دستورالعمل مدیریت تلفیقی حاصلخیزی خاک و تغذیه برنج ( قسمت سوم )

۳- مدیریت تلفیقی تغذیه گیاه برنج

-۳- مصرف بهینه کودهای شیمیایی1

۳- ۱-۱- توصیه مصرف نیتروژن

 پاسخ به مصرف کودهای نیتروژنی سریع بوده و بعد از ۲ تا ۳ روز علایم خود را نشان می دهد (سبز شدن و بهبود رشد رویشی گیاه). تاثیر مصرف کود نیتروژنی در رفع علایم کمبود به واریته برنج، نوع خاک، شرایط آب و هوایی، مقدار، زمان و روش مصرف کود نیتروژنی بستگی دارد. در مدیریت افزایش راندمان استفاده از کودهای نیتروژنی بایستی پویایی نیتروژن در خاک و فاکتورهای گیاهی مد نظر قرار گیرد. مقدار مصارف کود نیتروژنی با توجه به میزان نیتروژن خاک (نیتروژن آلی و معدنی)، براساس زمان، روش جایگذاری و منبع کود نیتروژنی تعیین میگردد. مدیریت عمومی برای بهبود راندمان استفاده از کودهای نیتروژنی بستگی به مدیریت زراعی، خاک و آب در شرایط غرقابی دارد.                               

 – مدیریت زراعی:

 پاسخ مناسب به کودهای نیتروژنی بستگی به مدیریت گیاه دارد. استفاده از بذر سالم یک واریته با عملکرد بالا و مقاوم به آفات و بیماریها و انتخاب تراکم مناسب برای استقرار گیاه لازم میباشد. کنترل علفهای هرز که با گیاه برنج برای مصرف نیتروژن رقابت می کنند و کنترل آفات و بیماریها از دیگر مدیریتهای زراعی مؤثر در مدیریت کاربرد کودهای نیتروژنی محسوب می شود. انتخاب فاصله کاشت مناسب برای هر رقم بسیار مهم می باشد و گیاهانی که تراکم مناسب ندارند، از کودهای نیتروژنی به طور مؤثر استفاده نمی کنند. تعداد تقسیط و زمان مصرف این کودها بر اساس روش استقرار گیاه تنظیم می شود ، کشت نشاء و کشت مستقیم بذر نیاز به استراتزیهای متفاوتی دارد.                                                    

 – مدیریت حاک:

خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک تغییر و تبدیل نیتروژن را تحت تاثیر قرار می دهد. پاسخ به مصرف کودهای نیتروژنی در شرایط خاکهای اسیدی، خاکهای با حاصلخیزی کم، سمیت عناصر و کمبود عناصر پایین است. در خاکهای با ظرفیت تبادل کاتیونی پایین استفاده از مواد بهبود دهنده برای بالا بردن ظرفیت جذب آمونیوم (+ NH4 )  توصیه میشود .

اسـتـفـاده از زئولیـت   ( CEC = 300-200 cmol(+)Kg-1 )     و یــا ورمــی کولیـــت

( CEC = 100-200 cmol(+)Kg-1 )   برای افزایش راندمان استفاده از کودهای نیتروژنی در خاکهای با ظرفیت تبادل کاتیونی پایین (الثی سال اسیدی، اکسی سل، خاکهای شالیزاری و تخریب شده) مؤثر می باشد. این مواد می توانند بطور مستقیم با خاک و یا مخلوط با کودهای نیتروژنی (با نسبت ۲۰ درصد وزنی) مصرف شوند. در طولانی مدت، حفظ و افزایش ذخیره نیتروژن از منابع طبیعی از طریق مدیریت مناسب کربن آلی می تواند انجام شود. مصرف مواد آلی قابل دسترسی (کود دامی، باقیمانده گیاهی، کمپوست) در خاکهای با مقادیر کم کربن آلی به ویژه در اراضی پست و در سیستم کشت متراکم که در آن گیاه برنج با گیاهانی مانند گندم و ذرت در تناوب می باشند توصیه میشود. در سیستم کشت غرقابی برنج، انجام شخم کم عمق در ۲ هفته بعد از برداشت زمانی که خاک خشک است مفید میباشد. شخم اولیه باعث افزایش فعالیت اکسیداسیون خاک و تجزیه باقیمانده گیاهی در طی دوره بعدی کشت و افزایش قابلیت استفاده نیتروژن می شود. افزایش قدرت ذخیره طبیعی نیتروژن در خاکهایی که بطور دائم غرقاب هستند بوسیله زهکشی و خشک کردن دوره ای انجام می شود. بطور مثال، زهکشی اواسط فصل به مدت ۵ تا ۷ روز در انتهای مرحله پنجه زنی (حدود ۳۵ روز بعد از کاشت) یا هوادهی خاک به وسیله جایگزینی گیاه دیگر به جای برنج در یک فصل کشت و یا آیش زمین، کمک شایانی به افزایش ذخیره نیتروژن خاک می نماید.

