يك نسل در سال دارد. مبارزه بيولوژيك با دشمنان طبيعي مثل زنبور Habrobracon hebetor و مبارزه شيميايي با استفاده از پودر سوين (كاربايل) به نسبت (2/5-2) كيلوگرم در هكتار يا زولن به نسبت (3-2) ليتر در هكتار صورت مي گيرد.

كرم طوقه بر (آگروتیس)

    آفت مزبور در اكثر نواحي كشور و اغلب گياهان زراعي ديده شده است. لارو آن به طوقه گياهان تازه روئيده در سطح خاك يا زير خاك حمله كرده و باعث پژمردگي، پلاسيدن و نهايتاً خشك شدن گياه مي شود. گونه A. segetum فقط به نخود حمله مي كند. براي كنترل روش زراعي از شخم پائيزه و انهدام بقاياي گياهي استفاده مي شود در مبارزه شيميايي از تركيب 5 كيلوگرم سوين + 4 كيلوگرم ليندين + 100 كيلوگرم سبوس + 50 ليتر آب در هنگام خروج لاروها در پاي بوته به كار گرفته مي شود. سموم ديازينون، دورسبان هم قابل توصیه می باشند.

2. بيــماريهـاي مهم نخود

برق زدگي نخود

اين بيماري كه در اكثر نواحي پر باران كشور و مناطق تحت كشت نخود وجود دارد هر ساله منجر به خسارت شده و در برخي از سالهاي مساعد اپيدمي شده و شدت خسارت آن، گاه به 50% ميرسد. عامل بيماري به قسمتهاي هوايي گياه مثل برگ، شاخه، غلاف و بذر حمله مي كند. علايم بيماري به صورت لكه هاي كشيده قهوه اي روشن روي شاخه ها و يا كنه هاي مدور يا بيضوي روي غلاف و برگ و بذر ظاهر مي شود. قارچ عامل بيماري روي بذرها باقي مي ماند و يا روي شاخه­ها بقاء يا در داخل خاك زمستان گذراني مي كند و در سال مساعد ( بارانی و خنك) روي ارقام حساس محلي شيوع مي يابد. كنترل بيماري با استفاده از روش هاي تلفيقي شامل استفاده از بذر سالم، رقم مقاوم يا متحمل و يك الي دو بار سمپاشي در فصل شيوع بيماري با قارچ كشهايي مثل زينب و مانكوزب امكان پذير است.

پژمردگي يا بوته ميري فوزاريومي

اين قارچ در اكثر نواحي كشت نخود وجود دارد و در شرايط معتدل ( دماي متوسط) مناطق ديم با نفوذ در آوندها و تخريب و انسداد آنها مسير آب و املاح را به سمت بالاي گياه قطع كرده و پژمردگي و بالاخره مرگ گياه را سبب مي شود. قارچ عامل بيماري نياز به رطوبت بالا ندارد و مي تواند سالها در خاك و بقاياي گياه به صورت كامل باقي بماند لذا كنترل آن نيز مشكل است بهترين روش، استفاده از ارقام مقاوم و برقراري تناوب با غلات است و همچنين استفاده از تركيبات بيولوژيك به صورت پوشش بذر ( سوبتیلین و تریکودرمین) مي تواند در كاهش خسارت مؤثر باشد.

3. علفهـاي هـرز نخود و عدس ديم

بر اساس گزارشات، علفهاي هرز غالب در مزارع نخود، پيچك، خلر، شيرين بيان، خوني واش، ماشك، سگ دانه، بابونه، ماشك گل­خوشه اي می باشند. به منظور كنترل آن از روش هاي مختلف شامل: استفاده از بذر پاك، از بين بردن علفهاي هرز قبل از كاشت و كولتیواتور زدن در کشتهای مکانیزه با فاصله ردیف مناسب توصیه می­شود. در روش شيميايي به كارگيري سم سوپر گالانت به ميزان 0/7 ليتر در هكتار در كنترل كشيده برگها مؤثر است. استفاده از ترفلان و اراديكان 2/5 ليتر در هکتار به صورت قبل از كشت نتيجه خوبي داشته است.

در صورت امکان، مصرف 2 لیتر سم اختصاصی لنتاگران در زمان 4-2 برگی علفهای هرز در کنترل آن بسیار مؤثر خواهد بود.

جدول شماره (2): برنامه ابلاغي طرح افزايش توليد نباتات زراعي (حبوبات) استان كردستان در سال زراعي 94-93) (بهار 1394)

واحد : هکتار – تن

توضيحات:

1-‌ حبوبات آبی شامل: لوبيا، نخود آبي و عدس آبي و‌ حبوبات ديم شامل: نخود ديم و عدس ديم است.

3-‌ نظارت بر بهبود عمليات زراعي شامل: نظارت بر ضد عفوني، تهيه بذر مناسب، رعايت تراكم مناسب، کشت با بذرکار یا پنجه غازی و نظارت بر كنترل آفات و بيماريها و علفهاي هرز است.

4-‌ نظارت بر توسعه عمليات ماشيني شامل: تغيير شيوه كشت از زير خاك نمودن بذر توسط گاو آهن برگرداندار به شيوه بكارگيري ادوات مناسب كشت است.

5-انجام کشاورزی حفاظتی: کشت نخود در شرایطی است که خاک ورزی حفاظتی انجام شده باشد و بقایای محصول قبلی( حداقل 30 درصد) در زمان سبز محصول نخود در مزرعه قابل مشاهده باشد.

دستورالعمل طرح افزايش توليد دانه‌هاي روغني استان كردستان در سال زراعي 94-932 (بهار 1394)

الف)‌ آفتابگردان:

1-‌ توصيه و مصرف كودهاي شيميایي ماكرو (N.P.K) براساس آزمون خاك در غير اين صورت در آفتابگردان آبی میزان 300 كيلوگرم ماكروي كامل همزمان با كاشت براي هر هكتار و 100 كيلوگرم كلرور پتاسيم بصورت سرك مصرف شود. در مزارع ديم (30P30 N) یا (30P 60N) و یا براي هر هكتار 100 كيلوگرم ماكروي كامل قبل از كشت مصرف شود تحویل کود منوط به وجود کود به اندازه کافی در شهرستان خواهد بود.

2-‌ كود سولفات روي براي آفتابگردان آبي به ميزان 40 كيلوگرم در هكتار همزمان با كاشت و ميكروي كامل سه كيلوگرم در دو مرحله قبل از گل و بعد از گل بصورت سه در هزار توصيه مي شود.

3-‌ ميزان بذر مصرفي در هر هكتار آفتابگردان آبي 10-8 كيلوگرم و در مزارع ديم حدوداً نصف مقدار مذكور توصيه ميشود.

4-‌ فاصله رديفهاي كاشت در كشت مكانيزه آفتابگردان آبي 60-50 سانتيمتر و در مزارع ديم از بذركار عميق كار استفاده شود.

5-‌ عمق كاشت بذر آفتابگردان 5-3 سانتي‌متر توصيه مي شود.

6-‌ زمان كاشت باتوجه به شرايط آب و هوايي منطقه، پس از برطرف شدن خطر سرماي بهار، در اولين فرصت (حدوداً نيمه دوم فروردين ماه) انجام شود.

7-‌ آبياري آفتابگردان آبي: باتوجه به شرايط محيطي منطقه حدوداً هر 10 روز يك بار صورت گيرد، ضمناً هنگام تلقيح گلها، آفتابگردان نياز به هواي خشك دارد (در زمان تلقيح نبايد آبياري انجام شود) و در زمان دانه بستن نياز بيشتري به آب داشته و بايد آبياري انجام شود.

8-‌ مساحي و كيل‌گيري حدوداً در سطح 20% مزارع آفتابگردان آبي و ديم و در كل مزارع الگويي و یا آرمانی مورد انتظار است.