 – واریته:

برای واریته هایی که پاسخ کمی به نیتروژن می دهند، از کاربرد مقادیر زیاد نیتروژن می بایست جلوگیری شود. واریته های جدید در راندمان استفاده از عناصر غذایی اختلاف چندانی ندارند. در مقایسه با واریته های بومی، برنح های هیبرید به دلیل پتانسیل بالاتر جذب و استفاده از نیتروژن خاک به دلیل سیستم ریشه ای قوی تر (ریشه های سطحی بیشتر و قدرت بالاتر اکسیداسیون ریشه) و راندمان بالاتر انتقال نیتروژن از منبع (ساقه و برگ) به مخزن (دانه) نیاز به مصرف نیتروژن بالاتری دارند. برنج های هیبرید نیتروژن معدنی بیشتری (به ویژه نیترات) را در طی مراحل رشد نسبت به دیگر واریته ها جذب می کنند.

– مدیریت آب:  

تغییر نامنظم سطح آب باعث افزایش هدر رفت نیتروژن به علت انجام فرآیند نیتریفیکاسیون – دنیتریفیکاسیون می شود. کنترل مناسب سطح آب و نگهداری مزرعه درحالت غرقاب، به منظور ممانعت از دنیتریفیکاسیون و جلوگیری از هدر رفت نیتروژن از طریق روان آب ضروری است. شرایط رطوبتی مزرعه می بایست به صورت مرطوب، بدون اینکه سطح ثابتی از آب در مراحل اولیه رشد داشته باشد، نگهداری شود. به هر حال گیاه برنج، به ویژه در طی رشد زایشی برای رشد مناسب و جذب عناصر غذایی و عملکرد نیاز به شرایط غرقابی دارد.

 – مدیریت کودی:

برای تولید ۶ تن شلتوک حدود ۱۵۰ کیلوگرم نیتروژن از زمین برداشت می شود که ۴۰ درصد آن مربوط به کاه و کلش برنج است. برای رسیدن به عملکرد ۷-۵ تن در هكتار میزان مصرفی نیتروژن در دامنه ۸۰ تا ۱۵۰ کیلوگرم در هكتار می باشد. به طور عمومی مصرف ۲۰-۱۵ کیلوگرم نیتروژن خالص برای تولید هر تن عملکرد دانه توصیه می شود. نیتروژن اضافی یا عدم بالانسی کودی (مقادیر بالای نیتروژن همراه با مقادیر کم فسفر، پتاسیم یا دیگر عناصر غذایی) ممکن است به دلایل زیر عملکرد را کاهش دهد:

– ساقه های بلند و ضعیف و حالت سایه دو طرفه برگ که رشد اضافی رویشی را سبب میشود.  

– افزایش تعداد پنجه های غیر بارور که باعث کاهش عملکرد دانه می گردد.

 – کاهش راندمان پرشدن دانه و کیفیت پایین دانه

– افزایش شیوع بیماریها مانند بلایت برگی، باکتریایی، شیت بلایت به دلیل رشد زیاد برگ و تراکم بالا