9-‌ در صورت مشاهده هر نوع آفت و بيماري و احتمال خسارت بيش از حد آستانه اقتصادي، با صلاحديد كارشناس حفظ نباتات و یا کلینیک های گیاه پزشکی اقدام لازم بعمل آيد.

جدول شماره (3):‌ برنامه ابلاغي کشت بهاره آفتابگردان استان كردستان در سال زراعی 94-932 (بهار 1394)

واحد: هکتار

جدول(4): شرح عملیات مزارع آرمانی زراعت آفتابگردان در بهار 1394

ب)‌ عمليات داشت و برداشت كلزا در سال زراعي94-932 (بهار 1394):

1-‌ تغديه كود سرك:

مصرف كودهاي ازته در دو مرحله بصورت سرك در فصل بهار و يا در اواخر اسفند ماه اهمّيت بسزايي در افزايش توليد دارد.

1-1-‌ همزمان با رشد مجدد كلزا و خروج از حالت روزت در اواخر فصل زمستان حداقل مقدار 200 كيلوگرم اوره در هكتار مصرف شود.

2-1-‌ در مرحله ظهور غنچه‌هاي گل (قبل از شروع گلدهي) حداقل مقدار 100 كيلوگرم كود اوره در هکتار مصرف شود.

توضیحات:

1- به منظور تأمین گوگرد مورد نیاز مزارع کلزا، در صورت امکان از کود سولفات آمونیم در سرک اول اولویت دارد.

2- بعد از هر مرحله مصرف كود ازته به صورت سرك در صورت عدم بارندگي بايد مزرعه آبياري شود

3– در صورتیکه شرایط و وضعیت آب و هوایی و گرمای زودرس سال جاری تداوم داشته و امکان به گل رفتن زودتر مزارع کلزا، توصیه کود سرک (50% اول زمان ساقه دهی و 50% دوم زمان اوج غنچه دهی) مورد نظر است.

2-‌ مبارزه با شته مومي كلزا:

شته مومي يكي از آفات مهم كلزا است كه با تغذیه نمودن از برگ، ساقه، گلچه و غلافهاي در حال رشد و مكيدن شيره سلولي باعث كاهش رشد و ايجاد تغيير شكل در نبات مي گردد. براي مبارزه با اين آفت توصيه مي شود كه از مزارع كلزا در هنگام خروج از مرحله روزت (شروع رشد مجدد نبات) و اوايل فصل بهار بازديد بعمل آورده، در صورت مشاهده آفت در مزرعه قبل از اينكه جمعيت به حالت انبوه برسد و يا قبل از اينكه ارتفاع بوته‌هاي كلزا مانع سمپاشي شوند، مبارزه شيميایي سريعاً با يكي از سموم ذيل و با توصيه كارشناس حفظ نباتات انجام شود.

1-2-‌ متاسيستوكس                         1/5              ليتر در هكتار.

2-2-‌ اكاتين                                      2                ليتر در هكتار.

3-2-‌ پريمور                                      1                ليتر در هكتار.

4-2-‌ كنفيدر                                    300               سي‌سي در هكتار.

در صورتيكه در مناطق نزديك به مزارع كلزا كندوهاي زنبور عسل وجود داشته باشد لازم است كه از سم حشره‌كش پريمور استفاده شود و زنبورداران منطقه نيز حتماً مطلع گردند.

3-‌ مبارزه با ساير آفات:

علاوه بر شته مومي، در فصل بهار ممكن است آفات ديگري چون سوسك پولن‌خوار و… به زراعت كلزا خسارت وارد نمايند، بنابراين در صورت بالا بودن جمعيت سوسك پولن‌خوار براي كنترل آن از سموم حشره‌كش ديازينون به ميزان 1/5-1 ليتر، فوزالون 2/5 ليتر و اندوسولفان 3/5 ليتر درهكتار در زمان غنچه‌هاي گل استفاده شود و در صورت مشاهده ساير آفات ناشناخته با هماهنگي مديريت زراعت و اداره حفظ نباتات اقدام گردد، در هر حال تصميم بر سمپاشي و توصيه سموم با نظر كارشناس حفظ نباتات مي‌باشد.

4-‌ آبياري:

آبياري بهاره در مراحل مصرف كود سرك نوبت اول و دوم در صورت عدم بارندگي، در مرحله تشكيل غلاف يا مرحله پرشدن دانه ضروري است و آخرين آبياري زماني است كه 20% غلافهاي ساقه اصلي قهوه‌اي شده باشند و يا اينكه حداکثر دو هفته قبل از برداشت مي‌باشد.

5-‌برداشت كلزا:

1-5-‌ زمان برداشت دستي (غير مستقيم و يا دو مرحله‌اي)، هنگامي كه 50-40 درصد بذور غلافهاي اصلي و شاخه‌هاي اوليه قهوه‌اي روشن يا متمايل به تيره شده باشند، برداشت معمولاً صبح و يا عصر انجام مي گيرد و بعد از برداشت بايد محصول چند روز حداكثر 5 روز در سطح مزرعه در معرض آفتاب بماند تا بذور سبزرنگ به رنگ تيره درآيند و زماني كه رطوبت دانه به 15-12 درصد رسيد خرمنكوبي انجام مي‌گيرد.

2-5-‌ برداشت با كمباین (برداشت مستقيم يا يك مرحله‌اي) هنگامي انجام مي گیرد كه 90-85% بذور به رنگ قهوه‌اي متمايل به سياه درآيند.

توجه: قبل از كيسه‌گيري دانه كلزا حتماً در مقابل آفتاب كاملاً خشك و هوادهی شود (به ویژه در حمل مستقیم به کارخانه) تا از هر نوع كپك زدگي در داخل كيسه‌ها جلوگيري بعمل آيد.

6- فعالیت های شرکت های خدمات مشاوره ای فنی و مهندسی طرف قرداد در ارتباط با زراعت دانه های روغنی (کلزا)، بایستی بر اساس فعالیت های تعیین شده (فعالیت های قابل واگذاری به بخش خصوصی) که تعرفه برای آنها مشخص و اعلام شده است صورت گیرد.       

د- عملیات IPM (مدیریت تلفیقی) کلزا

• – رعایت تناوب صحیح زراعی
• – استفاده از ارقام مناسب و عاری از بیماری
• – استفاده از کودهای حیوانی پوسیده قبل از کشت.
• – مصرف کودهای شیمیایی بر اساس آزمون خاک قبل از کشت و نیز به صورت محلول پاشی در مرحله رشد.
• – تهیه بسترمناسب کشت.
• – ضد عفونی بذر.
• – مدیریت علف های هرز.
• – ردیابی و پایش آفات و بیماریهای کلزا به وسیله نصب تله های فرمونی و مدیریت عوامل خسارتزای گیاهی.
• – رعایت دوره صحیح آبیاری.
• – آموزش بهره برداران در قالب آموزشهای گروهی و چهره به چهره در مزرعه و باغ توسط کارشناسان فنی بخش خصوصی.
• – ارزیابی در پایان فصل رشد.

ه)‌ گلرنگ:

گلرنگ گیاهي است با خصوصيات مطلوب زراعي نظير مقاومت نسبي به شوري خاك، تحمل به خشكي، سازگاري وسيع با شرايط مختلف آب وهوايي، مقاومت بالا به سرماي زمستانه (تيپ پاييزه) دارای روغن مطلوب با بيش از 90% اسيدهاي چرب غيراشباع از جايگاه ويژه‌اي در بين دانه‌هاي روغني برخوردار مي‌باشد، اين گياه در دامنه وسيعي از انواع خاكهاي زراعي كشت مي گردد ولي براي دستيابي به محصول اقتصادي نياز به خاكي عميق و 7=PH مي‌باشد.

1- عمليات آماده‌سازي زمين، كاشت، داشت و برداشت گياه گلرنگ:

1-‌ انتخاب زارعين و عقد قرارداد با آنها.