 – افزایش شیوع خسارت حشرات مضر

 کودهای نیتروژنی به صورت تقسیط حداقل دوبار مصرف می شوند. مصرف پایه نیتروژن بستگی به میزان آزادسازی نیتروژن، واریته و روش استقرار گیاه دارد. مصرف کود نیتروژنی می بایست در خاکهای با نیتروژن معدنی کم (کمتر از 4 کیلوگرم تيتروژن در هکتار)، در شرایط انتخاب فواصل کشت زیاد (کمتر از ۲۰ بوته در هر مترمربع) برای افزایش پنجه زنی، در مناطقی که در زمان کاشت نشاء و یا کشت بذر درجه حرارت آب و هوا پایین است بیشتر مصرف گردد. خاکهای با نیتروژن قابل استفاده بالا (بیش از ۵۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار) اغلب نیاز به مصرف نیتروژن به صورت پایه ندارند. برنح های هیبرید اغلب نیاز به مصرف پایه نیتروژن دارند. از مصرف بیش از حد کود نیتروژنی به صورت پایه (بیش از ۵۰ کیلوگرم نیتروژن در هر هكتار) ممانعت شود. در جدول (۹) منابع مهم کودهای نیتروژنی قابل استفاده در زراعت برنج نشان داده شده است.

دستورالعمل مدیریت تلفیقی حاصلخیزی خاک و تغذیه برنج

تخمین هایی که براساس فاکتورهای گیاهی برای محاسبه نیتروژن مورد نیاز برنج زده می شود، قابل اعتمادتر می باشد. در اراضی شالیزاری، بطور معمول، آزمون خاک برای پیش بینی نیاز نیتروژنی در شرایط مزرعه، ناتوان بوده و بنابراین سطح بحرانی در این شرایط را نمیتوان ارائه داد. کربن آلی یا مقدار نیتروژن کل خاک به عنوان شاخصی برای محاسبه نیتروژن مورد نیاز گیاه در اراضی غرقابی مؤثر نبوده اما برای اراضی خشکه کاری می تواند استفاده شود (جدول ۱۰). مقدار نیتروژن خاک را می توان با تیمار کردن خاک در شرایط غیرهوازی اندازه گیری کرده (دو هفته در ۳۰ درجه سانتی گراد) و نتایج آن را برای پیش بینی نیاز کودی به کار برد. این روش بایستی با احتیاط استفاده شود زیرا که ممکن است مقدار نیتروژن خاک را کمتر از مقدار واقعی آن تخمین بزند.

دستورالعمل مدیریت تلفیقی حاصلخیزی خاک و تغذیه برنج

وضعیت نیتروژن گیاه برای به دست آوردن زمان و مقدار مناسب مصرف این کود لازم است. در این رابطه می توان از کلروفیل متر و یا کارت سبزیگی برگ ۱ استفاده نمود شکل (۲۵) . مصرف این کود بایستی زمانی انجام شود که گاه بیشترین نیاز و بالاترین جذب را داشته باشد. بالاترین راندمان از مصرف کود نیتروژن زمانی بدست می آید که مصرف آن در آخر پنجه زنی تا خوشه دهی باشد. برای مصرف سرک این کود از منبع آمونیومی استفاده شود. برای به دست آوردن یک عملکرد مناسب، مقداری از کود نیتروژنی را در زمان گل دهی برای تاخیر در پیری برگ و افزایش پرشدن دانه ها بکار میبرند. برای کاهش ریسک ورس و آفات ، از مصرف اضافی این کود در مرحله تشکیل خوشه اولیه و گل دهی می بایست خودداری شود.

دستورالعمل مدیریت تلفیقی حاصلخیزی خاک و تغذیه برنج

از مصرف مستقیم کود نیتروژنی در آب غرقابی در هنگام سرک، نیتروژن خودداری شود. در مزرعه، هنگام مصرف سرک نیتروژن، سطح آب کم یا برداشت شده و سپس به سطح ثابت برای افزایش تحرک نیتروژن در خاک رسانده شود. در هنگام بارندگی سنگین از مصرف این کود خودداری شود. در هنگام شرایط بادی و درجه حرارت بالای آب از مصرف کود اوره خودداری شود. جایگذاری عمقی کود حدود ۱۰-۸ سانتی متر زیر سطح خاک و استفاده از کودهای کندرها مثل SCU در افزایش راندمان مصرف نیتروژن در زراعت برنج مؤثر است. برای حصول به پتانسیل عملکرد، نیتروژن برگ می بایست بالاتر از 1/4 گرم بر متر مربع سطح برگ نگه داشته شود. این میزان معادل قرائت کلروفیل متر (SPAD) ۳۵ یا قرائت کارت سبزینگی برگ (LCC) برابر با ۴ می باشد. در کشت مستقیم، سطح بحرانی برای کمبود نیتروژن در قرائت کلروفیل متر ۳۳-۳۲ و برای کارت سبزینگی برگ برابر با ۳ در نظر گرفته می شود. توجه شود که قرائت کلروفیل متر و یا کارت سبزینگی برگ ارتباط ضعیفی با مقدار نیتروژن برگ براساس وزن خشک (گرم در هر گرم وزن خشک برگ) دارد اما ارتباط آن با مقدار نیتروژن برگ براساس سطح برگ (گرم نیتروژن در هر متر مربع برگ) نزدیک و خوب می باشد. در جدول (۱۱) توصیه میزان مصرف نیتروژن براساس قرائت کلروفیل متری در مراحل مختلف رشد برنج برای دو نوع سیستم کشت نشایی و مستقیم ارائه شده است.