1-1-‌ زارعينی كه براي زراعت گلرنگ انتخاب مي شوند بايد جزو زارعين پيشرو منطقه و آگاه به مسايل فني باشند تا كليه موارد مربوط به اين زراعت را براي بدست آوردن توليد بيشتر رعايت نمايند.

2-1-‌ عقد قرارداد با زارعين پس از بازديد مزارع آنها و تهيه كروكي زمين مورد نظر انجام مي‌گيرد و در زراعت آبي گلرنگ بايد زارع آب كافي براي آبياري در اختیار داشته باشد.

3-1-‌ پس از انتخاب زارعين و عقد قرارداد با آنها بصورت مجزا در فصل بهار قبل از شروع كشت براي كليه افراد طرف قرارداد كلاس آموزشي در زمينه تهيه بستر كاشت و داشت تشكيل گردد.

2-‌ تهيه بستر بذر و تهيه بذر

بستر بذر گلرنگ بايد كاملاً آماده و نرم باشد تا علاوه بر عمليات آبياري در مزارع آبی، كاشت بخوبي انجام گيرد بذر بتواند به صورت يكنواخت سبز شود. بنابراين زمين مورد نظر براي كاشت بايد بوسيله شخم و ديسك كاملاً آماده گردد.

بذور مورد نياز زارعين توسط نمايندگي شركت دانه‌هاي روغني تأمین و در اختيار مناطق اجرايي قرار می گيرد تا در قبال اخذ بهاء تحويل زارعين طرف قرارداد شود (از تحويل بذور به كشاورزان بدون اخذ وجه بهاء جداً جلوگيري و ممانعت بعمل آيد)، لازم است بذور قبل از كاشت با يكي از سموم موجود در منطقه با اولويت ويتاواكس تيرام بصورت 2/5 در هزار ضدعفوني شود.

3-‌ نياز كودي گياه گلرنگ:

كودهاي توصيه شده در اولويت اول براساس آزمون خاك در غير اينصورت بشرح ذيل مي‌باشد:

‌ 4- گلرنگ ديم:

در كشت بهاره مناطق معتدل سرد 80 كيلوگرم اوره و 40 كيلوگرم فسفات آمونيم همزمان با كشت توصيه گرديده است.

5-‌ عمق و مقدار بذر مورد نياز گلرنگ:

الف)‌ در زراعت بهاره آبي مقدار بذر مصرفي 30-25 كيلوگرم درهكتار.

ب)‌ در زراعت ديم مقدار بذر مصرفي 25-20 كيلوگرم در هكتار .

ج) عمق مناسب بذر 5-3 سانتی متر، ضمناً گلرنگ به کشت عمیق حساس بوده، لذا رعایت عمق توصیه شده مورد تأکید است.

6-‌ زمان كاشت گلرنگ در شرايط كردستان:

الف)‌ كشت بهاره آبي از اواخر اسفند ماه پس از سپري شدن فصل سرما تا اواخر فروردين ماه.

ب)‌ كشت بهاره ديم در مناطق معتدل سرد در اواخر اسفند ماه و اوایل فروردین ماه به محض گاورو شدن زمين تا اوایل اردیبهشت ماه توصيه ميشود.

7-‌ ارقام توصیه شده گلرنگ:

الف) براي كشت در شرايط بهاره اعم از آبي و ديم، رقم محلي اصفهان كه بي‌خار و داراي گلهاي قرمز است، اما چون توده محلي است از عملكرد بالايي برخوردار نمي‌باشد.

ب) لاین سینا (PI-537598) براي شرايط انتظاری و بهاره توصيه شده است (رقم اصلاح شده است) در صورت عدم دسترسی به رقم سینا از رقم IL-111 می توان استفاده نمود.

8-‌ كنترل علفهاي هرز پهن برگ و باريك برگ در زراعت گلرنگ:

براي كنترل علفهاي هرز پهن برگ در زراعت بهاره در شرايط آبي از علف‌كش ترفلان به مقدار 2/5 ليتر در هكتار بعلاوه 400 ليتر آب قبل از كشت مصرف و بوسيله ديسك زير خاك ‌گردد، براي كنترل علفهاي هرز نازك برگ از سموم گالانت یا نابواس به مقدار توصيه شده و بعد از سبزشدن علفهاي هرز و لحاظ نمودن درجه حرات شبانه 15-10 درجه سانتي‌گراد (ميانگين درجه حرارت) استفاده نموده در شرايط ديم با رعايت مسايل بهزراعي عمليات شخم و ديسك زني مي توان علفهاي هرز را كاهش داد.

9-‌ روش كاشت:

براي كاشت مي توان از بذركارهاي موجود در زراعت غلات استفاده و يا به صورت دست پاش کشت انجام شود.

10-‌ آبياري:

آبياري گلرنگ آبی را بايد در مراحل كشت، جوانه زني، رشد سريع ساقه، غنچه دهي، گلدهي و دانه‌بندي انجام داد ولي اين گياه در اوايل رشد به آبياري زياد حساس است و بيماري فيتوفترا در آن توسعه مي‌يابد و بايد از ماندآبي شدن آب در مزرعه جلوگيري شود، البته در سال زراعی جاری کشت آبی گلرنگ برای استان لحاظ نشده است.

11-‌ آفات گلرنگ:

11-1-‌ مگس گلرنگ:

از مهمترين آفات گلرنگ است كه بهترين زمان مبارزه با اين آفت در مرحله شروع غنچه‌دهي و به محض مشاهده مگس در مزرعه از سم ديازينون به مقدار يك ليتر در هكتار استفاده شود و پانزده روز بعد سمپاشي مجدد قابل توصيه است. خسارت اين آفت در ارقام بي‌خار بهاره بيشتر است و درشهرستان دهگلان با توجه به آلودگی شدید مزارع سال قبل و به صورت بومی درآمدن آفات در صورت کشت بهاره حتماً مزارع گلرنگ با نظارت اداره حفظ نباتات شهرستان نسبت به مبارزه شیمیایی اقدام گردد.

11-2-‌ كرم غوزه گلرنگ:

لاروها ابتدا از برگهاي اطراف غوزه و سپس از غوزه تغذيه مي‌نمايند كه در صورت همزماني اين آفت با مگس گلرنگ مي توان با يك نوبت سمپاشي هر دو آفت را كنترل نمود.

11-3-‌ شته سبز (روسی):

شته يكي از آفات مهم گلرنگ است كه در صورت مشاهده و در موارد ضروري با استفاده از يكي از سموم متاسيستوكس، پريمور و اكاتين به مقدار مناسب و با توصيه كارشناس حفظ نباتات شهرستان مبارزه شيميايي انجام شود.

12-‌ بيماريهاي گلرنگ:

مهمترين بيماري گلرنگ عبارتند از: بوته ميري، زنگ، لكه‌برگي، سفيدك داخلي و سطحي كه براي كنترل اين بيماريها رقم مقاوم توصيه شده است و براي كنترل سفيدك پودري مي توان از سموم گوگردي استفاده نمود.

13-‌ برداشت گلرنگ:

برداشت گلرنگ با استفاده از كمباین به راحتي انجام مي گيرد و احتياج به تغييرات زيادي ندارد، زماني كه رطوبت دانه‌هاي گلرنگ به 12-8% رسيد مي توان آن را بصورت مكانيزه برداشت نمود.

14-‌ بيمه زراعت گلرنگ:

بيمه گلرنگ توسط خود زارعين انجام ميشود بنابراين هنگام عقد قرارداد، زارعين گلرنگ كار جهت عقد قرارداد بيمه به كارگزار بخش خصوصي و يا صندوق بيمه محصولات کشاورزی در شعب بانك كشاورزي شهرستان معرفي و راهنمايي شوند.

جدول شماره (5):‌ برنامه ابلاغي کشت بهاره گلرنگ استان كردستان در سال زراعي 94-932 (بهار 1394)

واحد: هكتار

دستورالعمل اجرايي طرح افزايش توليد ذرت دانه‌اي سال زراعی 94-93

 كاشت:

1-‌كاشت با بذر كار اختصاصي (پنوماتيك، مكانيكي و یا بذرکارهای جدید دو ردیف روی پشته) در اولین فرصت بهاره.

2-‌ مقدار بذر مصرفي براي هر هكتار با توجه به قوه نامیه بذور، نحوه تهیه بستر بذر وزمان کاشت از 20 تا 22 کیلوگرم متغییر خواهد بود

3-‌ ارقام بذری ذرت مورد استفاده: در این رابطه میتوان از ارقام دیررس ( sc704 ، zp 758 و…) ،ارقام میان رس ( zp 677، 540NS، zp 505، sc 500 ،zp 434  و …..) و ارقام زودرس (DC 370 ، sc 260 و…..) و سایر ارقامی که در آزمایشات مقایسه ارقام ذرت در آن شهرستان از عملکرد بالایی برخوردار بوده اند استفاده نمود. با توجه به اینکه مرحله برداشت ارقام دیررس ذرت با سرمای زودرس پاییزه مصادف میشود، لذا توصیه میگردد تا ارقام میان رس و زودرس ذرت که از عملکرد بالایی برخوردارند بتدریج جایگزین ارقام دیررس گردند.

تغذيه:

1-‌ مصرف كودهاي ماكرو (N.P.K) در زمان كاشت براساس نتايج آزمون خاك. ضمناً مي‌توان بجاي كودهاي فسفره، ازته و پتاسيم 300 كيلوگرم ماكروي كامل همزمان با كاشت مصرف نمود. محل آزمون خاک آزمایشگاه سنندج و دهگلان خواهد بود.

2-‌ در زمان داشت ذرت در مرحله 9-7 برگي مقدار 200كيلوگرم اوره و 100 كيلوگرم كلرورپتاسيم در هکتار بصورت سرك مصرف شود. با عنایت به اینکه کود پتاسیم در افزایش مقاومت گیاه ذرت در مقابل تنشهای محیطی از جمله سرما و بیماریها نقش مهمی ایفا میکند، لذا لازم است تا در خصوص استفاده هر بیشتر کشاورزان از این نوع کود توصیه های ترویجی لازم صورت پذیرد تا مزارع ذرت در برداشت دیر هنگام پاییزه با مشکل سرمازدگی کمتری روبه رو گردند.

3-‌ كودهاي ريز مغذي شامل 75 كيلوگرم سولفات روي در هکتار همزمان با كاشت بصورت نواری و در عمق ریشه و كود مركب ميكرو بصورت محلول پاشي به نسبت 3 در هزار در دو مرحله (نوبت اول يك ماه بعد از كاشت، و نوبت دوم يك ماه بعد از نوبت اول) مصرف شوند، مصرف اين دو نوع ريزمغذي الزامي است.

4-‌ در مزارع نمونه كه كودهاي ريزمغذي و كلرورپتاسيم مصرف مي شود مقايسه آن با شاهد و اثرات آن در عملكرد در نظر گرفته شود.

5-‌ در بخشي از مزارع كه بصورت اصولي كشت انجام گرفته باشد در صورت امکان در مصرف ريزمغذيها و مواد بيولوژيك براساس برنامه ابلاغي مساعدت به عمل خواهد آمد.

داشت:

1-‌ در طول 6 هفته اول رشد ذرت در صورت بالا بودن تراكم علفهاي هرز پهن برگ میتوان از کولتیواتر برای از بین بردن علفهای هرز اقدام در غیر اینصورت میتوان با استفاده از علفکش 2.4.D به مقدار 1/5ليتر در هكتار در زمان 5 الی7 برگی و علفکش کروز به مقدار 2 لیتر در هکتار در زمان 4 الی 5 برگی مبارزه شيميايي انجام داد.

2-‌ نظارت بر مراحل مختلف آبياري انجام و در صورت مشاهده هر نوع آفاتی با نظارت و هماهنگي كارشناس حفظ نباتات و یا کارشناسان کلینیک های گیاه پزشکی تصميم لازم اتخاذ شود.

برداشت:

 برداشت بموقع و نظارت بر عملیات برداشت قبل و بعد از آن تا مرحله خشک کردن ذرت در کارخانجات ذرت خشک کنی و انجام عملیات كيل‌گيري در كليه مزارع آرمانی و الگویی و 5 درصد از برنامه كشت ابلاغ شده الزامي است.

مزارع نمايشي:

1-‌ كشاورزان منطقه بايد از مزارع نمايشي (منطقه پایلوت) بازديد نموده و لازم است تا كلاسهای آموزشي و ترویجی در اين گونه مزارع در مراحل مختلف رشدی برای انتقال هر چه بهتر یافته ها به بهره برداران برگزار گردد. 

 2-‌ در احداث مزارع نمايشي اهداف خاصي چون مقايسه اثر ريزمغذيها، سموم، میزان تراکم، روشهای انتقال آب، مواد بيولوژيك و مقایسه ارقام داخلی و خارجی با شاهد، و … دنبال شود.

نظارت فنی توسط شرکت های خدمات مشاوره ای فنی و مهندسی:

فعالیت های شرکت های خدمات مشاوره ای فنی و مهندسی طرف قرارداد در ارتباط با زراعت ذرت دانه ای، بایستی بر اساس فعالیت های تعیین شده(فعالیت های قابل واگذاری به بخش خصوصی) که تعرفه برای آنها مشخص و اعلام شده است صورت گیرد.

جدول شماره (6): برنامه ابلاغي طرح افزايش توليد ذرت دانه اي براي سال 94-93(بهار 1394)

                                                                                                          واحد: هکتار- نمونه – تن

نکته : با عنایت به نیاز آبی بالای محصول ذرت لازم است سطح زیر کشت ذرت دانه ای در سال زراعی 94-93 متناسب با میزان آب موجود در منطقه موردکشت و از الگوی کشت شهرستان تبعیت نماید.

• عناوین زیر پروژه های پیشنهادی طرح افزایش تولید ذرت دانه ای در قالب مزارع الگویی برای اجرا در سال زراعی 94-93 شهرستانهای کامیاران و سقز
• استفاده از ریزمغذی ها در مقایسه با شاهد به جهت مشخص نمودن کارایی آنها بر افزایش عملکرد در سطح 2 هکتار .
• مقایسه روش صحیح تقسیط کود سرک با روش سنتی در سطح 2 هکتار.
• مقایسه تراکمهای کاشت در گروه های مختلف رسیدگی در سطح 2 هکتار.
• استفاده از سموم علف کش مختلف و مقایسه آنها از لحاظ کنترل علفهای هرز در سطح یک هکتار.
• مقایسه ارقام در گروههای مختلف رسیدگی با شاهد (رقم رایج منطقه) از لحاظ عملکرد در سطح 1 هکتار.
• مقایسه ارقام تحت کد ارسالی از دفتر نباتات علوفه ای در سطح 1 هکتار.
• بررسی و ارزیابی مشاهده ای خاک ورزی حفاظتی با شاهد در سطح 1 هکتار
• ارزیابی روشهای آبیاری سنتی با بارانی در سطح 1 هکتار

• – پروژه های مزارع الگویی باید با همکاری وهماهنگی کارشناسان ذیربط مرکز تحقیقات استان اجرا گردد، لذا لازم است که قبل از اقدام به احداث مزارع الگویی و آرمانی با مدیریت زراعت استان هماهنگی لازم جهت فراهم نمودن بازدید کارشناسان مرکز تحقیقات استان از مزارع به عمل آید.

دستورالعمل اجرايي طرح افزايش توليد علوفه

يونجه:

الف)‌ كاشت:

1-‌ در شهرستانهاي تابعه استان، حذف يونجه زار‌هاي قديمي با عمر بيش از 7 سال از مهمترين اقدامات بهزراعي بوده و توجه به كاشت ارقام غلات مقاوم به ورس، در سال اول و بعد از آن در سال دوم كاشت مجدد يونجه توصيه مي گردد.