دستورالعمل مدیریت تلفیقی حاصلخیزی خاک و تغذیه برنج

محاسبه مقدار کود نیتروژن مورد نیاز برای عملکرد مطلوب با استفاده از درجه سیزینگی برگهای برنج به شرح زیر میباشد (شکل ۲۶).

 – در مورد برنج درجه سبزینگی برگها ۱۴ روز بعد از نشاء کردن یا ۲۱ روز بعد از کشت بذر برنج در شالیزار مطابق کارت سبزینگی برگ (LCC) قرائت می گردد. آخرین قرائت میزان سبزینگی برگ موقع گلدهی گیاه برنج انجام می شود.

 – اندازه گیری درجه سبزینگی برگها همیشه باید در ساعت معین روز (بین ۸ تا ۱۰ صبح یا ۲ تا ۴ بعدازظهر) انجام شود. به طوری که فرد کاربر پشت به خورشید ایستاده و برگهای مورد مطالعه در سایه او باشد.

– هر بار حداقل ۱۰ گیاه سالم برنج که دارای تراکم یکنواخت باشد برای قرائت میزان سبزینگی برگ انتخاب می شود.

– برای تعیین درجه سبزینگی برگ، وسط جوان ترین برگ کامل از هر ۱۰ گیاه انتخابی را در بالای هر یک از مستطیل ها قرار داده و با مقایسه کردن، میزان سبزی برگ با عدد زیر مستطیل مشخصی می شود.

 – هر گاه قرائت و درجه سبزینگی شش برگ از ۱۰ برگ انتخابی کمتر از حد معین درجه سیزینگی دلخواه برای برنج و مطابق مستطیل ۴ بود، ۲۳ کیلوگرم در هکتار نیتروژن در فصل بارانی و یا ۳۵ کیلوگرم در هکتار در فصل غیر بارانی نیتروژن مصرف میشود(یک کیسه ۵۰ کیلوگرمی اوره ۲۳ کیلوگرم نیتروژن خالص و یک کیسه ۵۰ کیلوگرمی سولفات آمونیوم ۱۰ کیلوگرم نیتروژن دارد) درجه سبزینگی دلخواه برای برنج نشاء کاری باید مطابق مستطیل ۴ و برای کشت بذری و متراکم باید حداقل ۳ باشد. این اعداد می بایست با یکی دو بار تولید محصول و مطابق شرایط مزرعه و روش کشت و کار در هر مزرعه تعدیل گردد. – اندازه گیری درجه سبزینگی برگ هر ۷ تا ۱۰ روز یکبار در مراحل اصلی رشد گیاه (مرحله پنجه زنی اولیه، مرحله فعال پنجه زنی، شروع خوشه دهی و شروع گلدهی) تکرار شده و نيتروژن مورد نیاز مصرف می شود.

دستورالعمل مدیریت تلفیقی حاصلخیزی خاک و تغذیه برنج

در کشت مستقیم بذر برنج در برخی مناطق از جمله جنوب استرالیا، آزمایش سریع نیتروژن ساقه در مرحله تشکیل خوشه اولیه برای توصیه سرک نیتروژن مورد استفاده قرار می گیرد. مقدار نیتروژن براساس تراکم پنجه و مقدار نیتروژن در ساقه برنج تنظیم میشود. مصرف سرک نیتروژن در مرحله پنجه زنی هنگامی که تراکم بوته ۱۰۰۰-۸۰۰ ساقه در مترمربع و مقدار نیتروژن ساقه در مرحله خوشه دهی بیش از ۲ درصد باشد و یا تراکم بوته۱۰۰۰  -۱۲۰۰ ساقه در متر مربع و مقدار نیتروژن ساقه در مرحله تشکیل خوشه اولیه بیش از 1/75 درصد باشد توصیه نمی شود.