2-‌ در کاشت یونجه های جدید، تهيه زمين يونجه بايد به گونه‌اي باشد كه بدون كلوخه و عاري از علفهاي هرز و کاملاً تسطيح شده باشد.

3-‌ ميزان بذر مصرفي با بذر كار، بستگي به تهيه زمين، قوه ناميه بذر و تاريخ كاشت و ساير عوامل به طور كلي 45-30 كيلوگرم در هكتار توصيه ميشود.

4- توصیه میشود که جهت کاشت یونجه از بذور بوجاری و سس گیری شده استفاده گردد تا مزارع ایجاد شده با خطر آلودگی علف هرز سس مواجه نگردند.

ب)‌ داشت:

1-‌ نظارت بر آبياري منظم با توجه به نياز آبي در مراحل مختلف رشد.

2-‌ كنترل آفات، امراض و علفهاي هرز.

3-‌ مبارزه با سرخرطومي يونجه در چين اول با يكي از سموم شيميايي مورد توصيه كارشناس حفظ نباتات شهرستان در زماني كه ارتفاع بوته‌ها در اسفند و يا فروردين ماه به 5 الی10 سانتيمتر رسيده باشد. در اين مرحله لارو در مقابل سم بسيار حساس است و هر اندازه بزرگتر شود مقاومت بيشتري نشان مي دهد بنابراين سمپاشي در اواخر اسفند و اوايل فروردين ماه مناسب‌ترين زمان مبارزه محسوب ميشود.(یکی از نکات قابل توجه در کاربرد روش شیمیایی، تنظیم زمان سمپاشی است. مبارزه شیمیایی باید به زمانهایی محدود شود که آفت در حداکثر حساسیت و پارازیتوئیدهای لارو در حداقل آن باشند باید فاصله زمانی لازم بین آخرین سمپاشی و برداشت بخصوص در مورد حشره کشهای با پایداری بیشتر رعایت گردیده وعملیات سمپاشی در صبح خیلی زود یا غروب که جمعیت گرده افشانها در حداقل میباشند انجام پذیرد.)

4-‌ در صورتيكه به عللي سرخرطومي كنترل نشده باشد چين اول يونجه زودتر از موعد رسیدگی برداشت شود.

5-‌ مبارزه با سس يونجه با استفاده از سم علفكش گراماكسون (پاراكوات) به مقدار 3-2 ليتر در هكتار بعد از برداشت و همچنين مي‌توان در صورت موجود بودن سم داكتال به مقدار 12-10 ليتر در هكتار با هماهنگي كارشناس حفظ نباتات شهرستان استفاده نمود.

نکته: براي يونجه‌هاي تازه كشت شده معمولاً مصرف داكتال قبل از سبزشدن يونجه و علفهاي هرز مي‌باشد، اما در يونجه زارهاي چند ساله از سال دوم به بعد در اواخر زمستان كه هنوز يونجه شروع به رشد ننموده است مصرف مي‌شود.

6-‌ استفاده از شعله افكن جهت سوزاندن سطحي بقایا و ساقه‌هاي يونجه در اواخر زمستان (در مزارع الگوی قروه و دهگلان) به منظور از بين بردن تخم و حشره كامل سرخرطومي.

7-‌ چراي بعد از برداشت چين آخر در فصل پاییز براي مبارزه با سرخرطومي مفيد است.

8-‌ استفاده از سم گراماكسون (پاراكوات) در شرايطي قابل توصيه است كه سس بصورت لكه‌اي در مزرعه وجود داشته باشد و يونجه حداقل دو ساله باشد.

ج)‌ كيل‌گيري:

كيل‌گيري از 5% مزارع يونجه تحت پوشش طرح در چين‌هاي 1، 2، 3 و… و اعلام نتيجه كلي بعد از برداشت هر چین به مديريت زراعت.

د)‌ تغذيه در نباتات علوفه ای:

1-‌ در صورتيكه در مزرعه يونجه بتوان بعد از برداشت چين اول هرس يا چنگك به مزرعه زده شود و به بوته‌ها آسيب نرسد، هر ساله 100 كيلوگرم فسفات دي آمونيم در هر هكتار در مزرعه پخش و با هرس و يا چنگك زير خاك گردد.

2-‌ در مزارعي كه كودهاي ريزمغذي مصرف مي شوند (سولفات روي) لازم است با مزارع شاهد مقايسه شود و نتايج آن يادداشت برداری و بعنوان مزرعه ترويجي نيز مورد بازديد زارعين قرار گيرد.

3-‌ در كليه مزارع علوفه، مصرف 100 كيلوگرم پتاسيم بصورت سرك توصيه مي گردد و در حوزه چهاردولي بهتر است بجاي كلرور پتاسيم از سولفات پتاسيم(بدلیل آهکی بودن خاک) استفاده شود.

پروژه افزايش سطح زير كشت ذرت علوفه‌اي

اين پروژه به منظور جبران بخشي از كمبود علوفه مورد نياز استان در جهت بهبود تغذيه دام‌ها و افزايش فرآورده‌هاي دامي اجرا مي‌گردد. باتوجه به عملكرد بالاي اين محصول (بيش از 40 تن در هكتار) و مستعد بودن استان از نظر شرايط آب و هوايي اين پروژه مي‌تواند مقداري از فشار وارد بر مراتع استان بر اثر كثرت جمعيت دامي را تعديل نمايد.

اين پروژه در شهرستانهای كامياران، دهگلان، سقز و مریوان اجرا مي‌گردد. سطح زير كشت آن در سال1394 در سطح 550 هکتار خواهد بود. در اين شيوه ذرت علوفه‌اي را پس از برداشت محصول اول که معمولاً از گياهان پاييزه‌اي بوده و در اواسط يا اواخر بهار برداشت مي شوند از قبيل جو، كلزا، شبدر و… می کارند چون در تولید ذرت علوفه‌اي تولید دانه مد نظر نمي‌باشد لذا در مناطق معتدل استان كشت دوم و در مناطق سردسیر (کشت اول آن در صورت استفاده از ارقام دیررس ذرت) موفقيت آميز خواهد بود.

پروژه افزايش محصولات علوفه اي ماشك و خلر آبي بعنوان كشت دوم بعد از برداشت غلات و کلزا

1- اين پروژه بلافاصله پس از برداشت گندم ، جو يا كلزا انجام مي گيرد . پس از برداشت اين محصولات و مدیریت جمع آوري كلش باقيمانده در مزرعه عمليات تهيه زمين مطابق عرف هر منطقه انجام مي گيرد سپس زمین مورد نظر آماده و بلافاصله کشت و آبیاری انجام می گیرد.

2- مقدار بذر مصرفي براي يك هكتار خلر 125-100 كيلو گرم و براي ماشك 75-55 كيلوگرم مي باشد.

3- زمان كشت معمولاً تير ماه مي باشد و بلافاصله پس از كشت مزرعه آبياري مي گردد و آبياري هاي بعدي بر حسب نياز گياه و شرايط محيطي هر منطقه انجام مي گيرد.

4- هنگام كشت به ازای هر هكتار 50 كيلوگرم كود اوره به عنوان استارتر استفاده مي شود.

5- در طول دوران رشد يادداشت برداري لازم در تمام مراحل ( كشت، آبياري، جوانه زني، ارتفاع بوته، 50% گلدهي، وزن تر، وزن خشك) صورت گیرد.

6- زمان برداشت معمولاً هنگام 50% گلدهي براي مصرف علوفه اي و یا كود سبز به زير خاك مي باشد.

– بخشي از هزينه هاي مربوطه از اعتبارات طرح افزایش نباتات علوفه ای برای مساعدت در خرید بذر قابل پرداخت مي باشد.

جدول شماره (7): برنامه ابلاغي طرح افزايش توليد علوفه 94-1393 استان كردستان

                                                                                                واحد: هکتار

         * هدف از اجرای کلیه پروژه ها، افزایش تولید در واحد سطح بر اساس برنامه پنجم توسعه می باشد.