 مدیریت مصرف کود نیتروزنی در مراحل مختلف رشد و نمو برنج

 برای مدیریت تغذیه به هنگام و افزایش عملکرد محصول برنج در ابتدا باید بدانیم که عملکرد برنج از چه اجزایی تشکیل شده است. عملکرد برنج از چهار جزء و طبق رابطه (۱) حاصل می شود.

عملکرد در متر مربع = تعداد خوشه در متر مربع x تعداد دانه در خوشه x درصد دانه های رسیده x وزن هزار دانه ×1/100000

(رابطه ۱) . بنابراین به منظور افزایش عملکرد دانه، چهار جزء فوق باید افزایش یابند. برای مدیریت و بهینه سازی اجزاء فوق می بایست مشخص شود که چه وقت و چگونه هر کدام از این اجزاء تعیین می گردد. قبل از ورود به این موضوع باید مراحل رشد و نمو برنج شناسایی شود. چرخه حیات گیاه برنج از سه بخشی دوره رشد رویشی، دوره رشد زایشی و دوره تشکیل شده است ( شکل 27 ).

دستورالعمل مدیریت تلفیقی حاصلخیزی خاک و تغذیه برنج

برای اجرای مدیریت مطلوب تغذیه برنج شناخت دوره های رشد رویشی و زایشی بسیار مهم میباشد. دوره رشد رویشی دوره ای است که گیاه از نظر فیزیکی رشد کرده و بزرگ می شود. ویژگی غالب گیاه در طی این دوره افزایشی تعداد پنجه ها می باشد. دوره رشد زایشی دوره ای است که گیاه برنج به منظور زادآوری بعدی رشد می نماید و خصوصیت اصلی گیاه در این دوره تمایز و نمو خوشه های جوان می باشد. به منظور مدیریت مطلوب کشت برنج و تغذیه مناسب، درک و تشخیص این دو دوره زمانی بسیار مهم می باشد. بطور کلی زمانی که تعداد پنجه ها افزایش نیابند، دوره رشد رویشی پایان می یابد. بنابراین بطور کلی دوره رشد رویشی در مرحله حداکثر تعداد پنجه به پایان می رسد. از آنجایی که تعداد پنجه و ارتفاع گیاه نشان دهنده ماده خشک گیاه است، میزان رشد گیاه بطور قابل ملاحظه ای در هر مرحله از رشد محاسبه می شود. اگر تعداد پنجه ها و ارتفاع گیاه در فاصله ۷ تا ۱۰ روز اندازه گیری شوند (شکل ۲۸)، مراحل ظاهری و فیزیولوژیکی رشد بخوبی شناسایی می شود.

دستورالعمل مدیریت تلفیقی حاصلخیزی خاک و تغذیه برنج

همانطوری که در شكل (۲۸) نشان داده شده است، تعداد پنجه های گیاه برنج بعد از نشاکاری با شیب تندی رو به افزایش است که مهمترین عنصر غذایی اثرگذار در افزایش تعداد پنجه ها در این مرحله نیتروژن می باشد. مصرف مقدار مناسب و کافی نیتروژن بصورت پایه و سرک (بعد از استقرار نشاء و رشد ریشه) به خصوص در ارقام میان رس و دیررس که از طول دوره رشد رویشی زیادتری برخوردارند، می تواند نیاز غذائی گیاه را تامین نماید. قسمت هاشور خورده شکل (۲۸) نشان دهنده پنجه های غیر مثمر می باشد که به علت کمبود عناصر غذایی، کمبود نور و فضا، استرسهای خشکی و شوری، رقابت علفهای هرز و خسارت آفات و بیماریها دچار مرگ و میر می شوند. برای کاهش مرگ و میر پنجه ها و افزایش تعداد پنجه مثمر که تامین کننده تعداد خوشه می باشد، مدیریت مطلوب تغذیه بسیار حیاتی و مهم است. با توجه به رابطه (۱)، تعداد خوشه در مترمربع یکی از اجزای بسیار مهم عملکرد برنج است که خود حاصلضرب تعداد بوته در متر مربع و تعداد خوشه در بوته می باشد. تعداد بوته متاثر از تراکم کاشت و فواصل نشاء در زمان نشاکاری و نیز میزان بذر در روش کشت مستقیم می باشد. تعداد بوته تثبیت شده در مزرعه بعد از کاشت نیز نشان دهنده تعداد بوته در واحل سطح می باشد. البته کیفیت نشاء و بذر نیز در میزان استقرار و تعداد بوته تثبیت شده مؤثرند. تعداد خوشه در بوته متاثر از حداکثر تعداد پنجه و تعداد پنجه مثمر می باشد. بنابراین برای تامین تعداد کافی خوشه در واحد سطح، می بایست در مرحله رشد رویشی برای افزایش تعداد پنجه کوشید و نیز در مرحله تشکیل خوشه جوان و بعد از آن از مرگ و میر پنجه ها جلوگیری کرد. مصرف کود سرک نیتروژن در مرحله فعال پنجه زنی و نیز مرحله مرگ و میر پنجه ها (شکل ۲۹) به خصوص در ارقام دیررس و پرمحصول (در صورت کمبود مواد آلی خاک و کمبود نیتروژن در گیاه) برای دستیابی به عملکردهای قابل قبول بسیار مهم می باشد.