           دستورالعمل اجرايي: كاشت، داشت و برداشت چغندرقند در سال 94

الف)‌ عمليات تهيه زمين:

   آماده كردن بستر مناسب بذر نقش مهمي در افزايش توليد غده و عيار قند دارد لذا موارد زير رعايت گردد.

1-‌ چغندرقند از نظر مواد غذايي گياهي پرتوقع مي‌باشد و در اين رابطه از كاشت آن در زمينهاي شور و سنگين و زه دار خودداري گردد.

2-‌ چغندرقند داراي ريشه عمیق بوده، لذا ضرورت دارد زمين مورد كشت درفصل پاییز شخم زده شود و در صورتي كه در فصل بهار قشر رويي خاك فشرده باشد كشاورزان مي توانند با استفاده از گاوآهن قلمي يا كولتیواتور نسبت به انجام شخم سطحي اقدام نمايند.

ب)‌ كاشت چغندرقند:

1-‌ در صورتيكه زمين انتخاب شده سابقه علف هرز داشته باشد، كشاورزان مي توانند با راهنمايي كارشناسان کشاورزی نسبت به استفاده از علفكش قبل از كاشت اقدام و بلافاصله مزرعه را ديسك سبك زده و پس از كاشت فوراً آبياري نمايند (4 ليتر علفكش رونيت بهمراه 4 كيلوگرم پيرامين در 400 ليتر آب حل شده و براي يك هكتار مصرف گردد).

2-‌ سعي گردد كه كود دهي براساس نتايج آزمون خاك صورت پذيرد، در صورت در دسترس نبودن نتايج آزمون خاك مطابق دستورالعمل‌هاي صادره نسبت به مصرف 150-100 كيلوگرم كود فسفاته، 300 كيلوگرم كود ازته (نصف در زمان كاشت و بقيه بصورت سرك پس از تنك كردن و قبل از غده رفتن) و 100 كيلوگرم كود سولفات پتاسيم در هكتار اقدام گردد.

3-‌ مناسبترين تاريخ كاشت چغندر در استان كردستان اواسط ارديبهشت ماه مي‌باشد و بسته به شرایط آب و هوایی منطقه ممکن است زودتر انجام شود.

4-‌ مناسبترين عمق كاشت بذر چغندر 4-3 سانتيمتر است.

5-‌ چغندرقند در مرحله سبز شدن به شوري خاك حساس است، لذا در زمين هايی كه مشكل شوري وجود دارد بهتر است كشت چغندر بصورت جوي و پشته (دو رديف كشت روي پشته) انجام شود و از کشت چغندر بصورت دستی خودداری گردد.

6-‌ فاصله بين خطوط كاشت 60-50 سانتيمتر و فاصله بين بوته‌ها 20-16 سانتيمتر انتخاب گردد. مناسب ترين تراكم بوته در هكتار 100-80 هزار بوته است.

7-‌ ميزان مصرف بذر براي بذور چند جوانه (پلی ژرم) 10-8 كيلوگرم و برای بذور تك جوانه (مونوژرم) 5-4 كيلوگرم مي‌باشد.

ج)‌ عمليات داشت چغندر:

1- آبیاری اولیه: آبیاری اولیه یا خاك آب مهمترین عامل در رويش بذر و جوانه‌زني يكنواخت بذر مي‌باشد.

2-‌ فواصل آبياري در چغندرقند پس از سبز شدن كامل مزرعه 8-7 روز است.

3-‌ مناسبترين زمان تنك كردن چغندر 4-2 برگه شدن بوته‌ها (ظهوربرگهاي حقيقي) است. سعي گردد مزرعه در دو مرحله (مرحله اول 10-8 سانتيمتر، مرحله دوم 20-16 سانتيمتر) تنك شود و حتماً مزرعه قبلاً آبياري گردد.

4-‌ پس از تنك كردن مقدار 150 كيلوگرم كود ازته ( اوره یا نيترات آمونيم) در دو مرحله شامل مرحله اول بلافاصله پس از تنک کردن و مرحله دوم 15 روز بعد و در هر مرحله 75 کیلوگرم در هکتار بوسيله كودكار مصرف شود و بلافاصله مزرعه آبياري گردد.

 5-‌ چغندرقند در ابتداي سبزشدن نسبت به علف هرز حساس است، زارعين در صورت وجود علف هرز در مزرعه مي توانند با استفاده از علف‌كش‌هاي اختصاصي پيرامين، بتانال، نابواس، گالانت با رعايت دز مناسب در زمان 4-2 برگی علفهاي هرز، مبارزه نمايند. (براي پهن برگها 4 ليتر پيرامين به اضافه 4 ليتر بتانال و براي نازك برگها 2-1 ليتر نابواس يا گالانت بهمراه 400 ليتر آب مصرف شود).

6-‌ سله‌شكني: سعی شود پس از يك يا دو بار آبياري نسبت به فاروزني با استفاده از تراكتورهاي چرخ باريك و خراش بين رديفها و تهویه خاك مزرعه اقدام گردد.

7-‌ مبارزه با آفات و بيماريهاي چغندر:

1-7-‌ آفات چغندرقند:

در صورت وجود آفاتی چون کک چغندر، سرخرطومی و کرم برگ خوار یا طوقه خوار، زارعین با راهنمايي و توصيه‌هاي فني كارشناسان نسبت به سمپاشي با استفاده از سموم توصيه شده در زمان مناسب اقدام نمايند.

2-7-‌ بيماريهاي چغندر:

درصورت وجود بیماریهای ویروسی، قارچی و باکتریایی لازم است با راهنمایی کارشناسان حفظ نباتات اقدامات لازم صورت پذیرد.

د)‌ برداشت چغندر:

زمان برداشت چغندر تابع عوامل متعددي مي‌باشد. زماني اقدام به برداشت چغندر شود كه برگ هاي مسن زرد شده و عيار قند در غده‌ها به حداكثر برسد. معمولاً قبل از برداشت، آب مزرعه را قطع و پس از گاورو شدن مزرعه يعني 15-10روز بعد اقدام به برداشت مي‌نمايند. مناسب ترين تاريخ برداشت در استان اواخر مهر تا آبان ماه مي‌باشد.

ه) تسهیلات:

به منظور تشویق زارعین چغندرکار و مساعدت در تأمین هزینه های تولید محصول، تسهیلات کاشت به ازاء هر هکتار در نظر گرفته شده است که با معرفی کارخانجات طرف قرارداد، از اعتبارات تکلیفی بانک عامل قابل پرداخت می باشد.

و) بیمه:

چغندرکاران طرف قرارداد لازم است که پس از کاشت محصول و در مهلت تعیین شده، نسبت به عقد قرارداد بیمه با شرکتهای نماینده صندوق بیمه محصولات کشاورزی اقدام نمایند.

جدول(8): برنامه ابلاغی طرح افزایش تولید چغندرقند در بهار94^**

                                                                                                                واحد: هکتار

عمليات داشت و برداشت طرح افزايش توليد گندم آبي در بهار و تابستان 1394

با توجه به اينكه رعايت اصول صحيح عمليات داشت و برداشت در افزايش عملكرد و توليد گندم آبي تأثیر فراوان دارد. ضرورت دارد عمليات زیر در زمان مناسب انجام گیرد.

1-‌ باتوجه به اینکه گندم آبی برای تولید بیشتر به مواد غذایی کافی نیاز دارد، توصیه می گردد مقدار 100 کیلوگرم كود ازته در دو مرحله شامل پنجه دهی و اوایل ساقه به میزان 50 کیلوگرم و همچنین اوایل خوشه دهي50 کیلوگرم مصرف و بلافاصله مزرعه آبياري گردد.

2-‌ در مناطقي كه سولفات روي قبل از كاشت مصرف نشده باشد نسبت به محلول پاشي سولفات روي با غلظت 3 در هزار در دو مرحله در بهار اقدام گردد.