تعداد دانه در خوشه یا تعداد خوشچه در خوشه یکی دیگر از اجزای بسیار مهم عملکرد برنج می باشد. دو دوره بحرانی وجود دارد که تعداد خوشچه ها را در خوشه مشخص می کند یک دوره در حدود اواسط مرحله تمایز محور ثانویه خوشه می باشد که در آن تعداد دانه در حال افزایش است و دوره دیگر در حدود اواسط دوره آبستنی است که در آن دانه ها کاهش می یابند. تعداد دانه در خوشه بوسیله تفاوت بین تعداد دانه تمایز یافته در مرحله اول و تعداد دانه عقیم در مرحله دوم مشخصی می شود. تعداد دانه های عقیم در مرحله اواسط آبستنی بیشترین تاثیر را می پذیرند و سرانجام ۵ روز قبل از خوشه دهی مشخص می شوند. برای جلوگیری از مرگ و میر خوشچه ها و افزایش تعداد دانه در خوشه مدیریت مطلوب تغذیه گیاه برنج در طی دوره ۳۰ روز قبل از خوشه دهی تا اواسط مرحله آبستنی بسیار مهم می باشد. درصد دانه های رسیده ارتباط نزدیکی با تعداد دانه های پر و پوک در خوشه دارد. هر چقدر تعداد دانه پوک بیشتری در خوشه باشد نشان دهنده اثر محدودیت سیستم فتوسنتزی بطور مستقیم و شرایط محیطی و تغذیه ای بطور غیرمستقیم در طول دوره پر شدن دانه است.

با توجه به اینکه بذر برتح توسط دو پوسته خارجی احاطه شده است، اندازه یوسته بذر تعیین کننده حداکثر اندازه و وزن دانه برنج می باشد. بنابراین وزن هزار دانه توسط دو عامل مشخص می شود، یکی اندازه پوسته بذر که در زمان خوشه دهی مشخصی شده است و دیگری توسعه و رشد دانه که بعد از خوشه دهی مشخص میشود. بنابراین اندازه پوسته به آسانی توسط شرایط نامساعد در مرحله آبستنی کاهش می یابد. چنانچه اندازه پوسته بذر کوچک باشد، اندازه دانه داخل پوسته هرگز بزرگ نمی شود، عملكرد دانه توسط دو فاکتور عمده تعداد دانه در متر مربع و درصد دانه های رسیده بیان می شود و بیشترین مشكل در افزایش عملکرد برنج وجود همبستگی منفی یین تعداد دانه و در صد دانه های رسیده می باشد. به منظور دستیابی به عملکرد بالا، در آغاز باید تعداد دانه در متر مربع را افزایش داد که بدین منظور جذب نیتروژن توسط گیاه برنج باید بخوبی انجام گیرد. بطور کلی درصد دانه های رسیده با جذب بیش از حد نیتروژن توسط گیاه برنج کاهش می یابد. بر همین اساس، حتی اگر تعداد دانه افزایش یابد عملکرد به دلیل کاهش درصد دانه های رسیده افزایش نخواهد یافت. با وجود ثابت بودن میزان نیتروژن جذب شده، چنانچه نیتروژن در مرحله مناسب، جذب گیاه برنج شود، درصد دانه های رسیده افزایش می یابد. بنابراین به آسانی می توان دریافت که به منظور دستیابی به عملکرد بالا، نیتروژن باید بطور کامل در اوایل دوره رشد (مرحله فعال پنجه زنی) در ارقام زودرس و نیز در دوره رشد زایشی در ارقام دیر رس و پر محصول مصرف شود . ( شکل 29 )