3-‌ استفاده از كود كلرور پتاسيم به ميزان 100 كيلوگرم در هكتار در صورت وجود در مرحله ساقه رفتن به غیر از دشتهای شرقی قروه که سطح آبهای زیر زمینی بالا و خطر افزایش شوری خاک وجود دارد.

4-‌ از كودهاي ريز مغذي مورد نیاز به نسبت 3 در هزار قبل از شروع گلدهي استفاده شود.

5- مصرف مواد بیولوژیک به صورت سرک در مرحله ساقه رفتن در مزارع گندم آبی توصیه می گردد.

6-نظر به اينكه آبياري به موقع در افزايش توليد گندم آبي حائز اهميت فراوان مي‌باشد ضرورت دارد کارشناسان فنی مراکز خدمات جهاد کشاورزی دور و زمان آبياري را در مراحل مختلف رشدي گندم به كشاورزان يادآوري نمایند.

7- به منظور جلوگيري از خسارت علفهاي هرز توصيه ميشود، مبارزه با علفهاي هرز پهن برگ در زمان پنجه‌زني يا ساقه رفتن با علفكش 2-4.D به نسبت 1/5 ليتر درهكتار يا علفکش گرانستار بميزان 20 گرم در هكتار و مبارزه با علفهاي هرز نازك برگ با علفكش تاپيك به نسبت 800 گرم در هكتار يا پوما سوپر 600 سی سی در هكتار انجام گیرد.

8- از آنجاییکه مبارزه با علفهای هرز و سن مضر غلات در مزارع پروژه های انتقال یافته ها و مدیریت مزرعه و مزارع بذری گندم و جو در افزایش عملکرد تأثیر بسزایی دارد، توصیه می شود که شرکت های طرف قرارداد (ویا ناظرین که استخدام خواهند شد)این پروژه ها در زمان مبارزه با علفهای هرز و سن مضر غلات صد درصد مزارع مربوطه را در آن شهرستان پایش و کنترل و در صورت نیاز نسبت به مبارزه اقدام و گزارشات مربوطه به مدیریت شهرستان ارائه گردد.

9-‌ دستورالعملهای ارسالی به شهرستان و پروژه‌هاي اجرايي مربوط به مديريت مزرعه در برنامه‌هاي ابلاغــي پاييزه (94-1393) اعلام شده است و ضرورت دارد گزارش پیشرفت فیزیکی و ریالی پس از اتمام کار اعلام گردد.

10-‌ نظارت بر برداشت محصول گندم توسط مسئولين مربوطه و اكيپ‌هاي كيل‌گيري و تعيين افت و ريزش كمباين به منظور اجراي صحيح عمليات برداشت و كاهش افت و ريزش كار كمباين‌ها انجام گیرد.

برنامه عمليات داشت گندم ديم در بهار 1394

1- از آنجائیکه درپائیز 93 به علت عدم مصرف کود های شیمیایی در بیش از 70% مزارع گندم دیم استان کود ازته مصرف نشده است، ضرورت دارد مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان ها با تأمین کود ازته مورد نیاز کشاورزان و اطلاع رسانی و نظارت کامل نسبت به مصرف کود سرک در زمان مناسب ساقه دهی و با اطمینان از بارندگی به میزان 50 کیلوگرم در هکتار خصوصاً در مزارع بذری و پروژه های طرح خودکفایی اقدام نمایند.

2- در مزارع گندم یا جو که کود اوره در زمان کاشت به اندازه کافی مصرف نشده است، با ترکیبی از محلول 10%  اوره (40 کیلوگرم کود اوره در 400 لیتر آب برای یک هکتار) و یک الی 1.5 لیتر علفکش توفوردی در مرحله پنجه و یا اوایل ساقه رفتن محلول پاشی جهت رفع نیاز ازتی و کنترل علفهای هرز صورت گیرد و در غیر اینصورت (مهیا نبودن شرایط برای ورود ماشین آلات به داخل مزرعه) با اطمینان از وجود بارندگی نسبت به کود پاشی سرک مزارع مربوطه به میزان 50 کیلوگرم کود اوره در هکتار اقدام نمایند .

3- در مزارعی که سن مادر وجود دارد کشاورز با راهنمایی کارشناسان حفظ نباتات و یا شبکه های مراقبت نسبت به مصرف 0/5 لیتر حشره کش دسیس و یا 1 لیتر فنیتروتیون برای یک هکتار به ترکیب اشاره شده در بند 2 این توصیه اضافه شود.

* در مزارعی که گندم یا جو در مرحله پنجه کامل است توصیه میگردد هر چه سریعتر نسبت به مبارزه با علفهای هرز با توصیه و راهنمایی کلینیک های گیاه پزشکی اقدام شود، لازم به ذکر است زارعین فقط تا زمانی مجاز به سمپاشی علیه علفهای هرز مزارع گندم و جو می باشند که اوایل ورود به بند دو ساقه باشد و ضرورت دارد ابتدا کود و علفکش و حشره کش در ظرف جداگانه مخلوط شده و پس از تست کامل در صورت عدم رسوب نسبت به استفاده از ترکیب تهیه شده اقدام شود. 

5- مبارزه با پوره سن گندم براساس دستورالعمل مربوطه که از طریق مدیریت حفظ نباتات سازمان به شهرستانها ابلاغ گردیده بموقع اقدام شود.

6- لازم است قبل از تهیه ترکیب کودی، علفکشی، حشره کشی موضوع به کشاورزان آموزش داده شود و بمنظور صرفه جویی در کاهش هزینه های ماشین آلات اطلاع رسانی کامل صورت گیرد.

7 – كيل‌گيري از کلیه مزارع گندم دیم كشاورزان طرف قرارداد شرکت های خدمات مشاوره ای، فنی و مهندسی طبق قرارداد منعقده الزامی می باشد تا نتيجه آن به منظور لحاظ نمودن در برنامه‌ريزي و اجراي صحيح طرح افزايش توليد گندم و تسویه حساب نهایی مد نظر قرار گيرد.

* کلیه موارد فوق الذکر با اولویت در پروژه های انتقال یافته ها، مدیریت مزرعه، به زراعی گندم و کشت مستقیم انجام پذیرد .

*با عنایت به اینکه نقش بذر در تولید پایدار از اهمیت زیادی برخوردار بوده، لذا جهت تحقق بذر مورد نیاز استان لازم است مدیریت شهرستانها با برنامه ریزی و نظارت بر کار شرکتهای تولید و فرآوری بذر نسبت به کنترل علف های هرز و آفت سن مزارع بذری اقدام نمایند .

*شهرستانهای قروه و بیجار مطابق دستورالعمل مدیریت تلفیقی حاصلخیری خاک و تغذیه گیاه گندم که قبلا ارسال شده مرحله داشت مزارع پایلوت تغذیه را اجرا و گزارش مرحله داشت و برداشت را به صورت مصورجهت انعکاس به دفتر مجری به این مدیریت ارسال نمایند.

* مواردی که در سایت های طرح تسریع در انتقال یافته های تحقیقاتی مزارع (گندم و جو) به طور ویژه بایستی مد نظر قرار گیرد:

1- در مزارع گندم و جو که 130 کیلو گرم کود اوره در زمان کاشت مصرف شده است، نیازی به کوددهی اوره بصورت سرک نمی باشد .

2- در مزارعی که کود اوره مصرفی در زمان کاشت کمتر از میزان توصیه شده بوده (130 کیلو گرم) و یا اینکه کود اوره مصرف نشده است، با اطمینان از بارندگی مؤثر مابه التفاوت  کودی را در یک و یا دو نوبت مصرف نمایند.

3- در صورت عدم بارندگی مؤثر و در مناطق کم باران به صورت ذیل اقدام به محلول پاششی کود اوره گردد:

 الف) در صورتی که در فصل پاییز کود اوره به میزان (N40) مصرف شده باشد، برای جبران مابقی کود اوره معادل (N20)،  محلول 4/5 – 2/5 %  اوره برابر (18-9 کیلوگرم کود اوره در  400 لیتر آب برای یک هکتار) و یک الی 1.5 لیتر علف کش توفوردی در مرحله پنجه و یا اوایل ساقه رفتن جهت رفع نیاز ازتی و کنترل علفهای هرز محلول پاشی صورت گیرد.

ب) در صورتی که در پاییز کود اوره مصرف نشده باشد،  محلول 10% اوره برابر (40 کیلو گرم کود اوره در 400 لیتر آب برای یک هکتار ) و یک الی 1.5 لیتر علف کش توفوردی در مرحله پنجه و یا اوایل ساقه رفتن جهت رفع نیاز ازتی و کنترل علفهای هرز محلول پاشی صورت گیرد.

4- در مزارعی که سن مادر وجود دارد کشاورز با راهنمایی کارشناسان حفظ نباتات و یا شبکه های مراقبت ، مصرف 1 لیتر حشره کش فنیتروتیون در هکتار توصیه می شود.

* در مزارعی که گندم یا جو در مرحله پنجه کامل است توصیه میگردد هر چه سریعتر نسبت به مبارزه با علفهای هرز با توصیه و راهنمایی کلینیک های گیاه پزشکی اقدام شود.

*شهرستانهای که طرح انتقال یافته های تحقیقاتی دیم را اجرا نموده اند قبلاً چهار برگ فرم مشخصات زراعی کشاورزان عضو پایلوت ارسال گردیده است، لازم است فرم مشخصات زراعی کشاورزان در محیط اکسل توسط ناظرین و عوامل اجرائی طرح همزمان با عملیات زراعی دقیقا تکمیل و درج و درپایان مرحله برداشت به صورت لوح فشرده (CD) جهت انعکاس به مجری طرح به این مدیریت عودت نمائید.

<< نکات مهم در ارتقاء عملیات داشت پروژه های مدیریت مزرعه و به زراعی گندم>>

با انجام عملیات صحیح در داشت گندم می توان موجبات جلوگیری از کاهش محصول و افزایش تولید را فراهم آورد، در این مرحله آبیاری، تغذیه و مبارزه با عوامل خسارتزا مورد نظر است. در این راستا شرکت های خدمات فنی و مشاوره ای بعنوان پیمانکار و یا کارشناسان ناظرکه استخدام خواهند شد در حوزه عمل خود بایستی نظارت کامل بر عملیات زیر را انجام دهند.

• آبیاری: تعیین میزان و زمان مناسب آبیاری، روش های صحیح آبیاری، بهبود و برطرف نمودن نقاط ضعف آبیاری.
• تغذیه گیاهی: تغذیه برگی یا محلول پاشی، کود دهی سرک با استفاده از ریز مغذیها و کودهای آلی و زیستی در شرایط کشت آبی و دیم و در زمان مناسب توصیه می شود، در این راستا کارشناسان شرکت های خدمات فنی و مشاوره ای ویا کارشناسان ناظرکه استخدام خواهند شد نهایت سعی و کوشش خود را در مزارع تحت پوشش پروژه های بهزراعی و مدیریت مزرعه به کار بندند.
• کنترل عوامل خسارت زای زنده: کنترل آفات، بیماریها و علفهای هرز بر اساس توصیه های تحقیقات می تواند تا 30% عملکرد گندم را افزایش دهد، انتخاب سمپاش مناسب، کالیبراسیون سمپاش ها و تنظیم کودکارها، نصب برچسب ضروری می باشد. لذا کارشناسان فنی شرکتها و یا ناظرین که استخدام خواهند شد بایستی با نظارت و کنترل بر میزان مصرف کود مورد نیاز، تنظیم کودکارها و کالیبراسیون سمپاش ها در حوزه عمل خود و انتخاب سم و دز مصرفی مناسب و توصیه شده موجبات افزایش تولید را فراهم آورند .
• بکارگیری شیوه های نوین آموزشی و همکاری شرکت های خدمات مشاوره ای و یا ناظرین که استخدام خواهند شد با مدیریت هماهنگی ترویج کشاورزی به منظور افزایش دانش بهره برداران و انتقال یافته های جدید تحقیقاتی ضروری است.

**در صورت وجود سن مضر غلات در منطقه تحت پوشش شرکتهای خدمات مشاوره ای و یا ناظرین که استخدام خواهند شد و یا روستاهای همجوار محدوده فعالیت آنها مبارزه با این آفت با هماهنگی مرکز خدمات جهاد کشاورزی منطقه از اولویت فعالیت کاری شرکت و یا ناظرین مستخدم تلقی خواهد شد و رئیس اداره تولیدات گیاهی هر شهرستان باید محدوده عمل هر شرکت و یا ناظرین مستخدم را برای انجام شبکه مراقبت از گندم و مبارزه با این آفت در صورت رسیدن تراکم آن به نرم مبارزه مشخص نماید.

<< نکات مهم ارتقاء عملیات برداشت گندم>>

عملیات برداشت گندم با توجه به چالش های فراروی آن از جمله عدم آموزش کامل زارعین پیرامون برداشت مکانیزه ، برنامه ریزی ضعیف در مدیریت توزیع و تامین جایگزینی کمباین ها، فرسودگی کمباین های استان، کمبود قطعات و تعمیرگاه مجاز و عدم تناسب کمباین های موجود با توجه به سطح زیر کشت، برداشت بموقع از اهمیت ویژه ای برخوردار است و ضررورت دارد شرکتهای خدمات مشاوره ای طرف قرارداد و یا کارشناسان ناظر که استخدام خواهند شد با نظارت کامل بر تنظیمات کمباین قبل و حین برداشت با تعیین افت و ریزش و الصاق برچسب معاینه بر روی کمباین های تنظیم شده حوزه عمل، میزان افت و ضایعات را در مزارع تحت پوشش پروژه های به زراعی و مدیریت مزرعه به حداقل رسانیده و موجبات افزایش تولید محصول را فراهم آورند، شایان ذکر است که مدیریت های جهاد کشاورزی می بایستی هماهنگی کامل را با اداره امور فناوری های مکانیزه در زمان برداشت غلات به عمل آورند.

دستورالعمل پروژه خاک ورزی در بهار و تابستان 1394 

نظر به اینکه هدف از خاک ورزی حفاظتی جلوگیری از فشردگی خاک، تخریب خواص فیزیکی و شیمیایی خاک، حفظ و ذخیره رطوبت، افزایش ماده آلی خاک، صرفه جویی در انرژی و نیروی کارگری و نتیجتاً افزایش بهره وری از خاک بوده و در نهایت پایداری تولید را به همراه دارد، توصیه می شود شهرستانهای تابعه که در تابستان و پائیز سال 93 عملیات شخم با خاک ورز مرکب را در مزارع کشاورزان طرف قرارداد و یا در مزارع آیش گندم انجام داده اند در بهار94 پس از قطع بارندگیها و سبز شدن علف های هرز نسبت به مبارزه با علف های هرز احتمالی با استفاده از خاک ورز مرکب اقدام تا مزرعه جهت کشت در پاییز آماده گردد. در مزارعی که در فصل پاییز با خاک ورز مرکب شخم انجام گرفته و سپس در پائیز یا بهار کشت نخود بصورت مکانیزه انجام گرفته پس از سبز شدن نخود اگر مزرعه دارای علف هرز باشد با استفاده از کولتیواتور مزرعه مبارزه مکانیکی صورت پذیرد.

                                                                                                                                                                                                                واحد: هکتار، نمونه

*آزمون خاک، انجام شده توسط خود کشاورز

تهیه و تدوین:

کارشناسان مدیریت زراعت

• ابراهیم مولودی
• حیدر مرادی
• فریدون حامدی
• محمد محمدی
• عبدالسلام جعفری