دستورالعمل مدیریت تلفیقی حاصلخیزی خاک و تغذیه برنج

از نظر مدیریتی دوره رشد گیاه برنج به سه دوره مجزا شامل اوایل دوره رشد (از جوانه زنی تا مرحله حداکثر پنجه زنی و تشکیل خوشه اولیه)، اواسط دوره رشد (از شروع رشد زایشی تا گلدهی) و اواخر دوره رشد (دوره پر شدن دانه) تقسیم می گردد. در اواسط دوره رشد هدف، بهبود و کنترل تیپ بوته می باشد. با کنترل تیپ بوته کارایی استفاده از نور افزایش یافته و از ورس نیز جلوگیری می شود. به علاوه شرایط فیزیکی و مورفولوژیکی بخشهای مختلف گیاه از جمله برگ، ریشه و ساقه بهبود می یابد. کنترل تیپ گیاه و جلوگیری از ورس، به طور مستقیم با بهبود درصد دانه های رسیده مرتبط می باشد. بهبود شرایط فیزیکی باعث افزایش نسبت کربن به نیتروژن (CN) می شود. هرچه این نسبت بزرگتر باشد در صد دانه های رسیده بیشتر میشود و در همان زمان مقاومت گیاه در مقابل شرایط نامناسب آب و هوایی، آفات و بیماریها افزایش می یابد. در این دوره جذب بیش از حد نیتروژن (به ویژه در ارقام پابلند و محلی) باید محدود گردد. البته باید توجه داشت که محدودیت زیاد جذب نیتروژن در اواسط دوره رشد، باعث کاهش تعداد خوشه و تعداد دانه در خوشه می شود که در نتیجه تعداد دانه در متر مربع کاهش می یابد. استفاده از شاخص رنگ برگ و اندازه گیری میزان کلروفیل برگ در این مرحله اهمیت بسیاری دارد. در ارقام دیررس و پرمحصول کود سرک نیتروژن از اواخر تمایز خوشچه تا مرحله خوشه دهی (منطقه هاشورخورده دوم در شکل ۲۹) میزان کربوهیدرات گیاه را افزایش میدهد. به طور خلاصه، مرحله اواخر تمایز خوشچه نقطه عطف و مرحله مهم در فیزیولوژی و چرخه حیات گیاه برنج است. بعد از کاربرد کود سرک در اواخر تمایز خوشچه، مرحله بعدی سرک پاشی (در ارقام دیررس و پرمحصول ) در زمان خوشه دهی کامل می باشد. بعد از خوشه دهی، نیتروژن برگها به سمت خوشه انتقال یافته و محتوای نیتروژن برگها به سرعت و روز به روز کاهش می یابد. در نتیجه میزان جذب کربن با کاهش میزان نیتروژن، بطور مستقیم کاهش می یابد. به دلیل اینکه فعالیت و توانایی رشد ریشه در مرحله خوشه دهی کامل ضعیف شده است، میزان نیتروژن مصرفی به عنوان سرک، باید مساوی با بیشتر از مقداری باشد که در زمان اواخر تمایز خوشچه مصرف شده است. عملکرد دانه و افزایش میزان تولید ماده خشک بعد از خوشه دهی به مقدار بسیار زیاد تحت تأثیر میزان نیتروژن و میزان تشعشع خورشید در طی دوره رسیدن می باشد.

میانگین امتیازات ۴ از ۵
از مجموع ۵ رای
فیسبوک توییتر گوگل + لینکداین تلگرام واتس اپ کلوب
 
 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

error: عدم امکان کپی مطالب

تماس با ما

برگشت به منوی تماس ها

پشتیبانی واتساپ

برگشت به منوی تماس ها

کانال تلگرام شرکت

برگشت به منوی تماس ها

پیج اینستاگرام شرکت

برگشت به منوی تماس ها

برگشت به منوی تماس ها

برگشت به منوی تماس ها